« Poprzednie hasło: ODERŻNIONY | Następne hasło: ODESŁAN » |
ODESŁAĆ (190) vb pf
Wszystkie samogłoski jasne.
W temacie fut: -śl- (12) GroicPorz, RejWiz, BibRadz, Oczko, MWilkHist, KochFr, KochMRot, GórnTroas, LatHar, WujNT, CiekPotr, SkarKazSej, -szl- (4) BudBib, SarnStat (3); -śl- a. -szl- (2).inf | odesłać |
---|
praet | ||||
---|---|---|---|---|
sg | pl | |||
1 | m | odesłåłem, -em, -m odesłåł | m pers | -(s)my odesłali |
2 | m | -eś odesłåł | m pers | |
f | -ś odesłała | m an | ||
3 | m | odesłåł | m pers | odesłali |
f | odesłała | m an |
plusq | ||
---|---|---|
sg | ||
1 | m | -m był odesłåł |
3 | m | był odesłåł, odesłåł był |
imperativus | |||
---|---|---|---|
sg | pl | ||
2 | odeśli | odeślicie | |
3 | niech odeszlą |
conditionalis | ||||
---|---|---|---|---|
sg | pl | |||
1 | m | bych odesłåł | m pers | |
2 | m | m pers | byście odesłali | |
3 | m | by odesłåł | m pers | odesłaliby, by odesłali |
con praet | ||
---|---|---|
sg | ||
3 | m | by odesłåł był |
impersonalis | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
ma być odesłåno | ||||||
praet | odesłåno | |||||
con | by odesłåno | |||||
participia | ||||||
part praet act | odesłåwszy |
inf odesłać (43). ◊ fut 1 sg odeślę (2). ◊ 2 sg odeślesz (1). ◊ 3 sg odeszle (2). ◊ 1 pl odeślem (1). ◊ 2 pl odeślecie (3). ◊ 3 pl odeślą (2). ◊ praet 1 sg m odesłåłem, -em, -m odesłåł (9). ◊ 2 sg m -eś odesłåł (1). f -ś odesłała (3). ◊ 3 sg m odesłåł (58). f odesłała (1). ◊ 1 pl m pers -(s)my odesłali (1). ◊ 3 pl m pers odesłali (15). ◊ plusq 1 sg m -m był odesłåł (1). ◊ 3 sg m był odesłåł (5), odesłåł był (3); był odesłåł BibRadz, BudBib, WujNT; odesłåł był Mącz, ActReg; był odesłåł : odesłåł był BielKron (2:1). ◊ imp 2 sg odeśli (5). ◊ 2 pl odeślicie (1). ◊ 3 pl niech odeszlą (1). ◊ con 1 sg m bych odesłåł (1). ◊ 3 sg m by odesłåł (7). ◊ 2 pl m pers byście odesłali (2). ◊ 3 pl m pers odesłaliby, by odesłali (4). ◊ con praet 3 sg m by odesłåł był (1). ◊ impers ma być odesłåno (2). ◊ praet odesłåno (5). ◊ con by odesłåno (2). ◊ part praet act odesłåwszy (8).
Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI i XVIII w.
- 1. Przekazać coś przez pośrednika komuś znajdującemu się stosunkowo daleko
(38)
- a. Posłać komuś innemu, nie zatrzymać sobie (15)
- b. Posłać z powrotem
(20)
- Przen (1)
- c. Posłać temu, kto uprzednio coś przysłał, posłać w rewanżu
(3)
- α. Przesłać odpowiedź (2)
- 2. Wyprawić, kazać się udać w drogę do miejsca stosunkowo odległego
(52)
- a. Posłać dokądś, nie zatrzymać przy sobie
(34)
- W przen (2)
- Przen (2)
- α. Wygnać, zesłać (2)
- b. Posłać z powrotem (18)
- a. Posłać dokądś, nie zatrzymać przy sobie
(34)
- 3. Kazać lub pozwolić odejść, opuścić dane miejsce
(43)
- a. Skierować do kogo innego
(16)
- Przen
(2)
- a) Skazać na wieczne potępienie (1)
- Przen
(2)
- b. Odprawić, pozbyć się (12)
- c. Puścić od siebie, kazać wrócić
(15)
- Przen (1)
- a. Skierować do kogo innego
(16)
- 4. Skierować sprawę do właściwej lub wyższej instancji (49)
- 5. Wskazać czytelnikowi, gdzie znajduje się źródło informacji
(5)
- Przen (1)
- *** Bez wystarczającego kontekstu (3)
odesłać do kogo, do czego (3): Pothym Solon odeſłał ią [złotą tablicę] do Apolina BielŻyw 2; GroicPorz bb3v; SarnStat *8.
odesłać komu (6): przes thezesmi gi [przywilej] poſli yemv do Wegier odeſlaly LibLeg 10/67v; OrzRozm O4v; Vrzędnicy w Ieśieni máią ſpiſáć [...] wſzelákie rocżne przybyłe pożytki/ y odeſłáć Pánu GostGosp 4; SarnStat 272, 1251. Cf odesłać komu przez co kim.
odesłać komu przez co kim (1): wſzytek poſtępek práwá ma Podkomorzy przes liſt ſwoy powodem odeſłáć ſądowi zyemſkiemu ná poroczki bliżſze UstPraw I.
odesłać ku komu (1): TLvmacza yesly [...] nyebandzie myal czego czo by nam vſthnye powiedziecz myal thedy go s sobą veſzmyesz, lysthy kvnam odeſlawſzy LibLeg 7/104v. [Cf 2.a. RejZwierz 8.]
odesłać na co (1): onę korrekturę/ á tákże Conſuetudines powiátow zebráć [...] y ná Tribunał do Páná Márſzałká Tribunału ſwoie videre odesłáć do Lubliná. SarnStat *8.
odesłać przez kogo (4): LibLeg 10/67v; GroicPorz bb3v; ZapKościer 1580/9; Któré dwánaśćie grzywien pieniędzy przerzeczony N. będźie powinien [...] przerzeczonym vczćiwym Menſionarzom [... ] przez właſnégo poſłá odeſłáć SarnStat 1251.
odesłać dokąd (5): LibLeg 10/67v; ZapKościer 1580/9; potym kłębkow doyźrzeć/ w becżki zábić/ y odeſłáć kędy tkacże GostGosp 114, 94; SarnStat *8.
W charakterystycznych połączeniach: [ile] grzywien pieniędzy odesłać, list (2), [ile] marek, plesz, postępek prawa (spraw) (2), rzeczy; biskupowi odesłać, mensyjonarzom, panu (do pana) (2), do prawa, na trybunał; przez posły odesłać (2).
odesłać komu (6): owcze, bidlo. livdzie. y domowe rzeczi ktore [złodzieje] pobraly, nalasſzi one abiſczie ye odeſlaly thim cziye ſą. LibLeg 10/94; Spisek też ostawili sobie ku przejrzeniu tej poprawy poselskiej, ktory przejrzawszy, nieco jeszcze i sami poprawiwszy posłom odesłali, aby oni oglądali a jutro zasię im odesłali. Diar 38, 38; KochFr 111; ActReg 100.
odesłać przez kogo, przez co (3): abiſczie kazaly to wſziczko na yedno myeſcze zebracz a odeſlacz przes wasche livdzie do naſchey Ziemye. LibLeg 10/94; BielKron 376v; Mącz 375c.
odesłać dokąd (4): LibLeg 10/94; Ktore [naczynia] był Cyrus odłożył gdy cżynił ſlub o zborzeniu Bábilonu/ że ie tám miał odesłáć. BudBib 3.Esdr 4/44. Cf »do domu odesłać«, »odesłać na swe miejsce«.
W przeciwstawieniu: »posłać ... odesłać« (1): SkarŻyw 462 cf »odesłać nazad«.
W charakterystycznych połączeniach: archę (skrzynię Boga) odesłać (2), dobra, drzewo krzyża ś., naczynia, nagrodę, pieniądze, rzeczy, spisek (2); odesłać do ziemie; posłom odesłać, przez bank odesłać, przez ludzi.
»odesłać nazad« (1): poſłał mu kubek pełny złotych cżerwonych. Ale ich on wziąć niechćiał/ y odeſłał ie ná zad. SkarŻyw 462.
»odesłać na swe miejsce« (1): odeſłáli záſyę drzewo krzyżá S. ná ſwe mieyſce przes Kárábolę Polaka BielKron 376v.
»zasię (a. zaś) odesłać« [szyk zmienny] (7): Diar 38; BielKron 63, 329, 376v; Argentum iube rescribi, Káż pieniądze oddáć záś położić/ á zwłaſzczá przes bank zás odesłáć. Mącz 375c; ReszHoz 139; ActReg 100.
W przeciwstawieniu: »posłać ... odesłać« (1): Ktoremu poſłał [...] wielki wor máku nieprzelicżonego. Przyiął go on wielki mąż z pokorą od niego/ Ná co mu záś odeſłał garść pieprzu gorżkiego. CzahTr F3v.
odesłać do kogo (1): Potym poſłał do mnie Sánábállát ſlużebniká ſwego [...]/ á miał liſt w ręce ſwoiey nápiſány temi ſłowy. [...] Y odeſlałem do nich/ mowiąc: [...] Leop 2.Esdr 6/8.
odesłać komu (1): [Centurio] poſlál k niemv aby ſlużebnika iego vzdrowil. Iezus mily odpowiedziál poſlom: Iá przydę a vzdrowię go. Dowiedziál ſie tego Centurio ij odeſlál iemv rzekątz. Panie nie ieſtem dóſtoien abys wſſedl w dom móy OpecŻyw 42v.
odesłać do kogo (5): odeſłáć ie kazáli do Promotá Stároſty miáſtá Numentáńſkiego: áby ie tám wedle zdania ſwego męcżył SkarŻyw 532, 353; poimánych z obozem/ y z wielkimi łupámi [...] Rycerſtwo Litewſkie miedzy ſię rozebráli/ przednieyſzych Więzniow do Krolá ná ten czás w Wárſzáwie będącego odeſławſzy. StryjKron 772; WujNT Act 23 arg, 25/21.
odesłać komu (1): Ná Seymie powiátowym Rycerſtwo obráć máią czterech ná Piſárſtwo/ ktore nam máią odeſłáć/ á my damy iednego z nich wedle woley náſzey. UstPraw Cv.
odesłać k komu (1): Poſłał áby k nim [mieszkańcom Samos] ſkárby y więźnie odeſłał RejZwierz 8.
odesłać na co [= w jakim celu] (1): ſámego Koributá z żoną Corką Xiążęciá Rezáńſkiego y z dziećmi do Wilná ná więzienie odeſłał StryjKron 497.
odesłać z czym [z jakim poleceniem] (1): moy námiłośćiwſzy pán/ odeſłał mię z thákowym poſelſtwem BielKron 331v.
odesłać dokąd (18): tamże też Konrat kxiążę Mazowieczkie wdzięcżniego prziął j do krakowa odeſlał. MiechGlab 18; ten ormianyn dowiedziawſzi ſſye, yzbil [sługa] prziczinczą zabyczia, odeſlal go na dwv kony do kaphi. LibLeg 11/94; Leop 2.Mach 12/21; BibRadz 1.Mach 11/62; Potym go Krol kazał odeſłáć do Litwy ná Troki BielKron 402v, 358v; Hunc in praedia rustica relegarat, Odesłał go był ná wieś. Mącz 187a; RejZwierc 127v; BudBib 1.Mach 12/46, 2.Mach 12/21; Oczko 15; SkarŻyw 298; StryjKron 240, 492, 497, 672: WujNT Act 23 arg; KmitaSpit C3.
W charakterystycznych połączeniach: odesłać dzieci, książęta, ludzi, niewiasty (2), posłow, potrzeby, syna (2), więźnie (więźniow) (3), wojska; odesłać do cesarza, do klasztoru, do krola, na miejsca obronne, do starosty, na wieś, na więzienie, do wod, na zamek (zameczek) (3), do ziemie; odesłać z poselstwem.
»odesłać pr(z)ecz« (2): Philip poſłał iedno woyſko przeciwko Piłatowemu ſynowi á drugie z Alexandrem przeciwko iednemu miaſtu nieprzyiacielſkiemu. To obacżywſzy Pauſania iż krol Philip odeſłał precż ludzi, [...] tedy zebrał rotę nan y vderzył BielŻyw 147; Mandare in ultimas terras. Odeśłáć przecz. Mącz 206b.
»odesłać od siebie« (1): acż zżáłośćią/ ále odeſłáć od śiebie Páwłá y Barnábę muśieli. SkarŻyw 536.
»pod strażą odesłać« (1): poſłow onych nád práwo ludzkie poimawſzy do Lwowá pod ſtrażą odeſłał StryjKron 672.
odesłać dokąd (1): Odeślę was do onego Iáſnego Ráiu źiemſkiego. A ſtámtąd dniá cżterdźieſtego Do kroleſtwá niebieſkiego. MWilkHist F3.
odesłać do kogo (2): LibLeg 11/39v; kila dni ich [posłańców] przy ſobie zátrzymał: ná koniec cżęść ich odeſłał do Licyniuſzá ſtym: áby ſam Ceſarz nie lenił ſię przyiácháć SkarŻyw 187.
odesłać komu (4): rádzili [...] Krolową odeſłáć oycu Krolowi Zygmuntowi BielKron 313v; KochFr 68; GostGosp 12; Proſzę ćię zá ſynem moim Onezymem [zbiegłym niewolnikiem adresata] [...]/ ktoregom ći odeſłał. WujNT Philem 12.
odesłać dokąd (5): RejZwierz 12v; Leſtko cżarny [...] Węgry Kumany známienićie odpráwił/ dárował/ y do Węgier odeſłał BielKron 365v; BielSpr 44; ArtKanc C13v; WujNT Act 9/30.
W charakterystycznych połączeniach: krolową odesłać, więźnie; ojcu odesłać, do miasta, do wojska.
»do domu odesłać« = remittere in domum PolAnt [szyk zmien] (3): BielKron 368; BudBib 1.Mach 12/45; Aztamtąd WWigilią Bozego Narodzenia zdziwną obligatią [...] dodomu mię odesłali. ActReg 14.
»w jednej koszuli odesłać« (1): kthora go proſiłá áby ią w iedney koſzuli do domu odeſłał/ á okrućieńſtwá nád nią nie dziáłał BielKron 368.
»nazad odesłać« (1): kiedy Páńſki właſny rzemieſłnik álbo chłop robi w ktorym inſzym imieniu/ á poydźie nie opowiedźiawſzy ſie Vrzędnikowi kędy robił/ ma mu go záś Vrzędnik pod ktorym ten chłop názad odeſłáć GostGosp 12.
»zasię (a. zaś) odesłać« (3): LibLeg 11/93v; Kleopátrá Krolowa wnet morderze one/ Poſłáłá mu do Rzymu/ iáko obwinione. Ten ie záſię odeſłał/ dzyękuiąc Krolowey RejZwierz 27v; GostGosp 12.
odesłać do kogo (12): takiem yeſcze roſkazal. gdi donich zinich ſtron poſel przyyedzie. aby yego nyeprzyymowaly. alye domnye odeſlaly MetrKor 46/47; Leop Mar 1 arg; BielKron 378; SkarJedn 44; SkarŻyw 27, 81 [2 r.], 82, 166, 453, 454; WujNT 130.
odesłać dokąd (2): gdy ſie o nie [boginie o jabłko] wádziły mieniąc ſie káżda godnieyſzą być y cudnieyſzą/ dáły ſie ná rozſądek Iupiterowi/ ktory niechciał tego wzyąć ná ſię/ ále vkazał do Paryſá/ á odeſłał ie tám BielKron 21v, 59.
W charakterystycznych połączeniach: do biskupa odesłać, do kapłanow, do krolowej, do ludzi, do okrętow, do sprawcow, do urzędnika.
odesłać dokąd na co [= w jakim celu] (1): Y żonę náwet Odeśli do kościołá ná pacierze, żebyś Tym ſkryćiey to vczynił. CiekPotr 61.
»odesłać od siebie« [szyk zmienny] (6): KochZuz A3; BibRadz Dan 13/21; pieſzo ſie ná zad (koniá y ſługi przed mieyſczem od ſiebie odeſławſzy) kłuſáć muſiał. GórnDworz S6; BudBib Dan 13/21, 36; Gońcá Krolewſkiego ledwo wyſłuchawſzy/ dáleko od ſiebie odeſłał/ y práwie zá więźniá chował. StryjKron 782.
odesłać dokąd (1): BielSpr 2v cf cum inf.
cum inf (1): takie [tj. słabych żołnierzy] lepiey odeſłáć do Fráucymeru ſłużyć BielSpr 2v.
odesłać do czego (1): ktorego [robotnika] gdy przynieść S. Benedict zdruzgotánego w płáchćie kazał: [...] táiemnie go ſwoią modlitwą ożywił. y tegoſz dniá do teyże roboty zdrowego odeſłał. SkarŻyw 251.
odesłać z czym (3): kiedybych temu sfolgował/ á tego s płácżem á s krzywdą do domu odeſłał RejZwierc 56. Cf »odesłać z niczym«.
odesłać jakiego (4): SkarŻyw 251; Y záſię do nich drugiego ſługę poſłał: ktorego też ránili w głowę y zelżyli (marg) y odesłáli zelżonego. G. (–). WujNT Mar 12/4. Cf »odesłać prożnego«.
»nazad odesłać« (1): názad ſię do niego wroćili: on ie názad odeſłał SkarŻyw 252.
»odesłać z ni z czym, prożnego« = dimittere vacuum PolAnt, Vulg; dimittere inanem Vulg (2:2): BudNT Mar 12/3; A ſwego czáſu poſłał do oraczow ſługę/ áby mu dáli z owocu oney winnice. Ktorzy vbiwſzy go/ odeſłáli z niſzczym. WujNT Luc 20/10, Mar 12/3, Luc 20/11.
odesłać do kogo, do czego (34): Ayeſly nyebendzyeczye mogly konicza wthey rzeczi vczinycz thedi ya [lege: ją] do naſſz odeſſlyczye LibLeg 11/133; MurzNT Luc 23/14[15]; BibRadz Ioann 18/24; nienálazłem żadney w tym cżłowiecże przycżyny/ z tych o ktore mu winę dáiećie. Ale áni Herod/ bom was był odeſlał do niego Leop Luc 23/15, Luc 23/7, 11; UstPraw F [2 r.], I; ModrzBaz 93v; SkarŻyw 510; Sędźia odeſłał do ſądu duchownego. GórnRozm G3; ActReg 9, 72; LatHar 722, 723 [2 r.]; WujNT Luc 23/7, 11, Ioann 18/24, s. 377 marg; ſędźia zamkowy odeſzle ſtrony do ſądu źiemſkiégo. SarnStat 513, 226, 462, 830, 839, 872, 1161; SiebRozmyśl C2, C3. Cf odesłać do kogo z czym; do kogo z kim, »odesłać do wyższego prawa«.
odesłać do kogo z czym (1): tam thesz byl wspor miedzy Iemi o tho. a takem ie odeslal j stem do V. M-czi. ZapWar 1553 nr 2685.
odesłać do kogo z kim [= w czyjej sprawie] (1): ieſliżeby áppellácia nie byłá vczynioná/ ma bydź z tákim káżdym Burmiſtrzem odeſłano/ dla exequuciiéy/ do Stároſty należnégo SarnStat 271.
odesłać komu, czemu (3): BibRadz Ioann 18/13; ArtKanc D11; którzyby [żacy] ſie karáć dáć niechćieli/ tych Ordinariis álbo Officiałóm ich/ niech ná karánie odeſzlą. SarnStat 199.
odesłać ku komu (1): Rem aliquam ad alterum delegare, Ku ynſzemu odesłáć. Mącz 187a.
odesłać na co (8): szędzia zkazawſſy dovod ſtronie povodovey będzie povinien [...] na viecze przed ſąd odeſlacz ComCrac 16v; UstPraw I; ActReg 17; SarnStat 138, 403, 404, 856, 874.
odesłać na co [= w jakim celu] (3): prosza myly panovye aby mya V. M. raczyly oddeslacz nalaskavy rosąth krolya iego mylosczy ZapWar 1528 nr 2457; SarnStat 199, 874.
odesłać przed kogo, przed co (2): ComCrac 16v; Causam ad senatum reiicere, Wziąć ſobie przed pány álbo odesłáć przed pány. Mącz 163a.
odesłać dokąd (2): tákowego ſąd zyemſki ma odeſłáć do Podkomorzego álbo do iego vrzędu ná mieyſce roznie UstPraw I. Cf »odesłać na pole«.
W przeciwstawieniu: »posłać ... odesłać« (1): Iezu kthorys ſie do Heroda poſlać [...] y odeſlać dopuſcił. TarDuch C3v.
W charakterystycznych połączeniach: powoda odesłać, rzecz sporu, sprawę (3), strony; odesłać do arcykapłana (2), do grodu, kapłanowi nawyższemu (do nawyższego kapłana) (2), krolowi (na rozsądek krola) (2), oficyjałom, przed pany, do podkomorzego (2), do posłow, do prawa ziemskiego, do rady, do sądu (sądowi, przed sąd) (6), na sejm (5), do sędziow, do starosty (2), do trybunału (na trybunał) (2), do urzędu (4), na wiece, do ziemstwa (ziemskiego) (2).
»odesłać do wyższego prawa« = mittere in consilium Mącz (2): [wszytkę sprawę] trzebá w zupełnoſći odeſłáć do wyſzſzego práwá GroicPorz e; Mącz 225b.
odesłać do czego (3): KrowObr 59v; ále iżeś mię iuż do nápiſánego wykłádu ſwego ná nię [pierwszą kapitułę Janową] odeſłał/ przeto ſie pohámuię/ á o co ćię inſzego pytáć będę. CzechRozm 26v, 126v.
odesłać gdzie (1): wolę tám czytelniká odeſłáć, niż długośćią ſie przykrzyć SarnStat 1280.
Synonimy: 1. oddać; 3.b. oddalić, odkazać, odprawić; c. odpuścić; 4. odnieść.
Formacje współrdzenne cf 1. SŁAĆ.
MM