« Poprzednie hasło: OSYPOWAĆ SIĘ | Następne hasło: OSZACOWAN » |
OSZACOWAĆ (62) vb pf
Oba o oraz oba a jasne.
inf | oszacować |
---|
praet | ||||
---|---|---|---|---|
sg | pl | |||
1 | m | -em oszacowåł | m pers | |
3 | m | oszacowåł | m pers | oszacowali |
imperativus | |||
---|---|---|---|
sg | pl | ||
2 | oszacuj | oszacujcie | |
3 | niechåj oszacują |
conditionalis | ||
---|---|---|
sg | ||
1 | m | bych oszacowåł |
3 | m | by oszacowåł |
impersonalis | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
praet | oszacowåno | |||||
participia | ||||||
part praet act | oszacowåwszy |
inf oszacować (18). ◊ fut 1 sg oszacuję (1). ◊ 3 sg oszacuje (5). ◊ 3 pl oszacują (10). ◊ praet 1 sg m -em oszacowåł (1). ◊ 3 sg m oszacowåł (3). ◊ 3 pl m pers oszacowali (4). ◊ imp 2 sg oszacuj (1). ◊ 2 pl oszacujcie (1). ◊ 3 pl niechåj oszacują (1). ◊ con 1 sg m bych oszacowåł (1). ◊ 3 sg m by oszacowåł (4). ◊ impers praet oszacowåno (2). ◊ part praet act oszacowåwszy (10).
Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI i XVIII w.
oszacować kogo (1), co (33): saczvnek thowaru kradzionego panowie Comisſarze thak posthanowili [...] kony panſki yako y pan sam oſzaczvye nazalobye thak ma bycz mv czena LibLeg 6/118v, 11/132v; I te ynſſe drobne graty Znaċ yſs niemało Koſtuią Niewiem iák to oſſaczuią RejKup aa5v; Diar 96; NA wſzytki nakłády/ dowod wedle práwá ieſt Przyſyęgá tey ſtrony ktora o nie żáłuie. Wſzákże Sędźia pierwey ie ma ſpráwiedliwie oſzácowáć względem perſon y oney ſpráwy o ktorą ſye Práwo toczyło. GroicPorz dd2v; Tedy odważyli zapłátę zá mię trzydzieśći ſrebrnych. Y rzekł Pan do mnie: Wrzuć ią do tego co formuie obrázy (thę) ozdobną zápłáthę zá ktorą mię oſſácowali [!] [quo appretiatus sum ab eis]. Leop Zach 11/13; A iáko oni co oglądáią ſzkodę oſzácuią/ ták ią ten winien opráwić co ią vczyni. UstPraw E2, E2, F2; BibRadz Act 19/19; OrzRozm V2v; áby z onego páńſtwá wypráwiał ludzi ku potrzebie/ iáko oſzácuią ono páńſtwo/ ieſliby inácey vcżynił gárdło mu płáći. BielKron 261v, 403v; Inaestimabiles thesauri. Wielkie niewymowne skárby/ ktorych oſzácowáć nie może Mącz 5b; Litem aestimare, Koſztunek oſzácowáć/ który ſie w práwie vczinił. Mącz 195c, 119d; BielSpr 51; ModrzBaz 28, 121v, 122v, 131, 138v [2 r.]; Co po drogim kámieniu temu/ kto ſię ná nim nie zna/ á oſzácowáć go y pożytku zniego ſobie przywieść nieumie? SkarŻyw 25; á [Litewskie wojsko] zburzywſzy Kuiáwſkie Brzeſćie/ Dobrzynſką y Lęczycką wołośći/ ták wielki pogrom zábijáiąc y w niewolą pędząc vczynili/ iż żaden prawdźiwie tego niemogł oſzácowáć. StryjKron 300; A ieſzliby Pan Barthlomiey Bothlman, czo przibudowal ſſwoym koſſtęm thedy maią tho dacz ná rozeznanie czterzech męzow ná tym dobrze wyrozumiałych, y tho dacz oſſaczowacz, wedlie ych dobrego baczenia ZapKościer 1587/70v; GostGosp 40; Phil Q4; Téż był vſtáwił z Prȩłaty y z Pány przerzeczonémi oſzácowawſzy lekſzé wydatki [leviori comparatione expensarum JanStat 720]/ dla pożytku Korony y kupowánia tych/ którzy ná woynę iádą SarnStat 901 [idem 903], 376, 903, 1103, 1181; SkarKaz 315b; [Kamizelę dziką tak oszacowano: [...] summa czyni ta kamizela fl. 7 gr 19. InwMieszcz 1569 nr 155].
oszacować co [= na ile] (1): Przichodzyl do nas na skargę z myaſta naschego Andrinopolia poddani nasch na ymye Hadzymahmeth ſkarzecz sye na yednego Ormyanyna na ymie Mvrata ktori też bil poddanim naschim yzvniego [Hadżymahmeta] Mvrad wkvpyeczkych rzeczach oſſzaczowawſchi osmdzieſſyat tiſyacz aſpr. y dopyero powiadayą myeſzka w Corvnie polſkiej LibLeg 11/92v.
oszacować na co [= na ile] (2): imputare civitati terna millia, Ná trzi tyſiące oſzácowáć/ álbo ták wielki pobór vłożić. Mącz 333c; á ná którą ſummę oſzácuią/ tedy powinowáći przerzeczonych Mniſzek [...] będą powinni im/ y káżdéy z oſobná połowicę téy ſummy [...] dáwáć. SarnStat 209.
oszacować za co (5): I roſkazalyſmi Staroſczye naſchemv Camyenyeczkyemv. abi mv ymyenye w ſzyal. a ſznyego panv Voyewodzye placzill tho zacz bi thi rzeczi oſſaczowall. LibLeg 11/132v; Leop Zach 11/13; Zárázem od Heleny kſiężny wſzytki ſkárby wzyęto/ náznácżono co miáło być komu/ tákież ná pogrzeb/ oſzácowawſzy iedno z drugim zá ſtho tyſiąc złotych BielKron 403v; RejZwierc 155v; ModrzBaz 28.
Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem i odpowiednikiem: to (2); co (4), jako (4), zaimek pytajny (2)] (10): RejRozpr F3; To też iuż więc ná poły [żona] wſzytko dzyeli s tobą. Iuż ná poły pieniądze ná poły poduſzká/ Oſzácuyże zacż ſtánie ſámá páni duſzká. RejWiz 58; y oſzácował [Olbrycht] wiele chćiał od niego [od Arcybiskupa] BielKron 236v; Apprecio, Cenię/ oſzácuię/ co ktora rzecz waży Mącz 320a; Statuite quanti hoc putetis, Oſzácuycie yáko wam to drogo zda. Mącz 412c, 5a; RejZwierc 251; BielSpr 51; Bo á kto to oſzácuie/ iáko wielkie nakłády bywáią/ ná koſztowne ſzáty/ ná cżći/ y ná łáńcuchy złote? ModrzBaz 124; KTórzy to Woiewodowie/ iáko/ y ná iáką formę ma kto co robić/ y iáko drogo który rzemieſłnik ma którą robotę wypuśćić od rąk/ oſzácowáć máią. SarnStat 287.
W charakterystycznych połączeniach: oszacować dochod (3), dzierżawę, imienie, majętność, szkodę (2), ziemię; oszacować drogo, niesprawiedliwie, prawdziwie, sprawiedliwie, źle.
oszacować czego [składnia zależna od „skosztować”] (1): Censuram vini facere, Skoſztowáć y oſzácowáć winá. Mącz 47a.
Ze zdaniem dopełnieniowym (1): Zaſz on co chędogiego da ſobie vcżynić/ Bo pirwey oſzácuie co ná co ma wynidź. Iedzye w drogę w káżdy kierz z dáleká zágląda/ Máca worká á trzoſá w zánádrá pociąga. RejWiz 13.
oszacować kogo, co (6): RejWiz 105; RejPos 228; Ieſli mię/ pánie/ ſłuſznie oſzácował Zły człowiek/ á ma do mnie iáką winę: Ieſlim przyiáźni nie ſzczyrze záchował/ A do złéy chęći dał z śiebie przyczynę KochPs 9; CzechEp 324, 325; Niechże lichy prośćinká/ ſwą prawdę vdáie/ A bogáty ſwé fałſzé/ wnet prawdá zá iáie. Zleby ią oſzácował/ gdyż wiele należy/ Z których vſt y oſoby co ná świát wybieży. GosłCast 70.
Ze zdaniem dopełnieniowym (2): A to w niwecż gdy on ſpi wſzyſcy o nim cżuią/ A co we dnie źle ſpráwił w nocy oſzácuią. RejWiz 12; Vix statuere apud animum meum possum utrum peior ipsa res an peiore exemplo agatur, Nie mogę rozeznáć/ oſzácowáć/ oſędźić/ álbo nie mogę ſie z tego wypráwić/ rozumem ſwym oſięgnąć yeſli etć. Mącz 412b.
Synonimy: 2. osądzić, sądzić; 3. obmowić.
Formacje współrdzenne cf SZACOWAĆ.
Cf OBSZACOWAĆ, OSZACOWANIE, OSZACOWANY
TG