« Poprzednie hasło: OSKARŻENIE | Następne hasło: OSKARŻONY » |
OSKARŻON (102) part praet pass pf
oskarżon (57), oskarżony (45).
-rż- (94), -rz- (8).
Pierwsze o oraz a jasne. ◊ W formach złożonych drugie o jasne. ◊ W formach niezłożonych: -on (12), -ón (9); -on OpecŻyw (2), OpecŻywSandR, MurzHist (6); -on : -ón Mącz (2:4), SarnStat (1:5).
sg | |||||
---|---|---|---|---|---|
m | N | oskarżon, oskarżony | f | N | oskarżonå |
D | oskarżonému | D | oskarżon(e)j | ||
A | oskarżon(e)go | A | oskarżoną | ||
L | oskarżonym | L |
pl | ||
---|---|---|
N | m pers | oskarżeni |
subst | oskarżon(e) | |
D | oskarżonym | |
A | subst | oskarżon(e) |
sg m N oskarżon (57), oskarżony (24); ~ (attrib) -ony (5); ~ (praed) -on (57), -ony (19); -on OpecŻyw (2), OpecŻywSandR, TarDuch (2), BielŻyw, MurzHist (7), GroicPorz, UstPraw (6), BibRadz (2), BielKron (11), Mącz (6), RejPos (4), BudBib, ArtKanc (3); -ony NiemObr, LatHar (5), SiebRozmyśl -on : -ony ModrzBaz (1:1), WujNT (3:2), SarnStat (6:7). ◊ D oskarżonému (3); -ému (1), -(e)mu (2). ◊ A oskarżon(e)go (3). ◊ L oskarżonym (1). ◊ f N oskarżonå (1). ◊ D oskarżon(e)j (1). ◊ A oskarżoną 1). ◊ pl N m pers oskarżeni (8). subst oskarżon(e) (1). ◊ D oskarżonym (1). ◊ A subst oskarżon(e) (1).
Składnia dopełnienia sprawcy: oskarżon(y) od kogo (17), przez kogo (8).
Sł stp s.v. oskarżyć; Cn brak, Linde bez cytatu s.v. oskarżyć.
oskarżon(y) do kogo (111): MurzHist F3, M, V3; Tego to [Papieża Sylweryjusa] muſieli kſięża wybrać Papieżem z roſkazánia Theodatá krolá Gotſkiego/ ſkąd oſkárżon do Ceſárzá Iuſtynianá przez Wigiliá Dyakoná Rzymſkiego/ iżby chciał záſię Gottom Rzym podáć. BielKron 163, 143, 148v, 153; RejPos 192; Ktoryby [sędzia] wiedząc á rozumieiąc nieſpráwiedliwie co oſądźił/ ktoryby też iákie dáry wźiął/ ten do Krolá y wſzytkiego ſeymu oſkárżony á práwem przekonány/ [...] y słuſznemi kaźniámi áż do vćięćia głowy ma być ſkaran. ModrzBaz 88v, 122; NiemObr 156.
oskarżon u kogo (3): RejPos 191v; Ale po pułtoru lat [Paweł] oſkárżon był od Zydow v Gállioná ſtároſty. WujNT Act 18 arg; SarnStat 700.
oskarżon(y) komu (3): Iezus oſkarżon Piłátowi. OpecŻyw 117v; OpecŻywSandR nlb 4v; SarnStat 747.
oskarżon(y) o co (23): TarDuch Ev; MurzHist F3, G2v, M, V3; ZLoczyńcá wedle Práwá niema być ná męce o więcey rzeczy pytan iedno o kthore ieſt oſkárżon GroicPorz ii2v; Vſtáwiliſmy/ iż gdyby kto był trzy rázy w Sądzye oſkárżon o złodzyeyſtwo/ tákowy choćby wroćił ono co weźmie/ tedy iednák [...] nie ma być wźięt w żadne doſtoieńſtwo UstPraw I3v, Bv, E3v, 13; BibRadz Act 23/6; BielKron 119v, 153; NiemObr 156; WujNT Act 19/40, 23/29, 26/7; SarnStat 156, 408 [2r.], 700, 701, 702.
oskarżon przed kogo (1): O ty potym ſkárby oſkarżon [Manlijus] przed Senat iż ich zátáił/ poiman á zepchnion s ſkáły. BielKron 119v.
oskarźon(y) przed kim (13): Oſkarżon był Socrates prred [!] poſpolſtwem Attenſkim, iakoby ſie naſmiewał z Dębu, ze pſa y z kozła ktore oni za bogi chwalili BielŻyw 54; MurzHist C2; UstPraw E3v; BibRadz Ier 26 arg; delatus est apud Senatum, Oskárżón yeſt przed rádą. Mącz 123a, 26ld; BYł cżłowyek ieden bogáty/ kthory miał włodárzá ſwoiego/ á then był oſkárżon przed nim/ iżby márnie miał rozſzáfowáć dobro iego. RejPos 191; BudBib 2. Mach 14/37; O Pánie IEzu Chryſte/ [...] przed nieſpráwiedliwym ſędźią Piłatem oſkárżony LatHar 306, [541]; WujNT Act 24 arg; SarnStat 156; SiebRozmyśl C.
Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym: iż (4), aby (2), iżby (2), jakoby (2), że (2)] (12): BielŻyw 54; KromRozm I G3v; MurzHist C2v; Po rozmáitym przeſládowániu ktore podeymował dla krześćiańſkiey wiáry [Paweł św.]/ przez ſtárſze był oſkárżon do Neroná/ iż wiele ludu ná ſwą wiárę s Piotrem s. náwiedli. BielKron 143, 119v, 138v, 163, 163v; Accusatus est repetundarum vel de repetundis, Oskárżon yeſt że niepobożnie zdárł poddáne gdy był ſtároſtą Mącz 296b, 68d; RejPos 191, 191v.
W połączeniu szeregowym (1): áby káżdy/ którégobykolwiek był ſtanu/ oſkárżony ználeźiony y dławiony o złodźieyſtwo [notatus, culpatus, infamatus de furto JanStat 620]/ álbo o łupy/ powinien ſwą niewinność ſobie równémi w ſtanie y w powadze świádki w téy liczbie/ iákoby ſzláchectwá ſwégo dowodźić miał SarnStat 702.
W porównaniu (1): Ná dźień pierwſzey godźiny/ Iezus był prowádzon/ przed Piłatá ſędźiego/ iák zdraycá oſkárżon ArtKanc D11.
»od fałszywych świadków, przez świadki fałszywe oskarżony« (4:1): TarDuch C2v; Wſpomni y ná boleść/ ktorąś miał/ [...] gdyś od vcżniá twego właſnego był wydány/ [...] od fáłſzywych ſwiádkow oſkárżony LatHar 290, 274, 306; SiebRozmyśl C.
»niesprawiedliwie oskarżon(y)« (2): ArtKanc D9v; Czego Mikołay przał/ y vſkarżał ſie/ że nieſpráwiedliwie był od niego [Marcina] oſkárżony [iniuste se ab eo accusań JanStat 598]/ gdyż tych pieniędzy nie ſtráćił SarnStat 625.
»oskarżon bez prawdy« (1): KRYſtus náſze zbáwienie/ ktory grzechu nie znał/ dla nas iáko złocżyńcá/ był w nocy poiman/ wiedźion przed ſąd Duchowny/ oſkárżon bez prawdy/ vplwan, wzgárdzon, y pośmian/ iák nam piſmo świádcży. ArtKanc D10v.
»oskarżona strona« (2): Comperendinati rei, Oskárżona ſtroná którey rzecz yeſzcze na ſądzie wiśy/ która yeſzcze nie yeſt przekázona [!] albo wolno puſzczona. Mącz 62b, 62b.
»oskarżon(y) i obwinion(y)« = accusatus, (seu) inculpatus JanStat [szyk 2:1] (3): iż oſkárżony y obwiniony o fałſzywą monetę który ſzláchćic/ ktorégokolwiek ſtanu y doſtoieńſtwá/ ma bydź pozwan przed oſobę náſzę/ z vrzędu náſzégo. SarnStat 408, 408 [2 r.].
oskarżony o co (1): A ieſli oſkárżonému o złodźieyſtwo á ieſcze nieprzekonánému ſkażą o ſobie ſpráwę z pewną liczbą świadków dać SarnStat 702.
Synonimy: obwiniony, obżałowany, odniesiony, pozwany.
Cf OSKARŻYĆ
EW