[zaloguj się]

ROZKAZAĆ (2163) vb pf

roſ-, ros- (2089), roz- (38), roſz-, rosz- (16), roſſ- (1).

o oraz drugie a jasne (w tym w o 2 r. błędne znakowanie); w inf -ka- (61), -kå- (26); -ka- BierEz (2), GliczKsiąż, GroicPorz (2), UstPraw, BibRadz, Mącz (5), GórnDworz (4), BiałKat (2), BielSat, KuczbKat, BielSpr (5), WujJudConf, BudBib, BudNT, ModrzBaz (2), KochOdpr, Oczko, CzechEp (3), ArtKanc, BielRozm, LatHar, SkarKaz (2), też RejPs; -kå- BielKom, BielKron, RejAp (2), RejPosWiecz2, RejZwierc, PaprPan, Calag, GostGosp, GórnTroas, GrabPospR; -ka- : -kå- RejPos (10:9), SkarŻyw (2:1), WujNT (3:1), SarnStat (5:4); w imp -kåż(-) (29), -każ(-) (21); -kåż(-) OrzRozm, Strum, KochOdpr, KochPieś, Phil, GrabowSet (3), OstrEpit, LatHar (2), WujNT (2), SkarKaz (2), CiekPotr, PudłDydo; -każ(-) MurzNT, SienLek, GórnDworz (3), RejPos, HistLan, RejZwierc (2), BielSpr, MWilkHist; -kåż(-) : -każ(-) Leop (4:5), BibRadz (4:3), BielKron (1:1), SkarŻyw (3:1); w pozostałych formach -kå- (1684), -ka- (27); -kå- : -ka- RejRozpr (1:1), MurzNT (12:2), KrowObr (149:4), Leop (74:1), BibRadz (162:3), BielKron (250:2), BielSpr (12:1), BudBib (114:2), BudNT (8:1), CzechRozm (62:2), SkarŻyw (74:2), SarnStat (67:1), PudłDydo (1:3); też -ka- RejPs (2).

Fleksja
inf rozkazać, rozkazaci
praet
sg pl
1 m rozkåzåłem, -m, -em rozkåzåł, ja rozkåzåł m pers rozkåzalismy, -smy, -esmy rozkåzali, -chmy rozkåzali, jestesmy rozkåzali
2 m rozkåzåłeś, -ś, -eś rozkåzåł m pers rozkåzaliście, -ście rozkåzali, jesteście rozkåzali
3 m rozkåzåł, jest rozkåzåł, rozkåzåł jest m pers rozkåzali
f rozkåzała m an rozkåzali
n rozkåzało subst rozkåzały
plusq
sg
1 m -m był rozkåzåł, rozkåzåłem był
2 m -ś był rozkåzåł
3 m był rozkåzåł, rozkåzåł był, rozkåzåł był
f była rozkåzała
imperativus
sg pl
2 rozkåż rozkåżcie
3 niech, niechåj rozkåże
conditionalis
sg pl
1 m rozkåzåłbym, bym rozkåzåł, bych rozkåzåł m pers bysmy rozkåzali, bychmy rozkåzali
2 m byś rozkåzåł m pers byście rozkåzali, by -ście rozkåzali, byście rozkåzaliście, wy by rozkåzaliście, byście wy rozkåzåł, wy by rozkåzåł
3 m rozkåzåłby, by rozkåzåł m pers by rozkåzali
f by rozkåzała m an
n by rozkåzało subst
con praet
sg pl
1 m m pers by(s)my byli rozkåzali
2 m byś był rozkåzåł m pers
3 m by był rozkåzåł, by rozkåzåł był m pers
impersonalis
praes bywa rozkåzåno
praet rozkåzåno, było rozkåzåno, rozkåzåno było, rozkåzåno jest, jest rozkåzåno, rozkåzało się, było rozkåzåno
con ma być rozkåzåno, by rozkåzåno
participia
part praet act rozkåzåwszy

inf rozkazać (135), rozkazaci (1); rozkazać : rozkazaci LibLeg (30:1).fut 1 sg rozkåżę (22) [w tym zapis: -e (1)].2 sg rozkåżesz (14).3 sg rozkåże (78).1 pl rozkåżemy (40), rozkåżym (1); -emy : -ym LibLeg (1:1); ~-emy (37), -ęmy (1), -(e)my (2); -emy : -ęmy ActReg (1:1).2 pl rozkåżecie (1).3 pl rozkåżą (26).praet 1 sg m rozkåzåłem, -m, -em rozkåzåł (74), ja rozkåzåł (3); rozkåzåłem, -m, -em rozkåzåł : ja rozkazał LibLeg (8:2), BibRadz (15:1). f ja rozkåzała (1) LibMal.2 sg m rozkåzåłeś, -ś, -eś rozkåzåł (51).3 sg m rozkåzåł (1202), jest rozkåzåł (4), rozkåzåł jest (1); rozkåzåł : jest rozkåzåł : rozkåzåł jest LibLeg (34:2), BielKron (186:-:1), RejAp (12:1), RejPos (66:1). f rozkåzała (30). n rozkåzało (2).1 pl m pers rozkåzalismy, -smy, -esmy rozkåzali (52), -chmy rozkåzali (1) OrzQuin, [jestesmy rozkåzali]; -smy (17), -(s)my (35).2 pl m pers rozkåzaliście, -ście rozkåzali (5), [jesteście rozkåzali].3 pl m pers rozkåzali (36). m an rozkåzali [cum N pl: wilcy] (1). subst rozkåzały (1).plusq 1 sg m -m był rozkåzåł (3) KrowObr, BudBib, KochOdpr, rozkåzåłem był (2) Leop, ActReg.2 sg m -ś był rozkåzåł (2).3 sg m był rozkåzåł (72), rozkåzåł był (13); rozkåzåł był SeklKat, RejKup, MurzNT, GliczKsiąż, GrzegŚm; był rozkåzåł : rozkåzåł był BibRadz (18:2), BielKron (6:2), RejPos (8:1), BudBib (3:2), CzechRozm (1:1). f była rozkåzała (4).imp 2 sg rozkåż (53).3 sg niech, niechåj rozkåże (2).2 pl rozkåżcie (5).con 1 sg m rozkåzåłbym, bym rozkåzåł (2) Leop, OrzRozm, bych rozkåzåł (1) BibRadz.2 sg m byś rozkåzåł (12).3 sg m rozkåzåłby, by rozkåzåł (54). f by rozkåzała (2). n by rozkåzało (1).1 pl m pers bysmy rozkåzali (4) UstPraw, SarnStat (3), bychmy rozkåzali (1) LibLeg.2 pl m pers byście rozkåzali (2), by -ście rozkåzali (2), byście rozkåzaliście (1), wy by rozkåzaliście (1), byście wy rozkåzåł (1), wy by rozkåzåł (1); byście rozkåzali MetrKor; by -ście rozkåzali SarnStat (2); byście rozkåzali : byście rozkåzaliście : wy by rozkåzaliście : byście wy rozkåzåł : wy by rozkåzåł LibLeg [zawsze w funkcji pluralis maiestaticus] (1:1:1:1:1).3 pl m pers by rozkåzali (6).con praet 2 sg m byś był rozkåzåł (1).3 sg m by był rozkåzåł (3) KrowObr, RejPos, Phil, by rozkåzåł był (1) CzechRozm.1 pl m pers by(s)my byli rozkåzali (1).impers [rozkazano ze słowem posiłkowym niekiedy może N sg n od ROZKAZANY] ma być rozkåzåno (1).praes bywa rozkåzåno (1).praet rozkåzåno (77), było rozkåzåno (7), rozkåzåno było (3), rozkåzåno jest (4), jest rozkåzåno (3), rozkåzało się (2); było rozkåzåno RejPs, WujNT (3); rozkåzåno było KuczbKat; rozkåzåno jest RejAp (2); jest rozkåzåno RejPos; rozkåzåno : było rozkåzåno : rozkåzåno było : rozkåzåno jest : jest rozkåzåno : rozkåzało się LibLeg (-:1:-:-:1), BielKron (17:2:2:2), Mącz (1:-:-:-:-:1), SarnStat (-:-:-:-:1:1); ~ -åno (83), -ano (2), -(a)no (11); -åno : -ano RejWiz (2:1), BielKron (20:1).con by rozkåzåno (2).part praet act rozkåzåwszy (30); -åwszy (27), -awszy (1) BudNT, -(a)wszy (2).

Składnia dopełnienia sprawcy przy impers: rozkazano jest itp. od kogo (4) LibLeg (2), BielKron, KuczbKat.

stp notuje, Cn s.v. roskazanie komu czego, Linde XVI (cztery z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

1. Przekazać swoją wolę do wykonania a. przestrzegania; iubere Miech, PolAnt, Vulg, Mącz, Modrz, Calag, JanStat; praecipere HistAl, PolAnt, Vulg, Mącz, Modrz, Calag, JanStat; mandare Vulg, PolAnt, Mącz, Calag, JanStat, JanPrzyw, Cn; imperare PolAnt, Vulg, Mącz, Modrz, Calag; facere PolAnt, JanStat, JanPrzyw; constituere, dicere, loqui PolAnt, Vulg; imponere PolAnt, Mącz; compellere, permittere, praeceptare Vulg; praescribere, proponere Mącz; postulare Modrz; decernere, demandare JanStat (2130):
a. Wydać rozkaz, nakaz, polecenie [zwykle chodzi o nakaz, który powinien być wykonany jednorazowo, skierowany do określonego odbiorcy] [w tym: komu (709), czemu (m an) (1)] (1293): RejJóz M5v; BielKom B2v; Leop Ios 11/15; BibRadz Deut 31/14, 2.Reg 13/28; Rzekł tedy Micheaſz do towárzyſzá ſwego: Vderz mię/ Bog roſkazał. BielKron 85v; Tegoż dniá kiedy roſkazano poſłom/ iecháli do poſpolſtwá rycerſkiego BielKron 107, 117, 380, 435v; GórnDworz Gg8v; BielSat D3v; wſzákoż miedzy tymi złodźieymi ma być pokłádány/ ktorzy choć roſkázáć niemogą/ przedśię rádzą y ku złodźieyſtwu podſzcżuwáią. KuczbKat 330; RejZwierc 10, 167v; Auxiliares zową pomocniki/ ktorzy po ſtronách woyſká ſtoią w ſwoiey ſpráwie ku pomocy gotowi kiedy roſkażą BielSpr 10v, 51 [2 r.]; BudBib 2.Reg 13/28; Strum B2v; A ktoż okrom Ruſaká co lepſzego ſpráwił [...]. Poſlecie go w poſelſtwie dobrze ie odpráwi/ Ledwie mu ták roſkażą iák on lepiey ſpráwi. PaprPan B3; Calag 268b; BielRozm 29; PaprUp L3v; GostGosp 26, 42; Abowiem wiodąc woynę s Pirrhuſem krolem/ piſał do niego liſth Lekarz Krolewſki/ obiecuiąc Páná ſwego przez trućiznę zgłádzić/ ieſliby on był roſkazał. Phil O3; Bezecni ſą ſłudzy/ którzy złoczyńców nie gonią/ gdy Pan roſkaże. SarnStat 150; lecz tá roſkoſz/ á chytra/ co ſpráwiłá? Oto iárzmo ćiężkié/ złé/ ná wſzytkié włożiłá. Skoczy drugi/ choć nierad/ kiedy páni każe: Druga záś przez miecz muśi/ kiedy pan roſkaże. GosłCast 45, 60.

rozkazać co [z wyrazami o znaczeniu ogólnikowym, zwłaszczaco”; w tym: w eliptycznym zdaniu względnym (76)] (110): Xántus ná Ezopá godząc/ Wezwał Pániey táko rzekąc: Iżbych Ezopá mogł vbić/ Coć roſkażę chćiey vcżynić. BierEz D2, Bv, Dv; Iidzcie ku ſynowi mému/ a tzożbykoli wám roſkázál móy ſyn to cżyńcie. OpecŻyw 41; yam ym tego nyeroſkazal. a yz ſwey woly. nad thwoye ziemye yechaly. a one wziely. nyemoya tho wolya bila. MetrKor 46/47; March2 D; LibLeg 7/34, 11/72v, 174v; RejJóz K2, Nv, N2; RejKup d3v; MurzNT 33v; KromRozm III I6; LubPs Y3v; KrowObr 64; Co iedno roſkażeſz iam gotowá vcżynić. Szłá tedy do gumná/ y vcżyniłá tho wſſyſthko/ co iey byłá roſkazáłá ſwiekrá. Leop Ruth 3/5-6, Ex 31 arg, Lev 8/35, Deut 18/18, 3.Reg 7/14; MAtká gdy go prośiłá zá iednym ná ſądzie/ Aby był zá nim ſkazał/ ten rzekł w wáſzym rządze/ Kiedym był tedym cżynił/ coſcie roſkázáli/ Lecż Rzecżypoſpolitey/ iużeſcie mię dáli RejZwierz 10; Przynieście mi oleyki y mydło/ a żámknićie drzwi v ſádu/ ábych ſię zmyłá. Co ony vcżyniły tak iako im roſkazáłá/ á zámknąwſzy drzwi v ſadu/ wyſzły drugą fortką/ áby iey przynioſły to co byłá roſkazała BibRadz Dan 13/18, Gen 7/5, Ex 19/7, 31/6, 34/34, 35/10 (12); [w żadnym prawie] thego nienaydźieſz/ áby Krol zápowiedźiał ſłucháć ſam śiebie/ gdy by co komu przećiwko Práwu roſkazał. OrzRozm L2v; BielKron 27v, 30, 35v, 89v, 113v, 202, 306; RejAp 16, 123v; GórnDworz C2v, Dd4v; RejPos 41v, [219], 319v; BiałKat 326; BielSat L4v; A ieſli tego nie ma/ tedy wżdy do targu náſypą/ zá co y pieniąſzkow/ y świeżego miąſká/ y białych chlebow/ y korzenia/ y co roſkażeſz toć przynioſą/ tákże y winká ieſlić go będzie potrzebá. RejZwierc 111, 56, 135, 141; Bo gdzie ſtoi cżołá tyſiąc koni ludźi iezdnych/ táhkże [!] y drugie vfy/ dáleko ſie ná dłuż rozćiągną/ nie vſłyſzy głoſu Hetmáńſkiego ten co dáleko ſtoi kiedy co roſkaże/ thedy przes ty znáki iego muśi wiedzieć Hetmáńſkie roſkázánie BielSpr 16; Poſłowie powiedzieli: áby thego ná nie nie wkłádáli/ gdyż káżdy poſeł co mu roſkáżą donośi/ á co opowiedzą odnośi. BielSpr 48v, 13, 13v; WujJudConf 150v; BudBib Ex 29/35, Ier 32/35, Eccli 39/35, Dan 13/18, 2.Mach 2/1; HistHel B4; CzechRozm 70v, 77, 104v; Niech ſię przeto oni wſtydzą/ ktorzi/ rozumieiąc ſie być vrzędow źiemſkich/ ábo iákich inſzych poſpolitych godnemi/ nic nigdy niecżynią/ iedno to co im niewiáſty roſkażą. ModrzBaz 49, 98v; SkarŻyw 160, 297 [2 r.], 346; CzechEp 296, 297; WerGośc 245; BielSjem 28; ále kiedy ſię rozigra Morże/ ábo nieprżyiáćiel bliſko/ to oni wnet do wſzyſtkiego prędcy/ á iedno ſłucháią co komu ſzyper roſkaże. GórnRozm Kv; ActReg 114; Vrzędnik/ kiedy Pan nie bywa/ ná Páńſki przyiazd ma ſobie wolnić cżás robotámi domowemi potrzebnemi/ áby Pan cżego nowego iemu nie roſkazał/ gdy przyiedźie. GostGosp 10, 18, 148; GórnTroas 47, 48; WujNT Luc 17/9, 10; SkarKaz 8a; CiekPotr 15; GosłCast 16. Cf rozkazać co ku komu; do kogo; Ze zdaniem dopełnieniowym, Ze zdaniem dopełnieniowym nawiązującym, Z połączeniem przytoczenia ze zdaniem dopełnieniowym.

rozkazać co [= przedmiot rozkazu] (10): Iłowá iednego nieopuśćił/ ze wſſyſtkiego roſkazánia/ ktore był Pan roſkazał Moizeſſowi. Leop Ios 11/15; BibRadz Deut 18/20; Wyſłyſzawſzy ty rzecży lud Izráelſki/ z weſelim znieſli ty rzecży ktore Moiżeſz roſkazał imieniem Bożym/ to ieſt/ ſrebro/ złoto/ [...] BielKron 35v; A thák robili zá zboże zamki/ mury/ groble/ przekopy wodzie/ y rozmáite inne roboty co roſkazano. BielKron 375; RejPos 349; BudBib Ier 51/59; Ludwik Krol Węgierſki y Polſki/ [...] zebrawſzy woyſká Węgierſkie/ y wſzyſtkiey Polſzce poſpolite ruſzenie roſkazawſzy/ ſam z Węgier do Polſki przez gory Sanockie proſto ku Sendomirzowi przyćiągnął StryjKron 457. Cf »rozkazać milczenie«.

rozkazać co kukomu [= aby przekazano mu rozkaz] (1): Alye tho czo bil V.C.M. kv Czarzowy Przekopskiemv roſzkazal, powyeſz yſz Crol yego m. pan moy vanthpy aby do nyego doſlo. LibLeg 7/32v.

rozkazać do kogo [= aby przekazano mu rozkaz; w tym: co (2)] (11): MetrKor 46/46v; Wnet táiemnie oycu dał znáć o ſwym przełożeńſtwie/ pytáiąc co go ma cżynić. Tárquinius pyſzny niechciał ſie tego poſelſtwá zwierzyć poſłowi dla iákiey przygody/ nic mu nie odpowiedzyał/ tylko w wiodſzy go do ogrodá gdzye mák był/ śćinał głowki mákowe. Poſeł pytał go cżęſto co roſkaże do ſyná/ milcżał wſzytko. BielKron 104; Y roſkazałem im do Iddá przednieyſzego ná mieyſcu Cháſifiyſkiem/ dawſzy im náukę/ iákoby mieli mowić do Iddá/ y bráćiey iego [...]/ áby do nas przyprowádzili sługi Bogá náſzego. BudBib 1.Esdr 8/17; Czausz ktory teraz iest vkrola IegoM wCracowie roskazał domne/ prosząc imieniem Towarzysza swego Czausza Mussthaffy ActReg 69, 83. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym nawiązującym.

rozkazać od kogo (4): aly Stephana Voyewody nyezasthal, alye zaſthal Hospodarem Alexandra Voyewodą yroſkazal yemv od Ceſara, aby posly [lege: poszli] na Maylatha y na syedmy groczką zyemyą LibLeg 6/192; Diar 33; á gdy przyſtáwowie Ceſarſtwá powiedzieli/ iż ſie nám nie godzi inácżey przymowáć/ iedno iáko nam od Ceſarzá roſkazano. BielKron 224v, 207.

rozkazać k czemu [= co] (1): yák ocży ſłużebnice/ gdy páni yey k cżemu/ Roſkaże/ tedy ſą prętkye poſłuſſeńſtwu ſwemu. LubPs cc3v.

rozkazać przeciw(ko) komu (2): Roſkazał Pan przećiwko Iákobowi/ Około niego nieprzyiaćiele iego Leop Thren 1/17.Cf Ze zdaniem dopełnieniowym nawiązującym.

rozkazać po kogo (1): [Roſkazał [hetman] záraz iedney Roćie po więźnie/ á potym y drudzy zá nim bieżeli PaprHerby 665 (Linde)]. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym nawiązującym.

rozkazać o co (1): yego Kro.roſkazal abiſczye [...] raczily ſzye otho ſtaracz abi thi rzeczi o kthore yego Krolyewſka Mcz roſkazal przeſz myą kthore w m. ſliſchely.bi bili thak opatrzone LibLeg 11/135.

rozkazać przez kogo (15): Myloſczywy panowye yego Krolyewſka Mcz [...] przeſz mye roſkazal w.m. wſzytkyem laſke ſſwą powyedzyecz. LibLeg 11/135, 11/72v, 135; Leop Lev 8/36; BibRadz Ios 14/2; Przed zbudowánim domu Bożego cżynili ofiáry ledá gdzye/ ále gdy Pan Bog roſkazał przez Moiżeſzá zbudowáć dom Boży/ nie mogli indzyey cżynić poſług ſwiętych iedno w nim BielKron 39; RejPos 301, 321; ZapKościer 1584/49; Nad to com roskazał przez Im P. Starostę Crakowskiego niemąm nic pisac ActReg 114, 83. Cf »przez posła rozkazać«.

rozkazać w czym [= w sprawie] (1): Msciwy Panie Kanclerzu Nie zaprozbę Pana Gniezninskiego iedno sąm zswey chęci załuiąc calamitatem iego roskazałem był przez Pana Sędziego Poznanskiego do wm MMPana wrzeczach iego ActReg 83.

rozkazać gdzie [= w tekście] (3): KromRozm III K6v; Rozkazano nam w propozycyji sejmowej od Krola JM [...], abychmy ni o czym inym nie radzili, jeno o obronie postronnej. Diar 33; BudBib 1.Mach 3/42.

rozkazać gdzie, kędy (w eliptycznym zdaniu względnym) [= dokąd] (12): ConPiotr 34; A iedennaście vczniów/ poſzli do Galileiéi na gorę gdźie ięm roſkázáł Ieſus MurzNT 131; BielKom A2; RejWiz 106v; Leop Iudith 12/4; Siłnać też Woł bieſtia/ á niewielki Wilcżek/ A wżdy kędy roſkaże/ muśi ſkákáć Bycżek. RejZwierz 62v; BielKron 66v, 99v, 100v; Iáko go oná rybá potym wyrzućiłá ná brzeg przed miáſtho ono gdzie byłá z dawná wola Páńſka roſkazáłá iemu. RejZwierc 199v; BielSpr 1; GostGosp 118.

Z okolicznikiem celu (1): yſſ wie iego K.M. yſſ tho ieſt wmoczy iego. kiedy chcze ruſſyć ſię, roſkazać poddanem Xieſtwa wielkiego Lytewſkiego, na wonie [!], gdzie by iedno ym roſkazal. ConPiotr 34.

Z zaimkiem przysłownym zastępującym przytoczenie [w tym: jak(o) (w eliptycznym zdaniu względnym) (78), tak (4)] (82): Xánt ſie nań gniewem poruſzy/ Rzekąc/ [...]: A cżemuś nie kupił tego/ Coby było nalepſzego. Rzekł/ k temuć ſie będę znał: Iżeś mi to ták roſkazał BierEz Dv; Zaden snych vczinycz ynaczej niemoze yeno tak yako mi roſkazemi tak syę mayą Zachowiwacz. LibLeg 11/89; RejKup Ev; Wednie y wnocy będziećie mieſzkáć w Przybythku pilnuiąc ſtrażey Páńſkiey/ ábyśćie nie pomárli: bo mi ták roſkazano. Leop Lev 8/35, Lev 8/4, 13, 29, Ios 11/20, 1.Reg 16/4 (14); ále gdyby pozwány rzekł/ chcę ták dowieſć iáko mi ſąd roſkaże/ thedy pozwánemu odwod przyść ma okrom nie ktorych ártykułow w Státućie nápiſánych UstPraw G3v; BibRadz Gen 6/22, 43/17, Ex 31/11, 39/1, 5 (19); Papież też ſwoim poſłom roſkażał/ áby nic nieuſtępowáli iedno iáko im roſkazano ieſt BielKron 211, 30, 41v, 42, 42v, 71 (13); Mącz 175c; GórnDworz L4; HistRzym 12v, 44v; RejPos 1v, 22, 157v; RejZwierc 107, 205v; Przyſięgáli tedy ták wſzyſtko pocżynáć opátrznie/ wiernie/ iáko Ceſarz roſkaże BielSpr 11v, 51v; BudBib Gen 6/22, Ex 7/6, 10, 20, Num 1/19 (12); HistHel Dv; Co wſzyſtko gdy iuż ták ſługá on iáko mu Pan iego roſkazał vcżyni: izali mu zá to on Pan iego dźiękowáć będźie? CzechRozm 212v; tákże y Kmiotki do káżdey roboty ma rządnie rozrządźić/ y kiedy co zrobią: kiedyby tego dniá nie mogł/ tedy przedśię doyźrzeć ieſli ták dobrze/ iáko roſkazał. GostGosp 8; LatHar 690; WujNT Matth 1/24, 21/6, 26/19, Mar 11/6, Luc 14/22. Cf »(tak) jako [kto] rozkazał«.

Z zaimkiem ilościowym zastępującym dopełnienie bliższe (2): Mącz 206b; Zwyćiężcá wiele może ſurowie roſkazáć/ Ale téż złym poſtępkiem może ſławę zmázáć. GórnTroas 22.

cum inf (514): a roſkazaliſzmy powyedzyecz ze yeſth wolya naſſa aby poſzel knąm przyſſedl kyedy chcze MetrKor 38/321, 26/62v; BierEz D3v, D4v, Q4v; Iezu ienżes gim inſzą drogą do kraginy ſwoiey wrocić ſie roſkazał. TarDuch B, B5v, B7; BielŻyw 2, 99, 106, 143, 151, 158, 163 [2 r.]; Tamże ſam krol Władziſław [...] napirwey ich pacierza potim kreda naucżył y okrzcić rozkazał. MiechGlab [90], 31; KłosAlg Gv; Iam roſkazal do wſitkich Zamkow moych [...] lyſti naſze pyſſacz abi zadnego nygdziesz na przewoziech nyeprzewozono przes lyſtv naſchego. LibLeg 10/68; gdi syę pewnie ten Sędziak nasch o tich granyczach dowiedzial pocziągnal zniektorimy livdzmy ſwimy y Z ynschimy sedziamy naſchimy ktorim bilo od nas roſkazano na tich granyczach snym bicz kv zamkv naschemv Thehinſkiemv LibLeg 11/84, 7/10, 11 [2 r.], 33, 69v, 99v (93); ConPiotr 31v; SeklWyzn 3, 4v; Z Zegrza thedi czyſz Granowſczi oba dwa przerzeczonego Lucaſcha Syrpowskiego y ſluzebnyky kthore przi ſſobye myall yezdno nad rząką kilko ſtayadl odprowadzywſzi y Rzepeczkyemv ſnym yachacz roſzkazawſchy na zad ku myaſthu ſzyą obroczili LibMal 1546/110v, 1546/111, 1548/142, 145v, 1551/166, 166v, 1554/186v; SeklKat Zv, Z2; RejKup l4v, v3; MurzHist T4; I roskázáwſzy rzéſzám skłáść śię po tráwie i wźiąwſzy pięćioro chleba i dwie rybie/ weirzáwſzy w niebo błogosławił MurzNT Matth 14/19, Luc 8/31; KromRozm III E5v; BielKom G6v; Diar 20, 37, 42 [3 r.], 45, 47 (11); DiarDop 116; GliczKsiąż F2; Ale w ſpráwách o złoczyńſtwo [...] Sędźia [...] záwżdy Perſonę ma roſkázáć wźiąć do więźienia. GroicPorz p3v, ii3v; KrowObr 52, 52v, 75v, 90v, 117v; A iákoż tu więc będzye z oney licżby wynidź/ Kiedy ią Pan roſkaże s tych ſzáfunkow cżynić. RejWiz 191v, 160; Leop Ios 1 arg, 1.Esdr 5/17, 3.Esdr 2/26, 6/23, Iudith 6 arg (12); Gdybyſmy poddánym náſzym roſkazáli ruſzyć ſię ná woynę z gránic/ tedy niż ſię ruſzą obiecuiem im dáć ná ſzkodę Kopiją/ pieć kop groſzy UstPraw D3, F2; KochZuz A5; NA okręcie kiedy ſie morze záburzyło/ Cięſzkie rzecży wymiotáć/ áby ſie vlżyło/ Z okrętu roſkazano RejFig Dd4v, Cc4; RejZwierz 13 [2 r.], 13v, 26v, 35v; A thák iákom pomienił wyzſzey pod chwálebnym imieniem W.K.M. roſkazawſzy then vpominek wydrukowáć/ W.K.M. ſwemu miłośćiwemu przyrodzonemu Pánu do Libráryey W.K.M. dáruię BibRadz *2v; Roſkaż tedy obwarowáć grob áż do dniá trzećiego/ by ſnadz przyſzedſzy vczniowie iego nocą nie vkrádli go BibRadz Matth 27/64, Gen 20/2, 13, 27/42, 39/20, 43/7 (34); y roſpiſał [Mojżesz] liſty do wſzytkich ſtárſzych ludu Izráelſkiego/ áby roſkazáli poſpolitemu ludu przyść y ſámym z nimi ná poświącánie tego kościołá do Ieruzálem BielKron 77; iż było Dworzánom y Sthároſtom roſkazano być zbroynie BielKron 392v, 11v, 35, 39, 41v, 47 (41); Mącz 95d, 311c, 380b; OrzQuin P4; RejAp 20v, 34v, 59v, 67v [2 r.], 109v (9); Roſkáż oto w.m. wykopáć wielki doł/ á tám bez wielkiego łamánia głowy wſypáć ſie ziemiá thá może. GórnDworz P2v, H4, I2v, L4, L5, P (12); HistRzym [2], 19; RejPos 2v, 32, 35v, 39v, 41v (35); BiałKat 151; HistLan B4v, E3, Fv; KuczbKat 145; RejZwierc 184v, 199, 200v, 202, 204v, 257; przeto dobrze ieſt/ przedtym niż ku bitwie prziydzie/ roſkázáć wſzyſtkim wyiácháć w pole/ ták iezdnym iáko pieſzym/ y náuczáć iáko ktory ma ſtać BielSpr 16, 8v, 26v, 37v; zgołá náſláduymy ſług tych/ ktorym gdy Pan wodę przynieść roſkazał/ wnet go vſłucháli RejPosWstaw 44v; oto roſkazałem tám niewieśćie wdowie kármić ćię. BudBib 3.Reg 17/9, b4, Ex 15/22, Ios 17/4, 4.Reg 23/4, 1.Par 22/2 (25); HistHel C2v [2 r.]; Strum C4; BudNT Matth 14/9, 19, 15/35, 18/25; CzechRozm 104, 251v; PaprPan Hh5v; KarnNap A2v; ModrzBaz 33v, 48; SkarJedn 137; KochOdpr B3, C4v, D, D2v; Oczko A4; Co ſłyſząc Klemencyan/ vćiąć mu głowę/ y ćiáło pſom wyrzućić/ y przez pięć dni go niegrześć roſkazał. SkarŻyw 429, 21, 30, 47, 63 [2 r.], 75 (38); StryjKron 5; czo dla lepsy wary [!] y swadecztwa Reką naszą wlaſzną potpyſzuyemy y pyeczęczą Koronnyą przypeczętowaczyeſzmy Roſzkaſzaly ZapKościer 1582/33v; CzechEp 43; CzechEpPOrz **v; NiemObr 16 [2 r.], 23, 24 [2 r.], 128, 171, 172, 178; STároſtá iednéy pániéy roſkazał obiáwić/ Ze Legatá Rzymſkiégo v niéy miał poſtáwić KochFr 30; ReszList 172; WerGośc 251, 252; WisznTr 15; GórnRozm Lv; [hetmana] Skarac roſzkaſz mowiac mu te przipowieſc ſtara Tolatur impius ne videat gloriam DEI. PaprUp A3v; ActReg 46 [3 r.], 65, 96, 143, 144; Phil B2 [2 r.], C2, C3, D, Ev (12); OrzJan 88; LatHar +4v, 675, 702 [2 r.]; WujNT Matth 14/19, 22, 15/35, s. 97, Mar 6/27 (20); dla tego My Alexánder Krol/ ártykuły tegoż pokoiu Brzeſtſkiego wźięte z Przywileiu Kśięſtw Mázoweckich dla poſpolitey poddánych náſzych wiádomośći roſkazáliſmy do drugich w te słowá przypiſáć. SarnStat 1108, 26, 50, 67, 91, 123 (23); ZapMaz II G 97/90; GrabPospR L; KmitaSpit C5v; PowodPr 75; A iż Pan IEZVS nic nie piſał/ áni piſáć roſkazał/ nie máſz czego ſłucháć. SkarKaz 118a, 386a, 453a, 514b; GosłCast 73; CzahTr D3v; PaxLiz B; SkarKazSej 687b; Aż ſie thák przytráfiło/ gdy s ſobą iecháli/ W łowy/ ſługam też ſwoim iecháć roſkázáłi [!]. PudłDydo A4; [a tak my na przyczynę TM już to tywuństwo ex nunc Nieprzeckiemu damy i ty listy na to w kancelaryjej naszej pisać jesteśmy rozkazali. ListyZygmAug 1551/204, 1549/132]. Cf »rozkazał ci się kłaniać«, »rozkazać pomilczeć«.

Ze zdaniem dopełnieniowym referującym treść rozkazu [w tym z zapowiednikiem: to (11), tak (4); zdanie poprzedzone słowami: w te słowa (1); (a)by, (a)żeby, (e)by, coby (367), że, (8), zaimek pytajny (2), zaimek względny (1)] (378): a takiem yeſcze roſkazal. gdi donich zinich ſtron poſel przyedzie. aby yego nyeprzyymowaly. alye domnye odeſlaly MetrKor 46/47; azebi kto waſſe granycze. a ziemyą rvſſicz albo kazicz myal. nykomuſzmy tego nyeroſkazaly. MetrKor 46/175v, 38/285, 46/118; Więc názáiutrz Xánt w łáźni był/ A z ſwymi ſie cetniki mył: Tám Ezopowi roſkazał/ By rychley obiad gotował. BierEz Cv, B3v, C2, Ev; OpecŻyw 38v; ForCnR B4v, D3v; PatKaz III 106; MiechGlab 31; ZapWar 1535 nr 2413; y Sandziakowy y Cadeiowi Byalogroczkiemv roskazano kyedy V.C.M. bandzie przyslacz raczel othy polya y o Owcze aby konyecz wczinyely LibLeg 9/51v, 6/192, 7/8v, 9, 32, 33v (50); RejPs 74v; Thyſch zeſnal iſch bil Gyernkowy Woythkowy ſzwemu ſludze w Gnyznye roſzkaſzal aby Cundrathowy konye pokradl LibMal 1543/70v, 1544/80, 1548/146v; Panie naſz racż nam roskażać czo waſza miłoſcz racżyſz RejJóz H6v; (did) Czeklarże puſcili podcżaſzego a piekarza wiodą wieſić (–) Panie miły podcżaſzy racz ſam do nas wynidz Bo iuż nam roskazano czo mamy vcżynić Iużes ieſt na wſzem prozen więzienia twoiego A idz iuż a bądz pilen vrzędu ſwoiego RejJóz K2, K6, N6v; Przykazał też y dwiema tyſiąc ieznych aby ony fundamenti mieyskie [...] połamali/ drugim tyſiącom roskazał aby ogniſthemi pochodniami brony ze wſzech ſtron zapalali mieyskie HistAl D3; KromRozm I N2v; MurzHist C4; MurzNT Mar 5/43, 13/34; KromRozm II g4v; KromRozm III K6v; Diar 33, 38, 72; DiarDop 102; Bowiem Bog náſz ktory ieſt wielkiey możnośći záwżdy/ Ten roſkazał by z námi iuż walcżyły y gwiazdy/ Ktore ſnadź wykrocżywſzy s kreſu á z mieyſcá ſwego/ Porażáły Zyzárę okruthniká onego LubPs hh; Naprzod vſtny [pozew] álbo ſłowny kiedy Sędźia roſkaże ſłudze ſwemu Vrzędowemu/ áby ſtronie náznáczył czás (ktory zową rokiem) ſtánąć przed ſye náprzećiw komu. GroicPorz pv; KrowObr 29; Roſkáſz náſz Pánie/ że dworzánie twoi ktorzyć ſlużą/ poſſukáią iákiego Hárffiſty: yż gdibyćie iął łąmáć duch Páńſki zły/ grał ná Hárffie/ áwećby nieták ćięſſko było. Leop 1.Reg 16/16; Tedy roſkazał komornikom ſwoim/ żeby [Judyt] wychodziłá y wchodziłá/ ná chwalenie Bogá ſwego/ iákoby ſie iey podobáło/ przez trzy dni. Leop Iudith 12/6, Lev 14/4, 2.Par 31/11, 3.Esdr 6/17, Esth 2/9, 9/14 (10); RejZwierz 20v, 121v, 132; Y powiećie im/ Thák wam Krol roſkazał ábyſćie go trzymáli w więźieniu dawáiąc mu po kęſu chlebá y po troſze wody/ áż ſię ia wrocę we zdrowiu. BibRadz 3.Reg 22/27; gdyż ia dźiś nie ćiągnę przećiwko tobie/ ále przećiwko domowi mnie odpornemu/ kędy mi Bog roſkazał ábym ſię pośpieſzył BibRadz 2.Par 35/21; Ieſli on [król] roſkaże áby zábito/ zábiiáią/ ieſli puśćić/ puſzcżáią. BibRadz 3.Esdr 4/7, Ios 1 arg, 11, 9/24, 14/2, 2.Reg 13/28 (25); ſkoro ty iedno Polakowi czćią zágroźiſz/ iuż go wiedź kędy chceſz/ roſkaż mu co chceſz/ przypuść go ná co chceſz OrzRozm Lv; Potym prośił ich pod przyſięgą áby ſynom álbo potomkom ſwoim roſkazali/ gdy ie Pan Bog z Egiptu do obiecáney zyemie przywiedzye/ aby s ſobą kośći iego wzyęli/ á wedle oycow w Ebronie ſchowáli. BielKron 19; áby wżdy Papież iáką nádzieią ludzi ćieſzył/ áby ſie też w cżym okazał/ roſkazał wſzemu duchowieńſtwu/ [...] coby kośćielne niedoſtátki oglądáli/ á bez wſzego pochlepſtwá iemu powiedzieli álbo vkazáli BielKron 216, 14, 21v, 26, 27v [2 r.], 29 (115); GrzegRóżn M2v; Praecipiendum fuit, ut eam diligentiam adhibeamus, Roskázáć nam było, ábyſmy byli tego pilni. Mącz 36c; Praecipitur ante omnia ut casti legant, Przed wſziſtkiemi rzeczami to naprzod roskazano/ aby powſciągliwi czitáli. Mącz 36c, 75a, 280b, 311a, 389b; Y roſkaże/ iż ktorzykolwiek nie będą chwalić obrázu beſtiey/ áby byli pobići. RejAp 112, CC3, 76, 81v, 189v; A thy nieſláchetniku [...] miáſto małżeńſkiego łożá/ máry/ á miáſto weſela/ pogrzeb/ roſkáż ábyć przyiaciele twoi gotowáli. GórnDworz Y6v, C3v, C7, L3, L3v, L5 (13); HistRzym 22, 41v, 44, 49, 68v; Powiedzyał mu Pan Iezus: Roſkáżcie iż ludzye poſádzą. RejPos 80v; A tám gdj żadney żywnośći nie miał/ Pan nie opuśćił wiernego ſwego/ ále roſkazał Anyołowi ſwoiemu/ iż mu nośił vſtáwicżnie chleb á wodę ná onę puſzcżą. RejPos 81v, 16, 18v, 39v, 42, 46v (19); BiałKat 151; GrzegŚm 49; HistLan C3v; KuczbKat 25, 210 [2 r.], 265 [2 r.]; Támże mu [Jozuemu w Jerychu] Pan roſkazał gdy miáſtá dobędzie áby nic z niego nie brał/ iedno áby wſzytko pobił á popalił RejZwierc 64v, 199v, 261v; BielSpr 26v, 27v, 36v, 39, 39v, 40; WujJud 89; Y roſkaże ofiárownik że zárzną ptaſzká iednego/ ná nacżyniu gliniánym nád wodą żywą. BudBib Lev 14/5; Zaś Krolá Haiſkiego zawieśił ná drzewie áſz do wiecżorá á ſkoro zaſzło słońce/ roſkazał Ieſzua że złożyli trupá iego z drzewá BudBib Ios 8/29, Lev 14/4, Ruth 2/9, 3.Reg 5/17, 2.Par 29/27, 30 (15); A iam krokom roſkazał/ żeć będą ieść nośić. HistHel Bv; CzechRozm 252; ModrzBaz 26, 48, 96v; SkarJedn 127; Bo gdym im roſkazał áby odemnie/ kápłáńſkie błogoſławieńſtwo wzięli/ rzućili ſię do mnie grubi oni ludzie iedni z tyłu/ drudzy w ocży do śiebie mię targáli SkarŻyw 30, 40, 88, 179, 212, 225 (13); MWilkHist Bv; NiemObr 71, 72, 129; ZapKościer 1584/49 [3r.]; A Timoklią wolno puśćił/ y roſkazał/ áby y oná ſámá/ y wſzyſcy krewni iéy bez ſzkody wſzelákiéy byli. KochWz 141, 136, 142; WerGośc 250, 252; ArtKanc D9v; GórnRozm N; Vrzędnik ma to rządnie z wiecżorá rozrządźić y Włodárzom roſkazáć/ áby ſwych robot doglądáli/ káżdy w ſwey wśi w ktorey roſkázuie/ ktora ma co robić. GostGosp 10; Phil F3; GórnTroas 6; OrzJan 119; W tym Muſa co Minerwie Nektár podawáłá/ Abym to lotnym piorem ſpiſał roſkazáłá. KołakCath C5; WujNT 88, Matth 27/64, Mar 6/8, 9/9, 13/34 (11); Téżeſmy Dignitarzom/ y Vrzędnikom/ y Stároſtom/ mieyſc tegóż Powiátu roſkazáli/ iákóż y tym liſtem roſkázuiemy: áby ſie przed nas wedle opiſánych liſtów czáſu y mieyſcá ſwégo vkazáli/ y przyśięgę wiernośći powinną Nam [...] vczynili SarnStat 1042, 1042, 1236; SkarKaz 161a; To nam właſnie co y ty w té ſłowá roſkazał: Bychmy tu przed pokoiem wſzyſcy pilnowáli/ A co páni roſkaże/ wſzyſtko ſpráwowáli. GosłCast 16; Nie to miáſto/ Bogowie/ tobie obiecáli/ Enea/ áni ten brzeg/ á ták roſkazáli. Abyś wſiadał w okręty/ á ſzukał Włoſkiego/ Brzegu/ y páńſtwá ſobie corichley inego. PudłDydo A4, B4; [Abowiem tak panu wojewodzie połockiemu, jako i innym wszytkim, którzy pograniczne zamki trzymają, jesteśmy rozkazali listy naszymi, aby niegdzież z zamków nie zjeżdżali. ListyZygmAug 1550/146].

Ze zdaniem dopełnieniowym nawiązującym do dopełnienia w zdaniu nadrzędnym [w tym: do kogo (6), przeciw komu (1), po kogo (1), co (1); z zapowiednikiem: to (1); zawsze: aby, żeby] (9): dlya they przyaſſny roſkazalyſzmy donyego aby theſz swamy thak theſz dobrze ſzyą zachoval y wprzyaſſny swamy myeſkal LibLeg 7/41v, 11/11v; tedysmy do rad pańſtwa naſſego vielkiego Xięſtwa Litewſkiego to rozkazali, aby oni tez wtem rocze iednoſtainą obronę z Koroną Polſką dzierzeli przecziwko spolnem nieprziiaczieliom na graniczy ComCrac 11; Y záwołáłá Eſter Atáchá iednego z komornikow Krolewſkich/ [...] y roſkazáłá mu do Márdocheuſzá/ áby ſię dowiedźiał co to ieſt zá ſpráwá á przeczby ták czynił. BibRadz Esth 4/5, Lev 8/5; Rzekł krol do Ioábá: Roſkáſz po Abſáloná áby w pokoiu przyiechał BielKron 71v, 256; BudBib Esth 4/5; Do národu zdradzieckiego poślę go/ y przećiw ludowi podległemu oſtrośći gniewu mego roſkażę mu/ żeby pobrał plony y poplądrował korzyśći: y ten lud áby poddał w podeptánie/ iáko błoto ná vlicách. PowodPr 8.

Ze zdaniem dopełnieniowym bezspójnikowym rozpoczynanym partykułą życzącą (4): Roſkaż pánie czeládźi/ Niechay ná ſtół dobrégo winá przynaſzáią KochPieś 10; Roſkaż ſwym Anyołom niechay ich ſtraż cżuię/ Wſzech cżáſow/ ná mieścu iák ie kolwiek krzcżono/ Niechay o mię walcżą GrabowSet H, H; OstrEpit A2.

Z przytoczeniem [w tym z zapowiednikiem: tak (5); przytoczenie poprzedzone słowami: (tak) mowiąc (12), rzekn(ą)c (5), temi słowy (2), powiedziałem tak (1), rzekłem (1); orzeczenie przytoczenia: w imp (40), w fut (4)] (44): Kupiec śię temu bárzo śmiał/ A potym mu [Ezopowi] więc roſkazał: Idź towárzyſze przywitay/ A z nimi śię dobrze poznay. BierEz A4v, D3; MurzNT Luc 5/14; Złorzecżcie zyemi Meroz y iey obywácielom/ Roſkazał Anioł Páńſki LubPs hhv; Co gdy Dawid vſlyſſał ná puſſcżey/ żeby Nabál ſtrzygł owce ſwoie/ poſlał kniemu dzieſięć młodzieńcow/ roſkazawſſy im/ Idzćie ná gorę Kármeli/ y przydziećie do Nábálá y pozdrowićiego imieniem moim ſpokojnie/ á rzecżećie ták. Leop 1.Reg 25/6; Tedy Krol roſkazał Abdemelechowi Murzynowi/ mowiąc Weźmi z ſobą ſtąd trzydzieśći mężow/ wyćiągniże Ieremiaſzá Proroká/ z dołu pierwey niżli vmrze. Leop Ier 38/10, Ex 19/23, Ios 1/10, 1.Mach 5/42, Matth 13/30, 22/13; KochZuz A4v; A widząc Iozef Beniáminá z niemi/ roſkazał ſprawcy domu ſwego/ W wiedź ty ludźi do domu mego/ á zábiy co/ y nágotuy prze nie/ bo chcę áby v mnie ná obiedźie byli. BibRadz Gen 43/16, Gen 28/1, Ex 1/15, Deut 2/4, 31/23, 25 (14); roſkazał Pan Bog Sámuelowi: Poſlęć iutro do ciebie mężá z narodu Beniámin/ ktorego pomáżeſz ná kroleſtwo ludu Izráelſkiemu. BielKron 63v; RejPos [219], [226]v, 238; Roſkáż pánie kto tu wchodzi/ Niech nikomu nic nie ſzkodzi. RejZwierc 236v; Y posłał Iáákob posły przed ſobą do Ezawá brátá ſwego do ziemie Seirſkiey/ ná pole Edomſkie. Y roſkazał im mowiąc: Ták rzecżećie pánu moiemu Ezawowi: [...] BudBib Gen 32/4; Potym wſtáłá zbieráć/ á Boház roſkazał młodzieńcom ſwym rzekąc/ y miedzy ſnopámi niech zbiera/ á nie záſromowayćie iey. BudBib Ruth 2/15, Gen 32/17, 19, 44/1, 1.Reg 18/22, 2.Reg 13/28 (10); ModrzBaz 98v; Anioł gdy śię vkazał/ Páſterzom roſkazał/ iuż do Betlehem idźćie/ národzone dziećię, w iáślecżkách naydźiećie. ArtKanc B11v; Lecz nie ták Pan roſkazał ále ták: Przypądz/ ábo przymuś ich áby weſzli. WujNT 256.

Z połączeniem przytoczenia ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: to (2); przytoczenie poprzedzone słowem: mowiąc (1); orzeczenie przytoczenia w imp (2); aby (3), (2)] (5): tedy roſkazał Iozue wſzytkim ſkoro w trąby zátrąbią kapłani/ ábyſcie wſzyſcy krzycżeli. BielKron 47; Gdyż to nieomylnie onemu Ieremiaſzowi Prorokowi ſwemu roſkázáć racżył: Iż idź á ſtań w bronie mieyſkiey RejPos 276v, 215, 281, 349.

Ze zdaniem współrzędnym skutkowym [w tym: z innym podmiotem (3), z tym samym (1)] (4): Thedy Dáryus Krol roſkazał: y ſzukano po libráryách/ ktore były záłożone w Bábiloniey/ y náleźiono kxięgi iedne w Egbátánis Leop 1.Esdr 6/1; Tedy krol roſkazał/ y przywiedziono Dánielá/ á wpuſſcżono go do iámy lwiey. Leop Dan 6/16, Dan 14/13; BielKron 152.

W przeciwstawieniu: »zakazować .... rozkazać« (1): Abráhám gotuie Syná zábić: ále Pan tego zákázuie/ Który ſam wprzód roſkazał. ZawJeft 33.

Frazy: »(tak) jako [kto] rozkazał (a. rozkazać raczył, a. jest (a. było) rozkazano)« [powołanie się na treść rozkazu] = sicut praecepit Vulg, PolAnt; sicut dixit Vulg; quemadmodum (quando) locutus est a. praecepit, iuxta omnia quae praecepit PolAnt (30): [Ezop] przyſzedſzy ná goſpodę/ Nálazł temu táką rádę: Kazał śię ſługam przycżynić/ by mogli kotá vłápić. A kiedy go vłápili/ Ráno go miotłámi bili: Iáko był Ezop roſkazał/ By wſzytek lud ná to pátrzał BierEz G2v; LibLeg 7/33, 11/41; Nyepodobáłoć ſye też Saulowi krolowi iż Samuel omyęſzkawał ſlużby y ofyáry Bożey [...]/ y czekawſſy go tyydźyeń/ yáko był ſam Sámuel roſkazał/ nyechćyał dáley czekáć/ Ale ſam pánu Bogu ofyárował. KromRozm I N4; Leop Gen 7/16, Deut 2/1; Ci thedy iáko był Pan roſkazał Moiżeſzowi/ zwiodſzy bitwę z Mádyánity pobili wſzytki męſzczyżny. BibRadz Num 31/7, Gen 7/9, 16, 12/4, 17/23, 47/11 (9); Szedſzy tedy Dawid do Akkáron s ſwym ludem/ zábił dwie ſcie Filiſtynow/ ktorych obrzeſki przynioſł iáko Saul roſkazał/ ábowiem Saul tego żądał po nim/ áby od Filiſtynow zginął. BielKron 65v, 106; Náſzy téż Poſłowie Ruſcy/ ták iákochmy im w Wiśni roſkazáli/ ná to bránié nie zezwaláią. OrzQuin Bv; RejPos 158; Y dał Moiżeſz (ono) śrebro okupionych Aharonowi y ſynom iego ná słowo Iehowy: iáko był roſkazał Iehowá Moiżeſzowi. BudBib Num 3/51, Deut 1/19, Ios 13/6, 2.Par 10/12, Esth 3/12; HistHel B3; PRzyſzedłem iákoś roſkazał tym rychley CzechRozm 21v; StryjKron 492; CzechEp 113; WujNT Act 23/31; SkarKaz )(2v.

»rozkazał ci się kłaniać (a. cię pozdrowić itp.)« [w formule grzecznościowej] (3): Roſkazal theſz Vaszey C.M. miloſczy wdobrem sdrovyv y wvyelkyem sczanſczyv navyedzicz LibLeg 7/31; Habeo tibi nunciare salutem verbis illius, Rozkazał cie pozdrowić/ Rozkazał ći ſie kłániáć/ ſwą służbę powiedzieć. Mącz 254a.

Zwroty: »rozkazać pod gardłem« (4): S tey przycżyny Phebus vcżynił mu [Midasowi] vſzy Oſłowe iáko głupiemu ſędzyemu/ chciał ich táić/ y bárwierzowi roſkazał pod gárdłem/ áby o nich nikomu nie powiedał. BielKron 26, 64v, 214, 227.

»rozkazać pod klątwą (a. przeklęctwem)« [szyk zmienny] (2):Saul áby ſie pogoniey nie mieſzkáło/ roſkazał pod przeklęctwem y gárdłem/ áby żadny nie iadł áż do wiecżorá áżby ſie pomśćił nád nieprzyiacielmi. BielKron 64v; NiemObr 171.

»rozkazać milczenie, pomilczeć« (3:1):Luter [...] piſał liſty do Papyeżá leoná [!] doſyć powolne z vkłádnoſcią proſząc/ áby iego przećiwnikom wiáry niedawał á roſkazał im milcżenie/ iáko by go więcey piſaniem nieprzeſládowáli BielKron 194v, 205v, 225, 329v.

»mocno (a. mocnie) rozkazać« (2): MetrKor 46/118; [cesarz wybrał doktorów Pisma Świętego] kthorym mocnie roſkazał/ áby niebacżyłá żadna ſthroná ná záchowánie żadnego cżłowieká/ tylko Bogá ſámego BielKron 218v.

»rozkazać pilnie« = praecipere vehementer PolAnt [szyk zmienny] (3): LibLeg 7/100; I viąwſzy rękę dźiéćięcia/ rzecze mu/ Talitha kumi [...] A natychmiáſt powſtała panienka/ i chodźiła [...]/ A on ięm pilnié roſkázáł/ aby tego nigd niewiedźiáł MurzNT Mar 5/43 [przekład tego samego tekstu] RejPos 255.

»przez posła(-y) rozkazać« [szyk zmienny] (4): Gdy theſz sthemze Sandziakiem o polya mowil wſpomynayącz tho ysz szyą themv doſycz nyedzieye czo Ceſ⟨arz⟩ przesz posla roſkazal. On mv odpowyedz dal nyebarſzo przyemną LibLeg 7/34, 7/33, 11/187v; BielKron 356v.

»precz [skąd] rozkazać« (1): Idź áto zárázem Cichó do ſkárbu, ſługom y wſzyſtkim precz z domu Roſkaſz CiekPotr 61.

»srodze (a. srogo), groźnie, surowie, z grozą rozkazać« [szyk zmienny] (4:1:1:1): LibLeg 7/99, 11/18; A Konſtántyn Ceſarz krzeſćiyáńſki ſrogo roſkazał/ po wſſyſtkim páńſtwye ſwoim/ áby kacerſkye kſyęgi popalono. KromRozm I N2v; RejZwierz 13v; RejAp 11v; Lucyus [...] ſzedł ſam w dóm do Philodemá/ tám záſtawſzy pánnę v nóg oycowſkich klęcząc/ roſkazał iéy práwie z grozą áby z nim ſzła KochWz 142; GórnTroas 22.

Szeregi: »nauczyć (a. naukę dać) i rozkazać« [szyk 2:1] (3): tedismi ym roſkazaly y navkę daly abi was wtim przenaydowaly a wi yako przyacziel nasch tak sie snim obeydzieczie yako sye synſchimy nayemnyky [...] obchodziczie LibLeg 10/68v; Diar 72; [Łokietek] poſłał táiemnie poſły k themu roſtropne do woyſká Pruſkiego Wincentego s Pomorzan/ ktore náucżył y roſkazał im áby ſie cżynili zbiegi od krolá Polſkiego BielKron 372.

»oświadczyć i rozkazać« (1): I rzekł Moizeſz do Páná: Nie może lud poſpolity wſtąpić ná gorę Sinái. Abowiemeś ty oświadcżył/ y rozkazałeś [tu enim testificatus es et iussisti]/ mowiąc: Położ miedzę przy gorze/ y poświęć ią. Leop Ex 19/23.

»przykazać i rozkazać« (1): y kozdemv abisz przikazal y roſkazal yzbi kozdj otim wiedzial LibLeg 11/22v.

»rozkazać i (albo) przyzwolić (a. zwalać)« = mandare seu ratum habere JanStat [szyk 1:1] (2): roſkazelyſczie v.km. mnie zebich ya lyſt pyſſal do Oczakowa opowyadayacz to yz v.k.m. raczil na to przizwolycz y roſkazacz poddanim swim Czeſſarza yegoM. poddanim za ych ſzkodj doſſicz vdzialacz LibLeg 11/106v; SarnStat 897.

»rzec albo rozkazać« (1): Sat ne hoc mandatum est tibi, Doſićli ſie rzekło álbo roskazáło. Mącz 206b.

»ukazać i rozkazać« (1): iż on [Jezus] nic nie cżynił/ áni mowił/ tylko to co iemu Bog vkazał y roſkazał. CzechRozm 70v.

Wprzen (1): Teć rzecży [ogień, grad, głód, śmierć] kocháią ſię w roſkazániu iego/ á wſzędy ſą pogotowiu ná ziemi kędy ieſt potrzebá/ á nie zámieſzkáią tego/ áby nie miáły záraz vcżynić tego co im roſkażą. BudBib Eccli 39/35.
Przen: Zmusić(2):

cum inf (1): A Wenus co nie zwykłá nikomu folgowáć/ Wnet ſobie roſkázáłá Didonie hołdowáć. Náoſtátek iey ſerce ták bárzo zbłaźniłá/ Ze mężowi pirwſzemu przyſięge [!] zgwałćiłá. PudłDydo A3.

cum A cum inf (1): Wielki przyiaćiel przyſtoyność: tą ſobie Roſkázáć ſłużyć/ nie ieſt przyiáćielſka. KochOdpr A4.

α. Zażądać (7): A ták zdami ſie iż tego od ćiebie máło potrzebuię co moie ieſt/ ábych też czego prágnął ſnádnie by mi roſkázáć RejPs 75; Nie o gwałt/ áni o mord/ áni o trućiznę. Lecż o trzy kozki idźie/ o moię iśćiznę: Ktore moy ſąśiad vkradł/ o to ſię żáłuię/ A iż ſędźia roſkazał [sibi postulat probari] dowod vkazuię. ModrzBaz 94v.

rozkazać co (w eliptycznym zdaniu względnym) (1): Więc rzemioſłá nieſzcżeią/ gdy wſzyſtkie iákmiarz ćwicżenia/ bráctwá/ ábo porządki ich/ ná opilſtwie ſą záſádzone. [...] Bo nierobiłby drugi/ iednoż ná kufel nieſtawa. Zá cżym y robotá pijána/ nicżemu ſie cżáſem nie godźi/ á przedśię zá nię muśi dáć co roſkaże. PowodPr 74.

cum inf (2): A ták Ezechiaſz Krol/ wypráwił do Krolá Aſſyryiſkiego do Láchis z tym poſelſtwem/ Zgrzeſzyłem ći odćiągni proſzę odemnie/ á ia chcę wſzythko nieſć co iedno na mię włożyſz: Tedy Krol Aſſyryiſki roſkazał mu ſobie dáć trzyſtá tálentow śrebrá/ y trzydźieſći tálentow złotá. BibRadz 4.Reg 18/14; Názáiutrz Ceſarz na Ratuſzu tániec mieć roſkazał/ przy ktorym wſzytki kſiążętá z kſiężnámi były BielKron 331.

Ze zdaniem dopełnieniowym referującym treść rozkazu (2): Dla cżego (ácż) wielkie máiąc w Chriſtuśie bezpiecżeńſtwo roſkázáć tobie: co przyſtoi/ Wſzákże prze miłość rádſzey proſzę BudNT Philem 8; WujNT Philem 8.

W przeciwstawieniu: »rozkazać ... prosić« (2): BudNT Philem 8, WujNT Philem 8 cf Ze zdaniem dopełnieniowym.

β. Wydać polecenie stawienia się, wezwać; przen (1):
Fraza: »gdy Pan rozkaże« = w chwili śmierci (1): A ták moy miły ſwiatku wcżás ſie żegnam s tobą/ [...] iedno mię proſzę wypuść s ſwych figlow wſzetecżnych. [...] A ták gdy Pan roſkaże iuż mię też nie winuy/ Iż cie żegnáć nie będę [...]. A ty mnie też nie zaźrzy iż do Páná w niebie/ Wolę iść kiedy każe odſtawſzy od ciebie RejZwierc 271.
γ. Wydać dyspozycje w jakiejś sprawie (58):

rozkazać co [z wyrazami o znaczeniu ogólnikowym, zwłaszczaco”; w tym: w eliptycznym zdaniu względnym (2)] (4): RejRozpr B3; BielKron 349v; Y cżemuſz nie wzowę do ſiebie Tobiaſzá ſyná mego/ ábych mu nieco powiedział pierwey niſz vmrę? Potym zawoławſzy ſyná mowił ták do niego. Synu moy ieſli vmrę/ pogrzeb mię [...]. TEdy tobiaſz odpowiedział temi ſłowy/ Vcżynię oycże moy wſzytko coś mi roſkazał. BudBib Tob 5/1. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym.

rozkazać co [= przedmiot rozkazu] (1): á drugich [ubiorów] iuż áni zwáć áni ich ſobie roſkazáć vmie/ iedno kráwcowi porucży áby mu vcżynił iáko dziś noſzą. RejZwierc 57v.

rozkazać co (względne) [= ile] (1): Przyſzli lepak y celnicy nurzać ſię/ y rzekli kniemu. Vcżyćielu, co vcżyniemy? A on rzekł iym/ nic więcey/ iedno co roſkazano wam/ nie wyćiągayćie. BudNT Luc 3/13.

rozkazać około czego (1): Wiárą/ Ioſeph vmieráiąc/ o wyſzćiu ſynow Izráelſkich wſpomionął/ y około kośći ſwoich roſkazał. WujNT Hebr 11/22.

rozkazać na co (2): A wżdy [Bóg] niechćiał ſtym omieſzkáć Co ieſt Boże to kazał dáć A nacz że to roſkazano Y komuż to ma być dano Iſćieć nie inſſemu komu Iedno ſlugam z iego domu RejRozpr B3; Ale ktoby chciał weźrzeć w tákie vrzędniki/ Mogłby wſzytki powieśić vbogie nędzniki. Bo iákąby tu oni licżbę vdzyáłáli/ Gdyż ná co roſkazáno nigdy tám nie dáli. RejWiz 19.

rozkazać o co ze zdaniem dopełnieniowym nawiązującym do dopełnienia dalszego w zdaniu nadrzędnym (1): Ale iż ſie do łáźniey brał/ O figi táko roſkazał: Aby ie iego ſłudze dano BierEz A2.

Z zaimkiem przysłownym zastępującym przytoczenie[zawsze: jako (w eliptycznym zdaniu względnym)] (3): BibRadz 1.Mach 7/26; A kościoł [Salomonow] wſzytek tym ſpoſobem był poſtáwion/ iáko był Moiżeſz ná puſzcży roſkazał BielKron 77; SarnStat 377.

cum inf (16): MetrKor 59/75v, 76 [5 r.], 77; LibMal 1545/97v; KVchmiſtrz ſzedł páná pytáć/ co będzie wiecżerzał/ Pan rzekł/ gowno zyedzże ie [...]. Ten rzekł [...] A prze cżeladź co cżynić záſię roſkażecie? RejFig Bb5; BibRadz Num 34/13; ZOłdan Egipſki y Ierozolimſki krol [...] roſkazał po śmierći ſwoiey przed ſobą nieść ná drzewcu ſztukę ſukná cżarnego BielKron 180; gdy miał vmrzeć roſkazał ſie po śmierći ſpálić/ á proch do morzá wſypáć BielKron 272v; GórnDworz R; Iuż miły pánie Doktorze/ Poki tám pieniądze w worze/ Ná co trzebá roſkáżcie dáć/ Boć nie mogę ſobą włádáć. RejZwierc 235v; ActReg 121; SkarKazSej 668b marg.

Ze zdaniem dopełnieniowym referującym treść rozkazu [w tym z zapowiednikiem: to (1); aby, żeby (15), zaimek pytajny (9)] (24): Widzę pánie iżeś chory/ Znáć w tobie śilne przemory. Przetoż ſie racży opátrzyć/ O lekárſtwie w cżás pomyſlić: A mnie iuż racży roſkázáć/ Cobych ia miáłá vdziáłáć. BierEz Q2; a ieſli bi bog nan smyercz przepusczil roskazal zebi go tam pochowano gdzie bi vmarl MetrKor 59/75; BielŻyw 28, 163; Item Roſkazala abi pyenyadze seſchcz wyardunkow kthore myala zwiſlugi, y ſchathi yey wſſythkye vbogym lyudzom rozdano. LibMal 1548/138v; Leop 1.Esdr 6/8, Iudith 12/1; Niżli vmárł Dawid/ miedzy inemi rzecżámi vpominał też ſyná krolá Sálomoná/ áby pámiętał co Ioáb vcżynił/ iż zábił Abnerá y Amázá z zazdrośći/ [...] y roſkazał áby [Joab] w pokoiu nie vmárł. BielKron 74v; roſkazał Kárdynałom/ áby ſkoro vmrze/ iego ciáło w kęſy zrąbáli á włożyli ná woz/ á gdzye z nim poydzye ſam woz aby zá nim ſzli/ á gdzye ſtánie áby go tám pochowáli. BielKron 175v, 83, 258, 298v; Mącz 375c; Doſyć ná tym/ iż iáko dobry żołnierz vmie kowalewi roſkázáć/ iákim kſtałtem ten teſak/ y iáko dobry ma być/ ktory robić dáie GórnDworz E5v, P3v; RejPos 141, 217v, 348v; BielSpr 29v; W kilá lat vmieráiąc on Ewágrius/ roſkazał ſynom ſwym/ áby mu on zapis y Cyrográf Biſkupi/ w ręce dáli/ y znim go pogrzebli. SkarŻyw 102, 231; ále każ tu komu piérwéy do mnie/ że mu roſkażę/ áby ćię po méy śmierći dobrze odpráwiono/ y wolno puſczono. KochAp 5; SarnStat 1286; SkarKazSej 668b.

Z przytoczeniem [w tym przytoczenie poprzedzone słowem: rzekąc (2); orzeczenie przytoczenia: w imp (2), w fut (2)] (4): Roſkazał im też Pan Bog/ gdy przydzyecie do zyemie Chánáneyſkiey/ záchowaycie ſześć miaſt dla záchowánia pokoiá BielKron 43v, 39; Y roſkazał Moiżeſz ludowi dniá onego rzekąc/ Ci ſtáną błogosłáwić lud ná gorze/ Gieryzimie BudBib Deut 27/11, 4.Reg 16/14.

Z połączeniem przytoczenia ze zdaniem dopełnieniowym (1): iż ſie iey [...] vkazał S. Stániſław/ y miał mſzą przed nią/ á roſkazał iey áby ſzłá do Biſkupá á powiedziáłá co widziáłá y co iey roſkazał/ áby ćiáło moie z tych kątow niepocżeſnych ná zamek Krákowſki przenioſł. BielKron 349v.

Frazy: »(tak) jako [kto] rozkazał« [powołanie się na treść rozkazu] (2): BielKron 77; [Marek] w tę trunę/ ták iáko był ſam [Mateusz] roſkazał gdy mu o ſwey śmierći opowiádał/ włożył ná pierśi iego Ewánielią ś. Máttheuſzá/ właſną iego ręką piſaną. SkarŻyw 537.

»jako rozkazano [na kiedy]« (1): [Faraon rozkazał urzędnikom:] przyźrzycie ich [Żydów] [...] áby káżdy ſwą ſztukę wyrobił iáko im ieſt wymierzono. Y sſtáło ſie ták/ doglądáli vrzędnicy tego áż wſzytko muſieli wyrobić iáko roſkazano ná káżdy dzyeń. BielKron 29.

Zwroty: »sobie rozkazać« (2): Iáko Stániſław Białobocki/ máiącz záchowánie wielkie s pány Kárwickiemi/ (kthorzy wſzyſcy do inego porządku/ kthory ſie ich iſcie dzierży/ tho niemal s przyrodzenia máią/ iż ſobie káżdy vmie roſkázáć dobrze vcżynić ieść) powiedział chwaląc ie. GórnDworz R; RejZwierc 57v.

»na testamencie rozkazać« (2): [Matatyjasz] Sześćiom ſynom vmrzec o oyczyznę ná teſtámenćie roſkazał. SkarKazSej 668b marg, 668b.

Szeregi: »rozkazać a naznaczyć« (1): TEdy iey [Judycie] kazał Holofernes wniść/ thám gdzie ſlożone były ſkárby iego/ y kazał iey thám mieſſkáć/ y roſkazał á náznácżył [constituit] co iey miano dáwáć z iego ſtołu. Leop Iudith 12/1.

»polecić i rozkazać« (5): MetrKor 59/75v, 76 [3 r.]; [książę Teodon przed śmiercią] cżyniąc go [swego syna] po ſobie pánem/ polećił mu/ y roſkazał/ áby Ruperta Biſkupá w wſzytkim ſłuchał SkarŻyw 231.

»rozkazać i poruczyć« = committere et demandare JanStat [szyk 1:1] (2): ktore dwieſczie zlotich roskazal y poruczil przerzeczony pan Bothurzniski swoym Exequtorum wicziągnącz od sinow Panyey Zabawskiey. MetrKor 59/77; á oné do ſkárbu kłáśdź/ y onémi ſzáfowáć wedle tego/ iáko Krol Iego M. poruczy y roſkaże. SarnStat 377.

»postanowić albo rozkazać« (1): Praescribere quae sunt gerenda, Poſtánowić álbo roskázáć co kto ma czinic. Mącz 375c.

b. Słowem sprawić, że coś się stanie: spowodować zjawiska nadprzyrodzone, uczynić cuda (o Bogu i ludziach obdarzonych przez Boga mocą sprawczą) [w tym: komu (7), czemu (38)] (85): PAmiętay miły panie iz ſie wola twoia ſwięta nigdy nieodmieniła: abowiem gdyś ſlowem rzekł wſzytko ſtało ſie ieſt a gdyś roskazał wſſytko było razem ſtworzono RejPs 48v; twoieć morze/ twoieć gory/ twoyći lud wſzytek/ kiedy ty [Panie] racżyſz roſkazáć goráć muśi wſtáć ná ine mieyſce/ á morze muśi być ſuche/ á nas ſwoią mocą wybáwiſz. BielKron 30v; On roſkazał/ á zá roſkazánim iego wſzytki rzeczy ſtworzóné ſą. BiałKat 11; Izali z (pocżątku) dniow twoich roſkazałeś záraniu? wieſzli mieyſce zorze? BudBib Iob 38/12, Thren 3/37; Nie pokłonię ſię tobie cżárćie mowiąc/ iedno Bogu memv/ ktory gdyć roſkaże przeſtáć muśiſz. SkarŻyw 36; ZawJeft 19 [2 r.]; Pánie/ nie ieſtem godźien ábyś wſzedł pod dách moy: ále tylko rzecz ſłowem [dic verbo] (marg) to ieſt, roskaż. Hebraiſm. (–)/ á będźie vzdrowion ſługá moy. WujNT Matth 8/8, s. 35; O miecżu Páńſki/ dokądże ſie nie vſpokoiż? Wnidź do poſzwy twey: wżdam oźiebniey á vćichniey. A iákoż ſie ma vſpokoić: gdyż mu Bog roſkazał? PowodPr kt; SkarKaz 550b.

rozkazać co [z wyrazami o znaczeniu ogólnikowym, zwłaszczaco”; w tym: w eliptycznym zdaniu względnym (4)] (8): Abowiem co kolwiek on mieć ráczy wnet ſie ſtać wedle iego woley muſi/ á co kolwiek on roſkaże wnet wſſytko muſi być wypełniono. RejPs 48, 152; SeklKat N4; BibRadz Is 48/5; BielKron 81; RejPos 255v; Rzekł: Bóg/ niechay będźie: á co roſkazał/ wnet śię sſtáło. BiałKat 11; Oycże święty/ tyś ták zrządźił/ y tákeś chćiał/ y to ſię sſtáło/ coś ſam roſkazał. LatHar 592.

rozkazać co [= przedmiot rozkazu] (1): Roſkazał Bog twoy moc twoię/ zmocni Boże coś vdziálał nam [BibRadz : Dodał ci Pan mocy takowey/ O Boże vmocniże to coś ſpráwił známi.] BudBib Ps 67/29.

Z zaimkiem przysłownym zastępującym przytoczenie (1): Vkażcye ſie s chwałą Pánu/ ognye/ grády/ śnyegi/ Lody y wyátry gwałtowne/ co nyebyeſkye byegi/ Ná ſłowo Páńſkye ſpráwuyą/ gdy ták roſkaże Pan LubPs ff3v.

cum inf (28): A roſkazał ſie zewſſech ſtron okryć ćiemnoſćiami/ á gęſtemi obłoki wodnemi był iáko dom około niego zbudowan. RejPs 24; A każeſz iem ſpłonąć iáko dymowi zápalonemu á wrozgniewániu twoiem roſkażeſz ie kiedy zá chceſz pozrzeć ogniowi. RejPs 30; Bo gdy ſie tobie zda roſkázeſz płynąć deſſczowy ná oblicznoſć ſuchey ziemie RejPs 97v; Roſkaż ie [złych ludzi] wypiſáć z kxiąg ludzi żywiących á poſwięconych tobie RejPs 101v, 115; LubPs Y5; Leop 2.Par 7/13; BibRadz 4.Esdr 6/40, 42; Poſtánowiwſzy Pan Bog ſwiát według woley ſwey ſwiętey/ roſkazał źwirzętom powſtáć wielkim y máłym rozmáitych oſob/ y powſtáły á płodziły ſie po wſzytkim ſwiecie BielKron 1, 46, 269; A potym włożywſzy naprzod pálce ſwe do vſzu onego nędznego cżłowieká/ á potym do vſt nędznych iego/ roſkażał [!] ſie otworzyć oney głuchośći y niemośći iego. RejPos 204v; Iáko y ná on cżás gdy Pan ſzedł áby był roſkazał zámordowáć á zniſzcżyć miáſtá Sodomſkie/ tedy Abráámowi powiedzyeć racżył: Iż [...] RejPos 236, 221v [2 r.], 227v, 248v, 331v; KuczbKat 20; Tedy roſkażę błogosłáwieńſtwu moiemu (przyść) ná was roku ſzoſtego/ y vcżyni pożytek ná trzy látá. BudBib Lev 25/21; BudNT Luc 8/29; KochPs 116; Y gdy wyſtąpili/ prośić pocżnie S. Iágnieſzká Páná Bogá/ áby ná obiaśnienie cżći y mocy ſwey Boſkiey/ duſze w ono martwe ćiáło przywroćić roſkazał. SkarŻyw 69, 484; Rácż też ćiáło náſze z piekielney mocy wyſwobodźić/ á do weſela zmartwychwſtánia roſkaż ie/ ſwemu máieſtatowi ſtáwić. LatHar 618; O Pánie Iezu Chryſte/ tyś dla tego ná świát przyſzedł/ áby nas od tey śmierći wybáwił. Iákoś temu vmárłemu ſtánąć roſkazał: ták roſkaż ſtánąć mym grzechom y złym ſkłonnośćiom moim/ ktore mię do tey śmierći prowádzą. SkarKaz 387b.

Ze zdaniem dopełnieniowym referującym treść rozkazu [w tym: (a)by, żeby (20), (2)] (22): Gdźie Djábel powiedźiáł ięmu/ Ieſli żeś ſyn Boży ieſt/ roſkaſz (marg) rzecz (–) kamięniowi tęmu abyśię s ſtáł chlebem MurzNT Luc 4/3; Roſkazał Pan wnet w ich zyemi iż bez licżby ſpádłá/ Száráńcża ktora trawę ich y owoce zyádłá LubPs Yv, Y5v; Roſkazał wnet gęſtośći by ſpołu zoſtáłá/ A wodá też w ſwey mierze áby záwżdy ſtałá. RejWiz 144v; Leop 4.Esdr 8/10; Ieſli zámknę niebo żeby dżdżá nie było/ á ieſli roſkażę ſzáráńcy áby pożárłá źiemię/ ieſli też przepuſzczę powietrze ná lud moy. BibRadz 2.Par 7/13; Potym dniá piątego roſkazałeś ſiodmey częſći gdźie były wody zgromádzone aby zwierzętá ptaki y ryby zrodźiłá/ co ſię ták ſtało. BibRadz 4.Esdr 6/47, 4.Esdr 6/41, 46, 53; RejPos 206; KuczbKat 10; RejZwierc 200; RejPosRozpr c; BudBib 4.Esdr 6/53; ZTey wielkiey wiáry tak od Páná vbłogoſłáwioney/ gdy Piotr widział iſz Pan wnocy ſuchą nogą po morzu głębokim y ſzerokim [...]/ iáko po ziemi mocney na ich pomoc chodził: nád ine pokazał/ co o Páńſkiey wſzechmocnośći trzymał/ gdy ták záwołał ná Páná: Roſkaſz mi ábych do ćiebie tákże po wodzie przyſzedł. SkarŻyw 597, 259, 483; CzechEp 278; wzruſz ſię Boże náſz/ hániebnym Bluźnierſtwem/ prośiem/ vważ roztocżoną Kreẃ: á wnet roſkaż/ by byłá zemſzcżoną. GrabowSet Vv; WujNT 630 marg; A któryś roſkazał/ áby opoki wydáły wodę dla ochłodzenia ludu twégo ná puſczy/ wywiedź téż łzy obfité z ſerc ludźi zátwárdźiáłych SiebRozmyśl E2v.

Ze zdaniem współrzędnym skutkowym [w tym: z innym podmiotem (7), z tym samym (1)] (8): Abowiem otho roſkazał Pan/ á roztrąći dom wielki vpádkiem/ y dom mnieyſzy rozpádlinámi. BibRadz Am 6/11; A przethoż roſkazał Pan rybie oney/ y wyrzućiłá Ionaſzá ná źiemię. BibRadz Ion 2/11; BiałKat 283v; Chwalćie go niebioſá niebieſkie/ y wody/ ktore ná wierzchu niebios. Niechay chwalą imię Iehowy/ bo ten roſkazał y ſtworzyły ſię. BudBib Ps 148/5; CzechEp 278; WujNT Matth 8/26, Luc 4/39; Słowo Bożé mocne/ ſámo czyni co chce. Rzekł á sſtáło/ roſkazał á vczyniło ſię. SkarKaz 485b.

Fraza: »jako [kto] rozkazał« [powołanie się na treść rozkazu] (2): gdy tám potym Moyżeſz piſze/ Y rzekł Elohim/ to ieſt [...] Oćiec/ ſyn/ duch/ niech będzie świátłość: y ſtáłá ſie światłość: to ieſt/ vcżyniło ſłowo/ ábo ſyn [...]/ vcżynił mowię ono świátło/ iáko Elohim roſkazał/ to ieſt/ iáko oćiec/ ſyn/ y duch roſkazáli. CzechRozm 16.
Zwroty: »rozkazaniem, za rozkazaniem rozkazać« (1:1): Nie piſze tu Ewányeliſtá s. áby kro [!] [Pana] prośił/ áby ktho zá nim wołał/ ále powieda/ iż wzruſzon Boſkim miłoſierdzyem ſwoim/ thylko iedno ſłowem á roſkazániem ſwoim roſkazał onemu młodzyeńcowi wſtáć. RejPos 221v, 255v.

»słowem (a. słowki) rozkazać« [szyk zmienny] (8): SeklKat N4; Bo iáko ſłyſzyſz iż weſtchnąwſzy poźrzał w niebo/ potym dotykał vſzu y ięzyká onego/ [...] á potym ſłowem ſwym ſwiętym roſkazał áby ſie otworzyły ony zátwárdziáłe a zátkáne ſmyſły iego. RejPos 206, 221v [2 r.], 227v, 243, 255v; Potym też/ źiemi vmocnioney ná ſwym grunćie/ roſkazał P. Bog ſłowem ſwoim w pośrzod świátá ſtanąć KuczbKat 20.

Szeregi: »rozkazać i przykazać« (1): Ieſli kiedy zámknę Niebo/ ták żeby deſſcz niebył/ y ieſlibym roſkazał y przykazał [Si mandavero et praecepero] Száráncży wyżrzeć co ná źiemi Leop 2.Par 7/13.

»rzec i (abo) rozkazać« (2): A to gdy mowi: Abowiem on rzekł/ á było: on roſkazał/ y sſtáło ſię. A tego nie mowi/ iż vrodźił z śiebie ſłowo/ ktore ieſt ſynem iego áni tego/ iż Bog rzekł y roſkazał/ á ſłowo iego wſzytko vcżyniło: ále zgołá/ iż ſkoro rzekł ábo roſkazał/ żeby ſię to ſtáło: tedy ſię nátychmiáſt ſtáło. CzechEp 278.

»sprawić, rozkazać« (1): bo on ſam wſzyſtko może y wſzyſtko ſlowem ſprawył/ roſkazał/ á wſzyſtky rzeczy ſlowem ſprawione ſą. SeklKat N4.

»uczynić a rozkazać« (1): iż on [Pan] iedno thylko ſłowem á ſámą wolą/ zá roſkazániem ſwoim/ wſzythko vcżynić á roſkázáć mogł ná niebie y ná zyemi. RejPos 255v.

W przen (1):
Fraza: »usta [czyje] rozkazały« (1): Dowiáduyćie ſię z kſiąg Iehowy/ á cżytayćie/ ni iedney rzecży niemáſz cżegoby niedoſtawáło/ bo vſtá iego roſkazáły [quia os meum ipsum praecepit] á duch iego zbierze to. BudBib Is 34/16.
c. Zobowiązać do pełnienia określonych funkcji, dowykonywania określonych zadań [w tym: komu (82)] (98):

rozkazać o kim (5): Abowiem nápiſano ieſt: Iż ániołom ſwoim roſkaże (marg) roskazał N.L. (–) o tobie WujNT Matth 4/6.Cf Ze zdaniem dopełnieniowym nawiązującym.

rozkazać gdzie [= w tekście] (1): TEgo cżáſu ſektá Adámitow byłá/ Bogu y ludzyom brzydliwa/ ábowiem s piſmá wzyęli kilko ſłowek od Moiżeſzá/ gdzye Bog roſkazał: [...] BielKron 185.

cum inf (3): Thu ſie naprzod ięło niepoſłuſzeńſtwo y niedbałość Węgierſka okázowáć/ ći ktorym thám było roſkazano ábo być ſámym/ ábo vffy ſwe poſłáć nieprzyłożyli ſie pilno ktemu/ ták iż prożne ſtáránie było Woiewodzino. BielKron 306 382v; CzechRozm 163.

Ze zdaniem dopełnieniowym referującym treść rozkazu [w tym z zapowiednikiem: to (2); (a)by (12), (1)] (13): Bowiem niemáłą czeſć Iáko y yni przodkowie náſſy odzierżeli/ iż wydáli náukę ſluſſnego żywotá potomkom ſwoiem y roſkazáli/ aby ſie to roſſerzáło miedzy dzieći ich RejPs 114; GliczKsiąż B6v; Przed inem twym towarzyſtwem możnyeć to vkazał/ Iżeć ná wſſem ſłużyć myeli ſam im to roſkazał LubPs M3, V v; RejWiz 38, 50, 172v; ktory Krok wſzytkim roſkazał áby byli ſworni á goſpodárni/ ták iż zá iego cżáſu wiele [...] wſi y zamkow nábudowáli. BielKron 318v, [842]; BiałKat 56; RejZwierc 173v; Iż po zmiiach y Bázyliſzkach chodźić będą/ á nie będą im ſzkodźić/ y Anyołóm ſwym roſkaże/ áby ie ná ręku ſwych nośili SiebRozmyśl F; Iáko mowił o Abráhámie P. Bog: Wiem iż roſkażeſz ſynom twoim/ y domowi twemu po tobie/ áby ſtrzegli drogi Páńſkiey SkarKaz 421b, 421b.

Ze zdaniem dopełnieniowym nawiązującym do dopełnienia dalszego w zdaniu nadrzędnym [w tym z zapowiednikiem: to (1); zawsze: o kim; aby] (3): RejPos 69v; Nápiſano/ práwi/ Angiołom ſwoim roſkazał o tobie/ áby ćię ſtrzegli po drogách twoich ReszPrz 10; WujNT Luc 4/10.

Ze zdaniem współrzędnym skutkowym (2): Abowiem nápiſano ieſt/ Aniołom ſwoim roſkazał/ y w rękach ćię nośić będą/ ábyś kiedy nieobráził o kámień nogi twoiey. KrowObr 179v; WujNT Matth 4/6.

Z przytoczeniem (2): BielKron 185; Y roſkazałem ſędziam wáſzym cżáſu onego rzekąc: rozsłuchawayćie miedzy bráćią wáſzą/ á ſądzćie ſpráwiedliwie miedzy wſzemi ludzmi/ y miedzy przychodniámi. BudBib Deut 1/16.

Zwrot: »srogo rozkazać« (1): Ale vrząd/ który ieſt ſługá ſpráwiedliwośći/ ten gdy dla wyſtępu karze y zábija/ niegrzeſzy: bo Bożym ſługą ieſt/ ná pomſtę złych wyſádzony/ którému to ſrogo roskazano/ áby złych nieżywił ná świećie/ áby niedármo mieczá nośił. BiałKat 56.
α. Powołać do pełnienia misji; mandatum dare Vulg (74): rzekł do nich Duch S. oddzielćie mi Saulá y Bárnábę ná dzieło ná ktorem ie wziął. Izáli tobie Pánie niewolno im roſkázáć/ cżemu ſię ludzi ſług twych kośćielnych dokładaſz? SkarŻyw 536.

rozkazać co [z wyrazami o znaczeniu ogólnikowym, zwłaszcza: „co”; w tym: w eliptycznym zdaniu względnym (4)] (13): KromRozm III I6, N3v; Otho maſz/ co ſwoim zwolennikom roſkazał? Nie rzekł im. Idąc po wſzyſtkim ſwiećie/ przepowiedayćie/ vſtáwy/ Reguły/ Dekretały/ y inſze ludzkie wymyſly/ ále Ewánielią. KrowObr 43, 43 [3 r.], Ss; RejWiz 164v; RejPos 189v; A Moyżeſz mu wſzytko powiedział/ iáko widział Páná Bogá w ogniu/ y co mu roſkazał SkarŻyw 490. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym; Z przytoczeniem.

rozkazać co [= przedmiot rozkazu] (2): SeklKat V2; Ponieważ cżynili obrzydłość w Izráelu/ [...] mowili też słowo imieniem moiem fałſzu/ ktorego nie roſkazałem iym BudBib Ier 29/23.

rozkazać czym (2): Ty ſą ſlowa pana Chriſtuſſa/ ktorimy racził roſkazać apoſtołom/ aby ſzly poſwięcie á opowiadaly ludziam wymię Boże odpuſczenie grzechow SeklKat Xv; yednák nye podeymowáli ſye ſámi ſwą wolą kázáć/ áni im tego duch S. nádchnyenim ſwym roſkazał/ áliżby od przełożonych drugich ná to oſobliwye wybráni á poſláni byli. KromRozm III I6.

Z zaimkiem przysłownym zastępującym przytoczenie [zawsze: jako (w eliptycznym zdaniu względnym)] (5): Abowiem gdy iuż Pan náſz wſtąpić racżył do kroleſtwá ſwoiego/ thedy ſie dopirko pocżęły rozſzyrzáć ſpráwy á nauki Apoſtołow iego/ kthore ſie wſzytki dzyały ták iáko on im był roſkazał RejPos 21v; kazał im wſze narody vcżyć Ewánieliey/ nurzáiąc ie w imię Oycá/ y ſyná y duchá świętego. A oni też iáko im roſkazał cżynili CzechRozm 267; CzechEp 181; Y ták ſię po wſzytkim świećie rozdzielili/ [...] iáko im był Pan Chriſtus roſkazał/ y iáko dawno przedtym było prorokowano WujNT 515, Ioann 14/31.

cum inf (33): Vcznyom też ſwym y poſlom/ ktore po wſſyſtkim śwyećye rozſyłał/ nye roſkazał co piſáć/ ále vſtmye [!] tákyeż vczyć KromRozm II b4v, h2; Y kázáć ći ewányelią y krzćić nikomu inemu pan Kryſtus nye roſkazał/ yedno dwyemánaſcye álbo yedennaſcye ápoſtołom KromRozm III N3v; A iż bog/ yego przodki yego ápoſtolſkye biſkupy/ to yeſt papyeże Rzymſkye/ ná wirzchu poſtáwił/ y roſkazał im myeć pyeczą o wſſech koſcyelech KromRozm III P4v, D2; Pan Kryſtus ná ſwoie zwolenniki tchnął y przepowiedáć im Ewánielią roſkażał/ á Wikárij iego/ zwolenniki ſwoie oleiem ſmáruie/ y vſtáwy ſwoie przepowiedáć roſkázuie? KrowObr 11v, 44v [2 r.], 68 marg, 73v, 87, 104 (12); Gdyż Pan náſz Iezus Kryſtus krzeſt ſwięty iedno ludzkim narodem [!]/ á zwłaſzcżá wierzącym/ rozſzáfowáć á rozdawáć roſkazał zwolennikom ſwoim. RejPos 348v, 118v, 119, 119v; BiałKat 133v; Y nie dał tey mocy áni roſkazániá ſługom ſwoim Nowego Teſtámentu/ áby ſie ná to święćić mieli/ á onego vſtawicżnie zá żywe y zá vmárłe ofiárowáć/ ále tylko vcżyć ſłowá ſwoiego roſkazał/ á świątośćiámi poſługowáć. WujJudConf 148v; CzechRozm 257; Bo ná pokazánie miłośći ku ſobie/ páść mu owce ſwoie/ y ſtáráć ſię o zbáwieniu bliżnich/ roſkazał. SkarŻyw 235; CzechEp 248; NiemObr 28; zá Arcykápłanow Annaſzá y Káiphaſzá: sſtáło ſię ſłowo Páńſkie (marg) To ieſt: mowił Bog do Ianá. y roskazał mu kázáć. (–) WujNT Luc 3/2, s. 30, 114, Act 10/42, 48; Więc on niezbedny oſzuſt twierdźi zá rzecż iſtą/ Ze widźiał właſnym okiem Dźiewicę przecżyſtą; Ktora mu roſkazáłá chwałę Bożą mnożyć/ A tám ná onym mieyſcu kośćiołek záłożyć. KlonWor 47.

Ze zdaniem dopełnieniowym referującymt reść rozkazu [w tym z zapowiednikiem: to (2), tak (1); zawsze: aby] (16): SeklKat Xv; A po zmartwywſtányu ſwoim roſkazał im záſyę/ áby ſzli po wſſyſtkim śwyećye/ á vczyli wſſyſtkye narody. KromRozm II y; Iáko tedy Pan Kryſtus Syn Boży wolą oycá ſwego obiawiał ludziom y opowiedział/ ták teſz ſwoim zwolennikom roſkazał/ áby opowiedáli nie wolą ſwoię/ áni wołą [!] kogo inſzego/ ále wolą y roſkazánie Syná Bożego Páná Iezu Kryſtá. KrowObr 43; I roſkazał nam ábyſmy przepowiádáli ludziom/ y ſwiadtzyli KrowObr 44v, 44v, 68, 84v; A mnie [Bóg] roſkazáł ábych was vcżył poſług koſcielnych/ á wam pełnić ſkutecżnie BielKron 44; RejAp 6v; Abowiem iáko S. Concilium wyłożyło/ ná ten cżás ie Kápłany vcżynił/ y roſkazał áby oni/ y ktorzyby w tym vrzędźie ich namieſtnicy byli/ Ciáło iego ofiárowáli. KuczbKat 190; Ale im roſkazał/ áby rządźili y ſpráwowali kośćioł Boży. WujJud 151v; WujJudConf 49v; CzechRozm 97; Y prágnąc tego zbáwienia ludzkiego Syn Boży/ roſkazał Apoſtołom ſwoim/ áby po świećie idąc á każąc/ krzćili wſzyſtkie poſpolićie/ w imię Oycá y Syná y Duchá S. KarnNap A4v; ArtKanc G16v; WujNT 655; [Roſkazał Pan Piotrowi áby rządźił/ to ieſt/ áby páſł wſzytki wierné owce iego BiałPos 111 (Linde)].

Z przytoczeniem [w tym z zapowiednikiem: tak (2), to (1); przytoczenie poprzedzone słowami: (tak) mowiąc (3); orzeczenie przytoczenia w imp (6)] (7): SeklKat V2; KromRozm II c; Izaſz ty niewieſz/ że Kryſtus Syn Boży/ nie ptakom/ ále wſzyſtkim pogánom kázáć roſkazał/ mowiąc do Apoſtołow. idąc vtzćie wſzyſtki pogány/ krztząc ie W imię Oycá y Syná y Duchá ſwiętego. etć. KrowObr 145; bo ktorym Pan mowił/ Piyćie z tego wſzyſcy/ tym też [...] roſkazał; To cżyńćie ná pámiątke [!] moię. WujJud 178; O tym Swięty Márek piſze/ iákie im náuki dawał/ pierwey niż ná Niebo wſtąpił/ ták im mowiąc roſkazał: Idąc po wćiornaſtkim świećie/ káżćie wſzemu ſtworzeniu ArtKanc G12v; Abowiem nam ták roſkazał Pan/ mowiąc: Poſtánowiłem ćię zá świátło Pogánom/ ábyś był ná zbáwienie áż do kráiu źiemie. WujNT Act 13/47; NAprzod ten z prawdźiwą Ewángelią idźie/ ktory ſię ſam w ten vrząd nie wdáie/ áżby go P. Bog poſłał/ y to iemu roſkazał/ iáko tu czyni Pan IEZVS: Idźćie rozgłaſzayćie Ewángelią. SkarKaz 240a.

W przeciwstawieniu: »zakazować … rozkazać« (1): Nie ſądzćie [Matth 7/1].) Nie zákázuieć Pan tymi ſłowy ſądzić vrzędowi/ ták duchownemu iáko y świeckiemu (iáko ſobie dumáią Nowokrzczeńcy) ktoremu owſzem ſądzić roſkazano. WujNT 30.

Fraza: »(tak) jako [kto] rozkazał« [powołanie się na treść rozkazu] = sicut praecepit Vulg (2): Jes(t)li miedzy nami pobożność? Nie masz. Czemu? Bo nam woli miłego Pana Boga nie powiadają, jako On rozkazał i owszem bronią jej nam powiedać. Diar 34; BudBib 4.Esdr 14/18.
Szereg: »ustawić i rozkazać« (1): y czinią ty ſwoye wymyſly godnieiſze niż ty ktore Chriſtus vſtawił y roſkazał apoſtołom mowiąc/ chrcicie ludzie SeklKat V2.
d. Nakazać coś jako powszechnie obowiązujące, zlecić coś do stałego przestrzegania lub/i powszechnego stosowania; dare mandatum Vulg [w tym: komu (265)] (627): MurzNT 108v; Izaſz Pan Kryſtus Syn Boży roſkazał/ kiedy oleie krzćić/ albo iáko wy mowićie/ ſwięćić? A ieſli roſkazał/ vkaſz roſkazánie iego? KrowObr 81v, 64, 122v; Potym s tych przycżyn y z inych [Chrystus] przyſzedł w nienawiść kápłanom żydowſkim/ zwłaſzcża gdy ciáło ſwoie w pokarm/ á kreẃ w picie ſwięte podawał/ ták będącym iáko potomkom roſkazał. BielKron 138v, [842] [2 r.]; SarnStat 576.

rozkazać co [z wyrazami o znaczeniu ogólnikowym, zwłaszczaco”; w tym: w eliptycznym zdaniu względnym (71)] (138): RejRozpr B4; Glębſſych nad ſię rzeczy niebaday/ a cżoć Bog roſkazał to zawſſe roſmyſlay. SeklKat A5; KromRozm I D3; MurzNT 43v, 51; [Krystus im rozkazał:] A przeto idąc vczćye wſſyſtki narody/ krzcząc ye w imyę oycá y Syná/ y Duchá ſwyętego/ vcząc ich ſtrzedz tego wſſyſtkyego com ya wam roſkazał. KromRozm II c; Ale ieſliże ſie ku mnie náwroćicie/ A com ia roſkazał iż tho vcżynicie/ Wſzytki wáſze ſmuthki nágrodzę obficie. LubPs hh3; Tzemuśćie ſobie inſze ſwiece wymyſláli/ y ſtáwiali/ ktoſz wam to roſkazał? KrowObr 88v, 2 [2 r.], 6, 34v [2 r.], 42v, 45 (21); Iż to nie ták cżynili/ iáko Pan porucżył/ Spalił ie [Abirona i Datana] wnet on ogień/ y drugie náucżył/ Aby ſie żaden nie śmiał w ſwym zdániu domyſláć/ A co Pan nie roſkazał/ nigdy nie wymyſláć. RejWiz 182; Leop Ex 19/8; BibRadz Num 15/23, 4.Reg 18/12, 2.Par 7/17, 1.Esdr 7/23, I 476a marg, II 95d marg; BielKron 32v, 35, 234, 392v; Strzeżcie proſzę was á bądźcie tego pilni/ co wam ieſt roſkazał Pan Bog wáſz. RejPos 63v; BiałKat 256; RejPosWiecz2 90v; WujJud 7v, 99, 104, 115, 140, 152; WujJudConf 196; BudBib Lev 17/2, Deut 1/18, 17/3, Ios 8/35, 22/2 (8); A przetoż nie máiąc áni Bożego/ áni Chriſtuſowego roſkazánia/ domyſláć ſie żaden tego nie ma: ále tylko tego pilnowáć co nam roſkazano CzechRozm 191, 77, 80, 82v, 89v, 97 (15); Ale bo on [św. Paweł] rozumie/ że iym práwá nie ſą położone: że oni duchem Bożym bywáią rządzeni/ á zdobrey woli ſwey cżynią to co roſkazano. ModrzBaz 101, 59; SkarJedn 319; SkarŻyw 36, 40 [2 r.], 261 [4 r.]; Ná co ia pámiętáiąc/ y w tym cżęſto rozmyſláiąc: obacżyłem/ że też to mnie iednemu/ iáko komu inſzemu roſkazano CzechEp 5, 34, 51 [3 r.], 80, 116, 208, 252; ReszPrz 12; PaprUp Fv; y ofiáruy zá oczyśćienie twe to co roſkazał Moyzeſz ná świádectwo im. WujNT Mar 1/44, Matth 23/3, s. 97, Mar 10/3, s. 186, 249 (9); SkarKaz 349b; Sámi krolowie y pánowie Práwem ſwoich poddánych byli: y co oni roſkazáli/ to być muśiáło/ y zá Práwo ſię poczytáło. SkarKazSej 697a, 698a [2 r.], b. Cf rozkazać co od kogo; o czym; Ze zdaniem dopełnieniowym, Ze zdaniem dopełnieniowym nawiązującym, Z przytoczeniem.

rozkazać co [= przedmiot rozkazu] (38): GroicPorz mm4; Abowiem tám Pan Bog nie mowi o poſluſzeńſtwie zmyſlonym mniſkim/ ále tylko otym/ ktore on ſam roſkazał. KrowObr 139, 197v [2 r.]; A przetho poſilayſie y bądz bárzo mocny: ábyś ſtrzegł y ſkutkiem pełnił wſſytek zakon/ ktoryć roſkazał Moizeſz sługá moy Leop Ios 1/7, 4.Reg 21/8, YY4v; ſpráwuiąc ſię w tym wedle woley Bożey/ ktory roſkazawſzy poſłuſzeńſtwo ku ſobie/ y wypłácenie dániey Bogu powinney/ też drugie poſłuſzeńſtwo z cżynſzem przykazał oddawáć vrzędom przełożonym BibRadz *2; A táć też ieſt vſtáwá [...] Ktorą ſam Pan roſkazał Moiżeſzowi ná gorze Synái BibRadz Lev 7/38; Cieſzkochmy wyſtąpili przećiw tobie/ y nie ſtrzegliſmy roſkazánia/ vſtaw/ y ſądow kthoreś roſkazał Moiżeſzowi ſłudze twemu. BibRadz 2.Esdr 1/7, Num 30/17, Ios 1/7, 4.Reg 18/6; Bym był Arcybiſkupem/ roſkazał bym po wſzytkiey Prowincyey Polſkiey/ poſt y Letánie OrzRozm F2v; RejPos 32v, 45, 87v, 145, 154; A wierzyć mamy/ że pomázánie to nie Apoſtołowie náleźli/ ále Pan ie roſkazał KuczbKat 230; Bo ácż Pan Bog áni dźiewictwá/ áni vboſtwá nigdy nieroſkazał/ á wſzákże ich niemáło naydźiemy/ ktorzy bez roſkazánia oboie przyięli. WujJud 77; BudBib 3.Reg 11/11, 1.Par 16/40, Ps 77/5, Ier 11/4, Eccli 24/27; BudNT Hebr 9/18[20]; ModrzBaz 126; Bog ſam przęz [!] Piotrá S. w Rzymie Papieżá oſadził/ y iemu wſzytkim owcom ſwoim poſłuſzeńſtwo przyſtoyne roſkazał SkarJedn 207; LatHar 350; WujNT Bbbbbbv; Pan Bog ktory nam tę miłość ku vmárłym roſkazał/ á wiedźieć nie dał iáko ſię to obraca co dla nich czynim: wie iáko tym ſzáfuie: zapłátá v niego miłośći y miłośierdźia ku bliźniemu nie ginie. SkarKaz 383b, 122a marg, Oooo2c. Cf rozkazać co do kogo kim; Ze zdaniem dopełnieniowym nawiązującym, »rozkazać dekrety«.

rozkazać co do kogo kim (1): Te (ſą) roſkazánia ktore roſkazał Iehowá Moiżeſzem do ſinow Izráelowych ná gorze Synái. BudBib Lev 27/34.

rozkazać co od kogo (2): Ninie przeto my wſzytcy przed Bogiem przyſzliſmy/ ſłucháć wſzego co tobie roſkazano od Bogá. BudNT Act 10/34[33]; Iáko ſtárośćiná moc/ ieſt krolewſka moc: co ſtároſtá od krolá roſkazał/ to iákoby ſam krol roſkazał. SkarKazSej 698a.

rozkazać o co (1): Przeto że przeſtąpił ten narod przymierze moie o ktore roſkazałem oycom ich/ á niechćieli być poſłuſzni głoſowi moiemu. BibRadz Iudic 2/20.

rozkazać przez kogo (11), przez co (1): KromRozm I N4v; KromRozm II q2v; Stey Reguły ſą Kártuſowie/ kthorzy áni mowią/ ani vtzą/ áni kazą/ gdyſz Pan Bog przes Proroká/ roſkazał nie tylko mowić/ ále wołáć y nieprzeſtáwáć KrowObr 134, B2v; A ieſliż nie bácznie obłądźićie ſie nie czyniąc doſyć wſzythkiemu temu roſkazániu co Pan powiedźiał Moiżeſzowi. To ieſt wſzytkiemu co wam Pan roſkazał przez Moiżeſzá BibRadz Num 15/23; LeovPrzep Iv; RejPos 256; Tedyć ſię zdárzy gdy ſtrzec będzieſz (y) cżynić vſtáwy y prawá/ ktore roſkazał Iehowá przez Moiżeſzá Izráelowi BudBib 1.Par 22/13; CzechRozm 80, 97; SkarŻyw 196; A iáko [Kościół] vznał/ iż to álbo czo piſmo od BOgá ieſt/ Boſkim pálcem/ Boſkim duchem nápiſane/ ták y to vzna/ co przez to álbo owo piſmo tenże Bog/ co ták piſał/ rozumieć chćiał y roſkazał. ReszPrz 12.

rozkazać o czym [w tym: co (3)] (5): Azaſz do Cżechow ták nie piſał/ Ze lepiey ieſt pokoy y iedność záchowáć/ ktorą wſzędźie Pan Chriſtus przykazał/ á niżli ſie o oſobách Sákrámentu/ o ktorych Pan Chriſtus nic iáko potrzebnego nie roſkazał/ ſpieráć ſie y ſwárzyć? WujJud 247v; WujNT 606. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym nawiązującym.

rozkazać w czym [= w sprawie] (1): A wżdy Luter w kſyąſzkach/ ktorem dał napis/ o oboyey oſobye śwyątoſći/ ták piſſe [o komunii pod dwiema postaciami]: Iż [...] Pyęknaćby rzecz byłá/ oboyey oſoby śwyątoſći vżywáć. Ale iż Kryuſts [!] wtym nic nye roſkazał/ yákoby ſye trzymáć myáło [...] KromRozm I G3v.

rozkazać gdzie [= w tekście] (41): SeklWyzn f3; Abowięm pán iako to niżyi będźie powiedźiáno/ roſkázáł wzákonie i nieprzyiacioły miłowáć/ nietilko inſze bliżné MurzNT 18v; KromRozm II g3; GliczKsiąż G8v; GroicPorz kk3v; A gdzieſz to wam roſkazał Oleiem ludzi ſmárować/ tego niemożeſz nigdziey prawdziwie vkázáć. KrowObr 85; ná ktorym mieyſcu Kryſtus Syn Boży roſkazał/ áby kośćioł krześćijańſki Bogu oycu vſtawitznie/ ćiáło y krew Syná Bożego offiárowáć miał? KrowObr 179; vkáſz kędy Pan Kryſthus proſthym ludziom pod obiemá oſobámi ćiáło y krew ſwą rozdáwáć roſkazał? KrowObr 203, 45, 87, 106v, 125v, 158 (21); A przedſię rozumiemy że ſie thám zámykáłá TROYCA s. A ieſliby thák rzekł/ w Imię Kriſtuſowe/ to ieſt/ iáko roſkazał v Márká s. Możeſz ták wyłożyć iedno y drugie mieyſce SarnUzn Fv; RejPos 230; BiałKat 141; Co ſie dotycże brákowánia y przebieránia miedzy cżáſy y pokármy/ nigdźiey nam tego nieroſkazano. WujJudConf 196; CzechRozm 70v, 137, 231v; CzechEp 80, 252; v Máttheuſzá S. owoce godne pokuty świętey przynośić/ S. Páwłá cżłonki niepráwośći ſłużące/ ná cnotliwe poſtępki y ſpráwy obrácáć w obudwu Teſtámenćiech Boſkich roſkazano. LatHar 110; Roſkazał y w zakonie ſtárym Pan Bog/ áby y Aaronowey Biſkupiey ſzáty dzwonkow z pomágránaty pomieſzánych brzęk ſłyſzány był/ nie tylko gdy wchodźił do świątnice/ ále y gdy z niey wychodźił. LatHar 254; Słuſznie ſię/ w ſpráwie zakonu y religiey ſwey pyta przełożonych kápłáńſkich: iáko y w zakonie było roſkazano. WujNT 8; A w zakonie roſkazał nam Moyzeſz tákie kámionowáć. WujNT Ioann 8/6, s. 195, 606.

Z zaimkiem przysłownym (a. przysłówkiem) zastępującym przytoczenie [w tym: jako (a. kak) (w eliptycznym zdaniu względnym) (18), tak (3), inaczej (1)] (22): RejPs 114v; A bych przyſięgał opoſciech/ y mſzach tak trzymać iako oni trzymaia. Ale ia wim iſz pan Chriſtvs ynaczei roſkazał y vſtawił. SeklWyzn a3v, Av, d4v; SeklKat G2v, L2v; KromRozm II g2; Aza ták Pan vſtáwił kośćiołowi Swiętemu podał y roſkazał? KrowObr 203, 118, 125v; RejWiz 161v; A to ieſt przykazánie iego/ [...] áżebyſmy ſie zobopolnie miłowáli thák iáko nam roſkazał. Leop 1.Ioann 3/23; BielKron 214; Iż ieſli ſie ták będziecie záchowywáć iákom wam roſkazał/ będę błogoſłáwił káżdy owoc zyemie wáſzey RejPos 81v, 87v, 154; BiałKat 273v; Vcżymy też lud/ że Sákrámentá ſą od Páná Bogá vſtáwione ſpráwy/ á rzecży ſáme máteriálne/ álbo te żywioły/ gdy ich ták nie vżywáią iáko Pan roſkázáć racżył/ nie ſą Sákrámentá/ iedno w vżywániu roſkazánym y poſtánowionym. WujJudConf 224; CzechRozm 225; CzechEp 114, 337; SkarKazSej 698b.

Z zaimkiem przysłownym (a. przysłówkiem) ilościowym zastępującym dopełnienie bliższe (2): Szedſzy przeto vcżcie wſzytkie pogány nurzáiąc ie wimię oycá y ſyná/ y świętego duchá. Vcżąc ie ſtrzec wſzego ile roſkazałem wam. BudNT Matth 28/20; SkarKaz 121a.

cum inf (270): PatKaz I 11; SeklWyzn Dv, d4v, e2, e2v; Wtim przikazaniu więcey mamy naſladować páná Chriſtuſſa/ nizli praw ſwieczkich ktori roſkazał dobroć za zloſc oddawać SeklKat I2, E2, I, I2v, V4v, Y2v [2 r.], Y3v [2 r.]; MurzNT 18v, 93v, 178v; KromRozm II x3v; GliczKsiąż F4, F5, H3; GroicPorz kk3v; ábowiem potym bárzo rychło [biskupi rzymscy] w pychę ſie podnieśli/ y Papieżmi zwáć roſkazáli/ iákoby oycowie wſzyſtkich oycow byli. KrowObr 7; Vkaſz gdzie Kryſtus roſkazał tzárowáć albo iáko ty mowiſz ſwięćić Ogień? KrowObr 87; Vkaſz że ty tedy przykazánie/ y ſthárego y nowego Teſtamentu/ iż Bog tzynić/ poſwięcáć/ y ſtáwiáć/ obrázy w kośćielech krześćijáńſkich roſkazał? KrowObr 109v, 3, 11, 40, 46, 66 [2 r.] (75); Leop 2.Par 14 arg, Esth 9/23; BibRadz Ex 35/1, Lev 7/36, 38, Deut 13/5, Ps 118/138, 2.Mach 15/3, 4; Inym obycżáiem záſię/ gdy do zyemie obiecáney mieli [Żydzi] przyść/ roſkazano im záchowáć ſie około tákich chorob/ iáko ſtoi w III. kſięgach Moiżeſzowych w XIIII kápitul. BielKron 37; bo [Achaz] roſkazał był ſwym poddánym do Ieruzálem trzy rázy w rok ku chwale Bożey ná cżáſy ſwięte chodzić. BielKron 88v, 148v, 205v, 208, 225v, 354; Mącz 200c; OrzQuin G2; RejAp AA2; Tedy mu powiedzyeć Pan racżył: iż idź precż nieſláchetny ſzátánie/ bo iedno ſámego Páná roſkazano chwalić/ á iemu ſámemu ſlużyć/ á w nim pokłádáć wſzytki nádzyeie ſwoie. RejPos 218, 63, 90, 102v, 120, 144 (10); A dla tegoć téż Pan Bóg roſkazał myślić y w nocy y we dnie/ o Zakónie ſwym BiałKat 23v, 43v, 211; Dla cżego Bog theż roſkazał był zábijáć zábijaki GrzegŚm 21; P. Bog ſpowieć przykazał/ gdy pokutowáć roſkazał. Bo ſpowieć ieſt cżęſć pokuty. WujJud 82 marg; Naprzod/ w prziymowániu tego Sákrámentu/ roſkazał nam pámiątkę ſwoię obchodźić/ y śmierć ſwoię opowiádáć WujJud 221; Apoſtołowie Boży [...] roſkazáli cżynić pámiątkę tych ktorzy pomárli w wierze. WujJud 239v, 55v, 140, 149 [2 r.], 178, 179v (13); WujJudConf 137; BudBib 1.Reg 2/29, Ier 32/23, 2.Mach 15/3; BudBibKaw A3v; MycPrz II B2v; Ale iż on [Jezus] tymi kśięgámi Bożymi pogárdziwſzy/ y vſtáwy w nich ſpiſáne odrzućiwſzy/ nowe roſkazánia y vſtáwy wam vcżniom ſwym zoſtáwił: y onych przyſtrzegáć roſkazał: tedy [...] CzechRozm 69; A co więcey/ cżego w Moyżeſzu nie naydzieſz/ y nieprzyiaćioły miłowáć y dobrze im cżynić roſkazał. CzechRozm 91v; poniewaſz nam roſkazano ták bráćią náſzę miłowáć/ żebyſmy też dla nich/ gotowi byli y zdrowie ſwe vtráćić? CzechRozm 245; A cżemuż ie v ſynow Izráelſkich obrzezowano? (–) Iż ſie ták BOgu podobáło/ y ták był cżynić roſkazał Abráhámowi y potomſtwu iego CzechRozm 258v, 6, 40, 55v [2 r.], 60v, 69 (28); KarnNap B2; ModrzBaz 103v; Tenże Pan Bog w ſtárym zakonie porządek (gdzie wſzytko ná wzor gornego Hieruzálem/ to ieſt niebieſkich Hierárchyi/ budowáć roſkazał) poſtanowił: gdy miedzy wielem Lewitow/ iedny ná kápłáńſtwo poſtáwił SkarJedn 61; to potym cżás okazał y Koncylium Niceńſkie: ktore Rzymſkich Biſkupow ſtánowienie pochwaláiąc/ wſzytkim w ten dzień roſkazáło wielkąnoc święćić/ iáko Rzymſki kośćioł święćił. SkarJedn 125, 46, 61, 242; SkarŻyw 260, 491, 492; Bo ieſli chleb y wino Chriſtus roſkazał/ wedle Xiędza⟩ Kanonika⟩ ofiárowáć: tedy oni opák cżynią/ ofiáruiąc ćiáło y kreẃ. CzechEp 193; A Chriſtus záś co Bożego Bogu/ co Ceſárſkiego/ Ceſárzowi roſkazał oddáwáć CzechEp 385, 17, 43 [2 r.], 50 [2 r.], 77, 412; A Iuſtyn záśię Ceſarz [...] długie wyznánie nápiſał/ wſzytkim ták wierzyć/ y wyznawáć zágroźiwſzy roſkazał. NiemObr 141, 32, 62, 71 [2 r.], 129, 140, 141 [3 r.], 149 [2 r.]; vnicuique enimmandavit Deus deproximo ſuo, káżdemu Pan Bog roſkazał ſtaránie mieć o bliźnim ſwoim ReszPrz 13, 14, 22; ReszList 146; Z tądże my też nie możemy twoiey woley cżynić/ przykazánia ktoreś nam roſkazał wſzyſtkim pełnić/ bo on iad wſzyſtek w nas zoſtał/ ktorym nas Cżárt pozárażał. ArtKanc L7v, N16; PAnie BOże/ kthoryś nam roſkazał cżćić oycá y mátkę/ zmiłuy ſię litośćiwie nád duſzámi oycá mego y mátki moiey LatHar 659, 110, 195, 377; Nie zákázuieć Pan długiey modlitwy: gdyż y ſam ná przykład nam cáłe nocy ná modlitwie trawił. y roſkazał ſię nam záwſze modlić/ á nigdy nie vſtáwáć WujNT 26, 287 [3 r.], Matth 19/7, Ioann 8/5, s. 719, 726, 841; Bóg iáko wſzechmocny pan ná znák pánowánia ſwégo dźieśięćiny ſobie dáwáć roſkazał SarnStat 897 marg, 13, 67, 140, 163 [2 r.], 164 (28); SiebRozmyśl Fv; PowodPr 21, 24; Ták o wychowániu dźiatek Pan Bog práwá dał/ á ſrodze ie y ná gárdle káráć o niepoſłuſzeńſtwo ku rodźicom roſkazał. SkarKaz 44b; Trzećie ſą vſtáwy w zakonie ſtárym y v Prorokow/ do obyczáiow y cnoty ſłużące/ ktore Moralia zowiem. tych Chryſtus nie zepſował/ ále ie doſkonálſze vczynił/ y wſzytki pełnić roſkazał. SkarKaz 311a, 39b, 155a, 158b, 350a; O głupi przepychu/ iáko ſię krolá nie boiſz/ ktorego ſię P. Bog bać roſkazał? SkarKazSej 692b, 665b [2 r.], 674b, 684a, 689b.

cum D cum inf (1): (marg) Więcei vmárłich ludzi ſzukamy niż żywego Páná ſwego. (–) Ale/ ach nięſtotyſz [!]/ ſnadź inych gośći więcey ſzukamy/ więczey ſie ná nie przypráwuiemy/ po ſwiátu ich ſzukáiąc/ do ich grobow biegáiąc/ kośći ich czáłuiąc/ po ſwiátu roznoſząc/ ktorym [tj. kościom] roſkazano być w pokoiu. RejPos 144v.

Ze zdaniem dopełnieniowym referującym treść rozkazu [w tym z zapowiednikiem: to (16), tak (2); (a)by, żeby, iżby (103), , że (4), zaimek pytajny (2), zaimek względny (1)] (108): MiechGlab 72; RejPs 121v; SeklKat Mv, T3v; A támże [w pierwszym liście do Koryntian] roſkazawſſy przez liſt/ yáko ſye ſpráwowáć máyą około wyeczerzey Páńſkyey/ [...] przypiſał KromRozm II g3; A Gdy ſye iuż Swiát roſpłodźił wtymże Stanie zacnym/ Roſkazał Pan przodkom náſſym potym też nam wſſytkim/ Zeby káżdy cnotliwie żył wſtadło wſtąpił potym. MrowPieś A2v; GliczKsiąż G8v, H; A roſkazał by káżdy był poſłuſſen temu/ Teſtámentu co wyecżnye dał cżłeku káżdemu. LubPs Z4v; KrowObr 86, 93, 98, 106v, 117v (18); Bo ácż Pan Bog roſkazał ábyś cżćił lekárzá/ Lecż ktory ieſt cnotliwy/ nie owego łgarzá. Ktoryć weźrzy w ſklenicę á ręki podłaźi RejWiz 61v; Leop Dan 6 arg, 1.Mach 11/2, Matth 22/24; BibRadz Gen 18/19, Ios 1/9, 4.Esdr 3/7, 1.Mach 1/50, 54; s cżego był pocieſzon Alexánder/ roſkazał y piſał do ſwoich kráin/ áby wſzędzye Zydowie wolność mieli/ á práwá ſwego vżywáli w pokoiu. BielKron 125; IErzyk Sáſkie Kſiążę á ná Lipſku pán/ [...] roſkazał áby wſzytcy wedłuk ſtárego zwycżáiá páńſkie ćiáło prziymowáli BielKron 211v, 200, 200v, 201, 209, 214 (14); RejAp 77; iż iuż był Auguſtus Ceſarz Rzymſki vcżynił ná nie [Żydów] dekret/ y roſkazał áby mu byli dáli podatek káżdy z głowy ſwey RejPos 18v; Miſtrzu/ w náſzym zakonie thák ieſt roſkazano/ iż gdyby brát ktory sſzedł bez potomſtwá/ tedy drugi brát powinien ieſt małżonkę iego poiąc RejPos 230, 83v, 84v, 256, 345v; Niechże tedy Páſterze wykłádáią/ iż Pan Chriſtus nietylko vſtáwił thę Swiątość/ ále też [...] roſkazał iáki obycżay ſpráwowánia Krzyzmá być miał KuczbKat 150; Bo/ iáko Páweł S. nápiſał/ roſkazał Pan áby Zoná od Mężá nieodchodźiłá KuczbKat 260, 380; WujJud 74v, 244; WujJudConf 35v, 137; BudBib 1.Mach 1/50, 54; SkarJedn 316; Ten bowiem Pan Bog ktory roſkazał rodzicom y nam wſzythkim/ áby oni dzyatki w pobożnośći wyćwicżáli [...] RejPosRozpr c2; BiałKaz F4 [2 r.]; Ponieważ to Bog w zakonie ſwym roſkazał/ żeby świádek fałſzywy tym był karan/ co ná inſzego ſwym fałſzywym świádectwem przywieść chćiał. CzechRozm 231v, 191; ModrzBaz 58, 75v, 79; SkarŻyw 196, 261, 271; CzechEp 29, 51, 114; Przetoż też y Pan Bog wſzechmogący/ nie bez przycżyny Aaronowi/ y wſzytkim Kápłanom/ wſzytkim ſynom á potomkom iego/ ſłuſznie był roſkazał/ áby nie pili winá/ áni żadney pijáney rzecży/ kiedy mieli wniść do Kośćiołá Páńſkiego WerGośc 258; ArtKanc M3v, N11v; LatHar 254; WujNT 26, 195, Act 15/5, s. 607; A dla tego roſkazał Król Iego M. że ná wieczné czáſy żaden z Pánów nie ma mieć żadnégo czynſzu ná Zupách/ okróm tych/ którzy ſą w Reyeſtrze nápiſáni SarnStat 378, 15, 141, 180, 197, 261 [2 r.] (18); Bo gdy Pan Bog po potopie ludźiom mięſá dozwolił: záraz roſkazał áby krwie bydlęcey nie iedli SkarKaz 315a, 121a; SkarKazSej 691b.

Ze zdaniem dopełnieniowym nawiązującym do dopełnienia w zdaniu nadrzędnym[wtym: co (9), o czym (3); aby (9), (1), jakoby (1)] (11): KromRozm I G3v; NIechceć iſcie Bog lekce mieć co ſam ſpráwić raczył/ Ale żąda żeby wſſelki iemu powolen był/ Co vſtáwił y roſkazał áby wtym człowiek żył. MrowPieś A4v; BibRadz Ier 11/8; K temuć theż Zydowie należeć powiádáią Bogá wſzechmogącego przykazanie/ o śiodmym roku odpoczynienia/ o ktorym Pan Bog przez Moyżeſzá roſkazał/ áby Zydowie ná káżdy rok śiodmy źiemie nie rucháli/ y owocow żadnych ſniey nie zbieráli: ále żeby nietylko ſobie/ ále theż y inſzym wſzyſtkim rzeczam odpocznęli. LeovPrzep Iv; Abowiem y toć máło podobno ku potrzebney rzecży było/ co Abráámowi napirwey roſkazał/ áby vcżynił znák obrzezánia ná ciele ſwym/ y ná ſynoch ná ſwych/ y ná cżeládzi ná ſwey RejPos 32, 243; BudBib 3.Reg 11/10; A ták to zá mocną á twárdą rzecż chćiał mieć Bog/ co roſkazał o ocżyśćieniu krwie krwią/ iż choćiaby też niewiedźiano kto zábił/ przedſie roſkazał/ áby miáſto/ ktoreby nabliżey było onego mieyſcá gdźie trupá náleźiono/ zábiło ćielicę/ dla vbłagánia Bogá. ModrzBaz 79; SkarŻyw 124; ArtKanc N12; ZNáczna ieſt y kilkákroć powtorzona vſtáwá w zakonie Moyzeſzowym/ ktorą roſkazał Pan Bog/ áby káżdy mąż zwłaſzczá goſpodarz trzykroć do roku vkazał ſię przed obliczność wſzechmogącego P. Bogá Izráelowego SkarKaz 39a.

Z przytoczeniem [w tym z zapowiednikami: tak (4), to (3); przytoczenie poprzedzone słowami: mowiąc (18), rzekąc (3), gdy rzekł (1), tymi słowy (1), w ty słowa (1); orzeczenie przytoczenia: w imp (20), w fut (9)] (32): SeklWyzn 2; SeklKat I4, V3; Dla tego też bog przez Moizeſſá ták żydom roſkazal: Nye będźyeſz náſládował zgráye/ iżebys źle czynił/ á ná ſądźye nyeprzeſtányeſz ná zdányu wyela ludźi KromRozm II q2v; Gdyż pan Bog nád inne rzeczy nawięcey roſkazał miłoſć ku bliźniemu mowiąc: Mandatum do vobis vt diligatis inuicem. GroicPorz mm4, kk3v; KrowObr B2v, 66, 114, 140v; Leop Is 36/7; Ale ototom im roſkázał/ mowiąc/ Słuchayćie głoſu moiego y będę Bogiem wáſzym/ á wy będźiećie ludem moim/ á chodźćie káżdą drogą ktorąm wam roſkazał/ áby wam dobrze było. BibRadz Ier 7/23, Gen 2/16, Deut 31/10, 2.Par 19/9, Is 76/7, Mar 8/15; A nátychmiaſt potym Pan ćieleſną pomſtę ná Cudzołożniki położył: gdy roſkazał [...] który by człowiek z cudzołożył z żoną bliźniego ſwego/ á vczynkiem to popełnił niechay oboie będą zábitych/ y cudzołożnik y cudzołóżnicá. BiałKat 58v, 141, 343v; RejZwierc 142v; WujJud 237; BudBib Lev 17/2, Deut 27/1, Ier 11/4; SkarŻyw 40; Bo kto tego nie cżyni [...] ſynem Bożym być żadną miárą nie może/ ábo Chriſtiáninem. Przeto iż tego nie cżyni co iáśnie ſwym cżynić Chriſtus Pan rozkazał mowiąc im: Iać wam powiedam/ miłuyćie nieprzyiaćioły wáſze: błogoſławćie ty ktorzy was prześláduią CzechEp 17, 22; áboć to Pán Bog nie wiedźiał/ iż Polſká miáłá mieć Pogány ſąśiády? iż ták nie roſkazał. Indźiey po wſzyſtkiem świećie/ niechay idźie głowá zá głową/ ále Polſkę moię wiymuię/ tam niechay będą plácone głowy. GórnRozm E3v; WujNT 61 marg, 773; SkarKazSej 698a.

Z połączeniem przytoczenia ze zdaniem dopełnieniowym (1): Bo co Pan Chriſtus/ iáko prawdá roſkazał/ żeby mowá wáſzá byłá ieſt ieſt: nie nie: ktorego też w tym wierni náśláduią: Tedy Papieżowie/ iáko iego przećiwnicy/ opák wſzytko cżynią CzechEp 336.

W połączeniach szeregowych (7): ktory [Urban V papież] w ſrebro y w złoto kośći y głowy Apoſtolſkie wpráwowáć naprzod potzął/ vſtáwił y roſkazał KrowObr 136v, 203; CzechRozm 215v; iż tego Bog nigdźiey/ nie roſkazał/ Chriſtus/ tego nie vcżył/ Apoſztołowie nie cżynili/ co ſię teraz w Rzymſkiey Kátholice dźieie CzechEp 80, 116, 252; LatHar 350.

W przeciwstawieniu: »rozkazać ... zakazać« (2): WujJud 55v; Papieżowie nie to cżynią co christus roskazał, ále cżego zákazał. CzechEp 51 marg.

Fraza: »(tak) jak(o) (to) ([kto]) rozkazał (a. rozkazać raczył, a. (było) rozkazano)« [powołanie się na treść rozkazu] = icut praecepit PolAnt, Vulg; iuxta quod praecepit, quemadmodum praecepit PolAnt; sicut dedit mandatum Vulg (34): A krotko mowiąc przes ten znak/ niebo ſię nam otwarza pan bog nam grzechy odpuſcza/ y ſobie nas za ſyny policza/ gdy go ſluchamy iako on roſkazał rzekąc/ tegoz ſluchaicie SeklKat V3; Iż plebani máyą naprzod o pokućye kázáć/ á lud ku pokutuyącemu żywotowi przywodźić/ yáko pan Kryſtus roſkazał/ á wſſytcy prorocy czynili. KromRozm I H; zła byłá rzecz ktorą vczynił? Kádząc w koſćyele ná ołtarzu/ czeſć á chwałę Bogu dawał/ yáko ſam Bog przez Moizeſſá był roſkazał. KromRozm I N4v; MurzNT Luc 5/14; Ieſli twoie dziećię chce Tzyſtość chowáć/ y Pánu Bogu ſlużyć? tzemu go domá niechowaſz/ iákoć Bog roſkazał? KrowObr 149; Leop 1.Par 24/19, Dan 3/30; Swięto Przáſnikow iedząc nie kwáſzone chleby przez ſiedḿ dni/ thák iákom wam roſkazał święććie mieſiącá Abib BibRadz Ex 23/15, Deut 5/12, Luc 5/14; SarnUzn Fv; RejPos 68v, 156; káżdy/ który będźie złorzeczył mátce y oycu/ niech będźie zábit: iáko ſam Pán roſkázáć raczył. BiałKat 54; RejZwierc 142v, 250; Swiętá przaſnikow ſtrzec będzieſz: ſiedm dni ieść będzieſz: ſiedm dni ieść będzieſz przaſniki/ iákom ći roſkazał BudBib Ex 34/17, Lev 10/15, 18, 16/34, Deut 12/21, Ier 11/4; á cżemuſz z námi Soboty nie święćićie/ áni záchowywaćie/ ták iáko Bog w zakonie roſkazał? CzechRozm 70v, 210v, 266; PaprPan O3v; Ieśli tedy vyźrzyſz cżleká Chriſtyáńſkiego/ przypátrz że ſię nátychmiaſt/ ieſli wyznánie iego zgadza ſię z piſmy/ tedyć ieſt práwym Chriſtyáninem. A ieſliż nie ieſt iáko Chriſtus roſkazał/ fałſzerzem ieſt. CzechEp 37, 114; A on mu przykazał áby nikomu nie powiedał: ále ſzedſzy/ práwi, vkaż ſię kápłanowi/ y odday ofiárę zá oczyśćienie twoie/ iáko roſkazał Moyzeſz/ ná świádectwo im. WujNT Luc 5/14; WujNT 8, 1.Ioann 3/23; PowodPr 45; SkarKaz 156b; Iáko roſkazano: Poſłuſzni bądźćie y podlegayćie ſtárſzym wáſzym. SkarKazSej 698a.
Zwroty: »rozkazać dekrety« (1): ktore [sejmy duchowne] mogą roſkazáć y ſtánowić dekrety ták wieczne/ iáko y docześne/ wedle czáſu y potrzeby/ y rożnośći narodow/ bez żadnego wyráźnego piſmá: y przykazániem ſwym vczynić áby ſię to więcey nie godźiło/ co przed tym wolno było. WujNT 462.

»dekretem, ustawą rozkazać« = constitutione a. decreto mandare JanStat (3:1): A przez tę vſtáwę náſzę niechcemy áby było co vbliżono zápowiedzeniu: któré ſie sſtáło o nieprzechodzeniu do Węgier álbo Sląſká: któré inną Vſtáwą náſzą roſkazáliſmy/ áby mocno było chowano. SarnStat 1241, 141, 713, 750.

»pod karanim rozkazać« (2): Ludwig ſyn iego [Karola Wielkiego] [...] widząc roſpuſtny żywot Xiężey/ złożył Synod w Aquiſgránie: [...] ná ktorym wiele rzecży poſtánowił/ ktore pod karánim chowáć roſkazał. NiemObr 62, 129.

»pod klątwą rozkazać« (2): Ale iż ſie wiele krześćiánow wiernych temu Báłwochwálſtwu ſprzećiwiáło/ przeto naoſtathek trzeći Grzegorz Papieſz pod klątwą roſkazał/ áby káżdy Biſkup w kośćiele ſwoim Obrázy álbo Báłwany miał/ przed nimi klękał/ y do nich ſię obiecował. KrowObr 117v, 197v.

»prawem rozkazać« (2): [Rytwieński mówił do króla:] boć oni [Litwini] niebyli nigdy wierni twemu oycu/ áni tobie będą: á gdyśćie im práwem wáſzym co kiedy roſkazáli / ſzukáli tey rády/ iáko by ſie tego nád wámi pomśćili. BielKron 392v; PaprUp Fv.

»rozkazać srodze (a. srogo)« = strictissime mandare JanStat [szyk zmienny] (5): Abowiem to y ſam był ſrodze roſkazał przodkom náſſem/ áby to záwżdy czynili ná pámiątkę dobrodzieyſtwá iego RejPs 121v; A iż ták czćiećie o bodze Iż nam to roſkázał ſrodze Wſſytko ná ziemi opuſſczáć Wniebie oſiádłoſći ſſukáć RejRozpr B4; BielKron 220; BiałKat 141; SarnStat 1227.

»pod stracenim (a. utracenim, a. utratą) [czego] rozkazać« (3): y znádchnienia ſzátáńſkiego vſtáwili/ y pod ſtrácenim vrzędu kośćielnego roſkazáli/ áby żadny Biſkup/ ſlugá kośćielny/ y ſzáfarz táiemnic Bożych/ z żoną ſwoią właſną niemięſſkał/ nieobcował/ y dzieći ſnią niemiał KrowObr 231, 197v; SkarJedn 61.

Szeregi: »podać i rozkazać« (1): áby wierni Chriſtyánie [...] ná tym ſámym przeſtawáli y tego pilnowáli co [...] przez Iezuſá Chriſtuſá podáno y roſkazano? CzechRozm 97. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»(i) postanowić i rozkazać« [szyk 4:1] (5): Noſzenie chlebá w ſloykach do niemocnych [...] poſtánowił y roſkazał z zwonkámi Honoryus trzeći KrowObr 197v; RejPos 154; CzechRozm 80; SkarJedn 319; SkarKaz 156b. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»powiedzieć i (albo) rozkazać« [szyk 3:1] (4): SeklWyzn 2; GliczKsiąż G8v; WujJud 7v; Co [aby dopuszczono kąkolowi i pszenicy rosnąć do żniwa] pewnie nie dla cżego inſzego powiedźieć y roſkázáć racżył/ iedno/ ábyſmy ſobie tego my ludzmi będąc/ nie pozwaláli/ cżego on nam áni zlećił/ áni pozwolił. CzechEp 34.

»rozkazać i radzić« (1): Ia mowię nie Pan. [1.Cor 7/12]) Stąd ſię vczymy/ iż Pan Chriſtus wiele rzeczy oprocz tych ktorych ſam vczył/ zoſtáwił poſtánowieniu y ſpráwie Apoſtołow y potomkom ich: ktorzy mogą wedle czáſu y potrzeby y to y owo roſkázáć y rádzić/ y nas ná poſłuſzeńſtwo obowiązáć. WujNT 595.

»rozkazać i stanowić« (1): WujNT 462 cf »rozkazać dekrety«.

»(nie) (na)uczyć (a. naukę dać) i (ani) rozkazać« [szyk 4:1] (5): [słowa św. Pawła:] dla v wiarowania od niecżyſtego grzechv/ niechai każdy ſwoię właſną żonę ma. Tvć wſzyſtkim poſpolicie rozkazał y navkę dał/ zadnego ſtadła niewymviącz/ ktorzy niemaią oſobliwego darv bożego. SeklWyzn f3; A to/ Nye piſſą/ ták nápiſano yeſt w Ewányeliey/ álbo kák pan Kryſtus miſtrz náſz vczył y roſkazał/ ále ták ſye widźyáło duchowi S. y nam. KromRozm II g2; BiałKaz F4; CzechRozm 70v, 191. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»ustawić i rozkazać« [szyk 15:5] (20): SeklWyzn a4v, d4v; SeklKat L2v, G2v; MrowPieś A4v; Niewſpominam tu nic/ iáko guſlićie Korporały/ Antependya/ obruſy/ rętzniki/ kthorymi prozne ołtarze przykrywaćie/ y proſte ludzi mamićie/ powiedáiąc/ iż to wſzyſtko Kryſtus vſtáwił y roſkazał. KrowObr 107v, 2, 85v, 125v [2 r.], 135v, 136v (13); á gdy byli ktemu wezwani od ſenatu/ áby odpowiádáli ná ty ártykuły/ w kthorych ſie okázuie wáſzá náuká błędliwa/ nic nieumieli powiedzieć tylko iáko nam roſkazano á vſtáwiono thák muſimy cżynić BielKron 214; ArtKanc N12. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»wyrazić i rozkazać« (1): A zwłaſztzá iż Bog w zakonie iáſniey wyráził/ y roſkazał/ áby żadny kápłan winá y piwá niepijał KrowObr 226.

»rozkazać i zabronić« (1): MAyeſtat Królewſki Dekretem ſwym/ [...] wſzyſtkim poſpolicie ták Prokuratoróm/ iáko téż innym oſobóm/ [...] roſkázáć y zábrónić [mandare et inhibere JanStat 529] raczył: áby [...] SarnStat 141.

α. O przepisach prawnych; podmiot typuprawo [co] (1):
Fraza: »prawo rozkazało« (1):(marg) Krol y káżdy Monárchá ma podlec prawu. (–) Lecż ono co niektorzi mowią/ że zwierzchny Pan wolny ieſt od praw/ zda ſię że to rozumieią o Pánu/ ktoryby był we wſzem doſkonáły [...]: ktory ieſliby był táki/ á cożby mu po práwiech: ponieważ by zdobrey woli ſwey cżynił wſzytko/ cobykolwiek práwo roſkazáło [quae lex praecipiat]? ModrzBaz 100v.
e. Pozwolić [w tym: komu (7)] (13): Rzekł krol do Ioábá: Roſkáſz po Abſáloná áby w pokoiu przyiechał/ wſzákże niechay oblicża moiego nie widzi áż roſkażę. BielKron 71v, 207.

cum inf (7): SeklWyzn 4v; Senat mieſcki wezwał k ſobie vcżone ludzi z zobu [!] ſtron/ áby dowodzili co zápożytek mſzey ábo też nie pożytek/ tákież obrázow y drugich rzecży/ á gdy niechćieli Papieſcy/ roſkazał im Senat milcżenie w kośćiele/ á Luterom roſkazano ſłowo boże powiádáć BielKron 205v; ácżkolwiek Ceſarz nie wdzyęcżnie od was przymuie they Apelláciey/ wſzákże wam dwiemá roſkazał ſpokoiem iácháć do domow BielKron 207; LatHar 94; SarnStat 1178; Potym ia śiędę/ á ty ze wſtydem ſtać będźieſz/ ażći śiedźieć roſkażę. SkarKazSej 680a; Ktory [czas] kiedy nádeydzie/ roſpuśćiſz ſwe żagle/ Ale ieſzcże nie puſzcżay teraz ſie ták nagle. Roſkaż chocia mnie cżáſu pilnowáć tákiego PudłDydo B4v.

cum A cum inf (1): Obácżyć tedy ma tho ocyec á ſyná przy yednym náucżycyelu pomyęſzkáć nyechay dopusći á roſkaże. GliczKsiąż L2v.

Ze zdaniem dopełnieniowym [zawsze: aby] (3): BibRadz Tob 3/6 [2 r.]; Wolę ćię tám cżekáć miedzy ſpráwiedliwymi: niżli tu żjć miedzy niewdzięcżnjmi ktorzj krew twoię rozleią. Roſkáſz mi ábjch ten żjwot ná dzięki zá to cośmi vcżynił/ oddać tobie mogł. SkarŻyw 114.

Szereg: »dopuścić a rozkazać« (1): GliczKsiąż L2v cf cum A cum inf.
f. Poradzić, zalecić; pouczyć, udzielić wskazówek [w tym: komu (2)] (7): Tám tedy potrzebá rády ſzukáć/ gdźie roſkazano: tám rozwiązánia z grzéchów/ gdźie ié vkazano: tám lékárſtwá/ gdźie o nim powiedźiano BiałKat 336.

cum inf (3): BielŻyw 26; SienLek 170; Ták gdźieby kréẃ wzburzona/ mieyſce któré zápálić ſye zdáłá/ [...] powśćiągnąć ye/ [...] ód thych wód roſkázáć Oczko 13.

Ze zdaniem dopełnieniowym referującym treść rozkazu [w tym z zapowiednikiem: to (1); by, iżby] (2): A tego cżaſu w Attenach mor był, y rozkazano Attenianom iżby ten mor mogli oddalić przez ofiari boſkie. BielŻyw 25; ZOilus był Poetá Amphipolitáńſki/ Rad káżdego omowił miał ten zwycżay páńſki. Prze co oni vcżeni ludzye go wzgárdzili/ Et canis rethoricus ták mu imię dáli. Y nam to vcżniom ſwoim tákże roſkazáli/ Byſmy iego imieniem ſzácunkarze zwáli. PaprPan B2v.

Fraza: »jako [kto] rozkazał« [powołanie się na treść rozkazu] (1): przeto káżdy/ ktoby ią [pychę] z ſercá ſwego wykorzenić chćiał/ niech ſię co naypilniey o to ſtára/ áby/ iáko on Pythius Apollo roſkazał [quod Pythius Apollo pracepisse fertur]/ Sámego Siebie Znał. ModrzBaz 56v.
g. Wyznaczyć, wybrać, wskazać (7):

rozkazać co komu (4): Tedy ták zemną mowił/ Wſthań á idź z thąd co narychley/ ábowiem lud twoj ktoryś z Egiptu wywiodł popſował ſie/ á prędko ſie vchylili z drogi/ ktorą ia im roſkazał/ y vlali ſobie Báłwaná. BibRadz Deut 9/12, Deut 9/16, Ier 7/23; Ia [tj. Mądrość] ieſtem mátká piękney miłośći/ bogoboynośći/ poznánia/ y nádzieie świętey. Y dáię rzecży wiecżne wſzytkim ſpołu dziatecżkam moim ktorem to Bog roſkazał. BudBib Eccli 24/21.

rozkazać komu [= kogo] (3): MetrKor 34/268; Abi thwoya Kro. mcz raczil poſlacz ſzwoych dworzan abo komv thwoya Kro. mcz roſkazeſch poyczy na the tho granycze thich lotrow ſchvkacz y poymacz y podacz ych komv thwoya Kro. mcz roſkazeſch. LibLeg 11/168v, 11/168.

2. Osądzić, wydać wyrok [w tym: komu (4)] (5):

cum inf (2): Ma przyść [Jezus] ná ſąd oſtátni/ gdźie wſzyścy ſtániemy A zá náſze zaſługi zapłátę weźmiemy. Roſkaże dobrym zſobą ná wieki krolowáć LatHar 524; WujNT 762.

Ze zdaniem dopełnieniowym referującym treść wyroku (1):stal ſzyę decret Iego Mczi Pana woyewody, a theſzye stalo [...]: Gdy obye dwye stronye byely tam ſzye przed Iego m. Panem woyewodą [...]: Pan woyewoda vſztnye Roſzkaſzal slachetnyemu Sigmąntowy Sarnowſkemu [...] y Ianowy Smukale yſz yego M. Pan woyewoda dal decret wedluk stary poſsesy vcziwemu Marczinowy Karwaykowy trzimacz then chmelnyk. ZapKościer 1582/29v.

Frazy: »niech ci Pan rozkaże« (1): Gdy ſię Michał Archanioł z dyabłem roſpierał/ rozmawiáiąc o ćiele Moyzeſzowym: nieśmiał przećiw niemu podnieść ſądu bluźnierſkiego: ále rzekł: Niechći Pan roſkaże [Imperet tibi Dominus]. WujNT Iudae w. 9.

»tak jako [kto] rozkazał« [powołanie się na treść wyroku] (1): Pan Poſzyel [...] wyezwal na Gorę do szyebyę [burmistrza z rajcami i sołtysa z przysiężnymi]: abi wisluchaly thego decretu Iego m. Pána woyewodzinego Gdzi ſzobye obye dwye stronye ſzeſznali wymawyaly Tak yako Iem Iego M Pán woyewoda vſtnyę Roſzkaſzal ZapKościer 1582/29v.

3. Narzucić komuś swoją wolę, podporządkować [komu, czemu (przen)] (4): [posłowie mówili:] A u nas w Polscze wszyscyśmy sobie rowni, nie może ani jeden drugiemu rozkazać ani jeden na drugiego w niebytności jego nic stawić. DiarDop 111; Ieſliż ia poſtánowiony pod zwierzchnośćią/ mogę roſkázáć tym ktorzy ſą pod moią zwierzchnośćią/ iáko dáleko więcey ty/ ktory nie ieſteś pod żadnego zwierzchnośćią/ możeſz roſkázáć tym ktore maſz pod ſwą zwierzchnośćią. CzechEp 244.
Przen (1):
Zwrot: »[w czym] sercu rozkazać [aby]« (1): Coż tedy wam dobrego wiek wáſz przyniosł/ ábo długie rzecży doświádcżenie/ ieſli w ták máłey rzecży ſercu wáſzemu roſkázáć niemożećie [si tantum animo vestro imperare non possitis] ábyśćie wżdy prawdy vżywáli ieden przećiwko drugiemu ſzukáiąc iednánia? ModrzBaz 65.
4. Rozporządzić, rozrządzić [komu, [czemu]] (1): [WE dni one/ záchorzał był Chyzhijahu ná śmierć/ y przyſzedł k niemu Izáiaſz [...]/ prorok/ y rzekł kniemu. Ták mowi Iehowá/ przykaż dom twoy [praecipe domui tuae] (marg) Roſkaż domowi twemu/ to ieſt iáko ſie ma po tobie ſpráwowáć. (–) (komu)/ bo vmrzeſz á niebędzieſz żyw. BudBib Is 38/1 (Linde).]
Zwrot: »rozkazać sobie« = urządzić się, stworzyć sobie warunki do życia (1): Proſzę prze Bog ábyś mi wſzytkiego przebacżył/ A vbogim domem mym iuż gárdzić nie racżył. Roſkáż ſobie oycże moy wſzák tu wſzytko twoie/ A bądź łáſkaw proſzę cie ná dziatecżki ſwoie. HistLan C4v.
5. Pokazać, wykazać [ze zdaniem dopełnieniowym; bezpodmiotowo] (1): TYch wodek ieſth then ſpoſob/ iż ſą niektore z zioły woniaiączemi ſkładane/ á niekthore theż ſamy wodkhi/ Gdzie roſkazuie dać vkhiſieć: Maſz wiedzieć iż tho w gnoy khońſki wſthawić w ſklanym nacżyniu/ ádać temu ſtać tak iako tam roſkaże iżby vkiſiało/ potym wypalić FalZioł II 15a.
6. Powiedzieć, oświadczyć; praecipere Vulg, PolAnt; aio, mandare PolAnt; dicere Mącz [w tym: komu (11), do kogo (3)] (16): Roſkaż ſynom Izráelſkim á ták powiedz iem/ Gdyż iuż wnidźiećie do źiemie Chánáneyſkiey/ kthorać źiemiá w gránicách ſwych przyidźie wam w dźiedźictwo. Tedy gránicá wáſzá [...] BibRadz Num 34/2; Dictum puta, Miey zá to yáko byśmi roskazał. Mącz 86c.

rozkazać co [z wyrazami o znaczeniu ogólnikowym, zwłaszczaco”; w tym: w eliptycznym zdaniu względnym (2)] (5): Leop Ios 1/13; BibRadz Neh 1/8; Co do nas ſzyrzey roſkazał/ żegnáiąc ſie z zwolenniki ſwemi/ [...] mowiąc im: Idźcie á powiedaycie káżdemu ſtworzeniu Ewanyelią. RejPos [136]v.Cf Ze zdaniem dopełnieniowym.

rozkazać co [= przedmiot wypowiedzi] (2): Naiaſſznyeyſchy myloſzczywy Krolyw/ Krol iego Myloſzcz Polſky pan moy namyloſczyvieyſchy. Vaſchey krolyewſkiey myloſzczy roſkazaczy yeſt raczil przygiazn a pozdrowyenye Braczſkye LibLeg 4/26.CfZwrot.

Ze zdaniem dopełnieniowym referującym treść wypowiedzi [w tym z zapowiednikiem: to (2); , że (4), zaimek pytajny (1)] (5): Potym przyſzli y wſzyſcy ſynowie Izráelſcy/ kthorem roſkazał wſzytko to co mu powiedźiał Pan ná Gorze Synái. BibRadz Ex 34/32; poſłáli thedy [luteranie] do Ceſárzá poſły ſwoie/ ieſli ſwą głową będzie ná Seymie/ tedy też oni będą ná przyrzecżenie/ Ceſarz im roſkazał/ yż ſam chce być BielKron 222; RejPos 328; Naprzod do pánien ſłużebnych Krol biały Roſkazał/ ktore ná vſtroniu ſtały/ [...] Ze/ nie brákuiąc by namniey w oſobie/ Iednę z nich myſli wzyąć zá żonę ſobie. KochSz C.

Z przytoczeniem [w tym z zapowiednikiem: tak (1); przytoczenie poprzedzone słowami: (tak) mowiąc (3), [tymi słowy]] (4): Pámiętayćie ná one słowá kthore wam roſkazał Moizeſz sługá Páńſki/ mowiąc: Pan Bog wáż da wam iuż odpocżynienie/ y tę wſſyſtkę źiemię. Leop Ios 1/13; BibRadz Num 34/13, 4.Reg 10/24, Neh 1/8; [Wroná y ſłowá ná to [propozycję pogodzenia się z kanią] przemowić nie dáłá/ Ale ták do niey [do kani] tymi ſłowy roſkazáłá: Numquam viva tibi parcam, neque mortua. PaprKoło Pv (Linde)].

W połączeniu szeregowym (1): Dictum puta, Miey zá to yákobyś mi yuſz rzekł y powiedźiał/ rozkazał. Mącz 333a.

Zwrot: »poselstwo [= obietnicę, proroctwo] rozkazać« (1): A tu Ian ſwięty mocno to nam poſwiadcża/ iż tho pewna á iſtotna prawdá ieſt/ co nam tu opowiedáć racży/ [...] y dawa nam pewnego poſłá y powiádácżá/ iż to ſą rzecży pewne o ktorych tu ſłyſzymy/ á ieſzcże pewnieyſzego od kogo nam to poſelſtwo roſkazano. RejAp 190.
Szereg: »obwołać a rozkazać« (1): á ſobie Pan żadnego kreſu nie zámierzył/ áni żadnego cżáſu nie náznácżył/ iedno zgołá to obwołáć á roſkázáć racżył/ iż ilekroć nędzny cżłowiek vpádnie/ á náwroći ſie kniemu z żáłoſnym á z miernym ſercem ſwoim/ tylekroć mu chce być Bogiem miłoſiernym. RejPos 328.
a. Wygłosić [co komu (aby słyszeli), z przytoczeniem] (1):
Zwrot: »rozkazać z srogością« (1): Przyćiągnąwſzy pod Várnę zácżął táką mową. [...] Tymi ſłowy IEzuſá wołáiąc z pilnośćią/ Choć Pogánin roſkazał to wſzyſtkim z ſrogośćią. Ty ſwoiey y mey krzywdy zemśćiy ſię ſrogośćią. Gdyż ćię oni zá Bogá ſwego ſobie máią/ Niech ćię ſpráwiedliwego w tym dźiſia poznáią. CzahTr Gv.
*** Tłumaczenie łacińskich czasowników mandare i remandare (w szyderczej interpretacji przepowiedni prorockich i w nawiązaniu do nich) [zawsze: imp] (8): Kogoż ten náucży wiádomośći? y komu to vcżyni żeby zrozumiał co ſlyſzał? [...] Iż Roſkaż záś roſkaż/ Roſkaż po wthore roſkaż Leop Is 28/10, Is 28/13 [4 r.].

Synonimy: postanowić; 1. rozrządzić, ustawić.

Formacje współrdzenne cf KAZAĆ.

Cf ROZKAZANIE, ROZKAZANY

MP