[zaloguj się]

OSKARŻON (102) part praet pass pf

oskarżon (57), oskarżony (45).

-rż- (94), -rz- (8).

Pierwsze o oraz a jasne. ◊ W formach złożonych drugie o jasne. ◊ W formach niezłożonych: -on (12), -ón (9); -on OpecŻyw (2), OpecŻywSandR, MurzHist (6); -on : -ón Mącz (2:4), SarnStat (1:5).

Fleksja
sg
mNoskarżon, oskarżony fNoskarżonå
Doskarżonému Doskarżon(e)j
Aoskarżon(e)go Aoskarżoną
Loskarżonym L
pl
N m pers oskarżeni
subst oskarżon(e)
D oskarżonym
A subst oskarżon(e)

sg m N oskarżon (57), oskarżony (24); ~ (attrib) -ony (5); ~ (praed) -on (57), -ony (19); -on OpecŻyw (2), OpecŻywSandR, TarDuch (2), BielŻyw, MurzHist (7), GroicPorz, UstPraw (6), BibRadz (2), BielKron (11), Mącz (6), RejPos (4), BudBib, ArtKanc (3); -ony NiemObr, LatHar (5), SiebRozmyśl -on : -ony ModrzBaz (1:1), WujNT (3:2), SarnStat (6:7).D oskarżonému (3); -ému (1), -(e)mu (2).A oskarżon(e)go (3).L oskarżonym (1).f N oskarżonå (1).D oskarżon(e)j (1).A oskarżoną 1).pl N m pers oskarżeni (8). subst oskarżon(e) (1).D oskarżonym (1).A subst oskarżon(e) (1).

Składnia dopełnienia sprawcy: oskarżon(y) od kogo (17), przez kogo (8).

stp s.v. oskarżyć; Cn brak, Linde bez cytatu s.v. oskarżyć.

praw. Ten, któremu przypisano winę, zarzucono czyn niezgodny z prawem; pozwany przed sąd; delatus PolAnt, Mącz, Modrz, Calep, JanStat; accusatus Mącz, Vulg, JanStat; reus Mącz, Calep; diffamatus BartBydg; criminatus Mącz; obnoxius Vulg; culpatus JanStat (102): Diffamatus, oszoczony, oskarżony BartBydg 214; LibMal 1553/175; ſtanu káżdego człowiek ieden zá drugiego wyſtępek niema być karan/ wyiąwſzy by przes winnego był oſkárżon/ á wywieſć ſię niemogł/ táki wedle wyſtępku ma być karan. UstPraw B3v, 14; BielKron 101v marg, 111, 140v, 148v, 200, 315; Mącz 8b, 85c, 97b, 163a, 485d; RejPos 192v [2r.]; Calep 243b, 295a, 922a; [Jezus] Wiedzion do Piłatá/ y oſkárżon. WujNT Luc 23 arg, k. Cccccc; Iż mężobóycy oſkárżeni/ y przez nas do wieże ſkazáni/ tákową kaźń ná dnie w wieży máią cierpieć rok y zupełné ſześć niedźiél SarnStat 608, 157, 262, 586, 921.

oskarżon(y) do kogo (111): MurzHist F3, M, V3; Tego to [Papieża Sylweryjusa] muſieli kſięża wybrać Papieżem z roſkazánia Theodatá krolá Gotſkiego/ ſkąd oſkárżon do Ceſárzá Iuſtynianá przez Wigiliá Dyakoná Rzymſkiego/ iżby chciał záſię Gottom Rzym podáć. BielKron 163, 143, 148v, 153; RejPos 192; Ktoryby [sędzia] wiedząc á rozumieiąc nieſpráwiedliwie co oſądźił/ ktoryby też iákie dáry wźiął/ ten do Krolá y wſzytkiego ſeymu oſkárżony á práwem przekonány/ [...] y słuſznemi kaźniámi áż do vćięćia głowy ma być ſkaran. ModrzBaz 88v, 122; NiemObr 156.

oskarżon u kogo (3): RejPos 191v; Ale po pułtoru lat [Paweł] oſkárżon był od Zydow v Gállioná ſtároſty. WujNT Act 18 arg; SarnStat 700.

oskarżon(y) komu (3): Iezus oſkarżon Piłátowi. OpecŻyw 117v; OpecŻywSandR nlb 4v; SarnStat 747.

oskarżon(y) o co (23): TarDuch Ev; MurzHist F3, G2v, M, V3; ZLoczyńcá wedle Práwá niema być ná męce o więcey rzeczy pytan iedno o kthore ieſt oſkárżon GroicPorz ii2v; Vſtáwiliſmy/ iż gdyby kto był trzy rázy w Sądzye oſkárżon o złodzyeyſtwo/ tákowy choćby wroćił ono co weźmie/ tedy iednák [...] nie ma być wźięt w żadne doſtoieńſtwo UstPraw I3v, Bv, E3v, 13; BibRadz Act 23/6; BielKron 119v, 153; NiemObr 156; WujNT Act 19/40, 23/29, 26/7; SarnStat 156, 408 [2r.], 700, 701, 702.

oskarżon przed kogo (1): O ty potym ſkárby oſkarżon [Manlijus] przed Senat iż ich zátáił/ poiman á zepchnion s ſkáły. BielKron 119v.

oskarźon(y) przed kim (13): Oſkarżon był Socrates prred [!] poſpolſtwem Attenſkim, iakoby ſie naſmiewał z Dębu, ze pſa y z kozła ktore oni za bogi chwalili BielŻyw 54; MurzHist C2; UstPraw E3v; BibRadz Ier 26 arg; delatus est apud Senatum, Oskárżón yeſt przed rádą. Mącz 123a, 26ld; BYł cżłowyek ieden bogáty/ kthory miał włodárzá ſwoiego/ á then był oſkárżon przed nim/ iżby márnie miał rozſzáfowáć dobro iego. RejPos 191; BudBib 2. Mach 14/37; O Pánie IEzu Chryſte/ [...] przed nieſpráwiedliwym ſędźią Piłatem oſkárżony LatHar 306, [541]; WujNT Act 24 arg; SarnStat 156; SiebRozmyśl C.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym: (4), aby (2), iżby (2), jakoby (2), że (2)] (12): BielŻyw 54; KromRozm I G3v; MurzHist C2v; Po rozmáitym przeſládowániu ktore podeymował dla krześćiańſkiey wiáry [Paweł św.]/ przez ſtárſze był oſkárżon do Neroná/ iż wiele ludu ná ſwą wiárę s Piotrem s. náwiedli. BielKron 143, 119v, 138v, 163, 163v; Accusatus est repetundarum vel de repetundis, Oskárżon yeſt że niepobożnie zdárł poddáne gdy był ſtároſtą Mącz 296b, 68d; RejPos 191, 191v.

W połączeniu szeregowym (1): áby káżdy/ którégobykolwiek był ſtanu/ oſkárżony ználeźiony y dławiony o złodźieyſtwo [notatus, culpatus, infamatus de furto JanStat 620]/ álbo o łupy/ powinien ſwą niewinność ſobie równémi w ſtanie y w powadze świádki w téy liczbie/ iákoby ſzláchectwá ſwégo dowodźić miał SarnStat 702.

W porównaniu (1): Ná dźień pierwſzey godźiny/ Iezus był prowádzon/ przed Piłatá ſędźiego/ iák zdraycá oſkárżon ArtKanc D11.

Wyrażenia: »fałszywie oskarżon(y)« (7): OpecŻyw 120v; Iezu którys od fáłſzywych naprawionych Swiathkow fałſzywie oſkarżon był. TarDuch C2v, C3v, Ev; KromRozm I G3v; BielKron 199v; LatHar [541].

»od fałszywych świadków, przez świadki fałszywe oskarżony« (4:1): TarDuch C2v; Wſpomni y ná boleść/ ktorąś miał/ [...] gdyś od vcżniá twego właſnego był wydány/ [...] od fáłſzywych ſwiádkow oſkárżony LatHar 290, 274, 306; SiebRozmyśl C.

»niesprawiedliwie oskarżon(y)« (2): ArtKanc D9v; Czego Mikołay przał/ y vſkarżał ſie/ że nieſpráwiedliwie był od niego [Marcina] oſkárżony [iniuste se ab eo accusań JanStat 598]/ gdyż tych pieniędzy nie ſtráćił SarnStat 625.

»oskarżon bez prawdy« (1): KRYſtus náſze zbáwienie/ ktory grzechu nie znał/ dla nas iáko złocżyńcá/ był w nocy poiman/ wiedźion przed ſąd Duchowny/ oſkárżon bez prawdy/ vplwan, wzgárdzon, y pośmian/ iák nam piſmo świádcży. ArtKanc D10v.

»oskarżona strona« (2): Comperendinati rei, Oskárżona ſtroná którey rzecz yeſzcze na ſądzie wiśy/ która yeſzcze nie yeſt przekázona [!] albo wolno puſzczona. Mącz 62b, 62b.

Szeregi: »obniesion i oskarżon« (1): ieſli Márſzałek nie będźie poſłuſzen/ tedy iáko niepdłuſzny do władzy y mocy Séymu Wálnégo/ który bliſko będźie/ niech będźie obnieśión y oſkárżon [deferatur JanStat 295]. SarnStat 313.

»oskarżon(y) i obwinion(y)« = accusatus, (seu) inculpatus JanStat [szyk 2:1] (3): oſkárżony y obwiniony o fałſzywą monetę który ſzláchćic/ ktorégokolwiek ſtanu y doſtoieńſtwá/ ma bydź pozwan przed oſobę náſzę/ z vrzędu náſzégo. SarnStat 408, 408 [2 r.].

α. W funkcji rzeczownika (9): Litera salutaris. Litera A. przes którą ſędźiowie wolno puſzczáli oskárżonego. Mącz 195d, 412d; ModrzBaz 21 [2 r.]; A ieſli ináczéy zechce vczynić/ á po wyſzćiu roku chćiałby ſie práwowáć: tedy oſkárżony ſłuſznie przez świádki godné będźie powinien y może dowieźdź/ iż ieſt nie winien. SarnStat 700, 203, 242, 700.

oskarżony o co (1): A ieſli oſkárżonému o złodźieyſtwo á ieſcze nieprzekonánému ſkażą o ſobie ſpráwę z pewną liczbą świadków dać SarnStat 702.

Synonimy: obwiniony, obżałowany, odniesiony, pozwany.

Cf OSKARŻYĆ

EW