[zaloguj się]
[pdf]

OCZYŚCIAĆ SIĘ (16) vb impf

oczyściać się (13), oczyszczać się (3); oczyszczać się GórnRozm, WysKaz; oczyściać się : oczyszczać się BudNT (2:1).

się (9), sie (7).

o oraz a jasne.

Fleksja
inf oczyściać się
indicativus
praes
sg pl
3 oczyściå się oczyściają się
praet
pl
3 m pers ocżyściali się
fut
sg
3 m będzie się oczyściåł
imperativus
pl
1 oczyściåjmy się

inf oczyściać się (4). ◊ praes 3 sg oczyściå się (5). ◊ 3 pl oczyściają się (2). ◊ praet 3 pl m pers ocżyściali się (2). ◊ fut 3 sg m będzie się oczyściåł (1). ◊ imp 1 pl oczyściåjmy się (1). ◊ part praes act oczyściając się (1).

Sł stp s.v. oczyszczać, Cn notuje, Linde XVII w. (z Cn bez lokalizacji) s.v. oczyścić.

1. Uwalniać się od zła moralnego, grzechu i kary za grzechy; mundare se Vulg; mundari, sanctificare se PolAnt (8): A wſzelki kto ma nádzieię wnim/ ocżyśćia ſię/ iáko y on cżyſty ieſt. BudNT Ioann 3/3; WysKaz 36.

oczyściać się z czego (1): MAiąc thedy the obiethnice moi namileyſzy/ ocżyśćiaymy ſie ze wſſelákiego pokálánia ćiáłá y Duchá/ doſkonále cżyniąc poświącenie w boiáźni Bożey. Leop 2.Cor 7/1.

W przeciwstawieniu: »oczyściać się ... mazać się« (1): SkarKaz 315b cf W przen.

W przen (1): Záklęta táka źiemiá [w której zabójstwo karze się jedynie grzywną]/ nie oczyśćia ſię/ ále co dźień więcey máże. SkarKaz 315b.
a. W religii żydowskiej o obrzędowym pozbywaniu się zmazy rytualnej (4): przywodziſz kápłány s ſtárego zakonu/ ktorzy byli winni przod ſie otzyśćiáć/ á niſſli offiáry ſwoie ſpráwowáć. KrowObr 225v, 225v.

oczyściać się dla kogo [= z powodu kogo] (1): kápłani w ſtárym zákonie/ y inni Zydowie/ dla żon ſię otzyśćiáli KrowObr 226.

oczyściać się w czym (1): we krwi wſzytko ſię ocżyśćia wedle zakonu/ á beze krwie wylania nie bywa odpuſzcżenie. BudNT Hebr 9/20[22].

[Szereg: »oczyściać się i poświęcać«: kápłani ſtárego zakonu/ [...] winni byli przod ſye oczyſciáć y poſwięcáć/ áby tym godniey ſpráwowáli ofiáry ſwoie ZebrzydOdpow z3.]
2. Uwalniać się od zarzutów; purgare se Modrz, Cn; expurgare se JanStat, Cn; expurgari JanStat; eximere se, expedire se, exsolvere se, levare se Cn (7):

oczyściać się z czego (1): Napirwey ſie ocżyſcia y wſzytki ine wierne s podeyrzenia piyańſtwá/ wywodząc im że nie byli pijani wierni RejPosWstaw [1433]v.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): A thu ſie ocżyſcya/ iż on Saulowi nie wzyął przez okrucieńſtwo kroleſtwá iego. LubPs B5v.

Z połączeniem przytoczenia ze zdaniem dopełnieniowym (1): Luter piſał Ierzykowi kſiążki ocżyśćiáiąc ſie/ yż ia nie dla tego ludzi wiodę/ áby w cżym panom ſwym przećiwni byli/ ále áby lepiey gárdłá dáli/ [...] niżliby ſłowo Boże opuśćić mieli BielKron 211v.

a. praw. Będąc oskarżonym, wykazywać przed sądem swoją niewinność (4): GórnRozm H4; Złodzieie álbo łupieznicy iáko máią ſie oczyśćiáć. SarnStat 702.

oczyściać się z czego (1): Są słuſzne ſpoſoby/ ktoremi ludźie z wyſtępkow ſobie zádánych wywodźić ſię álbo ocżyśćiáć máią. ModrzBaz 61v.

oczyściać się kim [= przy pomocy kogo] (1): w tákowéy rzeczy ſzláchćic obwiniony y oſkárżony będźie ſie oczyśćiał ośmnaśćie świádków ſzláchćiców: któré my ſámi obierzemy SarnStat 408.

Szereg: »wywodzić się albo oczyściać« (1): ModrzBaz 61v cf oczyściać się z czego.
3. W funkcji strony biernej: Być leczonym z choroby skórnej (1):
Fraza: »trędowaci oczyściają się« (1): Slepi przeglądáią/á chromi chodzą/ trędowaći oczyſzczáią ſię [leprosi mundantur]/ y głuſzy ſłyſzą/ martwi powſtáią/ á vbodzy Ewánielion przyimuią. BudNT Matth 11/5.

Synonimy: 2. sprawować się, usprawiedliwiać się, wywodzić się.

Formacje współrdzenne cf CZYŚCIĆ SIĘ.

Cf OCZYŚCIAJĄCY SIĘ

DD