[zaloguj się]
[pdf]

ODKAZAĆ (27) vb pf

o jasne. ◊ W inf -ka- (10), -kå- (5); -kå- UstPraw, SkarJedn; -ka- : -kå- Mącz (5:1), RejPos (4:1), Calag (1:1); drugie a jasne. ◊ W pozostałych formach a pochylone.

Fleksja
inf odkazać
praet
sg
3 m odkåzåł
conditionalis
sg
3 m by odkåzåł

inf odkazać (15). ◊ fut 2 sg odkåżesz (1). ◊ 3 sg odkåże (1). ◊ praet 3 sg m odkåzåł (9). ◊ con 3 sg m by odkåzåł (1).

Sł stp notuje, Cn s.v. odkażanego co mający, Linde XVI – XVII(XVIII) – XVIII w.

1. W sposób urzędowo potwierdzony przekazać, dać komuś innemu jakąś rzecz; legare Mącz, Calag; commendare, dedicare Mącz [w tym: co (17)] (22):

odkażać komu (1): A gdy by ſię rzecz działá przed niemi o dźiedźictwo/ tedy ſędźia ma nam odkazáć/ przą y żálobą á my z rádámi naſzemi to roſądźim UstPraw B4v.

a. O dobrach materialnych (21): Mącz 85c; Beſcheiden. Odkazáć/ et oddáć. Legare. Scribere haeredem. Calag 73a.

odkażać komu (9): Item Powyedzial yſch v woycziecha Choyky czyeſlye grzywną beſz trzech groſzy pyenyedzi za powroſz y Naczinye oycza ſwego ma długu. The ſzyeſtrze ſwey mlodſchey Reginye odkazał LibMal 1547/137, 1547/132 [2 r.]; RejFig Aa5v; Legator, Teſtámentarz ten który komu co odkazał. Mącz 186d, 186d, 194d, 249c; KlonWor 71.

W charakterystycznych połączeniach: odkazać imienie, klenoty (4), owies, pieniądze ([ile] grzywien pieniędzy) (4), upominki (3).

Zwrot: »na testamencie, testamentem odkazać« = commendare a. relinquere testamento, legare Mącz [szyk zmienny] (4:1): Haeredem testamento relinquere, Teſtamentem komu ymienie odkázáć/ Dziedzicem vczinić. Mącz 194d, 186d [2 r.], 206c, 452c.
Przen [w tym: komu (6)] (7):
Zwrot: »testamentem, testament, na testamencie odkazać« [szyk zmienny] (4:1:1): RejPos 88, 88v, 89 [3 r.]; wróćcie ſię do Chryſtuſa nie rozdzielnego/ y do Teſtámentu iego/ ná ktorym nam miłość y iedność odkazáć racżył. SkarJedn 332.
Szeregi: »dać ani odkazać« (1): Ktorych [boskich upominków] żadny Pan áni żadny mocarz ſwiátá tego dáć áni odkázáć nigdy nie może RejPos 89.

»odkazać a zostawić« (1): tedy ſie tym cieſz/ iż ták błogoſłáwione vpominki á ták zacne klenoty ten dobrotliwy Pan nam nędznemu ſtworzeniu ſwemy [!] tym teſtámentem/ iákoś ſlyſzał/ ſwiętym ſwoim/ odkázáć á zoſtáwić racżył/ iáko dzyatkom. RejPos 89.

2. Odpowiedzieć (2):

odkażać komu (1): Kiedy co doniego wskaze zeby mu razem odkazał natę albo naonę stronę mecommunicuiąc tego znikim. ActReg 82.

odkażać „co” naprzeciwko czemu (1): przikazvyemi wam [...] otim wſzitkim doſtatecznie biſczie sye dowiedziely y czo tesz kroi polſky na przeczywko temv odkaze LibLeg 11/21v.

[Z przytoczeniem: że Cato gdy go pytano/ napierwey odkazał: bydło dobrze ſpráwowáć CiceroKosz K2.]

3. Kazać odejść, opuścić jakieś miejsce, wypędzić; eicere, relegare Calag (3):
Zwroty: »[kogo] odkazać precz od siebie« (1): Ktore odkażeſz precż od siebie/ biádá im będźie przez ćiebie ArtKanc C18v.

[»odkazać żonę«: ktoby opuścił (marg) odkázáł odśie [!] [...] (–) żonę ſwoię niechái iéi dá liſt rozwodny MurzNT Matth 5/31 (Linde).]

Przen (1):
Zwroty: »do piekła odkazać« (1): [Ksiądz Powodowsk] cżći zá pieniądz ná nas nie zoſtáwił/ y owſzem żywych ták nieprzyſtoynie ſpotwarzawſzy/ ná koniec po śmierći do piekłá odkazał NiemObr 4.

[»[kogo] od siebie odkazać« : ſyn Boży [...] złe ludzie niewierne/ od ſiebie odkaze na wieczne potempienie. FlinsCunDzień B2.]

a. praw. Wywołać, skazać na banicję (1):
Zwrot: »odkazać z miasta« (1): Odkázáć Wywołáć z miáſtá. Relegare. Eiicere oppido. Calag 504b.

Synonimy: 1. oddać, odlecić; 2. oddać, odmowić, odpowiedzieć, odprawić; 3. oddalić, odesłać, odprawić, wypędzić; a. wywołać.

Formacje współrdzenne cf KAZAĆ.

Cf ODKAZANIE, ODKAZANY

LWil