[zaloguj się]
[pdf]

ODPRAWA (96) sb f

o oraz oba a jasne (w tym w pierwszym a 1 r. błędne znakowanie).

Fleksja
sg pl
N odprawa
G odprawy odpråw
A odprawę odprawy
I odprawą
L odprawie odprawach

sg N odprawa (22). ◊ G odprawy (24). ◊ A odprawę (25) [w tym: -e (6), -ae (1), -a (1)]. ◊ I odprawą (4). ◊ L odprawie (14). ◊ pl G odpråw (1). ◊ A odprawy (2). ◊ L odprawach (4).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XIX w.

1. Załatwienie (załatwianie), realizacja; to, co się robi lub należy zrobić; udział, uczestnictwo w czymś; actus Calep, Cn; confectura Calep; expeditio JanStat; actio, curatio, dispensatio, procuratio Cn (67): Ná koniec do piekłá ſkażą A tám Nieſpora odpráwá Trudno do wyſſego práwá RejRozpr E2v; Iudas iuż w mieſcie vyrzawſzy Iozepha w wielkiey wielmoznoſći/ acz go nie znał zle ſobie tuſzy o odprawie RejJóz M, M8 [2 r.], M8v; OrzRozm L4; BielKron 402v; SkarŻyw 336; ReszPrz 68; Calep 45b, 238a; Szyper ma żyto pierwey mierzyć ſobie/ y klucż wźiąć dla prętſzey odpráwy łáduiąc. GostGosp 92, 166.

odprawa czego (1): ludziom rádą duchowną/ y ręką kto go iedno prośił o iákiey roboty odpráwę/ ſlużył. SkarŻyw 508.

odprawa czemu (1): Cżynu [= drewna] w dobrą drogę nágotowáć/ áby ſie rzecżam/ dla nieopátrzenia/ nie odwlokłá odpráwá. GostGosp 76.

odprawa czym (1): PaprPan Tv cf W przen.

odprawa z czym (1): PaprPan Tv cf W przen.

odprawa czyja [= tego, kto coś komuś załatwia] (1): Synu moy cżemu teraz ták ná mię nárzekaſz/ [...] Ieſzcżeś ſie nie omylił ná moiey odpráwie BielKom D5.

W przen (1): Lżeyſza niżli s kopią ięzykiem odpráwá PaprPan Tv.
a. Wykonanie (wykonywanie) czynności związanych z pełnioną funkcją publiczną, zajmowanym stanowiskiem (45):

odprawa czego (8): Po odpráwie tákowego pozdrowienia/ zopytał poſeł Turecki Ceſárzá ktoryby był [...] Ceſarſki ſyn BielKron 332, 329v; áby po tym wſzytkich rzeczy ná Séymiéch koronnych vłácnienié y prędſza odpráwá bydź mogłá. SarnStat 31 [idem] 269. Cf Wyrażenia.

Wyrażenia: »odprawa listow« (3): ktore liſty/ gdy kſiądz Biſkup wziął/ y przecżedł/ [...] dla odpráwy ich/ do kownáty [...] iść muſiał GórnDworz C3v; SarnStat 319, 1202.

»odprawa potrzeby [= wojny], wojenna« (1:1): táką przyczynę [pozwany] ná bliſki Sąd/ po chorobie ſwoiey/ [...] álbo po Pielgrzymowániu/ álbo po odpráwie Woienney/ przypozwawſzy ſtronę oznaymi GroicPorz q3v; SarnStat 435.

α. Rozstrzygnięcie sprawy sądowej (5): Poźrzy iáko v práwá/ płácżą/ nárzekáią/ Nigdy prędkiey odpráwy vbodzy nie máią. BielRozm 7; SarnStat 536.

odprawa czemu (1): tym práwnym poſwarkom ktore idą z práwá/ Aby byłá porządna á rychła odpráwá. BielRozm 9.

Wyrażenie: »odprawa sprawiedliwości« (2): Aby tym prędſza odpráwá ſpráwiedliwośći ſzłá UstPraw K2 [idem] SarnStat 808.
β. Kontrola celna (1): Co owo na myćie ſiedzi Słucha furmánow ſpowiedzi Chodz ſam brácie po odpráwę A wſſak dawno wieſz vſtáwę Co maſz odkámieniá płáćić RejRozpr C4v.
γ. Egzekucja wyroku (7): SarnStat 872 cf Wyrażenie.
Zwrot: »odprawę uczynić; (nie)uczynienie odprawy« (1;2): ſąd [...] powinien będźie ná imieniu onégo wywołáńcá odpráwę vczynić SarnStat 874, 869 [2 r.].
Wyrażenie: »odprawa rzeczy osądzonej« (3): w ſpráwie oſądzonéy przez Sędźie główné ieſliby sie doſyć nie sſtáło/ w odpráwie ma bydź odeſłano do vrzędu naleźnégo/ gdźie winowátych ośiádłość ieſt/ ku wykonaniu odpráwy rzeczy oſądzonéy. SarnStat 872, 874 [2 r.].
δ. Uroczysta audiencja dla posła zagranicznego [cf objaśnienie s.v. ODPRAWIĆ 1.a.β.] (22): Ieſſly go przipvſcza do Czeſſarza thedi thak bandzye mowyl Krol yego Mcz polſky pan moy roſkazal waſchey Czeſarſkyey mczi poſzdrowyenye braczkye powyedzyecz. [...] Atham lyſth odda y opredkam odprawe proſſzycz bandzye. LibLeg 11/135v, 10/153v, 11/135v, 173, 186v; Ná odpráwie/ dano im [posłom] dwie ſzáćie podſzite cżarnymi Sobolmi BielKron 435, 407v, 408v; Poſłowie/ widzę/ idą noſy powieśiwſzy/ Znáć że nie po ſwey myſli odpráwę odnoſzą. KochOdpr C3; ActReg 81.

odprawa czym (1): Gdyż y thu widamy iáko poſłowie krolewſcy/ [...] gdy thu do kogo przydą s pewnemi poſelſtwy [...]/ iáko ie prziymuie ſwiát w pocżćiwośći wielkiéy. A gdy też iáka plotká przydzye/ chociaż ſie powieda od Páná iákiego/ [...] tákże też plotkámi á pośmiechy bywa odpráwá iego. RejPos 317v.

odprawa w czym (3): bandzye ych szandal ymyenyem naſzym, aby szyą przyczynyly do Ceſzarza o rychłą y dobrą wrzeczyach naſzych odprawa LibLeg 7/9v, 10/155, 11/188.

odprawa czyja [= przyjmowanego posła] (1): RejPos 317v cf odprawa czym.

Zwroty: »dać odprawę [z przytoczeniem]« (1): gdzie my thaką dano odprawae przes Lithphibassze thymy slowy. [...] Cessarz [...] zoſthawya ſſyna Croliia Ianvſzewego [...] na pansthwie Wąngierszkym LibLeg 9/49v.

»odprawę wziąć« (2): LibLeg 11/188; tuſzę/ że odpráwę Do tey doby iuż wzięli poſłowie KochOdpr C2v.

Wyrażenie: »odprawa posłow« (4): BielKron 58 marg; KochOdpr kt, A3v żp; to wſzytko co ieſt wysſzéy zſtrony odpráwy Poſłów nápiſano/ záchowano bydź ma. SarnStat 45.
Szeregi: »odprawa i odpis« (1): yſz mv nye poruczono nycz mowycz Sczeſſarzem yedno lyſth oddacz a odprawi y odpyſſv ſzye vpomynacz LibLeg 11/135.

»odpowiedź a odprawa« (1): Czo sye doticze o wſpomozenie a opoziczenie pyeniedzi wtey rzeczi poſſel twego pana [...] mial doſtateczną odpowiedz a odprawe wwylnye od K y: M LibLeg 10/155.

Przen (1): POſłał ieden Ziemiánin do Páná wielkiágo/ Sługę [...] nie bárzo dworſkiégo [który powiedział jakieś głupstwo] [...]. Parſną wſzyſcy wnet śmiéchem/ poſeł ſye zápłónął: Nie czekáiąc odpráwy/ z izby wſkok wywiónął PudłFr 25.
ε. Procedura urzędowania (1):

W połączeniu szeregowym (1): KAnclérzkié y Podkánclérzkié vrzędy/ od tego czáſu władzą/ exekucią/ odpráwą y zwyczáiem/ ták máią bydź ſporządzoné/ iákoby właſnie iednéy mocy były rozumiáné. SarnStat 322.

b. Wykonywanie czynności kultowej; tu: odprawianie mszy (1): poćiekłj tákie wody z ocżu iego/ iſz kśięgi y korporał polał: á długo ſię zodpráwą biedząc/ liedwie ze Mſzey wybrnął. SkarŻyw 580.
c. Podolanie, uczynienie zadość (1):
Wyrażenie: »potrzeb odprawa« (1): ZIácháliśćie ſię w imię Páńſkie/ ná opátrowánie niebeſpiecznośći Koronnych: [...] vćiekaćie ſię [...] do ſzukánia łáſki Duchá ś. z ktoreyby wam był dány rozum y mądrość/ ná dobrą y ſzczęśliwą tákich potrzeb odpráwę. SkarKazSej 657a.
d. Ostre potraktowanie, unieszkodliwienie (3): ſprobuy go kędy chceſz/ w dworſtwie y v práwá/ Vźrzyſz iże cie potka/ wnet ſłuſzna odpráwá. RejZwierz 72v.
Zwrot: »odprawę wziąć [od kogo]« (1): Prętką Turcżyn odpráwę wzyąłby od Ruśiná PaprPan Tv.
Przen (1):
Zwrot: »brać [od czego] odprawę« (1): iż máſło roſtopione/ ktho go s nich wielé pić może/ ieſt prześpieczny od iádu s piecá [...]. Ale ći co go pić niemogą/ [...] biorą od dymu pręthką odpráwę SienLek 157.
2. Odpowiedź (10): PaprPan D; Miał Cieklinski to roskazanie abyśię vsilnie vpominał [...] responsu, ktory gdy by nazwłokę miał isc, aby odiachał bez responsu: zaledwiem ia Cieklinskiego zatrzymał, azaledwiem też y iaką taką odprawę wymógł ActReg 129.

odprawa czyja [= odpowiadającego] (1): [z mowy arcybiskupa mogunckiego podczas koronacji cesarza:] tu tedy twoiey odpráwy cżekamy wielki Ceſárzu BielKron [3322].

Zwroty: »odprawę da(wa)ć« [szyk zmienny] (5): W tym przyſzedł ſtárzec iákiś/ Pánie mnie wzięli kożuch. A Rotmiſtrz zákołyſawſzy głową. To złodziey chythry iákoć ſie zbiera wcżás ná zimę. Y okrom tych ſłow/ nie dał im iney odpráwy. GórnDworz R4v; SkarŻyw 319, 531; WujNT przedm 38; Niech mi ſie wſzyſtko sſtánie podlug słowá twego: Táką odpráwę dawſzy poſłowi wielkiému/ [...] Coś ná ten czás/ o Pánno/ zá poćiechy miáłá SiebRozmyśl F3v.

»wziąć [od kogo] odprawę« (1): Lecż ſię ná tym [czart kuszący Chrystusa] bárzo oſzukał/ wźiąwſzy od páná odpráwę godną złośći ſwey. CzechEp 423.

Wyrażenie: »odprawa w pytaniu« = odpowiedź na pytanie (1): iſz [...] Bogowie ich niemymi zoſtáli/ á odpráwy w pytániu dáć niechcą SkarŻyw 531.
Przen (1):
Wyrażenie: »krotka odprawa« (1): Ach cożby dziś nálazł tákich Farizeuſzow á tákich omylnych pythácżow Páná tego [...]. Ale podobno tákże im przydzye s krotką odpráwą [...] odeydź od ſwiętego pytánia iego RejPos 210.
3. Wysłanie, wyprawienie; wyruszenie (7): Ablegatio, Odpráwá/ odesłánie. Mącz 187a; ty niemieſzkáiąc/ Kazałeś pod nié [uroczysko] ćiągnąć: á iuż ná odpráwie Vczyniłeś rzecz do ſwych KochJez Bv.

odprawa czyja [= wysyłanego] (1): [Z instrukcji poselskiej:] będziesz mowyl ze otim nycz niewiesz [...] gdizeſmi mi twoy pan przi odprawie twoyey tego nyewiedziely LibLeg 11/39v.

a. Zwolnienie ze służby; remissio Cn (4): Desertor miles, Który króm odpráwy á dozwolenia odyeźdźi Mącz 388a; GrabPospR M4; Smieią niemiłość táką ſłudze y okrućieńſtwo czynić/ ktory iedną pogrozką odpráwy vpámiętáć ſię może. SkarKaz 422b.
Szereg: »odkazanie a odprawa« (1): dla cżego ná ſlużbye ſzkárádzye vtráći y weźmye złe odkazánye á odpráwę. GliczKsiąż H6.
b. [Pozwolenie opuszczenia, odesłanie z powrotem:
Wyrażenie: »odprawa do domu«: Po dźieśiąći dniách/ żądał Leon odpráwy do domu z małżonką ſwoią HistOtton 114v.]
4. Podróż (1): Reiſe. Odpráwá. Drogá. Wędrowká. Iter. [...] Itineratio. Via. [...] Cursus. Calag 395a.
5. Zaopatrzenie, wyposażenie (4): Sumpt ták do poſyłánia do innych PP. Rad/ iáko ná Poſły/ [...] ma bydź z ſkárbu náſzégo Polſkiégo y Litewſkiégo według biegu dawnégo odpraw tákowych SarnStat 45, 974.

odprawa czyja [= wyposażającego] (1): miłe dzieći gdy ſie wam ták zdáło/ Iż ná moiey odpráwie widzi ſie wam máło. HistLan Bv.

Przen (1): bácznie cżyni kto ſię zámyka/ á ſpraw y nawiętſzych ná ten czás nie przypuſzcza [...]. Wiedząc iż rozmowá z Pánem Bogiem nic nie omieſzka/ á odpráwy przyſporzy. SkarKaz 609b.
6. Karmienie psów po polowaniu mięsem złowionej zwierzyny (2):

Żart. (1): Iuż mu [opiłemu] dawno pieſkowie gębę vlizáli. Bo iáko komornicy pilni go z wiecżorá/ Nie wątpią nic w odpráwie bo pozdno iadł wcżorá. RejWiz 31.

Przen (1): Abowiem ſzalonemu ſnádnie dodáć rády/ Kiedy ſámá myſl ciągnie do burdy do zwády. [...] Y nie trzebá záiuſzáć będzyeć przedſię gonił/ Choćbyś y v odpráwy cżáſem kijem łomił. RejWiz 78v.
7. Akta państwowe (5):
Wyrażenia: »odprawa pospolita« (2): vſtáwuiemy: áby od tego czáſu we wſzytkich odpráwách poſpolitych [...] Orłá znáku Koronnégo Herbu vżywáli. SarnStat 1063 [idem] 1193.

»tajemne odprawy Rzeczypospolitej« (1): poſtánowiono ieſt [...]/ áby ieden był záwżdy Sekretarz: który ma wiedźieć táiemné odpráwy Rzeczypoſpolitéy [sciens secretas expeditiones publicas JanStat 292]. SarnStat 323.

a. Instrukcja poselska (2):

odprawa komu do kogo (1): Liessieczkiemv odprawa do Kro. y. M. Vegierskiey LibLeg 11/40.

odprawa czyja [= otrzymana przez kogo] (1): doktorego choć zdrogy [poseł] wstąpić ma, odprawę swą maz nim communicowac ActReg 120.

Synonimy: 2. odmowienie, odmowka, odpowiedź; 4. droga, podroż.

Cf ODPRAWIENIE

AL