[zaloguj się]
[pdf]

OSĄDZENIE (52) sb n

-ſ-, -s- (47), -ſs-, -ſz-, -sz- (5).

o oraz pierwsze e jasne, w końcowym e wahania.

Fleksja
sg
N osądzenié
G osądzeniå
D osądzeniu
A osądzeni(e)
I osądzeniém, osądzenim
L osądzeniu

sg N osądzenié (19); -é (1) OpecŻyw, -e (1) OpecŻywSandR, -(e) (17). ◊ G osądzeniå (10). ◊ D osądzeniu (4). ◊ A osądzeni(e) (6). ◊ I osądzeniém (4) GórnRozm (2), SarnStat (2), osądzenim (2) SkarŻyw, CzechEp; ~ -ém (2), -(e)m (2). ◊ L osądzeniu (7).

Sł stp, Cn notuje, Linde bez cytatu s.v. osądzić.

1. Przeprowadzenie rozprawy sądowej, wydanie wyroku, skazanie na jakąś karę; iudicium Vulg, PolAnt; sententia Mącz, Modrz; cognitio, decretum, praeiudicium Mącz; catacrisis, iudicatio Calep; condamnatio, damnatio, damnatus, iudicium damnatorium Cn (24): (koment) A powſtań miły panie w oſądżeniu kthores obieczał [Ps 7/7]. To ieſt. Napełni to aby lud zydowſki był skaran, czos przez proroki obieczał iż maſz skarac nieprzijaciele moie. WróbŻołt C4v; á gdzieby kto kogo zábił/ będzie godzien oſądzenia. Leop Matth 5/21; Mącz 49a, 176d; Catacrisis – Oſządzenie, wirok. Calep 171a, 567b [2 r.]; A gdźieby kto [...] ábo téż we trzech Niedźielách przed záczęćiém ſądu tego/ ábo téż we trzech Niedźielách po oſądzeniu/ iáką oſobę ſzláchecką ránił álbo zábił/ tedy podług Státutu poſtąpić przećiw iemu SarnStat 858.

osądzenie czego (1): Dla tego ie [sędzie] lepák lichem kłádę/ bo ieſli by byli cetnem/ á niezgadzáli by ſię w oſądzeniu cżego/ záwżdyby iednego ſzukáć trzebá ModrzBaz 92v.

osądzenie czyje [= kto osądza] [G sb i pron] (5): GroicPorz i4; Mącz 383a; á ſędziowie oni nieſpráwiedliwi/ [...] potępili świętego/ iáko mężoboycę y cudzołożnika. A Ceſarz zá onym ich oſądzenim/ złą ſpráwę máiąc: po wſzytkim go páńſtwie ſzukáć ná gárdło kazał SkarŻyw 391; SarnStat 120, 962.

osądzenie czyje [= kto jest osądzony] [w tym: G sb i pron (2)] (5): OpecŻyw 132v; OpecŻywSandR nlb 4v; RejAp 98; ActReg 10; przez prędkie á ſkwápliwe Páná oſądzenie/ gdy rzekli/ godźien śmierći. LatHar 316.

Wyrażenia: »prawne osądzenie« (2): Gdycby było miáło bydź doſyć ná práwnem oſądzeniu/ tedycby było dokládáć nie trżebá/ juſtè ſecundum Deum, aequitatem etc. GórnRozm G, G.

»sprawiedliwe osądzenie« (1): w tey prżyśiędze/ dwie tylko rżeczy ſą/ zá práwnem oſądzeniem/ to ieſt/ Secundum jus ſcriptum iedná/ á druga Secundum partium controverſias, á trży rżeczy ſą ſpráwiedliwem oſądzeniem/ to ieſt juſtè, ſecundum Deum, aequitatem etc. GórnRozm G.

»na śmierć osądzenie« (3): OpecŻyw 132v; OpecŻywSandR nlb 4v; O Pánie Iezu Chryſte/ [...] ktoryś racżył dla odkupienia náſzego odnieść [...] od fáłſzywych ſwiádkow oſkárżenie/ ná ſmierć oſądzenie LatHar 278.

Szeregi: »osądzenie albo dekret« (1): Latebrae tabellae, Táyemne oſądzenie/ álbo dekret który przed tym ná cedułkách ſędziowie zwykli dáwáć Mącz 185a.

»osądzenie i (a) skazanie« [szyk 2:1] (3): Iezuſa milégo na ſmiertz okrutną krzyżową oſądzenijé ij ſkázanijé. OpecŻyw 132v [idem] OpecŻywSandR nlb 4v; Mącz 383a.

2. Ocena, osąd, opinia; abiudicatio, censura BartBydg; arbitratus, cognitio, interpretatio Mącz (12): Abiudicatio, osządzenye BartBydg 2b, 2b; ale ty rzeczy ktore ſą w vrinie: nieodmieniaią ſie/ á tak pewnieyſze oſądzenie z nich mozeſz miecz. FalZioł V 7; W rzeczy łaczney ku oſądzeniu nie trzeba wieikiego [!] mowienia/ ale w rzecży trudney dłuſſza pilnoſć á myſlenie zależy. BielŻyw 141; Interpretatio [...], Sąd/ Oſądzenie. Mącz 173a, 14a, 251a.

osądzenie czego (1): Dániny po Státućie Alexándrowym, y oſądzeniu ſtárych liſtów. SarnStat 93.

osądzenie czyje [= kto osądza] [w tym: G sb (2), pron poss (1)] (3): In omen accipere, Wziąć ſobie zá ſzczęście cziye oſądzenie. Mącz 263b, 251a; muśi błędźić [Ksiądz Kanonik]/ y ſam nákoniec w tym ſię pokazáć/ co ná nas wlecże: to ieſt Arrianem: onego ſtárego heretyká plemiennikiem: A to wedle oſądzenia Athánázego: ktory to o Arryuſzu powieda CzechEp 142.

osądzenie czyje [= kto jest osądzony] (1): De vultu tuo iudicium meum prodeat [...]. Z oblicża twego (i. z iawnego vznania twego) niechay wynidzie oſądzenie moie WróbŻołt 16/2.

Szereg: »uznanie i osądzenie« (1): Ad Senatus cognitionem pertinet, Tá rzecz należy ku vznániu y oſądzeniu pánów rádnych. Mącz 251a.
3. Potępienie; condemnatio, iudicium PolAnt (16): RejPos 178; wſzelkie ſtáránie cżynię/ żebym piſał do was o ſpołecżnem náſzem zbáwieniu [...] was nápomináiąc ábyśćie boiowáli o wiárę raz świętym podáną. Bo podeſzli niektorzy ludzie dawno wprzod nápiſani ná to oſądzenie/ niezbożni BudNT Iudae 4/4, Rom 8/1.

osądzenie czyje [= kto osądza] [w tym: pron poss (2), ai poss (1), G sb (1)] (4): PatKaz I 5v; ROzráduyże ſie nád miáſtem tym niebo/ y ſwięći Apoſtołowie y Prorokowie: ábowiem oſądził Pan ono pirwſze o nim oſądzenie wáſze. RejAp 153v, 154; RejPos 119.

osądzenie czyje [= kto jest osądzony] [w tym: G sb i pron (4), pron poss (2)] (6): iż niekthorzy byli prędkiemi w oſądzeniu iedni drugich BibRadz II 90c marg; Biedá/ biedá miáſto wielkie ono Bábilon/ miáſto ono mocne: ábowiem iedneyże godziny przypádło oſądzenie twoie. RejAp 151v, 156; BudNT i3v marg; A wżdy/ zá ták ſrogim oſądzeniem ich/ przedśię im wolnośći ich nie odeymuie/ áni ná nie kápturá woła CzechEp 15; WujNT 460.

Szeregi: »piekło i osądzenie« (1): A to też wieſz iáko Iob powiedał/ iż s piekłá á s takiego oſądzenia iuż żadnego odkupienia nie máſz. RejPos 147.

»pomsta a osądzenie« (1): iż dobry nigdy bez odpłáty nie ieſt/ á zły bez pomſthy á bez oſądzenia ſwoiego RejAp 156.

»osądzenie i potępienie« (1): Táć ieſt święta y mądra opátrzność Bozka/ [...] ná oſądzenie y potępienie Sektarzow/ y fáłſzywych Doktorow WujNT 460.

»osądzenie i skaranie« (1): Vpad Bábiloniey/ oſądzenie y ſkaránie. WujNT Apoc 18 arg.

»osądzenie i skazanie« [szyk 1:1] (2): ktore ſtradanye tey ſprauyedlyuoſzczy od adama pſzyſzlo na wſzytky podluk przyrodzenya rodzącze ſyą zbozego oſądzenya a ſkazanya PatKaz I 5v; RejPos 178.

Synonimy: 1. dekret, ortyl, sentencyja, skazanie, skaźń, wyrok; mniemanie, opinija, uznanie, widzenie, wyrozumienie; 3. potępienie.

Cf [OSĄD], OSĄDZIĆ

JB