[zaloguj się]
[pdf]

OŚWIADCZAĆ SIĘ (74) vb impf

oświadczać się (70), oświadszać się (3), oświaczać się (1); oświaczać się Calep; oświadczać się : oświadszać się BibRadz (9:1), BielKron (3:1), BudBib (6:1).

się (53), sie (21).

-dcz- (67), -ttz- (2), -dtz- (1).

o jasne; -wiåd- (45), -wiad- (21); -wiåd- GroicPorz, KrowObr, Leop, OrzQuin, RejPosWiecz3, WujJudConf, BudBib (8), SkarŻyw (2), ReszPrz (2), WujNT (8), JanNKar, PowodPr (3), SkarKaz; -wiåd- : -wiad- BibRadz (2:8), BielKron (3:1), CzechRozm (4:2), CzechEp (2:8), NiemObr (3:2).

Fleksja
indicativus
praes
sg pl
1 oświådczåm się oświådczåmy się
3 oświådczå się oświådczają się
praet
sg pl
1 m m pers -smy oświådczali się
2 m -ś się oświådczał m pers
3 m oświådczåł się m pers oświådczali się
fut
sg
1 m oświådczåć się będę
3 m będzie się oświådczåł

praes 1 sg oświådczåm się (19). ◊ 3 sg oświådczå się (14). ◊ 1 pl oświådczåmy się (7). ◊ 3 pl oświådczają się (3). ◊ fut 1 sg m oświådczåć się będę (1). ◊ 3 sg m będzie się oświådczåł (1). ◊ praet 2 sg m -ś się oświådczał (2). ◊ 3 sg m oświådczåł się (10). ◊ 1 pl m pers -smy oświådczali się (1). ◊ 3 pl m pers oświådczali się (6). ◊ part praes act oświådczając się (10).

Sł stp: oświedczać się, Cn notuje, Linde XVII (z Cn; XVIII) w. s.v. oświadczyć.

1. Zapewniać uroczyście, pod przysięgą, stwierdzać coś, wyznawać; contestari, testificari PolAnt, Vulg, Cn; protestari PolAnt, Calep, Cn (63): To gdy rzekł Iezus/ zatrwożył ſię w Duchu/ á oświadczáiąc ſię rzekł/ Záprawdę wam powiedam/ że ieden z was zdrádźi mię. BibRadz Ioann 13/21; BielKron 206; OrzQuin Bv; Iáwnie ſie oświadcża Dawid w ſpowiedźi ſwoiey do Bogá mowiąc: Grzech moy obiáwiłem tobie WujJudConf 83; BudBib 2.Esdr 9/26; Protestor – Oſwiacząm ſie. Calep [866]a.

oświadczać się komu (7): Diar 29, 89; Leop 4.Reg 17/13; Przetoż oświadczam ſię wam dniá dźiśieyſzego/ żećiem ia ieſt czyſt ode krwie wſzytkich. WujNT Act 20/26; A oświadczam ſię záſię káżdemu człowiekowi obrzezuiącemu ſię/ iż powinien ieſt wſzytek zakon pełnić. WujNT Gal 5/3, Apoc 22/18; SkarKaz 421b.

oświadczać się przeciw(ko) komu (5): A wſzákożeś im ty folgował przez wiele lat/ oświadczáiąc ſię przećiwko nim Duchem twym przez Proroki twoie/ á coż gdy oni nie ſłucháli BibRadz 2.Esdr 9/30; Słuchayże ludu moy coć powiem/ zrozumieyże Izraelu gdy ſię przećiw tobie oſwiádczać będę/ ábowiemem ia ieſt Bog á Bog twoy. BibRadz Ps 49/7, 2.Esdr 9/34; BudBib 2.Esdr 9/34.

oświadczać się na kogo (2): Bo będzie (to) ieſli przepomináiąc przepomniſz Iehowy Bogá twego [...] oświadſzam ſię ná was dziſia/ że ginąc wyginiećie BudBib Deut 8/19, Zach 3/6.

oświadczać się przez kogo (5): Leop 4.Reg 17/13; BibRadz 2.Esdr 9/30; BielKron 209v; BudBib 2.Esdr 9/30; Ale znácżniey ieſzcże oświadcża ſie Bog przez inſzego Proroká mowiąc: iż lud ſwoy podawał w moc pogáńſką zá trzy grzechy. PowodPr 69.

oświadczać się czym (4): áni byli pilni roſkazánia twego/ áni świádectw kthoremiś ſię oświádczał przećiwko nim BibRadz 2.Esdr 9/34, 2.Esdr 9/30; BudBib 2.Esdr 9/30, 34.

oświadczać się przed kim (5), przed czym (1): Diar 42; Thedym mowił/ Słuchayże ludu moy/ oświádczamći ſię przed tobą [et testificari faciam in te]/ o Izráelu będźieſz mię ſłuchał. BibRadz Ps 80/9; Nieśmiáłá [cesarzowa] cżynić bez práwia kośćiołowi: ále wołáiąc/ y przed wſzytkim ſię ludem oświadcżáiąc/ muśiáłá ſię z ſromotą wroćić. SkarŻyw 89; CzechEp 216; Oświadcżam ſię iáko niekiedy Moyzeſz mowił/ przed niebem y przed źiemią/ żem wam przełożył żywot y śmierć ReszPrz 106, 103.

oświadczać się w czym (20): 1. Dawid z wielkiem vfániem modli ſię Pánu. 11. Oświádcza ſię w ſwey niewinnośći. 4. Iż ſię ſtrzegł zgromádzenia złoſćiwych. BibRadz Ps 25 arg; tylko iż nie przyſzedł chwały ſwey ſzukáć [Chrystus]/ ále chwały Bogá Oycá ſwego. [...] iáko ſie ſam w tym oſwiadcżał. CzechRozm 195; CzechEp 215, 297; tym tedy duchem [bożym] natchnieni będąc Prorocy/ mowili nie iáko ſwoie/ ále iáko ſłowá Boże/ dla cżego/ w tym ſię oświádcżáiąc/ poſpolićie tych ſłow vżywáli. Haec dicit dominus. NiemObr 71; niechże ſie nikt nie obraża/ iż ſwego (P. Bog widźi) nic nie ſzukáiąc/ dobrá poſpolitego iáko mogę wbrod ochraniam. Znam to y ſam/ iż niekiedy kęs oſtrze: ále dalibog nie złym vmyſłem/ y (iáko mniemam) vcżćiwie: y w tym ſie ſolenniter oświadcżam. PowodPr 85. Cf Ze zdaniem.

cum inf (1): Vlmenſes álbo Vlmiánie wyieżdżáli przećiw Ceſarzowi/ ledwy ie kſobie przypuśćił/ áto dlatego/ iż ſie oſwiádcżáli być z Luteryany BielKron 207v.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: w tym (14); iż (23), że (15)] (38): Czego się my warując jako posłańcy od rycerstwa koronnego a braci swej oświadczamy się, iż na to nie zezwalamy, bo ani zwolić możemy. Diar 60, 29, 42, 89; Potym ná bliſkich trzech Sądźiech [...] będźie ſye oświadczał iáwnie/ iż o to mężoboyſtwo kthoby kolwiek go winował/ gotow káżdemu odpowiádáć GroicPorz o2; KrowObr B4v; BibRadz *6, Ps 25 arg, Hab 2 arg; RejPosWiecz3 96; BudBib Deut 8/19; A zaſz tego nie pámiętaſz/ iáko ſie cżęſto Bog oświádcżał w tym/ że on ſam bez rády y pomocy cżyiey/ pálcámi rąk ſwych niebo y żiemię vcżynił? CzechRozm 36, 24, 97, 259v, 260v; SkarŻyw 336; Dla tegoć ono y Piotr ś. w tym ſię oświádcża/ iż nie náſládowáli baiek ſubtylnie zmyślonych/ opowiedáiąc moc Páná Iezuſá Chriſtuſá/ ále ták/ iáko ocżymá widźieli máieſtat iego. CzechEp 208; A to koniecżnie co by było/ otworzyśćiey wyłożę/ áby kto nie mnimał że ia ták mowię/ iáko zwykli mowić Poetowie wey iák ſię oświádcża iż po prostu y ſzcżyrze mowić chce. CzechEp 258, 141, 173, 208, 216, 219; Páweł Apoſtoł oświádcża ſię/ iż wierze Korintcżykow pánowáć niechćiał NiemObr 18, 81, 95, 119; ReszPrz 103, 106; Poſlowie ziemſci zroznich Woiewodztw oſwiattzali ſie ze ſie im bez prawie dzialo PaprUp Iv, K3v; ActReg 76; WujNT Ioann 3 arg, Act 20/26, Gal 5/3; JanNKar D2; OSwiadcża ſię Pan Bog cżęſtokroć w ſtárym zakonie/ iż on lud Izráelſki/ z dáremney miłośći obrał ſobie był PowodPr 15, 69.

Szeregi: »modlić się i oświadczać« (1): Iáko ieſt v Tobiaſzá młodſzego/ ktory ſię ták modlił y oświadczał P. Bogu żonę biorąc: (Ty wieſz iż nie dla roſkoſzy biorę żonę/ ále dla chući ku potomſtwu [...]) SkarKaz 421b.

»opowiedać się i oświadczać« (3): gdyż my się WKM swemu MP i IchM senatorom koronnem opowiedamy i oświadczamy, że nic takowego na stan rycerski i na żaden iny nie zezwalamy Diar 89; KrowObr B4v; ReszPrz 103.

2. Przysięgać na czyjeś imię, wzywać kogoś lub coś na świadka; contestari PolAnt (6):

oświadczać się na kogo kim, czym (2): A iać ſię oświadczam tobą oycże ná mátkę ſynow twych/ ktorzy przymierza mego ſtrzedz nie chćieli. BudBib 4.Esdr 2/5. Cſ »oświadczać się niebem i ziemią«.

Ze zdaniem dopełnieniowym [iż] (2): A przetoż teraz oſwiadſzam ſię Pánem/ ktory mię vtwierdźił/ [...] iż dźiś zábit będźie Adoniáſz BibRadz 3.Reg 2/24; BudBib Deut 4/26.

Zwroty: »oświadczać się [na kogo] niebem i ziemią« (1): Oświadcżam ſię ná was dziſia niebem y ziemią [Contestari feci in vos coelos et terram]/ iſz ginąc poginiećie rychło z ziemie BudBib Deut 4/26.

»oświadczać się Panem« (3): BibRadz 3.Reg 2/24, Iudith 13/19; Oświadcżam ſię Pánem [Et vivit Dominus] ktory mię ſtrzegł w tey drodze kędym chodziłá/ bo oblicże moie przywiodło go ku zginieniu/ á nie popełnił zemną żadney ſproſney áni obrzydłey złośći. BudBib Iudith 13/19.

3. Napominać uroczyście, pod przysięgą; testari, testificań Vulg (4):

Ze zdaniem dopełnieniowym [aby] (4): Potym iechał [Antenor] do Acháye gdzye był Kaſtor y Polux/ proſząc tákież y oſwiadſzaiąc ſie/ áby wroćili krolewſką ſioſtrę. BielKron 55v; WujNT 1.Thess 2/12, Eph 4/17, 1.Tim 5/21.

W połączeniu szeregowym (1): Iákoż wiećie iżeſmy káżdego z was (iáko oćiec dźiatki ſwoie) nápominali y ćieſzyli/ y oświadczáli ſię ábyśćie poſtępowáli przyſtoynie w Bogu/ ktory was wezwał do ſwego kroleſtwá y chwały. WujNT 1.Thess 2/12.

Zwroty: »oświadczać się przed Bogiem i Jezu Chrystem (a. Chrystusem Jezusem)« (2): Oświadczam ſię przed Bogiem y Chriſtuſem Ieſuſem [Testor coram Deo et Christo Iesu] y ánioły wybránymi/ ábyś tego ſtrzegł oprocz vbliżenia/ nic nie czyniąc z przychylnośći ku ktorey ſtronie. WujNT 1.Tim 5/21, 2.Tim 4/1.

»oświadczać się w Panu« (1): To tedy powiedam y oświadczam ſię w Pánu [Hoc igitur dico et testificor in Domino]: ábyśćie ſię więcey nie ſpráwowáli iáko ſię Pogánie ſpráwuią w proznośći vmyſłu ſwego/ záćmiony máiąc rozſądek WujNT Eph 4/17.

Szereg: »powiedać i oświadczać się« (1): WujNT Eph 4/17 cf »oświadczać się w Panu«.
4. Opowiadać się za kimś, po czyjejś stronie [przy kim] (1):
Szereg: »popisować się i oświadczać« (1): tom też o nim/ co rozumiem z dárowánia Bożego/ y z Patreſow kátholiki Rzymſkiey nápiſał. Popiſuiąc ſię też y oświádcżáiąc przy iedynym ſynu namileyſzym Bożym Iezuśie Chriſtuśie pánu mym CzechEp 425.

Synonimy: 1. opowiedać się; 3. napominać; 4. popisować się.

Formacje współrdzenne cf ŚWIADCZYĆ.

Cf OŚWIADCZANIE SIĘ

EW