[zaloguj się]
[pdf]

OKŁAMAĆ (12) vb pf

o prawdopodobnie jasne (tak w o-); w inf oba a jasne; w pozostałych formach -kłam- (3) LubPs, BielKron (2), -kłåm- (1) StryjKron.

Fleksja
inf okłamać
praet
sg pl
3 m m pers -scie okłamali
n okłamało subst

inf okłamać (7). ◊ fut 1 sg okłamåm (1). ◊ 3 sg okłamå (1). ◊ 3 pl okłamają (1). ◊ praet 3 sg n okłamało (1). ◊ 2 pl m pers -scie okłamali (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI w.

Oszukać, przechytrzyć [w tym: kogo (9)] (12): Bo gdyby mie Ceſarz okłamać chciał, muſiał by to inak przed ſię wziąć á inacey namię zayć BielŻyw 65; RejKup x5; Ale on wtym długo nie trwał/ bowiem ſie okłamać dał/ ſłuchaiąc wnet złego gada wielmy chytrego Diabła. SeklPieś 31; [posłowie Gabaonitów] powiedáli ſie być z dálekich kráin/ przeto byli ná ſię włozyli [!] ſtáre ſzáty/ trzewiki złe/ [...] chleb twárdy ſpleśniáły/ [...] przyſięgli im zá pokoy Iozue/ Eleázár/ y ſtárſzy z narodow. Po trzećim dniu ciągnął z woyſkiem Iozue przećiw miáſtu Gábáon/ wyſzli przeciw iemu oni ktorym przyſięgali. Rzekł Iozue/ cżemuſcie nas ták okłámáli? BielKron 47v; thrudnoć Bogá okłámáć/ śmierci ſię vwiárowáć ArtKanc R20.

okłamać czym (1): Lud Moſkiewſki ná kupiectwo ieſt zdrádliwy/ [...] Popielice Kretą naćieráią áby ſie białe zdáły/ [...] Bobru każdego poprawi ſkorupámi zwirzchnimi Włoſkich orzechow/ y wſzytkim koſmátym towárem wnet okłámaią [!] BielKron 430.

W połączeniu szeregowym (1): Chłopi ſą z głupiá chytrzy/ [...] Coby kogo oſzukáć/ okłámáć/ oſzydzić/ Tego iáko zá cnotę/ nie będą ſie wſtydzić. RejZwierc 242v.

Przen (3): Dufania w nie ſprawiedliwey obronie zawſze ſie wiaruj, á nieday ſie nieopatrznoſci okłamać BielŻyw 52.
Fraza: »szczęście [kogo] okłamało (a. myśli okłamać)« = los przestał komuś sprzyjać (2): Szcżeſcie tym folguię [!] ktore myſli okłamać. BielŻyw 169; Do Węgrow też zwycięſtwo iuſz ſwoy los skłániáło/ Ale ſzczęście odmienne wnet ich okłamało [!]. StryjKron 255.
a. Zawieść, nie spełnić danej obietnicy (2): PatKaz III 101v; Przyſiągłem raz w Máieſtacie boſtwá ſwego ſwiętego/ Nie okłámam iſcie ni w cżyni Dawidá ſługi mego/ Ná wieki potomſtwo iego ſobie wdzięcżnie zoſtáwię LubPs T5v [przekład tego samego tekstu PatKaz III].

Synonimy: oszukać, oszwabić.

Formacje współrdzenne cf KŁAMAĆ.

Cf OKŁAMAN, OKŁAMANIE

LWil