[zaloguj się]
[pdf]

OPASANIE (11) sb n

-s- (9), -ss- (2).

o jasne; -pa- (6), -på- (1); -pa- BielKron, BudBib, PowodPr (2); -pa- : -på- Mącz (2:1): -sa- (5), -så- (2); -sa- BielKron, BudBib, PowodPr (2); -så- : -sa- Mącz (2:1). Teksty nie oznaczają -é.

Fleksja
sg pl
N opasani(e) opasaniå
G opasaniå
D opasaniu
A opasani(e)
I opasanim

sg N opasani(e) (7). ◊ G opasaniå (3). ◊ [D opasaniu. ◊ A opasani(e).] ◊ I opasanim (1). ◊ [pl N opasaniå.]

Sł stp notuje, Cn brak. Linde XVI – XVIII w. s.v. opasać.

I. Rzeczownik od „opasać” (10):
1. To, co służy do obwiązania, związania (niekiedy ozdobna część stroju); cestus Mącz, Calep; cinctus Mącz (7): [ludzie w Kalekucie] nágo chodzą/ tylko biodrá zákrywáią opáſánim. BielKron 459; Item cestus, Wſzelakie opáſánie álbo Obwiąsło/ Związánie. Mącz 50b; Opaſsanie, iakie cudnenie [!], niewieſzczie. Calep 149b; [gdy zá náſzych czáſów niektóre białegłowy [...] ięły ſye cudzoźiemſkich ſzat y inych dźiwnych ſtroiów [...] iáko ſą [...] gurgole/ czechliki/ ſzorce/ fártuchy opáſánia dźiwné/ obrączki rozmáité [...] łancuſzki ku opáſániu GroicTyt 6].

W połączeniu szeregowym (1): iż zá wyſtępki zbytnie w ſtroiách/ dopuśćił Bog niewolſtwo/ [...] miáſto miękkiego á koſztownego odźienia/ śiermięgá/ miáſto łáncuchow/ opáſánia koſztownego/ y drogiego záwieſzenia ábo Alzmántow/ łyká PowodPr 84.

Szeregi: »ciasność albo opasanie« (1): Efod było odzienie zwierchnie/ ktore ták po Ebreyſku od ciáſnośći álbo od opáſánia zową BudBib 43v marg.

»pas a opasanie« (2): Cestus, Pás á opáſanie/ álbo Vpominek miłośći. Mącz 50b, 54a.

2. Obwódka, lamowanie (3): Czapka Axamitna czarna letnia, około niei ieſth opaſanie zlote WyprKr 20; ligaturae ‒ Opaſſanie. Calep 603b.

W charakterystycznych połączeniach: opasanie z łańcuszka złotego, złote.

Szereg: »kraniec i opasanie [z czego]« (1): Kraniecz i opaſanie o kolo bieretka z lanczuſka zlotego. WyprKr 28.
3. [Nadbudowa, piętro; strop:
Szereg: »opasanie a pobocznica«: Y vcżynił opásánie á pobocżnice [tabulatum; piętro WujBib] nad wſſyſtkim domem ná wyſz pięć łokći Leop 3.Reg 6/10 (Linde).]
II. Rzeczownik od „opasać się” (1):

opasanie w co (1): będźie wzywał Bog lud ſwoy do płácżu y nárzekánia/ y do żáłobnego włoſow noſzenia/ do opáſánia we włośienicę PowodPr 74.

Synonimy: I. 1. obwiąsło, opaśnica, pas, związanie; 2. obramowanie.

Cf OPASAĆ, OPASAĆ SIĘ

IM