[zaloguj się]

ROZŁĘCZAĆ (39) vb impf

o oraz a jasne.

W inf -łęcz- (2) KarnNap, ArtKanc, -łącz- (1) CzechRozm; w pozostałych formach -łącz-.

Fleksja
inf rozłęczać, rozłączać
indicativus
praes
sg pl
1 rozłączåm rozłączåmy
2 rozłączåsz
3 rozłączå rozłączają
imperativus
sg
2 rozłączåj
3 niech, niechåj rozłączå

inf rozłęczać, rozłączać (3).praes 1 sg rozłączåm (17).2 sg rozłączåsz (1).3 sg rozłączå (6).1 pl rozłączåmy (1).3 pl rozłączają (1).imp 2 sg rozłączåj (2).3 sg niech, niechåj rozłączå (8).

stp, Cn notuje, Linde XVI w. (trzy z niżej notowanych przykładów) s.v. rozłączyć.

Rozdzielać, powodować rozstanie osób lub rzeczy dotąd pozostających w bliskim związku; separare Vulg, Mącz, Calep; disiungere, dispescere, dissociare, distinguere Mącz, Calep, Cn; seiugare Mącz; dirimere, discernere, divellere Calep (39): Dispesco, Zganiam z páſtwiská/ też rozganiam/ rozłączam. Mącz 282d; Seiugo, Rozprzągam/ rozłączam. Mącz 381b, 147a, 178a; Dissocio – Rozłacząm, łącze. Calep 333b; Distinguo – Rozdzieląm, rozłącząm. Calep 334a; Divello – Odiriwąm, rozłacząm, dziele. Calep 335a, 183a, 324a, 328a, 329a, 332a (11); WujNT 79; JanNKar H4v.

rozłęczać kogo, co (20): SeklKat K3; KrowObr 56v, 221; Leop Mar 10/9; Dissocio, Roſparam towárziſtwo/ rozłączam/ rodzielam [!]. Mącz 398b, 246b; BiałKat 111, 183v; BiałKaz K; CzechRozm 153; KarnNap F2v; w źiemi/ która ieſt Centrum á śrzodek wſzyſtkiégo/ ſą záwarté kruſzce [...] któré ogień ták trybuie y rozłączą/ że [...] vſtáwicznie oddźiela á ku górze pobudza Oczko 5v; trochę przedtym to powie dźieć [!] Xiądz⟩ Kanonik⟩ racżył: iż mowá toż znácży co y ſłowo: choćiaż to záś rozłącża: mowę ludźiom/ á Bogu záś ſłowo/ dla tego iż ſobie ſyná podobnego rodźi CzechEp 143; WerKaz 284; ArtKanc V2v; WujNT Matth 19/6, Mar 10/9; JanNKar H4; [MurzNT Mar 10/9 (Linde s.v. rozłączyć); UstKościel 172v; Cżáſu też gorącośći w gromadźie chodźić páſterz nie ma im [owcom] dopuſzcżáć/ ále po troſze ie rozłęcżáć. Cresc 1571 557 (Linde s.v. rozłączyć)]. Cf rozłęczać kogo z czego; Zwrot.

rozłęczać kogo z czego (1): A tym maſz w wierze około zmartwywſtánia dzielnicę z Máchometany/ z żydy [...]/ y z inſzymi niewierniki: którzy Chryſtuſá za Bogá práwégo wyznáwać niechcą: ále zá proroká thylo iego máią/ iáko Máchometani: álbo go z iednośći iſtnośći nierozdźielnéy boſtwá/ którą ón z Oycem záwżdy ma [...]/ obłędliwie rozłączáią BiałKat 181.

W przeciwstawieniu: »złączyć (a. złączać) ... rozłęczać« [szyk 9:1] (10): SeklKat K3; ſtąd możeſz obátzyć/ iż tylko ſámá wiárá nas złątza s Pánem Bogiem/ á ſámo niedowiárſtwo nas rozłątza. KrowObr 56v; A przetoż opuśći cżłowiek oycá ſwego y mátkę/ á będzie ſie dzierżał żony ſwoiey/ y będą dwá w iednym ćiele. A ták iuż nie ſą dwoie/ ále iedno ćiáło. Co tedy Bog złącżył/ cżłowiek niecháy nierozłącża. Leop Mar 10/9; BiałKat 183v; BiałKaz K; Bo co BOg złącża ćiáłem ſie iednym ſtawa/ á cżłowiek tego rozłącżáć nie ma CzechRozm 153; WerKaz 284; By ſię tego nikt nie ważył/ Rozłęcżáć, co Pan Bog złącżył. ArtKanc V2v; WujNT Matth 19/6, Mar 10/9; [UstKościel 172v; MurzNT Mar 10/9 (Linde s.v. rozłączyć)] [zwykle przekłady i nawiązania do Matth 19/6 i Mar 10/9, z wyjątkiem KrowObr].

Zwrot: »z rozumem [kogo] rozłęczać« = pozbawiać rozsądku (1): bo ták [Bóg] zwykł cżynić/ kogo chce ſkaráć/ z rozumem go pirwey rozłącża. LeszczRzecz A5.
Szeregi: »rozgraniczać i rozłęczać« (1): Ták vczy Gribaldus trzech z oſobná/ Oycá/ Syná/ y Duchá Swiętégo łącząc nie inſzym ſpoſobem: iedno iáko troie ludźi od siebie róznych [...] y vczył: Trzey ſą/ trzey ſą/ nie ieden ieſt: trzech wyznawamy/ nie iednégo: y przeto rozgrániczamy ie/ y rozłączamy BiałKat 111.

»targać, rozłęczać« (1): Czemuſz ty tedy ten wyrok Duchá Swiętego y to iedno ćiáło/ thárgaſz/ rozłątzaſz/ y złą rzetzą názywaſz? KrowObr 221.

a. O śmierci (2): I rzekł Sámuel: Przywiedzćie do mnie Agág krolá Amálech. I przywiedziono prze deń Agág okrutnie tłuſty á trzęſący ſie. Y rzekł Agág: Tákli tho rozłącża gorzka śmierć? [...] Y zrąbał go w kęsy Sámuel przed Pánem w Gálgálá. Leop 1.Reg 15/32.
Zwrot: »rozłęczać duszę z ciałem« = zsyłać śmierć (1): Nie dopuſzcżayże ná mię nieſpodźiewáney y nagłey śmierći: y nie rozłącżay duſze moiey z grzeſznym ćiáłem moim/ áż wżdy ią przyſtoynie/ przez święte Sákrámentá y świątośći twoie omyię LatHar 146.

Synonimy: rozdzielać, rozejmować.

Formacje współrdzenne cf ŁĄCZYĆ.

Cf ROZŁĄCZAJĄCY, ROZŁĄCZANIE

PP