[zaloguj się]
[pdf]

OMINĄĆ (66) vb pf

o jasne.

Fleksja
inf ominąć
praet
sg
1 m -m ominął
2 m byś był ominął
3 m ominął
f ominęła
plusq
sg
3 m był ominął
imperativus
sg
2 omiń
3 niech ominie
conditionalis
sg
3 m by ominął

inf ominąć (22). ◊ fut 1 sg ominę (3). ◊ 2 sg ominiesz (2). ◊ 3 sg ominie (24). ◊ 3 pl ominą (2). ◊ praet 1 sg m -m ominął (1). ◊ 3 sg m ominął (2). f ominęła (3). ◊ plusq 3 sg m był ominął (1). ◊ imp 2 sg omiń (1). ◊ 3 sg niech ominie (1). ◊ con 3 sg m by ominął (1). ◊ praet 2 sg m byś był ominął. ◊ pass fut 3 pl ominą się (1). ◊ part praet act ominąwszy (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) ‒ XVIII w.

1. Obejść, ominąć kogo albo co z daleka; przejść obok nie dochodząc do czego (11):

ominąć kogo, co (8): RejPs 209v; GórnDworz N6; dogonił ich [wojsko litewskie] Kontor Brandenburſki w ćiáſnościách leśnych/ ktorych ominąć niemogli. StryjKron 375; GosłCast 43, 55; KlonFlis G3v.

W przeciwstawieniu: »puścić sie na prost ... ominąć« (1): Bo pátrz kto ſie puśći ſcieſzką ná błoto ná proſt á ominąćby mogł/ pewnie ſie vbłoćić muśi. RejZwierc 91.

W porównaniu (1): Wſzák coć ſie nie podoba możeſz ominąć iáko káłużę przy drodze. RejZwierc 209.

W charakterystycznych połączeniach: ominąć co się nie podoba, doł, kępę.

Przysłowie: bo cżęſtokroć cżłowiek chcąc ominąć ieden doł/ wpádnie w drugi GórnDworz N6.
W przen (4): ábych ia nigdy niewpadł wſidłá mnie ſzkodliwe/ á ſnadz ia ie zá ſtrażą twoią wſſędy ominę RejPs 209v; Iáko Scillá s Káribdim [...] Ták tá náſzá náturá niebeſpyecżna bywa. Ieſli iedná [!] ominie tedy w drugą wpádnie/ Ani ſam wzwie gdy z głowką ochynie ſie ſnádnie. RejWiz 101v; RejZwierc B4v; To ſztuká przednia [...] Ominąć ſkrité niebeſpieczné ſkáły/ Zákritych niecnót GosłCast 55.
a. Nie drażnić kogo, zostawić w spokoju [kogo] (1): Rad záwżdy omiń mocnego/ Nie przećiw śię śile iego: Niechać też ſwe grozy płodzi/ Zwłaſzcżá gdy tobie nie ſzkodźi. BierEz R4v.
2. Pominąć (z przeczeniem: dosięgnąć) (27):

ominąć kogo, co (7): Zaſz on ma gdy wolny cżás/ zaſz wolną godzinę/ Acż ich wſzytki przypadki z żáłoſcią ominę. RejWiz 140v; RejZwierz 42 [2 r.], 58v; GórnDworz B5; RejPosWstaw [1434]; KochTr 4.

W przeciwstawieniu: »ominąć ... obrać« (1): PArys [...] Ominął zacność/ rozum/ á Wenuſá plotkę/ Obrał/ y dał iey iábłko RejZwierz 42.

W charakterystycznych połączeniach: ominąć prośbę, przypadki (2) rozum, zacność, znaki.

Zwrot: »milczeniem ominąć« (1): Cżego ſie o ludziach cnotę przed ocżymá máiących rozumieć nie może/ ále iednák iuż też wiele thákowych ſwiát onych przeſzłych cżáſow (że ſie dziſieyſze milcżeniem ominą) w ſobie miał. Phil R4.
a. Dotyczy podmiotu abstrakcyjnego lub rzeczy (20): RejWiz 166; Spráwiedliwa waśń y po śmierći nieominie. KochFr 116.

ominąć kogo, co (18): Boć lepiey z dobrą wiarą niż w roſpacży zginąć Bo mię iſcie marna ſmierć nie moze ominąć RejJóz P3v; Snádnie wam [książki] dutká ominąć/ Gdy chce proſtakiem záginąć BielKom A2; Iż ni łáſki nie bacżyſz/ áni ſtráchu ſwego/ Ktory cie bezpochybnie ná wſzem nie ominie RejWiz 50v; vſtáwicżnie głoſy wołáią ná pomſtę á ná vpadek iego/ kthory go też nigdy ominąć nie może. RejAp 62; gdyż oni záwżdy opowiedáć będą niewiernikom nieomylną pomſtę/ ktora ich nigdy ominąć nie może zá złośći ich. RejAp 91; á nie wątpili w tym nic/ iż ſą zgotowáne pewne pociechy wiernym ktore ich iuż nigdy ominąć nie mogą. RejAp 155v, 25, 61v, 62, 87, 125 (12); A [by] myſlili o ſobie wcżás y o przygodzie. Ktora káżdego pewnie złego nie ominie RejZwierc [272], 244v; Przyſzłá ſzáráńcza/ przyſzedł chrząſzcz wielonogi/ Zboże wyiadł/ co był grad ominął ſrogi. KochPs 159.

Przysłowie: Boć iuż nie dziś tá nowiná ſłynie/ Iż złego złe nigdy nie ominie. RejAp 200v.
3. Przeminąć, przejść, zaniknąć; defervescere, elabi Mącz (8): Wſzytko tho iákoś ſłyſzał ty fatá ſpráwiáią/ Kiedy ſie ty ná niebye płánety mieſzáią. [...] Ze y źwirzę y cżłowiek ſnádnie w ten cżás zginie/ Niżli oná furia s powietrza ominie. RejWiz 130; GDy ſie ták the rzecży ſtháły á iuż Krolá Aſweruſá gniew ominął [gdy ſie vśmiérzył gniéw królá Aſſweruſá WujBib]/ wſpomniał ná Wáſtę/ co vcżyniłá/ y co vćierpiáłá. Leop Esth 2/1; Manete paulisper dum defervescunt aestus, Pozoſtańcie tróſzkę aż gorącość ominie. Mącz 121a; Elapsa est ea spes, Iuſz ta nádzieyá ominęłá. Mącz 180c, 121a; vczyń to po kilká kroć/ ochffát mu [koniowi] ominie. SienLek 168; [Zimie zaś nie pierwey śię páſą [świnie] áże śrzon opádnie y zamroz ominie. Cresc 1571 565].

W charakterystycznych połączeniach: ominie ſuryja, gorącość, mdłość, nadzieja, ochwat, radość, zamroz.

Zwrot: »rychło (a. rychlej) ominąć« (2): Niechátz, nálaſkawſſy oytcże ta męka rychléy ominie. OpecŻyw 103, 101.
4. Opuścić, odejść; desinere Mącz (18): Lecż iáko on ſtrách ominie/ á niebeśpiecżeńſtwá odſtąpią: tedy záś do ſwych bożkow kośćieliſk z ochotą ſię zbiegáią CzechEp 87.

ominąć kogo, co (17): Iużći ią śmiáłość ominie/ Kiedyć iey to złoto zginie. Ktorzyć doſyć złotá máią/ Ná wſzytko śmieli bywáią BierEz P4v; Poczkaycieſz trochę mało aż mię mdloſcz ominie RejJóz P5; A nád wſzytki roſkoſzy to ieſt pirwſza iemu [...]/ Aby go też on fráſunk ktory miał ominął. RejWiz 31, 140v; w ſzcżeſliwych rzecżach/ miey ſie opátrznie/ w przećiwnych/ nie wpáday w roſpácż/ ále trway mocnie/ áż ćie złe ominie BielKron 258; Perfunctus a febri, Opuſzczony od febry. Ominęłá go Febrá. Mącz 140c, 395c; ABy ſye ſny plugáwe tákież y ſtráſzliwe nie ſniły: náśienie łocygowe tárte z piwem piy przez dwá dni/ á ominie ćie. SienLek 57; GórnDworz Z3, Bbv; A wſzákoż nie w ten cżás go iuż hámuy gdy go vźrzyſz z zápalonemi ocżymá iáko pſá wſciekłego/ ále álbo przed tym/ álbo potym/ iż go kęs oná furia ominie/ toż ná ten cżás y przykremi ſłowki możeſz ſie podeń podſádzić. RejZwierc 81; Káżdego zła myſl ominie/ Siedząc z cżáſzą przy kominie RejZwierc 237; Chcemyli dobrej myſli być/ Káżmyſz w komin drew przyłożyć. Nápoły fráſunk ominie/ Kiedy ſie pali w kominie. RejZwierc 237, 73v; Kiedy pierwſzy ſzturm odbiją/ iuż potym lepſzego ſercá będą/ bo ie ſtrách ominie BielSpr 64; pocżął ią bić y śiec tak dobrze/ że ią oná pokuſa ominęłá SkarŻyw 462; ZawJeft 42.

W charakterystycznych połączeniach; ominie febra, frasun(e)k (frasunki) (3), furyja, krotochwila, mdłość, natura, pokusa, smętek, strach (2), śmiałość, zła myśl, złe.

5. Uniknąć czego [co] (2): Napierwey ná baczeniu mięy tę moię radę/ A ták łácno ominieſz więc domową zwádę. ZbylPrzyg Bv.
W przen (1): Trudno tych wrot ominąć/ ktoremi zchodźiemy Ná inny świát/ my wſzyſcy ktorzy ſię rodźiemy. KołakCath Cv.
6. [Zrezygnować z czego [co]: Zaż wy też to ominiećie Co wam winni dáwć kmiećie? KorczRozm Hv.]

Synonimy: 1. obyść; 2. skończyć się; 3. odejć, opuścić; 4. uniknąć.

Formacje współrdzenne cf MINĄĆ.

Cf OBMINĄĆ

IM