[zaloguj się]
[pdf]

OPOWIEDZENIE (19) sb n

opowiedzenie (18), opowiedzienie (1); opowiedzenie: opowiedzienie CzechEp (1:1; 28).

Oba o, pierwsze i drugie e jasne, końcowe e pochylone,

Fleksja
sg
N opowiedzenié
G opowiedzeniå
A opowiedzeni(e)
I opowiedzeniém
L opowiedzeniu

sg N opowiedzenié (6); -é (2), -(e) (4). ◊ G opowiedzeniå (3). ◊ A opowiedzeni(e) (2). ◊ I opowiedzeniém (5); -ém (1), -(e)m (4). ◊ L opowiedzeniu (3).

Sł stp, Cn brak, Linde XVIII w. s.v. opowiedzieć.

1. Przekazanie do wiadomości, powiadomienie, oznajmienie; publiczne ogłoszenie; denuntiatio, praedicatio, renunciatio Calep (12): yemv yeſt powyedzial mowyącz, yeſlyze Mathky ſwoyey chczeſch doſtacz theraſz kthemv ſnadnye przydzyeſz, ponyewaſch byenyaka zayaczkowſkiego wdomu nyemaſch. I wyachall hneth pothem opowyedzenyv ku poznanyewy LibMal 1546/110v; Calep 306b, 911b; Fliſſom we wſzech dzierżáwách zápowiedźieć/ áby bez opowiedzenia żaden nie śmiał odchodźić rodźic ſwoy GostGosp 92.

opowiedzenie czego (4): zwłóká Roków ieſli ma bydź/ ináczéy niech nie będźie: iedno opowiedzeniém prawdźiwéy niemocy [nisi vera infirmitate allegata JanStat 481]. SarnStat 769, 1107. Cf opowiedzenie czego komu; czego przez co.

opowiedzenie czego komu (1): Rzecży táiemnie zwierzonych ſzkodliwe inſzym opowiedzenie. LatHar 118.

opowiedzenie czego przez co (1): Té przekłádánia Roków króm opowiedzenia choroby przez przyśięgę ſą ſkáſowáné. SarnStat 769.

opowiedzenie czyje [w tym: G sb (1), ai poss (1), pron poss (1)] (3): LibLeg 11/173; kazał po wſzythkiey źiemi ſwey wołáć táko rzekąc: Krol Weſpezyanus ták dawa znáć: Ktożby kolwiek chćiał corkę moię mieć/ áby [...]/ á temu ią dam. Tedy wiele kſiążąt vsłyſzawſzy to powiedzenie [...] przyieżdzáli [...]. Tedy niektory rycerz w dálekich ſtronách vſlyſzawſzy opowiedzenie Weſpezyanowo przyſzedł do krolá/ y rzekł iemu HistRzym 103, 103.

[opowiedzenie z strony czyjej [o czym]: (nagł) Opowiedzenie z strony pana Stanisława Cziolka de bonis nullo iure ademptis (—) Pan Jan Riszkowski [...] imieniem pana Stanisława Cziolka [...] opowiedział się przed urzędem rewizorskim [...] iż LustrLub 49.]

Szeregi: »opowiedzenie i danie zgody« (1): przy opowiedzeniu y dániu ninieyſzéy z oboiéy ſtrony zgody [publicationi et insinuationi partium, hincinde concordiae acceptationi JanStat 888] [...] byłem oblicznie SarnStat 1107.

»opowiedzenie a żądanie« (1): Zawſdi ſmi tho za opowyedzenyem. azadanym Czeſſarza yego mczi nagradzacz roſkazowaly. LibLeg 11/173.

a. Zapewnienie [czyje] (1): Opowiedzenye wiernego/ że go nic nie rufzy/ choć zli przeſláduią wierne Páńſkie LubPs 4 marg.
2. Przedstawienie, opisanie słowami (2): OPowiedźiawſzy potym [...] Królowi [...] krzywdy y ſzkody poddánych naſzych/ ieſli zbóycy po opowiedzeniu tákowym [post declarationem factam JanStat 586]/ od czyniénia gwałtów y krzywd nie będą ſie ſtrzymawáć/ [...] Statut który czynić woyny álbo odpowiedźi zákázuie znieśiemy SarnStat 624.

opowiedzenie czego (1): Pożythek męki Páná Kriſtuſowey opowiedzenie ſpráwiedliwośći/ ktorą dawa nam dármo Kriſtus Pan LubPs L2 marg.

3. Przepowiedzenie, zapowiedź (4):

opowiedzenie czego (3): Opowyedzenie ſrogiego ſądu bożego/ kthory ná złe á pyſzne ludzi ſpráwiedliwye Pan okázáć racży. LubPs V3 marg; CzechEp 28; LatHar 315.

opowiedzenie czyje (1): iákoby mię to ſmęćić miáło teraz o cżym zdawnám wiedźiał z ſłowá Bożego/ z opowiedzenia ſyná Bożego CzechEp 72.

4. Warunek, zastrzeżenie (1):
Wyrażenie przyimkowe: »z tym opowiedzeniem« (1): y rachował mi [hetman] zawiedzienie swoie ztym opowiedzeniem, niebedzieli przeciwko niemu podpomożenia WKM że za te prace, y słuzbyswoie, dozawiedzienia wielkiego przydzie ActReg 96; [oddaciem on [uniwersał] dla publikacyjej rozkazał z tym opowiedzeniem, jeśliby [...] część [rycerstwa] za angaryją sobie to okazowanie miała, że ja nie chcę nikomu w tym praeiudicium żadnego czynić. AktaSejmikPozn 1587/44, 58].
[Szereg: »opowiedzenie i dokład«: Które miejsce, ks. arcybiskup gnieźnieński [...] poświęcał, z tym opowiedzeniem i dokładem, iż co by się kędy indziej, a nie tam na tym miejscu dziać miało i stało, tedy [...] AktaSejmikPozn 1587/58.]

Synonimy: 1. oznajmienie; 2. opisanie, przedstawienie; 3. przepowiedzenie, zapowiedzenie, zapowiedź; 4. warunek.

Cf OPOWIEDZIEĆ

KK