[zaloguj się]
[pdf]

OSKARŻYĆ (64) vb pf

-rż- (57), -rz- (7).

o oraz a jasne (w tym w a. 3 r. błędne znakowanie).

Fleksja
inf oskarżyć
praet
sg pl
3 m oskarżył m pers oskarżyli
n oskarżyło subst
plusq
sg pl
3 m był oskarżył m pers byli oskarżyli
conditionalis
sg pl
1 f bych oskarżyła m an
2 m m pers byście oskarżyli
3 m by oskarżył m pers by oskarżyli
f by oskarżyła m an
impersonalis
praet oskarż(o)no, oskarżono było

inf oskarżyć (17) [w tym: -ić (4)]. ◊ fut 1 sg oskarżę (1). ◊ 2 sg oskarżysz (1). ◊ 3 sg oskarży (3). ◊ 3 pl oskarżą (3). ◊ praet 3 sg m oskarżył (15). n oskarżyło (1). ◊ 3 pl m pers oskarżyli. (6) ◊ plusq 3 sg m był oskarżył (1). ◊ 3 pl m pers byli oskarżyli. (1) ◊ con 1 sg f bych oskarżyła (1) [zapis: -iła]. ◊ 3 sg m by oskarżył (3). [f by oskarżyła.] ◊ 2 pl m pers byście oskarżyli (1) ◊ 3 pl m pers by oskarżyli (6). ◊ impers praet oskarż(o)no (4), [oskarżono było].

Sł stp, Cn notuje, Linde bez cytatu.

praw. Przypisać komuś coś złego, złożyć na kogoś skargę; accusare Vulg, PolAnt, Calag, JanStat, Cn; deferre Mącz, Modrz, JanStat, Cn; arcessere, actionem intendere, postulare, in crimen vocare Mącz, Cn; culpare, subaccusare Calag; accersere, arguere, citare, criminari, quadruplari Cn [w tym: kogo (58)] (64): OpecŻyw 13v; March2 D3, MurzNT 53v marg; BielKron 221 marg; In crimen vocare, Oskárżyć. Mącz 68d, 14c, 249b, 315c; HistRzym 49; BudNT Luc 11/54; Ná kogoby śię pewnemi znáki doświádcżono/ żeby kogo ze złośći/ ábo vmysłem záſzkodzenia oſkárżył/ niechayby był karan. ModrzBaz 21; Beſchldigen. Oſkarzyć/ et obwinić. Accusare, subaccusare, culpare. Calag 76b, 22b; WujNT Matth 12/10, Mar 3/2, Luc 11/54, Ioan 8/6; SarnStat 700; [NeothAcros C3v].

oskarżyć do kogo (9): HistJóz ktv; A s tey przycżyny y z inych Zydowie ſzukáli nań [na Piłata] przycżyny áby go oſkárżyli do Ceſárzá BielKron 140, 73, 140, 223, 431; ModrzBaz 21 [2 r.]; Phil E3.

oskarżyć u kogo (2): Leop 2.Reg 19/27; Y oſkárżył [Plebeus] go [Tyra] v Krolá/ iákoby krolá chćiał wygnáć z kroleſthwá. HistRzym 78.

oskarżyć z czego (1): IOzef gdy był wſſeścinaſcie leciech trzodę bydłá zbrácyą ſwoią páſl/ y oſkárżył brácyą ſwoię do oycá zgrzechu ſproſnego HistJóz ktv.

oskarżyć komu (5): RejAp 101v; Zgadzay ſie s przećiwnikiem twoim prętko/ pokiś z nim ieſt w drodze: áby cie kiedy on tho ſprzećiwnik thwoy nie oſkárżył Sędzyemu RejPos 178v; SarnStat 273, 512, 1240.

oskarżyć o co (6): Gdy ſláchćicá oſkárżą o złodzyeyſtwo UstPraw 13, 13 [2r.], I3v; BielKron 218v; Mącz 315c.

oskarżyć przed kim, przed czym (10): BibRadz 1.Mach 7/6; Henrikus Brunſzwickie Kſiążę/ oſkárżył przed Ceſárzem Krfierſtá Sáſkiego y inne iego pobrátyny. BielKron 218, 197v, 200v, 217, 218v; Mącz 315c; RejPos 180; BudBib 1.Mach 7/6; SiebRozmyśl C2; [Metui ne me criminaretur tibi. Balem ſie by mię przed tobą nie oſkárżyłá TerentMatKęt E8v].

oskarżyć czym (1): áby we mnie nie ználazł nic móy nieprzyiaćiél/ czym by mię miał oſkárżyć przed ſpráwiedliwym ſądem twoim. SiebRozmyśl C2.

oskarżyć w czym (2): LatHar 316; Lecz gdy przećiw temu byli Zydowie/ muśiałem áppełlowáć do Ceſárzá: nie żebych miał w czym narod moy oſkárżyć. WujNT Act 28/19.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym: iż (5) Jakoby (4), żeby (1)] (10): BibRadz Am 7 arg; Tego to [papieża Sykstusa] był oſkárżył ieden kápłan Báſſus/ żeby miał być cudzołożnikiem BielKron 160; Hugo Biſkup s Konſtanciey/ oſkárżył przed Senátem Zwingliuſzá/ iż Nową Náukę rośiewa BielKron 197v; Henrykus Kſiążę Brunſzwickie iechawſzy do Ceſárzá do Kremony/ oſkárżył bárzo luteryany/ iákoby ſie oni przećiw Ceſárzowi buntowáli BielKron 221, 72, 111, 140, 225, 242v; HistRzym 78.

Zwroty: »fałszywie oskarżyć« (1): abyſcie potwárz na ſwiętégo ſyna bożégo nalezli/ a tako go falſſywie oſkárżyli OpecŻyw 83.

»oskarżyć niewinnie« [szyk zmienny] (5): [Syba] oſkárżył Misboſetá ſyná Saulowego niewinnie/ iákoby miał przećiw krolowi mówić BielKron 72, 73 [2r.], 225; LatHar 316.

»oskarżyć przed sądem, w sądzie« (2:1): Aliquem iudicio arcessere, Oskárżić kogo w ſądzie. Mącz 14d, 315c; SiebRozmyśl C2.

»tajemno oskarżyć« (1): Deferre significat, Táyemno kogo oskárzić/ Wydać kogo. Mącz 123a.

Szeregi: »obżałować a oskarżyć« (1): Nád tho ieſſcże obżáłował á oſkárżył mię [Insuper et accusavit me] ſlużebniká twego v ćiebie páná mego Krolá Leop 2.Reg 19/27.

»oskarżyć a omierzić« (1): A ták ten okrutny ſmok [= szatan]/ [...] vſtháwicżnie rycży á krąży biegáiąc iákoby ktorego oſkárżył á omierźił Pánu/ á przywiodł ná wſzytko złe RejAp 101v.

»oskarżyć i opowiedzieć« (1): Którzy Doktorowie [oglądający apteki] tákowé Aptékárze niepoſluſzné y nie máiącé rzeczy potrzebnych y tákże świéżych/ będą powinni nam y Rádźie mieyſckiéy oſkárżyć y opowiedźieć [deferre et manifestare JanStat 1057] pod łáſką náſzą. SarnStat 273.

»pozwać albo oskarżyć« [szyk 1:1] (2): Postulabo te iniuriarum, Pozowę albó oskárżę cie przed ſądem o ty krziwdy. Mącz 315c, 5d.

»oskarżyć a uwinić« (1): Ktory zakon ciebie nigdy vſpráwiedliwić nie mógł/ owſzem cie záwżdy więcey oſkárżyć á vwinić mogł przed oblicżnoſcią tego ták dobrotliwego Páná twoiego. RejPos 180.

W przen (2): tak mouyą yſz troyaka yeſt ſpouyedz/ yedna oſkarzycz ſwe/ grzechy/ wtora uyznacz nyegodnoſzcz a nyewdzyącznoſzcz dobrodzyeyſtwa bozego Trzeczya uyznacz nyedoſtatecznoſzcz zaſlugy ſwey PatKaz III 138; LatHar 156.

Synonimy: obwinić, obżałować, osoczyć, pozwać, uwinić.

Formacje współrdzenne cf SKARŻYĆ.

Cf OSKARŻENIE, OSKARŻON

EW