Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: OSADZIĆ

Następne hasło: OSADZON »

OSADZIĆ SIĘ (13) vb pf

sie (9), się (4).

o oraz a jasne.

Fleksja

inf	osadzić się

praet
	sg		pl
3	m	osadził się	m pers	osadzili się
3	f	osadziła się	m an

plusq
	sg
3	m	był się osadził

conditionalis
	sg
3	m	by się osadził

inf osadzić się (2). ◊ fut 3 sg osadzi się (1). ◊ 3 pl osadzą się (1). ◊ praet 3 sg m osadził się (2). f osadziła się (1). ◊ 3 pl m pers osadzili się (3). ◊ plusq 3 sg m był się osadził (1). ◊ con 3 sg m by się osadził (1). ◊ part praet act osadziwszy się (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVII w. s.v. osadzić.

Znaczenia

1. Umieścić się, osiąść, osiedlić się, zamieszkać (8)
- W przen (2)
- a. Wprawić się, wstawić się (1)
2. Otoczyć się, obstawić się, obłożyć się (3)
3. W funkcji strony biernej (2)
- a. Być zaludnionym (1)
- b. Zostać wsadzonym, zasadzonym; w przen (1)

1. Umieścić się, osiąść, osiedlić się, zamieszkać; locari JanStat [gdzie; w tym: w czym (5), „tam” (2), przy czym (1)] (8): Iakob do Egyptu przyiáchal/ y oſádził ſie w Ieſſen Leop Gen 47 arg; RejZwierc 198v; iż kmiećie przerzeczeni/ którzy ſie tám oſádźili/ y nápotym oſádzą/ [...] z káżdéy włóki ſześć groſzy/ groſzów Práſkich ná káżdy rok nam niechay zápłácą SarnStat 188; SkarKazSej 677b.

W przen (2): Bo gdzie prawdá záwije gniazdo ſwe/ iuż j ſpráwiedliwość iuż y ſtałość/ iuż y pomierność/ iuż y roſtropność/ y inſze wſzytki cnoty nielza iedno ſie przy niey oſádzić muſzą. RejZwierc 82.

Szereg: »osadzić się, wszczepić się« (1): oſádźiłá ſię w niebie głowá rodzáiu náſzego/ wſzczepiłá ſię w Ráiu gornym SkarKaz 245a.

a. Wprawić się, wstawić się [w co] (1): Ták w ſwoy ſtan ſtátecżno ſie/ ná wſzem oſádzili [Leśniowolscy]/ By ſie też więc z dzyećińſtwá/ ná dworze ćwicżyli. RejZwierz 71v.

2. Otoczyć się, obstawić się, obłożyć się [kim, czym] (3): Tedy thám [w górnych pałacach przestronych] był Lucifer ieden miedzy nimi/ Ktory ſie był o ſádził [!] rotámi wielkiemi. RejWiz 116v; A ći wołowie tłuśći/ á ći bogacże ktorzy ſie oſádzili wſiámi/ żonámi á goſpodarſtwy ſwoiemi RejPos 160; [ták téż pan/ który ſie oſádźi ludźmi nikczemnymi/ [...] nietylko co ná iego poddáné należy niemoże opátrzyć/ ále téż ná czym iego pożytek [...] ſtoi/ obaczyć niemoże CerGór 11].

Szereg: »obłożyć sie albo osadzić« (1): Annulatus, Który pierſcieńmi ſie obłożył/ álbo oſádźił. Mącz 10d.

3. W funkcji strony biernej (2):

a. Być zaludnionym (1): Co ieſliby źiemiá iych mogłá ſię oſádzić [si provinciam hostium occupare licebit]/ tedy trzebá w tem rády ſzukáć/ iákoby ábo komu ią porucżyć/ ktoby známi wiecżną przyiáźnią był ſpowinowácony/ ábo ią w mocy ſwey mieć y záchowáć. ModrzBaz 126.

b. Zostać wsadzonym, zasadzonym; w przen (1): Nie ma zadne^go klaſztoru/ w ktorym by ſię táki piękny ſzcżep tey leliey y rożey y owocow/ wktorych ſię báránek y oblubieniec Chryſtus kocha/ oſadził/ ogrodził/ y dochował. SkarŻyw 71.

Synonimy: 1. zamieszkać; 2. obłożyć się, otoczyć się.

Formacje współrdzenne cf SADZIĆ.