Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: ODKAZANIE

Następne hasło: ODKAZOWAĆ »

ODKAZANY (17) part praet pass pf

o jasne, pierwsze a pochylone, drugie a w formach złożonych jasne, w formach niezłożonych pochylone.

Fleksja

sg
m	N	odkażany	f	N	odkåzanå	n	N	odkåzan(e)
	A			A	odkażaną		A

pl
N	m pers	odkåżani
G		odkåżanych
A	subst	odkåzan(e)

sg m N odkażany (3), (praed) odkåzån (3). ◊ f N odkåzanå (1). ◊ A odkażaną (1). ◊ n N (attrib) odkåzan(e) (1), (praed) odkåzåno (4). ◊ pl N m pers odkåżani (1). ◊ G odkåżanych (2). ◊ A subst odkåzan(e) (1).

Forma dopełnienia sprawcy: odkażany od kogo (1) GliczKsiąż, przez kogo (1) SarnStat.

Sł stp s.v. odkażać, Cn notuje, Linde XVI(XVIII) – XVIII w.

Znaczenia

1. Przekazany, dany komuś innemu (najczęściej w sposób urzędowo potwierdzony) (10)
- Przen (2)
2. praw. Wywołany, skazany na banicję (4)
3. Któremu wymówiono, którego wyrzucono ze służby (2)
4. Który przegrał sprawę sądową (1)

1. Przekazany, dany komuś innemu (najczęściej w sposób urzędowo potwierdzony); resignatus JanStat; legatus Cn (10): Omnes haeredes ornare legatorum praestatione, Zoſtáwić álbo vkázáć ná dziedźicách długi odkazáne/ obciążić álbo obowiezáć ye áby byli winni płáćić nie máło długów odkazánych. Mącz 419c.

odkażany komu (4), czemu (1): MetrKor 59/76; Legatarius, Ten komu co yeſt odkazano Mącz 186d; Calep 589b; SarnStat 215, 979.

Wyrażenie: »w testamencie [na co] odkazan« (1): ſpráwá około Teſtámentu/ ma bydź w oboim práwie Duchownym y Swietckim ſądzona: [...] chybáby co w tákowym teſtámenćie ná kośćiół ábo ná miłośierné vczynki było odkazano [legaretur JanStat 237] SarnStat 215.

Szeregi: »odkazany i darowany« (1): obiecuiemy/ [...] Iż przerzeczoną źiemię Sędomiérſką [...] nam odkazáną/ y dárowáną [resignatam et donatam JanStat 87] żadnému człowiekowi [...] nie damy SarnStat 979.

»polecony i odkazany« (1): iesli pani Wolfowa vmarla pierwei nyzli mąz iey nyewzyąwschi thich pyenyedzy iey polieczonych y odkazanych żanych, thedi mąz iey. y zadny ynschy czlowiek nyema sye vpomynacz panom exequtorom thich pulthora seth zlotich MetrKor 59/76.

Przen (2):

odkażany czemu (1): Ciáło próchnu y czerwiowi zdawná odkazáne/ Muśi pewnie być oddane. KlonŻal C3v.

Wyrażenie: »[komu] na testamencie odkazany« (1): Ktoremu Teſtámentowi/ gdy kto wierzy y ná nim przeſtawa/ takowy piecżęćiámi iego nie gárdźi [...]: boby [...] ſobie lekce ważył/ [...] żywot wiecżny/ ktory ieſt nazacnieyſzą rzecżą/ ktora ieſt wierzącym ná tym Teſtámenćie odkazána CzechRozm 260v.

2. praw. Wywołany, skazany na banicję; relegatus Calep (4): Odkazan Wywołań być. Relegari. Calag 505a.

Wyrażenia: »na wieczne czasy odkazany« (1): Stanislaus Wylczigloſz de Cziechanowiecz [...] od myaſtha na wyeczne czaſſi odkazani [...] do myaſtha ſzią prziwroczywſchi ſuknya v Mlynka pod Gorka [...] vkradl LibMal 1553/175.

»od miasta odkazany« (1): LibMal 1553/175 cf »na wieczne czasy odkazany«.

»odkazany z ziemie« = extorńs Calep [szyk 1:1] (2): Relegati – Zziemie odkażani, wiwołani. Calep 908a, 398b.

3. Któremu wymówiono, którego wyrzucono ze służby (2):

Wyrażenie: »od służby odkazany« (1): niepoſłuſznych nie dopuſczáć ná dworze chowáć: ále nápomináć/ áby tákowi od ſłużby Dworſkiéy byli odkazáni [ut ... alienentur JanStat 294]. SarnStat 310.

Szereg: »odkazan i odprawion« (1): Yáko theż ten ſlugá przełożony od páná ſwego ná yákyem vrzędzye/ yeſli go nyeprzypiluye/ poſpolicye od páná z nyedobrym á z wyelką nyełáſką bywa odkazan y odpráwyon. GliczKsiąż O5v.

4. Który przegrał sprawę sądową (1): Formuła excidere, Vtraćić rzecz ná ſądzie/ Od rzeczy odpaść/ Być odkazan. Mącz 134b.

Synonimy: 1. odesłany; 2. wywołany; 3. odprawiony, wypędzony.

Cf ODKAZAĆ

LWil