[zaloguj się]
[pdf]

KŁAMAĆ (81) vb impf

W inf kłam- (23), kłåm- (1) WysKaz; drugie a jasne. ◊ W imp kłåm, kłam-. ◊ W pozostałych formach kłam- (41), kłam- (3); kłåm- CzechRozm, KochFr; kłam- : kłåm- BibRadz (3 :1).

Fleksja
inf kłamać
indicativus
praes
sg pl
1 kłamåm kłamåmy
2 kłamåsz
3 kłamå kłamają
praet
sg pl
3 m kłamåł m pers kłamali
fut
sg
1 m będę kłamåł
imperativus
sg pl
2 kłåm, kłam(a)j kłamåjcie
conditionalis
sg pl
3 m by kłamåł m pers by kłamali
impersonalis
fut będzie kłamåno
participia
part praet act kłamając

inf kłamać (24). ◊ praes 1 sg kłamåm (13). ◊ 2 sg kłamåsz (2). ◊ 3 sg kłamå (13). ◊ 1 pl kłamåmy (4). ◊ 3 pl kłamają (5). ◊ praet 3 sg m kłamåł (2). ◊ 3 pl m pers kłamali (1). ◊ fut 1 sg m będę kłamåł (1). ◊ imp 2 sg kłåm (1) MWilkHist, kłam(a)j (1) BielŻyw. ◊ 2 pl kłamåjcie (4). ◊ con 3 sg m by kłamåł (3). ◊ 3 pl m pers by kłamali (1). ◊ impers fut będzie kłamåno (1). ◊ part praest act kłamając (5).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Mówić nieprawdę, wprowadzać w błąd świadomie lub nieświadomie; mentiri Mącz, Calag, Calep, Cn; dementiri, ementiri Calep; fallere, mendacium dicere a. facere, mendacio fallere Cn (80): Bog niechce [...]/ Iżby przezeń cżłowiek kłámał BierEz G3, C4, G2v; OpecŻyw 56; Gdzies nicz nie położył tam niebierz. niekłamay. BielŻyw 7; GlabGad M2v; SeklKat Vv; HistAl 17; MurzHist Qv; KrowObr 19, 155, 221; RejWiz 55v; A to co wam piſzę/ oto przed Bogiem/ żeć nie kłámam. Leop Gal 1/20; BibRadz 2.Cor 11 /31; ieſli on Bog wſzechmogący [...] Ni kogo nie vrodźił/ toć Syná Bożego Nie máſz/ [...] toć prożno my Bogu vfámy Iuż piſmo kłáma GrzegRóżn G2; Mącz 29a; Prot A2v; RejAp 38; RejPosWiecz2 93v; KuczbKat 340 marg; Swiádek prawdziwy nie kłáma/ lecż świádek omylny powieda kłamſtwá. BudBib Prov 14/5; Oto dáię z ſzkoły Szátáńſkiey/ co ſię powiedáią być Iudámi/ á nie ſą/ ále kłámaią. BudNT Apoc 3/9 [przekład tego samego tekstu RejAp, WujNT]; CzechRozm 24v, 85v, 229; maſz przyrzecżenie tego Páná/ ktory kłámáć niemoże KarnNap E3; ModrzBaz 60, 86v; Calag 341b; SkarŻyw 40, 364, 368; Mnimaſz Thomá bych nie był ſyn Boży/ wierz á w moy bok rękę ſwoię włoży/ toć wiernie niekłam/ niewierzyſzli/ doświacżże tego ſam. MWilkHist L2v; CzechEp 21, 73, 268; GórnRozm N3; Calep 303a, 359a, 653a, [693]b; Błogoſłáwieni ieſteśćie/ gdy wam złorzeczyć będą/ y prześládowáć was/ y mowić wſzytko złe przećiwko wam kłámáiąc/ dla mnie. WujNT Matth 5/11[przekład tego samego tekstu CzechRozm 229, CzechEp 21.], s. 493, 505, 2.Cor 11/31, Gal 1/20, s. 679 (9); WysKaz 8; SkarKaz 241a.

kłamać komu (2): Bráć [... ] rzeczy Bogu y onym oddáne y ná ſłużbę Bożą poświęcone/ ábo kłámáć ſługom Bożym/ ták wiele waży przed Bogiem iákoby to kłamſtwo y zdrádá sſtáłá ſię ſámemu Duchowi ś. WujNT 416. Cf »kłamać jeden drugiemu«.

kłamać przećiwko komu (1): Gdyż grzeſzymy y kłamamy przećiw Pánu/ a odſtępuiemy od Bogá náſzego BibRadz Is 59/13.

kłamać kogo (1): Bo Anánias nie duchowi świętemu ále ducha świętego kłámał/ gdy ſię tákim być pokázował/ iakoby ducha ś: miał BudNT przedm c2.

kłamać co przeciw komu = oczerniać (1): Mieymyſz to iuż zá rádość, zá práwe imienie/ gdy ná nas tu żáłość Przyidźie, y trapienie/ gdy będźie kłámano/ wſzyſtko złe przećiw nam ArtKanc K2.

kłamać na kogo = oczerniać (1): Błogoſláwieni ieſteśćie/ gdy was będą przeklináć ludzie/ y będą was przeſládowáć/ y wſzyſtko złe mowić przećiwko wam kłámáiąc ná was dla mnie Leop Matth 5/11.

kłamać kim [= komu] (1): Nie ludźmiś ſkłámał ále Bogiem. (marg) Abowiem Bog był miedzy nimi/ á ták ten kthory ſię opácżnie obchodźił zduchem s. kłámał Bogiem. (-) BibRadz Act 5/4; [Ieſzczeż ze mnie ſzydziſz á kłámaſz mną? Leop Iudic 16/13 (Linde).]

kłamać przed kim (3): Nie krádnićie/ áni przyćie ſie długow/ nie kłámayćie ieden przed drugiem. BibRadz Lev 19/11, Iob 6/28; A ták chćieyćie ſię mi przypátrzyć/ ieſliżebych chćiał kłámáć przed wámi. BudBib Iob 6/28.

kłamać o kim, o czym (2): Izaż będę kłámał o moim práwie? BibRadz Iob 34/6; RejPos 263v.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): kto niemiłuie brata ktorego wydzy/ kłama á by Boga miłował/ ktorego niewydzy SeklKat L4.

W połączeniach szeregowych (3): SeklKat E4; Ruſza krzywym rozumem/ kłáma/ bredźi/ mata/ Spráwy ſwe vwikłáne báłámuctwem łata KlonWor 2, 36.

W przeciwstawieniu: »prawdę mowić (a. powiadać) ... kłamać« (4): Leop 1.Tim 2/7; A toli roſkáż mi co dziwnego vcżynić/ vźrzyſz prawdęli mowię/ ábo kłámam. GórnDworz T4v; WujNT Rom 9/1, 1.Tim 2/7.

W charakterystycznych połączeniach: Bog (Pan, syn boży, obłubieńca Chrystusowa) (ktory) nie kłama (kłamać nie może, nie umie, nie umiejący) (9); kłamać mowiąc (2), powiedając, ślubując.

Zwroty:»kłamać jeden (przeciw) drugiemu« = okłamywać się nawzajem (2): RejPosWstaw [1102]; Nie kłámayćie iedni (marg) przećiw. G. (–) drugim [nolite mentiri invicem] WujNT Col 3/9 [przekład tego samego tekstu RejPosWstaw].

»kłamać przećiwko prawdzie« (1): nie chlubćieſz ſię áni kłámayćie przećiwko prawdźie [nolite ... mendaces esse adversus veritatem]. WujNT Iac 3/14.

Szeregi: »kłamać i krzywo przysięgać« (1): Bo gdy kłamſtwo dla tego kłamſtwem y nieprawdą ieſt/ iż ie przećiwko myśli y rozumowi mowimy/ (inácżey wiedząc y rozumieiąc) [... ] iż (kto co tákiego twierdźi) ten kłáma y krzywo przyśięga. KuczbKat 290.

»kłamać a prawdy nie czynić« (2): Ieſlibyſmy rzekli iż ſpołeczność mamy z nim/ á w ćięmnośći chodźimy; kłámamy/ á prawdy nie czynimy [mentimur et veritatem non facimus]. WujNT Ioann 1/6 [idem] s. 815.

»pilnować prawdy, nie kłamać« (1): Miłuią z ſercá nie pátrzáią zdrády/ Pilnuią prawdy nie kłamáią rády. KochFr 9.

W przen (1): Proznoſcią a kłamſtwem zewie [prorok] imienie tego ſwiata, ktore kłama ſlubuiącz przeſpiecznoſc a niedawaiąe iey. WróbŻołt B6.
2. Błędne tłumaczenie łacińskiego „dolere”, może przez błędne skojarzenie z „dolus” (1): Co kłáma cżłowiek żywy/ mąż ná grzechy ſwoie? BudBib Thren 3/39.

Synonimu: 1. łgać, motać.

Formacje współrdzenne: okłamać, okłamać się, skłamać, wykłamać, wykłamać się; okłamawać.

Cf KŁAMAJĄCY, KŁAMANIE

RS