[zaloguj się]
[pdf]

OKRASIĆ (26) vb pf

o jasne; w inſ -a- (3) OpecŻyw, Leop, BibRadz, -å- (3) GliczKsiąż, Mącz, SkarKaz. ◊ W imp a pochylone. ◊ W pozołych formach -å- (11), a- (2); -a- Leop; -å- : -a- SkarŻyw (9:1).

Fleksja
inf okrasić
praet
sg pl
2 m okråsiłeś m pers
3 m okråsił m pers okråsili
f okråsiła m an
imperativus
sg
2 okråś
conditionalis
sg
3 f by okråsiła

inf okrasić (7). ◊ praet 2 sg m okråsiłeś (1). ◊ 3 sg m okråsił (13). f okråsiła (1). ◊ 3 pl m pers okråsili (1). ◊ imp 2 sg okråś (1). ◊ con 3 sg f by okråsiła (1). ◊ part praet act okråsiwszy (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

1. Ozdobić, upiększyć, uczynić wspaniałym; decorare, ornare Vulg [kogo (Przen) (7), co (18)] (25): Leop 4.Esdr 15/54; Y roſkazał ziołom/ y drzewom/ áby náſienie ná záchowánie y rodzay ſwoy wiecżnie wypuſzcáły [!]. Potym y wody okraśił y nápełnił/ tworcá wſzego/ áby miáły ſwe obywátele SkarŻyw 259.

okrasić czym (6): Twoie iaſli ſluſſalo powloką okraſitz/ ij wſſelkim obycżaiem dóſtoynie pozlocitz. OpecŻyw 19; koſcioły okraſili bogacztwy ſwemi. WróbŻołt V8; SkarŻyw A3, 68, 397. Cf Zwrot.

Zwrot: »srebrem i złotem okrasić« (1): Bowiem drzewo z láſá wjrębuie robotá ręki rzemieſnicżej toporem: ſrebrem y złotem okráśił ie [argento et auro decoravit illud]: gwoźdzmi y młothámi zbił áby ſie nierozwáliło. Leop Ier 10/4.
Szereg: »okrasić i ozdobić« (1): Iuſz moy oblubieniec [...] obręcżámi żłotemi [!] okráśył ręce moie/ y twarz moię nauſznicámi ozdobił/ y złotym odzienim pokrył mię. SkarŻyw 68.
Przen [kogo (7), co (10)] (17): O barzo to ſluſzno nayuyſſemu panu bylo yſz tak przybytek ſwoy [tj. Pannę Najświętszą] zwyecznoſzczy okraſzyl y cznot napelnyl. PatKaz II 48, 49v.

[okrasić czego [= czym]: raczÿ ią [...] przÿodziaċz ią [duszę] odzienim ſzlachetnoſczi, raczÿ ią okraſzÿċz wſzÿtkich cznot boſkich ZabModl 144.]

okrasić kim, czym (6): OpecŻyw 189; a ktoriżby znieh mniey piękny był, aby ſie tim więcey vcżył, tak aby cznotą ſwą mogł okraſić ſzkaradoſć przyrodzoną. BielŻyw 49; GliczKsiąż P8; Przetho że nas Pan Chryſthus raczył oſobą ſwą náwiedzić y okráśić/ á ze [!] nas ná wiárę wezwał/ wezwawſſy oświećił/ vpomina Prorok byſmy go chwalili. Leop Ps 91 arg; ále [Pan Bóg] grzech iego piękną męcżeńſką krwią obmyć iemu dał/ y tą krolewſką ſzárłatną ſzátą okraśił duſze iego SkarŻyw 440; SkarKaz 154a.

W porównaniu (1): Iako oblubienicę okráſil mie koroną pán buog/ a odzienijm ſprawiedliwoſci przyoblokł mię. OpecŻyw 189.

a) Obdarować czymś (6): drugi [gwoźdź z krzyża św.] ná koronę Ceſarſką włożony ieſt. [...] vcżcżona ieſt Helená/ áby Ceſarzá okraśiłá. y poſłáłá Konſtantynowi koronę drogiemi kámieńmi ozdobioną SkarŻyw 398.

okrasić czym (4): Tacż zapráwdę oboia fortuna nad wſſytki ijné T. M. obłapiła/ ktorego ij pańſtwem dobrze znamienitym/ ij vcżynki niezlicżnych cznót krzeſciáńſkich okráſiła. ForCnRWiet Av; [Św. Atanazy] WE wſzytkich kśięgách ſwoich y piſmách náuki wielkiey/ ktorymi kośćioł okraśił y kácerſtwá woiował/ mocnym ieſt wyznawcą y obrońcą wiáry Troyce S. SkarŻyw 393. Cf Zwrot.

okrasić czym [= za pomocą czego] (1): [Duch Św.] przeſrzał nyewynne yey [tj. Marii] począczye wboſthwye ſwym y okraſzyl yą wſzechmocznoſzczyą ſwą PatKaz II 66.

Zwrot: »dobrodziejstwem okrasić« (2): Gdyż on [...] ſprawiwſzy łaſkawe ſerce W.K.M. ku mnie/ dobrodźieyſtwem W.K.M. znácżnym racżył mię okráśić BibRadz *2; wiecżna chwałá y pokłon bądz tobie nieśmiertelny y wſzechmocny Oycże/ [iż] [...] wielkiemi dobrodzieyſtwy okraśiłeś duſzę moię SkarŻyw 70.
b) Polepszyć, podnieść wartość czegoś [czym] (3): Augere munus verbis, Dar słowy okráśić á więtſzi vczinić. Mącz 20b; [Św. Wojciech] zacne y z Krolmi krwią ſpoione rodzice miał: ktorych on chwałę y ſtan wielki świecki/ świętym y dziwnym żywotem ſwoim duchownym okraśił/ y wſłáwił. SkarŻyw 352; Ták wyſokie mieyſce y zacność ſwoię vcżćił Piotr/ y okraśił wielkimi cnotámi ſwymi. SkarŻyw 597.
2. Przyprawić potrawę do smaku; (in)ungere Cn [czym] (1): Kaſza też z mąki ięcżmienney z białym chlebem ſuchym, Mlekiem á czukrem okraſiwſzi [omáśćiwſzy SienHerb 465b] włoſkiego kopru przyſypuiącz/ na to ieſt barzo dobra. FalZioł V 36v.

Synonimy: 1. ochędożyć, ozdobić, upiększyć; 2. omaścić.

Formacje współrdzenne cf KRASIĆ.

Cf OKRASZENIE, OKRASZONY

LWil(iKŁ)