Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: OPOCZNO

Następne hasło: OPOCZYSTY »

OPOCZNY (17) ai

opoczny ai (8), Opoczno sb n (9) [w funkcji n-loc].

Oba o jasne; w opoczno końcowe o prawdopodobnie jasne (tak w -o).

Fleksja

sg
m	N	opoczny	n	N	opoczn(e), Opoczno
	G			G	opoczn(e)go, Opoczna
	A			A	Opoczno
	I	opocznym		I
	L			L	Opocznie

pl
G		opocznych
A	subst	opoczné

sg m [N opoczny.] ◊ I opocznym (1). ◊ n N opoczn(e) (1), Opoczno (1). ◊ G opoczn(e)go (1), Opoczna (5). ◊ A Opoczno (1). ◊ L Opocznie (2). ◊ pl G opocznych (1). ◊ A subst opoczné (4); -é (1), -(e) (3).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI w.

Znaczenia

1. Skalny, kamienny, ze skały (8)
- Przen (6)
2. n-loc Miejscowość (9)

1. Skalny, kamienny, ze skały; lapideus, petrarius Cn (8):

Wyrażenia: »gory opoczne« (1): kryli ſie do iáſkiń/ y miedzy gory opocżne [bibl. Is 2/21]. RejAp 63v.

[»opoczny łbieniec [= wąż jadowity, żmija]« [szyk zmienny]: Lbieniec opocżny. Seps. Felsenwurm SienHerb K2#v (Linde); Opácżny [!] álbo ſna opocżny łbieniec. SienHerb K4#v.]

»macloch [= otwór, dziura], [rozpadlina] opoczny(-a)« (1): Idąc do roſpádlin ſkálnych/ y do máclochow opocżnych/ przed ſtráchem Iehowy BudBib Is 2/21; [Y wnidzie w roſpádliny opoczne/ y w iáſkinie ſkaliſte [et ingredietur scissuras petrarum et in cavernas saxorum] Leop Is 2/21 (Linde)].

Przen (6):

W połączeniu szeregowym (1): od thego cżáſu nie chcę áby cie zwano Symonem/ ále będzyeſz zwan Piotrem/ iákoby opocżnym/ twárdym/ á vmocnionym w wierze ſwoiey. RejPos 276.

Wyrażenie: »opoczne serce« [szyk 3:2] (5): OpecŻyw 160; Iáko ich też záſię wiele/ ktorzy odmieniali ty opocżne ſercá ſwoye/ á wielkie pociechy bráli od Páná ſwoiego RejPos 65, 65 [3 r.]; [BzowRóż 66].

Szeregi: [»opoczny i kamienny«: ieſt opocżnym y Kamiennym fundamentem Pan Ieſus HerbOdpow B3.]

»twardy i opoczny« (1): groby ſie odwárzaly/ znamionuiątz ijż twandé [!] ij opocżné ſertza męką bożą ku placżu będą zmiękczony OpecŻyw 160. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

2. n-loc Miejscowość (9): Jacub zopoczna Bednarczik filius Sobkowey LibMal 1550/156, 1550/156; iż Marćin z Opoczná śmiał zá ſtołem ſyedząc w Oleczynie [...] iáwnie przy wáſzey M. mowić OrzList f, d2v; OrzRozm O4v; miedzy ktoremi też wźięt był Straż od Opocżná rodem kthory ieſt dziś wielkim cżłowiekiem w Turcech. BielKron 310; dał też obmurowáć ty miáſtá/ Wielicżkę/ Skáwinę/ Ilkus/ Będzyń/ Lelow/ Sędomierz/ Wiſlicę/ Opocżno/ Szydłów BielKron 376, 374v, 376.

Synonimy: 1. kamienny, skalny.

Cf OPOCZYSTY, OPOKOWY