[zaloguj się]
[pdf]

ODMIATAĆ (38) vb impf

odmiatać (37), odmietać (1).

o oraz oba a jasne (w tym w pierwszym a 1 r. błędne znakowanie); e z tekstu oznaczającego é niekonsekwentnie.

Fleksja
inf odmiatać
indicativus
praes
sg pl
1 odmiatåm
2 odmiatåsz
3 odmiatå odmiatają
praet
sg pl
3 m odmiatåł m pers odmiatali
fut
pl
3 m pers odmiatać będą
imperativus
sg
2 odmiatåj
conditionalis
sg pl
1 m m pers byśmy odmiatali
2 m byś odmiatåł m pers
3 m m pers by odmiatali

inf odmiatać (5). ◊ praes 1 sg odmiatåm (5). ◊ 2 sg odmiatåsz (2). ◊ 3 sg odmiatå (2). ◊ 3 pl odmiatają (4). ◊ praet 3 sg m odmiatåł (2). ◊ 3 pl m pers odmiatali (1). ◊ fut 3 pl m pers odmiatać będą (1). ◊ imp 2 sg odmiatåj (7). ◊ con 2 sg m byś odmiatåł (1). ◊ 1 pl m pers byśmy odmiatali (1). ◊ 3 pl m pers by odmiatali (1). ◊ part praes act odmiatając (6).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

Odrzucać, usuwać; abicere Vulg, Calep, Cn; reicere Mącz, Cn; proicere Vulg; abdicare, abnegare, abrogare, improbare, recusare, reprobare, repudiare, respuere Cn [w tym: kogo, co (35)] (38): Mącz 162d; Abiicio – Odrzucząm, odmietąm. Calep 5a.
Zwrot: »odmiatać od siebie« (1): gdy odmiátáli od ſiebie árkabuzy y prochownice/ był przy iedney knot zápalony BielKron 316.
Przen (35):

W porównaniu (1): obráżenie tákie złego przykłádu/ iáko kámień z drogi odmiátáć [mamy]/ aby ſię bliżny nie podknął/ winna rzecż ieſt SkarŻyw 108.

Zwrot: »odmiatać myśli [czyje]« = sprawiać, że czyjeś zamiary nie zrealizują się (1): Panye ktori roſipuyeſſ radi poganſkye a odmyataſſ miſly lyudſkye ij wſgardzaſſ vradzenye xyαzαt BierRaj 16.
a) Wzgardzać kimś lub czymś, odtrącać (16): Leop Is 66/5; BielKron 253; SkarŻyw 456; Powſtáń Pánie/ á nie odmiátay mię ná wieki LatHar 612; SkarKaz 82a.

odmiatać od czego (2): Leop Ps 50/13; Nie odmiátayże mię od ſwéy oblicznośći KochPs 11.

W przeciwstawieniu: »odmiatać ... przyjąć« (1): przecżyſtá dziewico/ mnie złoſliwego grzeſznika nie odmiátay proſzę: ále [...] mnie grzeſznego łáłkáwie y moię plugáwą z niecżyſtych vſt modlitwę/ przyimi. SkarŻyw 120.

W charakterystycznych połączeniach: grzesznika odmiatać, modlitwę, nabożeństwa, ofiary, potomstwo, prawo, przyjaźń (2), szabaty, zabobony; często odmiatać, na wieki; odmiatać dla imienia [czyjego]; odmiatać od [czyjego a. czyjej] oblicza (obliczności) (2).

Zwroty: »precz odmiatać« (1): tedy ſie oto Bog ná nie gniewał/ ſzábáty ich y ofiáry/ ktore hoyne cżynili/ precż odmiátał: y ná nie pátrzáć niechćiał CzechRozm 71v.

»odmiatać od siebie« = reicere a se Cn (5): proſſę pánie moy/ ábyś nieodmiátał odſiebie modlitwy moiey. RejPs 22; LubPs Y6v; Ieſli Dawid ſługá twóy łáſkę miał v ćiebie/ Niechćiéyże y potomſtwá odmiátáć od śiebie. KochPs 195; CzahTr B3v, C3.

»na stronę odmiatać« (1): więcey mi thego żal iż moię przyiaźń ná ſtronę odmiátaſz BielKron 254.

Szereg: »gardzić i odmiatać« (1): á táką wiárę máiąc wſzytkie zabobony ludzkie/ y zmyſlone nabożeńſtwá/ gárdźić y odmiátáć będą NiemObr 10.
b) Nie uwzględniać, nie uznawać, poczytywać za nieważne, niesłuszne (13): BielKron 311v; CzechRozm 267v; Bo Grekowie to co mowią/ iż Duch S. od Oycá pochodzi/ nie tym vmysłem mowili áby ſyná odmiátáli: ale [...] SkarJedn 271, 11; Co dziś bárzo dobrze znáć po Heretykách/ ktorzy kośćiołá niesłucháiąc: Ewánielią y piſmá wiele odmiátáią SkarŻyw 364; WujNT Gal 2/21; Nie iżbyſmy zwierzchnią vczynkową [sprawiedliwość] odmiátáli SkarKaz 311a; iż oni nie piſmo/ ále rozumienie ſwoie piſmem zowią: kręcąc ie y odmiátáiąc iáko chcą SkarKaz 418a, 312a [2 r.], 382à, 454a.

W charakterystycznych połączeniach: odmiatać dobre uczynki, Ducha, ewanjeliją, łaskę bożą, sprawiedliwość, Syna, wyrok.

Zwrot: »precz odmiatać« (1): przedſię z tychże kſiąg niektore zecży [errata zmienia: rzecż] ſobie obieráią y w kátechiſm ie ſwoy kłádą á drugie záś precż odmiátáią. CzechRozm 101.
c) Nie dopuszczać, wzbraniać, nie pozwalać [od czego] (2):
Szereg: »odcinać i odmiatać« (2): odćinam ćię/ Ceſarzu/ y odmiátam y żonę twoię/ od przyimowánia niepomázánych táiemnic Páná Chryſtuſa Bogá náſzego SkarJedn 132 [idem] SkarŻyw 90.
d) Wykluczać, eliminować (2): Wiárá odmiáta niepodobność SkarKaz Oooo2v.

odmiatać od czego (1): żadnego do Kápłáńſtwá nieprzypuſzcżą/ [...] ktoryby żony niemiał [...]. Ieſt teſz to nie máła krzywdá S. cżyſtośći: ktora ták zelżona ieſt/ iſz ią od doſtoieńſtwá kápłáńſkiego odmiátáią. SkarJedn 347.

Synonim: odrzucać.

Formacje współrdzenne cf MIOTAĆ.

Cf ODMIATANIE

MP