[zaloguj się]
[pdf]

ODNIEŚĆ (488) vb pf

o jasne. ◊ W inf -é- (15) OrzQuin, KochPs (2), KochPam, KochPieś, KochSob, WyprPl, SarnStat (7), GosłCast, -e- (5) Mącz (4), OrzJan. ◊ W pozostałych formach e jasne. ◊ W praet i con 3 sg m o pochylone, w pozostałych formach o jasne.

Fleksja
inf odnieść
praet
sg pl
1 m odniosłem, -m odniósł m pers odnieślismy
2 m -ś odniósł, odniosłeś, odniózłeś m pers odnieśliście, -ście odnieśli
f odniosłaś, -ś odniosła m an
3 m odniósł, odniózł m pers odnieśli
f odniosła m an
n odniosło subst odniosły
plusq
sg pl
1 f była odniosła m an
3 m m pers byli odnieśli
imperativus
sg pl
1 niech, niechåj odniosę
2 odnieś odnieście
3 niech, niechåj odniesie niech, niechåj odniosą
conditionalis
sg pl
1 m bych odniósł, bym odniósł m pers bychmy odnieśli, byśmy odnieśli
2 m byś odniósł m pers byście odnieśli, odnieślibyście
3 m by odniósł m pers by odnieśli, bodaj odnieśli
f by odniosła m an
n by odniosło subst by odniosły
con praet
sg
3 m by był odniósł
impersonalis
praet odniesiono
participia
part praet act odni(o)zszy

inf odnieść (105). ◊ fut 1 sg odniosę (4). ◊ 2 sg odniesiesz (31). ◊ 3 sg odniesie (43). ◊ 1 pl odniesiemy (5) Diar, RejPos (2), RejPosWiecz2, WujNT, odniesiem (2) SkarŻyw, ActReg. ◊ 2 pl odniesiecie (14). ◊ 3 pl odniosą (28). ◊ praet 1 sg m odniosłem, -m odniósł (7). ◊ 2 sg m -ś odniósł, odniosłeś (4 + errata), odniózłeś (1) CiekPotr. f odniosłaś, -ś odniosła (2). ◊ 3 sg m odniósł (83), odniózł (1) WujNT. f odniosła (19). n odniosło (5). ◊ 1 pl m pers odnieślismy (1). ◊ 2 pl m pers odnieśliście, -ście odnieśli (2). ◊ 3 pl m pers odnieśli (40). subst odniosły (1). ◊ plusq 1 sg f była odniosła (1). ◊ 3 pl m pers byli odnieśli (1). ◊ imp 1 sg niech, niechåj odniosę (2). ◊ 2 sg odnieś (6). ◊ 3 sg niech, niechåj odniesie (2). ◊ 2 pl odnieście (2). ◊ 3 pl niech, niechåj odniosą (3). ◊ con 1 sg m bych odniósł (3) RejZwierc, RybGęśli, WujNT, bym odniósł (1) GosłCast. ◊ 2 sg m byś odniósł (7). ◊ 3 sg m by odniósł (20). f by odniosła (3). n by odniosło (1). ◊ 1 pl m pers bychmy odnieśli (5) LubPs, RejPos (3), SkarŻyw, byśmy odnieśli (2) LeszczRzecz, SkarKazSej. ◊ 2 pl m pers byście odnieśli, odnieślibyście (6). ◊ 3 pl m pers by odnieśli (15), bodaj odnieśli (1). subst by odniosły (1). ◊ con praet sg 3 m by był odniósł (1). ◊ impers praet odniesiono (2); -ono (1), -(o)no (1). ◊ part praet act odni(o)zszy (5).

SI stp notuje, Cn s.v. kłykciasty, Linde XVI – XVIII w.

1. Niosąc spowodować zmianę miejsca; referre Vulg, Calag; reportare Vulg; ferre PolAnt [w tym: kogo (3), co (25)] (37):
a. Niosąc sprawić, aby czegoś na danym miejscu nie było; wynieść; auferre, suferre Vulg; deportare Mącz (15): Nie ieden twóy grot zoſtał w hárdym Moſkwićinie. Y Tátárzyn nie odnióſł w ſaydaku twéy ſtrzały [= nie odszedł ze strzałą w sajdaku]/ W boku rychléy KochEpit A3; wieleśćie odnieśli koſzow pełnych vłomkow? WujNT Mar 8/19, Ioann 5 arg.

odnieść dokąd (1): A gdy iuż [kozioł, na którego włożono symboliczne grzechy ludu] odnieſie złośći ich w puſte krainy/ wroći ſie Aaron do kościołá BielKron 38v.

odnieść skąd (3): Ex loco aliquo deportare, Z niektórego mieyſcá odnieść. Mącz 313d; nie biegay do domu ábyś czo odnioſł z niego RejPos 259v; HistHel D2v.

W przeciwstawieniu: »odnieść ... przynieść« (1): gdy go [Eliasza] iuż [Bóg] chciał/ s tego ſwiátá odnieść/ A do ſwego przybytku/ dziwnym cudem przynieść. HistHel D2v.

Zwrot: »rękoma odnieść« (1): Deportare manibus, Rękomá odnieść. Mącz 313d.
W przen (1):
Zwrot: »odnieść od oczu [czyich]« (1): Ieſli ſie náwroćicie ku mnie á odnieſiecie obrzezánie od ocżu moich/ náwrocę ſie ia też pewnie do was. RejPos 32v.
Przen (6): odnioſł iákoby wiátr żądość moię: y iákoby obłok przeminęło zdrowie moię. Leop Iob 30/15.

odnieść dokąd (1): A kwáp ſię [zazdrości] odnieść w pańſtwá/ wſzem wzgárdzone Cżłonki/ właſnemu ſercu ták ſzkodzące. GrabowSet E2v.

Zwroty: »odnieść precz« (1): gdyż nie káżda wodá tey mocy ma: dla tego wiedzćie/ iż thá ſłowem bożym ieſt poświęcóná. Odnieś precz ſłowo/ cóż wodá/ iedno wodá? BiałKat 238v.

»odnieść w pysku« (1): Otoż theż mamy pámięć iego Wolthy w zyſku/ A on páńſtwá pożytek tho co odnioſł w pyſku. PaprPan Ee3v.

a) Sprawić, aby ktoś się sprzeniewierzył [od kogo, od czego] (2): ſtoy mocnie przy prawdzye ſwiętey iego/ á nie dáy ſie od niey odnieść żadnemu wiátrowi márnemu ſwiátá tego RejPos 323.
Szereg: »nie uwieść ani odnieść« (1): á nic ich [wiernych] nie vwiodło áni odnioſło od niego [Boga]/ áni żadne ſtráchy/ áni żadne łudárſthwá á omylne obietnice thego ſwiáthá RejPos 263.
b. Zanieść w określone miejsce (17): BielKron [852]; [kupiec mówi:] Záraz chłopiec odnieśie/ ieſcze wam dáruię Parę podków do tego. WyprPl B2v.

odnieść dokąd (13): LibMal 1551/158v, 1552/166v; Leop 1.Reg 5/1; BibRadz 2.Mach 8/31; Tám ſkoro pánom Zięciom iuż klucże oddano/ Y ſkrzynię piecżęciámi zápiecżętowano/ Nátychmiaſt ią ná Ratuſz odnieść roſkazano HistLan E3; Złothnik gdy komu złoto álbo ſrebro robi/ tedy iemu dobrze iż pieniądze bierze/ á owemu też dobrze iż złoto álbo ſrebro do domu odnieſie. RejZwierc 94v; KochMon 21, 22; Y ná znák doſkonáłego zdrowia/ kazał mu onego Rotmiſtrzá doſyć tłuſtego/ [...] aſz do namiotu o ſwey mocy odnieść. SkarŻyw 30; Calep 104a; WyprPl B2v; WujNT Rom 15 arg; SarnStat 363.

odnieść skąd (1): A Filiſtynowie wzięli Archę Bożą/ y odnieſli ią od kámieniá pomocy/ do Azothu. Leop 1.Reg 5/1.

W charakterystycznych połączeniach: odnieść część łupów, deputat, jałmużnę, skrzynię, złoto albo srebro; odnieść do domu (3), do Jeruzalem (2), do namiotu, na ratusz.

Przen (2):

odnieść komu (1): ráduy ſie człeku nie vżyty/ [...] W grobie móy ſyn/ weſelé odnieś Grékóm cáłé GórnTroas 43.

Zwrot: »odnieść z sobą [dokąd]« (1): Duch S. [...] nápełnił przez was vſzy y ſerce moię/ zdrowymi/ mądrymi [...] rzeczámi: y wielkié bogáctwo z téy rozmowy odnioſę z ſobą do domu. OrzQuin Aa5.
c. Zanieść z powrotem na dawne miejsce (5): Leop 2.Reg 15/29; Antoni wnocy kſobie przyſzedwſzy/ prośił towárzyſzá/ [...] áby go ćicho/ nie budząc nikogoy/ zárázem ná iego mieyſce odnioſł SkarŻyw 56.
Zwrot: »odnieść zaś (a. zasię)« [szyk zmienny] (3): ia każę odnieść záś [referri faciam] ná to mieſce/ wſſyſthko nacżynie domu Páńſkiego/ ktore zábráł Nábuchodonozor krol Bábilońſki z mieſcá tego/ y zánioſl do Bábilonu. Leop Ier 28/3, 2.Reg 15/25; Calag 566b.
2. Dać, dostarczyć, doręczyć komuś jakąś rzecz (często posługując się inną osobą lub samemu pośrednicząc w doręczaniu jakiejś rzeczy); deferre PolAnt, JanStat; afferre, perferre PolAnt, Vulg; reportare Mącz; portare, reducere PolAnt [w tym: kogo (1), co (14)] (20):

odnieść do kogo (2): BudBib 4.Reg 5/6; A co Stároſtá z Deláciiéy wybierze/ áby to do Poborce wydawał/ który záś do pánów Prowizorów y Podſkárbiów/ [...] odniéść ma. SarnStat 345.

odnieść komu (7): Mącz 313d; Trzeciego roku potym/ wypráwił Iázon Menelauſa Symonowego [...] brátá ktoryby odniosł pieniądze Krolowi BudBib 2.Mach 4/23, 2.Mach 2/15; BudNT Matth 14/11; Y przynieśiono głowę iego ná miśie: á oddano dźiewce/ y odnioſłá ią mátce ſwoiey. WujNT Matth 14/11, 2.Cor 8 arg; CiekPotr 59.

odnieść przez kogo (1): á ći pánowie álbo Dźierżawce onych kmieći/ [...] do Poborców [...] [pobory] przez ſię álbo przez vrzędniki ſwé odnioſą SarnStat 344.

odnieść dokąd [= do kogo] (1): wyiąwſzy Woiewództwo Poznáńſkié/ y Káliſkié/ któré oddawſzy nam dwádźieśćiá tyśięcy retent/ o oſtátek wźięli ſobie odniéść do Woiewództw SarnStat 355.

W charakterystycznych połączeniach: odnieść głowę (2) jałmużnę, list, łaskę, łup, pieniądze, upominki; odnieść do krola, do prowizorow i podskarbiow, do wojewodztw; odnieść braciej, krolowi, matce (2).

Zwrot: »odnieść upominki« (1): A thák gdy ponieſieſz dar twoy do vbłagánia Páńſkyego/ á tám wſpomniſz iż brát twoy ma co obráżenia od ciebye/ oſtaẃ rádſzey dar twoy przed onym ołtharzem/ á wroć ſie/ y przeiednay pirwey brátá twoiego/ á potym przydzyeſz á odnieſieſz ony vpominki ſwoie. RejPos 178v.
Szereg: »oddać a odnieść« (1): Niech przynieśie dwá liſty: [...] Ieden onemu odda, á drugi że tobie Odnieśie CiekPotr 59.
W przen (1): Pierwſzego dniá po Soboćie káżdy z was niech odkłada v śiebie/ chowáiąc co mu ſię podoba: áby niedopiero gdy przyidę/ ſkłádánia były. A gdy przyidę: ktorebyśćiekolwiek vchwalili przez liſty/ te poślę áby odnieśli ſzczodrobliwość wáſzę do Ieruzálem. WujNT 1.Cor 16/3.
Przen (3):

odnieść komu (2): GórnTroas 54; Przypusć prośby náſze w świątobliwość twego wyſłuchánia/ á odnieś nam łáſkę poiednánia LatHar 486.

a) Przekazać w dziedzictwie (1):
Zwrot:»imię odnieść« (1): z ktorey [małżonki] dźiatki/ w twoiey maiętnośći po tobie pozoſtawſzy/ ćiebie wſpomináć/ Páná Bogá proſząc/ imię twoie ná potomſtwo długie od narodu do narodu odnioſą. WerKaz 288.
a. O człowieku: zaprowadzić, przywieść [komu] (1): Zbóycá włáſny/ nie poſłáńcze: Miawſzy odniéść śioſtrę żenie/ Záwiódłeś ią w leśné cienie. KochSob 65.
b. Oddać, zwrócić (3): Weźmićie też we dwoy naſob pieniędzy/ á ty też pieniądze cośćie ználeźli ná wierzchu w ſwych worzech/ odnieśćie [reducetis]/ owa ſie tho ſnadź zá iákiem obłądzeniem ſtáło. BibRadz Gen 43/12.

odnieść do kogo (1): [Judasz] żalem zięty/ odnioſł trzydźieśći śrebrnikow do nawyżſzych kápłanow LatHar 696.

Zwrot: »zaś odnieść« (1): Commodatum reportare, Pożiczaną rzecz záś odnieść. Mącz 313d.
3. Skończyć noszenie; przen (1):
Zwrot: »koronę cierpliwości odnieść« = odcierpieć do końca (1): Cżterdzieśći nas Pánie wyſzło ná ty męki/ niechże y cżterdzieśći koronę ćierpliwośći do końcá odnioſą. SkarŻyw 207.
4. Przekazać jakąś sporną sprawę odpowiedniej osobie lub instancji w celu jej rozstrzygnięcia, osądzenia lub potwierdzenia wydanego już wyroku [co] (10):

odnieść do kogo, do czego (6:2): Diar 57; ReszHoz 122; WujNT Act 15 arg, s. 460; ODnieſli téż to do nas z niektórych źiem Poſłowie/ iż niektórzy ludźie ná vrzędźiéch będący/ niechćieli prziymowáć żadnych Reláciy od Woźnych SarnStat 576; przećiw tákowéy [stronie] vrząd on ma zupełną moc [...] ſkazáć/ któré ſkazánié ma do ſądu odniéść/ á Sąd zá ſłuſznym dowodem ma ie potwiérdźić wedle zeznánia onégo vrzędu SarnStat 1163, 1013, 1150.

odnieść komu (1): To już elekcyją wolną tę odnieść hajno braciej i na tych sejmikoch ukazać im tę konstytucyją, ktora się tu stanie i będziem im perswadować, aby na tym przestali Diar 95.

odnieść na co (1): SarnStat 403 cf Szereg.

Zwrot »kauzę, spor, sprawę odnieść« (1:1:1): Są záś oſobne Bráctwá/ ktore o więźniách oſobliwą piecżą y ſtaránie máią [...]: á gdy náydą że przez práwá od potężnieyſzego ádwerſarzá trapion ieſt/ wnet go wyzwolą/ y do zwierzchnośći tę cauzę iego odnioſą. ReszHoz 122; ktorzy [Paweł i Barnabasz] ácz byli Apoſtołmi y pełni Duchá S. iednák ſię nie ſpuſzczáli ná rozumy ſwoie/ ále wſzytek ſpor odnieśli do Apoſtołow y ſtárſzych Ierozolimſkich WujNT 460; SarnStat 403.
Szereg: »odesłać albo odnieść« (1): Gdyż Rewizorowie tylko obiecháć/ praecedente publicatione rewidowáć/ á potym zupełną ſpráwę odeſłáć/ álbo odniéść ná Séym máią. SarnStat 403.
5. Powiadomić, zrelacjonować, przekazać czyjeś słowa; referre (rem a. verbum) PolAnt, JanStat; annuntiare, loqui PolAnt; evangelizare, renuntiare Vulg [w tym: co (25)] (38): Kwápię ſie dla tego/ Abym to pánu odnióſł/ idę wſkok do niego. (–) Proſzę/ odnieś wſzytko/ miéy to ná dobréy pieczy/ Niezámilczay namnieyſzéy iákoś świádom rzeczy. GosłCast 74.

odnieść do kogo (4): LeszczRzecz A5v; BudBib 3.Reg 2/30; To gdy odnioſł poſeł/ do Márcyaná: wſzytki ony Biſkupy/ Kápłany/ Dyakony/ ſpalić zárás y zdomem [...] roſkazał. SkarŻyw 179, 130.

odnieść od kogo komu (1): Gdy był wiedzion ná śmierć: záwołał ná wiernego przyiaćielá ſwego [...] proſząc go áby ty ſłowa krolowi od niego odnioſł SkarŻyw 305.

odnieść komu (22): MetrKor 38/502; Diar 55, 89; A Moiżeſz wſtąpił do Bogá/ ktorego był Pan z gory záwołał do ſiebie/ ták mowiąc kniemu/ To opowieſz domowi Iakobowemu/ á odnieſieſz to Izráelitom. BibRadz Ex 19/3, Ex 6/9, 19/8, Ios 14/7, 4.Reg 22/9; RejPos 107v; NiemObr 23, 25 [2 r.]; Furto (powiáda) ſrożſza/ niżli páni twoiá/ [...] Czemu mię w dóm ſmutnégo nie puśćiſz? gdyż moiéy Skrytéy prośby nie vmiéſz odnieść pániéy ſwoiéy. KochPieś 29; Odniosł to Pan Gniezninski Panu Marszalkowi. Pan Marszałek dał tę odpowiedz Panu Gniezninskiemu. ActReg 105, 64, 169; [Jan Ocieski] wróćiwſzy ſie od niego [cesarza tureckiego]/ to wáſzéy K.M. odnióſł: z czego wáſzá K.M. dobrze poiąć może/ czego ſie ón ieſcze ſpodźiéwa/ co myśli. OrzJan 76; WujNT Luc 1/19, 7/22; GosłCast 74. Cf odnieść od kogo komu; kogo komu.

odnieść kogo [= o kim] komu (1): A Stároſtowie [...]/ ieſli nam tákowych mężobóyców w czás nie odnioſą/ od nas winą nieodpuſczoną będą karani SarnStat 606.

odnieść dokąd [= do kogo] (3): Diar 91; Tedy Papież Mikołay poſłał do Cárogrodu poſły ſwoie/ [...] áby [...] dobrą ſpráwę o Ignácym wzięli/ y do ſtolice Apoſtolſkiey odnieſli. SkarJedn 214; WujNT 513.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikami: to (3), wszytko (1); iż, że (3), zaimek względny (3)] (6): Diar 55; Odnioſł mi poty[m] Pan Otwinowſki/ iż X. K. ná rozmowę przyzwolił NiemObr 25, 25; ActReg 64, 169; Szedſzy odnieśćie Ianowi cośćie ſłyſzeli y widźieli WujNT Luc 7/22.

W charakterystycznych połączeniach: odnieść mężobojcow; odnieść dekret, prośbę, słowa, świadectwo, winę; odnieść do braciej, do cesarza, do krola, do powiatow, do stolice apostolskiej, do szlachty; odnieść Bogu (Panu) (2), braci, krolowi (Waszej Krolewskiej Miłości) (2), paniej, panu.

Zwroty: »odnieść odpowiedź« (1): Y odpowiedźiał lud wſzytek temi ſłowy ſpołu/ Wſzytko to co Pan roſkázuie vczyniemy: Thedy záſię Moiżeſz odnioſł Pánu odpowiedź od ludu [referre verba populi]. BibRadz Ex 19/8.

»poselstwo odnieść« = referre rem PolAnt [szyk zmienny] (2): BibRadz 4.Reg 22/9; á ieſtem poſłan ábych mowił do ćiebie: á iżbychći to dobre poſelſtwo odnioſł. WujNT Luc 1/19.

»poselstwo odnieść« = poinformować o wynikach poselstwa (1): IVz wiemy [...] iako ſie nam wſzythki piſmá Prorockie wypełniły [...] o náſzym błogoſłáwieńſtwie/ ktore ſie nam miáło sſtać przez tho ſwięte iego Boſtwo tu ná ſwiát zeſłáne [...]. A iżby był to wdzyęcżne poſelſtwo odnioſł Bogu oycu ſwemu/ á ofyárował mu ty wſzytki zaſługi ktore vcżynił dla cżłowieká nędznego RejPos 107v.

»odnieść rzecz« = referre verbum PolAnt [szyk zmienny] (2): LeszczRzecz A5v; Iużem był we czterdźieſtu lat gdy mię poſłał Moiżefz [...] ku przeſzpiegowániu źiemie/ y odnioſłem mu wſzythkę rzecz iákom zrozumiał. BibRadz Ios 14/8; BudBib 3.Reg 2/30.

»słowa odnieść« (3): BibRadz Ex 6/9; Ty ſłowá ich ieden pochlebcá do Ceſarzá onego/ chcąc mu ſię przyſłużyć/ odnioſł. SkarŻyw 130, 305.

Szereg: »odnieść i sprawę dać« (1): nie śmieli się tego posłowie ważyć, aby mieli co w tym ustawiać. Jenakże namowy miedzy sobą mieli dlatego, aby do powiatow to odnieść i sprawę dać umieli Diar 91.
W przen (1):
Zwrot: »do uszu [czyich] odnieść« (1): Wiele rzeczy tákowych ieſt [...] o których ſam wáſzá kró: M. dobrze wiedźieć raczyſz/ co onegday do vſzu wáſzéy kr: M. odnieśiono OrzJan 89.
а. Oskarżyć [kogo do kogo] (7): bo niektorzy klaſztorni bráćia [...] rozmowę ſłyſząc iáko by białych głow: rozumieli iſz ku złym ſpoſobom niewiáſty w komorce ſwey miał: y odnieśli go do ſtárſzego. SkarŻyw 372, 74.

odnieść jako kogo (1): Byłá iedná zacnie vrodzoná y bárzo piękna Pánná/ Chryſtuſowá oblubienicá w Korynćie/ ktorą pogánie/ iáko bluznierkę Bogow ich/ do ſędziego odnieśli SkarŻyw 445.

odnieść w czym (1): iſz ſię [Żydzi] z Magámi zmowiwſzy/ o złe Chrześćiańſkie poſtaráli. A pocżáwſzy [!] od ſtarſzych głow/ Symeona Biſkupá [...] do krolá Sabora/ w matáctwie odnieſli SkarŻyw 304.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): Bo ieſli kogo do niego odnieśiono/ iſz [...] ktory Chrześćiánin/ ábo ołtarz pogáńſki obálił/ ábo kośćioł ſpalił/ ábo ofiary rozmiátał: tedy [...] SkarŻyw 130.

Zwroty: »niewinnie odnieść« (1): Toć ſą ony wielkie/ iáko Ruś mowi Ierezie/ dla ktorych ſie námi ták bárzo Grekowie brzydzą/ y ktorymi proſtą Ruś zwiedli/ y niewinnie kośćioł Boży do nich odnieſli SkarJedn 240.

»źle odnieść« (1): inne zakonne pánny/ ktorym ſię ſroga być zdáłá: barzo ią zle do onego Amelbertá fundatorá odnioſły/ y nieſpráwiedliwie obżáłowáły SkarŻyw 193.

6. Znieść, unieważnić [co] (1):

W przeciwstawieniu: »odnieść ... postanowić« (1): á ten Kápłan wielki [...] óno piérwſzé kápłáńſtwo odnióſł/ áby wtóre poſtánowił BiałKat 343v.

7. Odebrać i wziąć ze sobą [kogo komu] (1): Teraz mu też to przydzie nadobna nowina Iż iuż ſtraćił napoły/ y drugiego ſina A trzeciego mu ieſzcże/ teraż odnieſcz mamy RejJóz N3.
8. Stać się obiektem jakiegoś oddziaływania, doznać, doświadczyć czegoś; reportare Vulg, Mącz, Modrz, JanStat; accipere, ferre Vulg, PolAnt, Modrz; pati, portare, referre PolAnt, Vulg; percipere Modrz, Vulg; habere, luere, vindicari PolAnt; solvere, subire Modrz; recipere, sumere Vulg [w tym: z podmiotem nieosobowym (8); co] (378): Diar 45; BibRadz Is 53/4; chcąc ominąć ieden doł/ wpádnie w drugi/ á miáſto pochwały/ przygánę odnieſie. GórnDworz N6; RejZwierc 56, 79v; Niewſpominam inſzych porażek potocżnych ktore odnioſłá Moſkwá wiele kroć wyfláńćiech. BiałKaz L4; ModrzBaz 50, 81v, 87v; KochPs 192; zá żywotá ſpolnie żyli y w śmierći ſię nie rozdzielili: záraz ſpolnie wjználi/ ſpolne teſz więzienie/ y męcżeńſtwo odnieſli SkarŻyw 131,47, 88, 131, 183; KochFr 50, 102; A oto biała s tyłu przyſkocżyłá/ Murzynkę ſcięłá/ ni ſie obacżyłá. Sámá też w boku tuż odnioſłá ſtrzałę KochSz B4v; ActReg 15; GostGosp 94; KochCz Bv; LatHar 277, 518, 680; WujNT Apoc 18/4; SkarKaz 7b; CzahTr E4v; PaxLiz D2v; Ieſli zá żyto odnieśieſz nádźieie/ Wiátrem nádźiane/ wiátrći ie rozwieie KlonFlis H2; KlonWor **3, 43, 70. [Cf też b. »odnieść upominek« KochJez A3.]

odnieść od kogo (37), od czego [w tym: żywotne (2)] (3) (37:3): LubPs A5; GroicPorz A4v; RejZwierz 35; á coż zá błogoſłáwieńſtwo odnieſiemy od niego [od Boga]? RejPos 351, 82, 102, 237v, 273v, 319, 349v; RejPosWiecz2 96; RejZwierc 46v, 81, [193]; Bo tám trzebá ná co innego pátrzyć/ niſz ná ſámę drogę ábo ſlad/ niechceli kto od Orłá ſzkody/ od Wężá vkąſzenia/ od Rozboynikow Okrętu rozbićia odnieść CzechRozm 131, 189, 205, 240; PaprPan Cc; ći niechay wiedzą/ iż od Bogá słuſzne karánie odnioſą/ zá złe przećiw Rzecżypoſpolitey záchowánie. ModrzBaz 27; KochOdpr C; KochPs 106; Ták mu ſię powiodło/ gdy ty dwie wſzetecżnyce w mieśćie nálaſl: z iedney wziął duchowny pożytek/ á druga od mego zbáwienie odnioſłá. SkarŻyw 118, 597; ReszHoz 124; Za co nie odniosłem sam chęci od drugich, y owszem wielkie moie vczynnosci wniwecz poszły ActReg 55, 82, 96, 139; Phil C2v, E3, S4; LatHar 349; Słudzy poſłuſzni bądźcie pánom wedle ćiáłá [...]. wiedząc iż káżdy cokolwiek vczyni dobrego/ to odnieśie od Páná WujNT Eph 6/8; SkarKaz 519b; CzahTr F2v, G; byś záś od Stároſty Nie odnioſł chłoſty. KlonFlis F; KlonWor 15, 31.

odnieść u kogo (3): á oná ſwięta páni wielką ſławę odnioſłá v wſzytkich ſtanow RejZwierc 202; WysKaz )?(3; SkarKaz 242b.

odnieść z kogo, z czego (1:9): bo ſzkárádáćby tho byłá rzecż/ gdyby ſie kto wdał w náuki á ſnich yákyey godnosći nye odnyoſl. GliczKsiąż Nv; BibRadz Eccli 22/16; żywotow wgołem piſmie świętem trudno ma poſpolity cżłek bez niebeſpiecżeńſtwá vżywać/ żeby znich dla nie rozumienia y złego wykładu wzgorſzenia iákiego/ miáſto zbudowania nie odnioſł. SkarŻyw A5, A4v, 131, 162; KochWr 21; SarnStat 450, 1209; ná mię ſługę ſwego będąc łáſkaw/ z ktoregoś zelżywośći żadney iáko z nayliżſzego powinnego y ſługi ſwego [...] odnieść nie racżył. CzahTr A3v.

odnieść z czego [= od kogo] (2): NiemObr 58; A z Vniéy niewidzę/ byśćie co inſzégo do tychmiaſt z obudwu ſtron odnieśli/ ieno niechuć/ y waśni przećiw ſobie. KochWr 21.

odnieść na czym (2): BierEz A2; A cżáſem też odnieſie cżęſto ná łbie guzy RejWiz 74v.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): gdy to wſzyſtko ná ſobie odnioſł/ co iedno o nim w zakonie napiſano było CzechRozm 91.

W przeciwstawieniu: »odnieść ... uczynić« (2): ModrzBaz 85; Y ták pierwey był tęn ſkaran/ ktory odnioſł krżywdę/ niżli tęn kto ią vczynił. GórnRozm H4v.

W charakterystycznych połączeniach: odnieść bezpieczność, chęć, chłostę, choroby, cześć (2), despekcik, dziękowanie, godność, na łbie guzy, kochanie, krzywdę (3), lekarstwo, łajanie, męczeństwo, mianowanie, miłosierdzie (2), nadzieję, natrząsanie, niebieskie krolestwo, niechuć, niełaskę (2), obciążenie, obronę, ochłodę, odpłatę, okrucieństwo, osławę (2), otuchę, plagę (2), pociechę, pomoc, porażki, postrach, poszczęścienie, poszyjkowanie, przeklęctwo (przeklęcie) (3), prześladowanie, przyganę, przywileje, rozkosz, strofowanie, strzałę, śmierć, świadectwo, trudność, ubliżenie, upadek, uszczerbek (uszczerbienie zdrowia) (2), waśni, wdzięczność, wesele, więzienie, władzą, wstyd, wygnanie, wysługę, wywołanie z ziemie, wzgardę, wzgorszenie, zalecenie, zbawienie, zdradę, zelżywość, żałość (żal) (4); odnieść od Boga (Pana) (3), od krola, od rady miejskiej, od wszystkich stanow, od starosty (2).

Zwroty: »błogosławieństwo (a. obietnice błogosławieństw) odnieść« [szyk zmienny] (22): Iáko ſluby ſwe pánu oddawáć mamy chcemyli nád ſobą obietnice błogoſłáwyeńſtw Páńſkich odnieść. LubPs O2v marg; Abowiem to dziſieyſze ciáło náſze máło może odnieść błogoſłáwieńſtwá ná ſobie RejPos 33; Bo ieſli przy nim mocno á ſtale trwáć będzieſz/ wſzytki ty błogoſłáwieńſtwá odnieſieſz/ ktore ſą zgotowáne pirworodnym ſynom Bożym. RejPos 57, 33, 57, 82, 102, 106v (14); RejPosWiecz2 90v, 96; RejZwierc 140v, 141; SkarŻyw 131, 597; LatHar 349; CzahTr F3.

»chwałę odnieść« = portare gloriam PolAnt [szyk zmienny] (6): GroicPorz A4v; BibRadz Zach 6/13; GórnDworz Kk8; Ten król ná wſzyſtek świát ſzczęśćie wnieśie/ Y ſam od świátá chwałę odnieśie. KochPs 106; Záprawdę powiádam wam/ wźięli ći zapłátę ſwoię/ ktorzy zá dobre vcżynki iáką chwałę od ludźi odnieſli. ReszHoz 124; GrabowSet X3v.

»odnieść dank dzielności« [szyk zmienny] (2): Glińſki [...] Iák Hetman/ y iák Rycerz odniosł dank dzielnośći. StryjKron 702, 752.

iron. »odnieść dary, w upominku« [szyk zmienny] (1:1): PaprPan Cc; Więc to od Rády mieyſkiey odnioſł w vpominku/ Ze go tákim ſpoſobem karano ná rynku KlonWor 31.

»dekret, sentencyją odnieść« [w tym: o dekretach boskich 5 r.] = ponieść karę określoną w dekrecie (4:2): Ano s tákowych káżdj ſrogą ſentencią Páńſką ná ſobie odnieść muśi/ ktorj by nád ſłowá Bożego zámierzenie/ co inego ſobie wymyſláć chciał. RejPos 89v, 147, 202v, 314v, 335; káżdy tedy ktobykolwiek był naleźion/ co ſie z liſty ſwémi Exequuciiéy podległémi vtaił/ nie tylko tákiż Dekrét iáko inny odniéść ma/ ále y iuż dobrá tákié puśćić będzie powinien. SarnStat 1130.

»dobrodziejstwo odnieść« (2): A thák zá on vcżynek pogrzebu Simonides dobrodzieyſtwo w záchowaniu zdrowia ſwego odnioſł. Phil F3, C2v.

»odnieść [czym] po grzbiecie« (1): Odnieśieſz od Stároſty korbácżem po grzbiećie. KlonWor 15.

»odnieść [czyj] grzech, nieprawości [czyje]« = przejąć na siebie cierpienie za cudze grzechy; iniquitates portare, peccatum ferre PolAnt [szyk zmienny] (3:1): Abowiem [Chrystus] wydał żywot ſwoy ná ſmierć á policżon ieſt w pocżet przeſtępcow/ á on ſam odnioſł grzech wiela ich BibRadz Is 53/12, Is 53/11; BielKron 71; CzechEp 304.

»hańbę (a. pohańbienie), lekkość odnieść« [szyk zmienny] (3:2): Poháńbienie záwżdi niewierni odnieść muſzą zá ſwe bluźnirſtwo LubPs I3v marg; Niechay háńbę odnioſą/ niech ſye zápałáią/ Którzy vpadku mego ſzukáią. KochPs 60, 50; SkarŻyw 69; á człowiek vczćiwy/ y wielkiego ſercá/ gárdło dáć woli/ niż lekkość odnieść GórnRozm H4v.

»karanie (a. skaranie), (s)kaźń, winę odnieść« [w tym: winę i kaźń (1)] = habere correptionem, poenam portare PolAnt; poenam dedere a. solvere a. subire Modrz; poenam dare Vulg [szyk zmienny] (31:6:1): LubPs Ev marg, dd5v; BibRadz Lev 19/8, Num 30/16, Prov 9/12, Sap 3/10; Przeto ſpráwiedliwym Sądem Królewſkim/ odniéść ná ſobie maſz tę winę y tę kaźń OrzQuin Aa3; Zwłaſzcżá ia ktora muſzę odnieść to karánie/ Com thák lekce ważyłá Páńſkie roſkazánie HistLan Dv; káżdy przed oblicżnośćią Páńſką ſtánąć/ á ze wſzyſtkich myśli/ vcżynkow/ náoſtátek y ze wſzyſtkich ſłow licżbę cżynić/ á potym ſkaźń ſędźiego odnieść muśi. KuczbKat 60; WujJud 9v; BudBib Sap 3/10; CzechRozm 31; Wy ztey powinnośći licżbę przed nawyżſzym ſędźią dáć maćie/ karánie też/ ieſli wtem niedbále poſtąpićie/ słuſzne odnieśiećie. ModrzBaz 134, 21v, 27, 77v; SkarJedn 4, 20, 171; SkarŻyw 152, 535; CzechEp 59, 259; Iż ktoby pijánego (zwłaſzcżá z odźienia) okradł/ zá to ſromoty áni karánia wedle práwá nie odnioſł. WerGośc 265; GórnRozm B4v, E4; ActReg 121; To zápewne/ wiem/ będzie/ że Collátinus godne karánie krzywoprzyſięſtwá ſwego od Bogow odnieſie Phil E3, C2, E2; OrzJan 116; WujNT 712, 2.Thess 1/9; SarnStat 668, 1262; PowodPr 12; CzahTr H.

»[co] bez karania odnieść« = nie ponieść kary (1): Nie zdrogiby było (áby tego bez karánia nieodnieśli [ut ne id impune illis fiat]) gdyby imioná ich wſzytkim iáwnie były oznaymione ábo obwołáne ModrzBaz 45v.

»koronę odnieść« = zostać królem (1): Przyydźie do tego/ po niedługim cżeśie/ Ze ieden tylko Koronę odnieśie GrochKal 22.

»łaskę odnieść« [szyk zmienny] (5): A coż zá to odnieſieſz? Oto ſłyſzyſz iż łáſkę Páná ſwego RejAp 198; RejPosWiecz2 90v; BudNT przedm d2; ActReg 23; Pámięć dam świátu temu/ Ze ſerce me vfáiąc/ Láſkę odnioſło/ k tobie przyſtawáiąc. GrabowSet Lv. [Cf też b. odnieść od kogo RejZwierc 46v.]

»z łaski [czyjej] odnieść« (2): BiałKat 386; Niech to z łáſki W.M. odnioſzę [!]. Iż kroćiuchno zechcećie poſłucháć/ Spráwy ktorą będę wam powiedáć. PaxLiz A4v.

»mękę odnieść« (2): ále ſyn iego Abſolon záſłużoną mękę odnioſł/ ktorego P. Bog dla złośći iego ſkarał KuczbKat 310, 90.

»nieszczeście odnieść« (1): wtym domu twym żadnegom nieſzcżeśćia nigdy nieodnioſł SkarŻyw 304.

»odnieść obietnicę« = doznać skutków spełnienia obietnicy danej przez Boga; accipere repromissionem, reportare promissionem Vulg [szyk zmienny] (6): Leop Hebr 10/36; rácż dáć ábychmy odnieſli ty ſwięte obietnice/ ktoreś nam obiecáć racżył RejPos [203], 349v [2 r.]; RejPosWiecz2 96; WujNT Hebr 11/39.

»odpowiedź (a. responsum) odnieść« (2): A zwłaſzcżá iż też ia/ iuż zá dźień ábo zá dwá wątpliwośći ſwe przed tobą będę mogł przełożyć: y od ćiebie ná nie odpowiedź odnieść. CzechRozm 205; ActReg 82.

»pochwałę odnieść« [szyk zmienny] (2): v wſzyſtkich dobrych wielkąś pochwałę y zálecenie ſłuſznie odnioſłá. WysKaz )?(3; CzahTr F2v. [Cf też a. »dar odnieść« KochJez A3.]

»pociechę odnieść« [szyk zmienny] (27): RejZwierz 35; RejAp 59v; Słuchayże záſię iáką rádość á iáką pociechę w then cżás wierni iego odnioſą/ ktorzy thu przy nim zá żywotá ſwego mocno ſtali RejPos 7, A4v, 8 marg, 76 [3 r.], 298v; RejPosWiecz2 93; RejZwierc 115, 199, 199v, 200; Poydę do iey kośćiołá á będę pośćił/ dni cżterdzieśći/ áza iáką poćiechę odnioſę. SkarŻyw 172, A4v, 62, 98, 162, 243, 319; Wſzákże biádá wam bogaczom: bo iuż maćie (marg) odnieſliśćie. G. (–) poćiechę wáſzę. WujNT Luc 6/24; SarnStat 963; SkarKaz )(4, 349b; CiekPotr 11; SkarKazSej 677b.

»policzek odnieść« (2): A [św. Bernardyn] gdy co ſzkarádego vſłyſzał/ wnet ſię iáko naucżćiwſza pánná zápłonął/ iakoby policżek iáki odnioſł SkarŻyw 459; LatHar 274.

»pomstę odnieść« = tormentum pati PolAnt [szyk zmienny] (15): LubPs O marg, R, dd5v; Rzekł tedy Pan kniemu/ Záiſte kto zábije Kainá/ śiedmioráką odnieſie pomſtę [septempliciter vindicabitur]. BibRadz Gen 4/15; RejPos 7, 237v, [290] [2 r.]; A ſpráwiedliwą pomſtę táki odnieść muśi/ Ktory ſie ná cżeść bogow y rodzicow kuśi. HistLan F2v; BudBib Sap 14/10; KochOdpr C; Złé ięzyki go nie trwożą. Beſpieczen w nádźieię bożą/ Y pewien/ że w krótkim cześie Zły człowiek pomſtę odnieśie. KochPs 172, 90; WerGośc 269; WerKaz 296; GórnTroas 24.

»pożytek odnieść« = utilitatem percipere Modrz; commodum reportare JanStat [szyk zmienny] (20): LubPs dd; BibRadz *4v; OrzQuin E4; RejPos 8; RejPosWiecz2 93; BiałKat 386; KuczbKat 60; RejZwierc 199v; RejPosRozpr c4v; ále pożytek/ któryby z kogo odnieść mogł/ przekłádáć nád cnotę/ ieſt rzecż zgołá nieprzyſtoyna. ModrzBaz 20; SkarŻyw 86; A młodźi ludźie ſą iáko źiárná pośiáne/ z ktorych gdy vrośćie zboże/ y doźrzeie żąć Rzeczpoſpolita będźie/ y wielki odnieśie pożytek. GórnRozm F3; LatHar +3v, 257, 478, 666; KołakSzczęśl A4v, B2v; Y o to pilnie proſzę/ ábyś y ty/ y káżdy ktory iáki pożytek zbáwienny z tych kśiąg odnieśie/ nie mnie niegodnemu [...] ále temuż Pánu y Bogu náſzemu [...] podźiękował WujNT przedm 27; SarnStat 594.

»odnieść radość« [szyk zmienny] (4): Albo z onego Noego tákże mężá ſwiętego/ y o onym dziwnym pływániu iego/ możeſz odnieść wiele rádośći y nádzieie w káżdym niebeſpiecżeńſtwie ſwoim RejZwierc 205v, 199; KochPs 90; SkarKaz 349b.

»ranę, blizny, cechy odnieść« (3:1:1): Tedy ſługá/ gdy to mowił/ vderzył go w pierśi gárncem/ ták bárzo/ iſz mniemáli áby go iuſz zábił. Lecż on żadney rány nieodnioſł SkarŻyw 329, 21; GórnRozm H; Skárżył ſie ſyn Boży/ iż plagi y blizny ktore do niebá z ſobą nioſł/ odnioſł od tych ktorzy go miłowáć mieli. PowodPr 44; CzahTr I2.

»sąd odnieść« = ponieść karę nałożoną przez sędziego; iudicium subire Modrz; accipere damnationem, iudicium accipere a. portare a. sumere Vulg [szyk zmienny] (13): BibRadz II 143d marg; RejAp 164; RejPos 5v marg; RejPosWiecz2 95v; RejZwierc [193]; ModrzBaz 88v; Przetoż ćięſzki ſąd odnioſą przełożeni/ [...] ktorzy złym przykłádem y żyćiem niepobożnym inne ludzie gorſzą. WujNT 76; NIechay was nie wiele będźie náuczyćielmi bráćia moi/ wiedząc iż więtſzy ſąd odnieśiećie (marg) odnieśiemy. G.S. (–). Abowiem w wielu vpadamy wſzyścy. WujNT Iac 3/1, Matth 23/14, Mar 12/40, Luc 20/47, Gal 5/10.

»skutek prawny [= egzekucję wyroku] odnieść« (1): Bo choć iuż kto práwem cżego zyſzcże/ y zá więtſzą cżáſem ſzkodą ſwą ma ſkutek práwny odnieść: naydą ſie tákowi y ſámegoż ſądu/ ktorzy znowu o onoż do iednánia onego vkrzywdzonego ćiągnąć będą. PowodPr 65.

»sławę odnieść« = reportare gloriam Mącz [szyk zmienny] (12): Mącz 313d; Tákże tám podobno pan Doktor iáko zły wziął zapłátę ſwoię/ á Fábricius cnotliwy odnioſł wielką ſławę y ſobie y oicżyznie ſwey. RejZwierc 102, 115, 140v, 141, 202; GrochKal 23; Phil S, S4; do tego ſię będźie ſpoſabiał/ áby y niepoślednieyſzym był miedzy inſzemi/ y ſławę odnioſł. GrabPospR K3v; CzahTr F2v [2 r.].

»(sam) na sobie, nad sobą, sobie odnieść« [szyk zmienny] (47:6:2): KromRozm III O6v; DiarDop 119; Błogoſłáwieńſtwo miłoſiernym/ bo oni też nád ſobą miłoſierdzye odnioſą. LubPs L2v marg; Wylicżenie okrucieńſthwá/ ktore niewierni ná ſobie odnioſą LubPs dd6 marg, A5, Ev marg, O marg, O2v marg, R, dd5v; Ieſli będźieſz mądrym ſam ſobie będźieſz mądrym/ ále ieſli ſzyderzem odnieſieſz ſam ná ſobie karánie [solus tu lues poenas]. BibRadz Prov 9/12, Num 30/16, Mich 6/16, 143d marg; OrzQuin Aa3; RejAp 164; O nędzna świnio/ o márna iáſzcżorko/ izaſzby tobie nie lepiey ſłucháć á odnośić ná ſobie ty ſwięte ſłowá á obietnice Páná ſwoiego y ty ſwięte błogoſłáwieńſtwá iego/ niżli maſz odnieść ná ſobye thy márne przezwiſká iego/ y ty ſrogie przeklęctwá od niego. RejPos 175v, 7, 33 [2 r.], 57, 89v, 106v (21); RejPosWiecz2 90v, 95v, 96; A ták lepiey wżdy docżeſny poſtrách cżłowieká ſmiertelnego ná máły cżás odnieść ná ſobie/ niżli poſtrách á przeklęctwo wiecżne onego Bogá nieſmiertelnego RejZwierc 42, 56, 115; WujJud 9v; CzechRozm 91, 231; KochPs 50, 110; Kto ſię tego ſpodziewáć mogł/ áby [...] ten ktory ná gniew ſłużył/ ták hoynie nád ſobą y práwie rzeką wylane miłośierdzie odnieść miał? SkarŻyw 79; CzechEp 21; SarnStat 1262; SiebRozmyśl Gv; GrabPospR M4; W cżym wierną vcżyńćie y Pánu poſługę/ Y ſobie wiecżną ſławę y dobrą przyſługę. [!] V Bogá otrzymawſzy ſobie odnieſiećie CzahTr F2v, H.

»sprawiedłiwość odnieść« (2): że WKM sądow zwykłych sejmowych czynić nie raczysz, prze ktore każdy ostatecznej sprawiedliwości we wszytkiem odnieść się nadziewa. DiarDop 106; SarnStat 433.

»szkodę odnieść« = laedi PolAnt; detrimentum pati Vulg (15): Abowiem ći ktorzy wzgárdzáią mądrośćią nie thylko tę ſzkodę odnioſą iż o rzecżách dobrych nie wiedzą BibRadz Sap 10/8; CzechRozm 131; Gdzie Apoſtoł Ian we wrzącym oleiu ſmáżony y w ogniu vtopionj/ gdj żadnej ſzkody nie odnioſł/ ná wygnánie ná wyſep wypędzony ieſt. SkarJedn 89; SkarŻyw 408 [2 r.], 441, 576; WyprPl A2v; Ieſli ktorego robotá zgore/ ſzkodę odnieśie: lecz ſam będźie zbáwion WujNT 1.Cor 3/15; CzahTr Gv.

»śmierć odnieść« (1): Gdy przeważny Tezeus prágnąc ręki podniéść/ Ná ſrogi dźiw/ álbo śmierć/ álbo cześć miał odniéść. KochPam 81.

»odnieść tryumf« (1): o Lucya/ oblubienico Chryſtuſowá: [...] krwią właſną/ odnioſłáś tryumph z nieprzyiaćielſkiey okrutnośći. LatHar 471.

»upadek odnieść« (1): Gdyż iednák ći y z możnoſciámi ſwemi cżáſu ſwego márną pomſthę á ſrogi vpádek nád ſobą odnyeść muſzą. LubPs R.

»upominek, dar odnieść« (2:1): SkarŻyw 121; Szczeſliwy RADZIWILE miałeś chętné bogi/ Od których vpominek odnióſłeś z téy drogi. KochJez A4v; CiekPotr 55.

»odnieść wdzięczność« (4): Iáko ma ná ſzańc puśćić zdrowie y máiętność/ A zá to niech pátrzy co odnieſie zá wdźięcżność. CzahTr I2, C3v, F2v, G.

»zapłatę (a. odpłatę), nagrodę odnieść« = accipere retributionem PolAnt; ferre mercedem a. praemium Modrz [szyk zmienny] (17:1): S kąd w. W. odpłátę od Páná Bogá/ y chwałę od Ludźi ná potomne czáſy nie mnieyſzą odnieſye GroicPorz A4v; thákże on odnioſł godną nagrodę zá złość ſwą. BibRadz 2.Mach 8/33; á káżde przeſtępſtwo y niepoſłuſzeńſthwo ſpráwiedliwą zapłátę odnioſło. BibRadz Hebr 2/2; RejAp 194; RejPos 50; KuczbKat 60, 90; CzechRozm 214; Bo to ieſt ſproſna rzecż/ áby ći/ ktorzi blizny y rány podięli/ ktorzi ſię w niebezpiecżność śmierći dla oycżyzny wdáli/ niemieli godney męſtwá ſwego y cnoty ſwey zapłáty odnieść ModrzBaz 118v, [16]; Onić kaźni nie vydą zá ſwé wſzetecznośći/ Y odnioſą zapłátę godną ſwoich złośći KochPs 134; SkarŻyw 127, 209; CzechEp 119; NiemObr 43; ReszPrz 105; WerGośc 231 marg; WujNT 712.

»zdrowie odnieść« (2): ále ſkoro on krzyſz práwy Chryſtuſow ćiáłá ſię iey dotknął: wnetże ocży otworzyłá/ wſtáłá/ y záraz zdrowie doſkonáłe odnioſłá. SkarŻyw 397, 472.

»zelżywość odnieść« = dare se turpiter Calag; contumeliam pati Vulg (4): Calag 355b; KochPs 50; A tákżeć oni ſzli od oblicznośći oney rády/ ráduiąc ſię iż ſię sſtáli godnymi dla imienia Ieſuſowego zelżywość odnieść. WujNT Act 5/41; CzahTr A3v.

»odnieść zwycięstwo, gorę, wiktoryją« = victoriam reportare Modrz [szyk zmienny] (13:1:1): RejAp 127v; KochMon 35; Piſmo też ś: tákże świádcży o Dawidźie Hebreycżyku/ á Goliáćie Filiſtyńcżyku/ iż przed woyſki w ten ſpoſob z ſobą cżynili/ áby zá zwyćięſtwem iednego znich/ wſzytko woyſko zwyćięſtwo odniosło [ut ... toti exercitui victoria portata fuisset]. ModrzBaz 63, 23v; SkarŻyw 209; StryjKron 622; ZawJeft 11; á ieſli kiedy gdźie zwyćięztwo [Azyja] iákie odnioſłá/ tedy liczbą więcéy niżeli męztwem. OrzJan 40, 24; WEſel ſię niebo/ ráduy ſię źiemio/ dźień ten godny ieſt wyſławiánia/ dźień pełny chwały/ ktorego Elżbietá z dawnego cżyſtośći nieprzyiaćielá zwyćięſtwo odnioſłá. LatHar 423, 355, 362, 626; Wielowłádny Pirrhe ná co woyſká zbieraſz: (Pytał go ktoś) ná co lud wywieraſz? Zebych/ powieda/ rządnie wezbrał wſkorę Nieprzyiaćielá/ y odniosł gorę. RybGęśli B3v; Widźiałeśły [!] tám zgodę álbo miłość iáką/ Albo ſpráwę zácżymby nád námi wſzeláką. [!] Viktorią odnieśli ći nieprzyiaćiele CzahTr E.

»zysk, w zysku odnieść« (4:1): Iże ták domá ſiedząc/ náſzy poſzkápyeią/ A to w zyſku odnioſą/ co ſie z nich náśmieią. RejZwierz 115; MycPrz I [D]v; PudłFr 39 [2 r.]; Ieſli bowiem ſłowá y rádá iego tobie doſyć vcżynią/ niemáły zyſk ſtąd odnieſieſz Phil S4.

Szeregi: »odnieść a odzierżeć« (1): tedy iuż mieli tu docżeśne błogoſłáwieńſtwá odnieść á odzierżeć od niego RejPos 102.

»wziąć a odnieść« (1): Abowiem ſtąd wielkie pociechy á pożytki duſzne weźmiemj á odnieſiemy. RejPosWiecz2 93.

W przen (25): RejAp 132v; Gdy poydę s tych fráſunkow do Páná moiego/ Abych licżbę vcżynił z włodárſtwá ſwoiego/ A odnioſł kwit łáſkáwy z miłoſierdzia iego. RejZwierc [272]v; SkarŻyw 120.
Zwroty: »kle(j)not odnieść« (3): RejPos 143; y nie ledá vpominki á klenoty zá to odnieſie/ ábowiem ſynem Bożym pewnie wezwan będzye. RejZwierc 141; [Cyprydo] Spuść ſie nád Wiſłę/ obacz náſzę źiemię/ Ták ślicżne plemię. Pięknych przymiotów y wdźięczney vrody/ Która bez wáſzey Troiańſkiey niezgody/ Rychleyby kleynot odnioſłá pięknośći SzarzRyt D4v.

»odnieść koronę, wieniec« = percipere coronam Vulg [szyk zmienny] (9:3): KrowObr 4v; RejAp 57; CzechRozm 259v; Y tak [męczennicy] chwálebnie dokonáli y po dziwnych mękách/ wiecżną koronę odnieſli SkarŻyw 180, 147, 209, 278; NiemObr 43; WujNT 1.Petr 5/4; Okażże ſie z chwałą twoią tym wſzyſtkim/ którzy ćię wyznawáią prawdźiwym Pánem y Królem niebá y źiemie/ áby iuż odnieśli onę wieczną koronę w chwale wiecznéy twoiey SiebRozmyśl D; Nie tylko ſyn Koronny leć y cudzoźiemiec/ Zá ſpráwy ſwe vcżćiwe odnioſł záwſze wieniec. CzahTr G3.

»koronę męczeńską odnieść« [szyk zmienny] (8): SkarJedn 87, 98, 284, 324; wſzytki ony Biſkupy/ Kápłany/ Dyakony/ ſpalić zárás y zdomem [...] roſkazał. Y ták vcżyniono. ná onymże mieyſcu on święty pocżet/ ogniem przećżyśćiony [!] koronę męcżeńſką odnioſł. SkarŻyw 179, 21, 152, 574.

»odnieść palmę« = zwyciężyć (1): O Sczeſny, ty odniozłeś [errata: odniosłeś] pálmę, A ten przegrał; przemogłá twoiá Komoedia CiekPotr 55.

Przen (1):
Zwrot: »zwycięstwo odnieść« (1): A ten będźie wielce ſcżęſliwy/ ktory duchem ćieleſne ſpráwy zwyćięży: ten záś przeklęty y zginęły w ktorym ćieleſne ſpráwy nád duchem zwyćięſtwo odnioſą CzechRozm 241.
a. Otrzymać, zdobyć jakieś rzeczy lub dobra materialne (13): walcżyli krolowie Chánáneyſcy w Thánách/ [...] wżdam przedſie nic plonow nieodnieſzli [!]. Leop Iudic 5/19; SkarŻyw 192; z ktorey wypráwy Litwá wielkie korzyśći y łupy odnioſłá. StryjKron 752.

odnieść od kogo (8): odnieſieſz łáſkę y vpominki od niego/ y będzieſz w wielkiey powadze v niego [pana swego]. RejZwierc 46v; Odemnie [bogowie] ofiar nieodnioſą/ áni Będą wzywáni. KochPs 20; SkarŻyw 31, 121; KochJez A4v; ReszPrz 68; KlonFlis D. Cf odnieść od kogo za co.

odnieść od kogo za co (1): od ktorego [króla] zá wſzytkie gárdłowánia [= narażanie życia] y nędze ſwe/ nic więcey nie odnieśie nád onego/ ktory domá ſwego pátrzy OrzRozm O3.

Zwroty: »dank [= nagrodę] odnieść« (1): [Luterani] poſławſzy mu [patryjarsze konstantynopolskiemu] przez ſwe poſłáńce Connfuzyą ſwoię Augſzpurſką/ y coś záraz ſtárjch Sáſkich Tálerow/ dla lepſzey odpráwy/ po Grecku przełożoną/ przećiągnąć/ álbo ácż nic iáki dánck odnieść od niego chćieli. ReszPrz 68.

»dar, upominki, [co] za dar odnieść« [szyk zmienny] (2:2:1): RejZwierc 46v; Krolowa Perſka [...] o pożegnány [= poświęcony] oley do niego poſłáłá/ y zá wielki dar od niego odnioſłá SkarŻyw 31; tobie białonogi Kóń Turecki/ á ná nim śiodło/ y rząd drogi/ [...] Tákiéś ná ten czás dáry/ zacny RADZIWILE/ Y pochwałę w dziélnośći/ y w ſwéy odnióſł śile KochJez A3; SkarKazSej 668a; KlonFlis D.

Szereg: »odnieść i wygrać« (1): [Zorobabel] Gdy mądrośćią komorne towárzyſze ſwoie v Monárchy świátá Dáryuſzá przeſzedł: [...] vpominki zakłádne odnioſł/ y wygrał SkarKazSej 668a.
Przen (2):

odnieść z czego (1): Słyſzeliſmy/ od ſtwórce wyſokiégo niebá/ Stráſznobrzmiącé té ſłowá/ iż tego potrzebá/ [...] by ná świát przyſzedł dźiedźic nowy/ [...] Który ma łupy odniéść z króleſtwá náſzégo GosłCast 15.

Zwrot: »pożytki odnieść« (1): iż ty burdy wſzytki [ciała z duszą]/ Snadnie zwyciężyſz y wdzięcżne pożytki/ Náwſzem odnieſieſz gdy nábierzeſz łupow/ S tych márnych trupow. RejZwierc 116v.
b. Ponieść konsekwencje swego postępowania (8): gdyby raz álbo dwá tákową niedbáłoſć s ſwą ſzkodą odnioſł/ był by potym w ſwey ſpráwie czuynieyſzy. GroicPorz y; Bo ſię wſzyścy muśimy okázáć przed ſtolicą Chriſtuſową/ áby káżdy odniozł właſne vczynki ćiáłá WujNT 2.Cor 5/10, s. 633.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: to (2); zawsze zaimek względny] (5): BibRadz 2.Cor 5/10; GrzegŚm 12; RejPosWstaw 21v; Bo ten co krzywdę czyni/ odnieśie to co vkrzywdźił WujNT Col 3/25; SkarKaz 4b.

c. Dowiedzieć się (2):
Szereg: »odnieść, (a) usłyszeć« (2): pewnie nic inſzego nie odnieſieſz/ pewnie nie inſzego nie vſłyſzyſz w vſzy ſwoie/ iedno ták iákoś ſłyſzał/ to co odnośili á ſłyſzeli od niego w vſzy ſwoie s ſwiętych vſt iego/ ći ſwięći á wierni iego. RejPos 277v, 285.
9. W zwrocie: »odnieść skutek« = poskutkować [szyk zmienny] (2): Máłżeńſtwo to/ ták zacnie złącżone/ y ku dobremu końcu ſpráwione/ nie ten ſzkutek odnioſło/ dla ktorego było ſtánowione BiałKaz K2; ActReg 140.

Synonimy: 5. oddać; a. oskarżyć; 6. abrogować, kasować, oddalić, odezwać, odmienić, odwołać, skasować, skazić, umorzyć, »wniwecz obrocić«; 8. dostać, dostąpić, doświadczyć, doznać, osiągnąć, podjąć.

Formacje współrdzenne cf NIEŚĆ.

Cf ODNIESIENIE, ODNIESIONY

LWil