[zaloguj się]
[pdf]

OWOC (1068) sb m

owoc (1068), [owac (?)] (dial. kaszubski).

-c (1065), -ć (3).

Oba o jasne.

Fleksja
sg pl
N owoc owoce
G owocu, owoca owoców
A owoc owoce
I owocem owocami, owocmi, owocy
L owocu owocach, owococh, owocech
V owocu owoce

sg N owoc (206). ◊ G owocu (181), owoca (2); -a BielŻyw; -u : -a OpecŻyw (1:1). ◊ A owoc (274). ◊ I owocem (26); -em (2), -(e)m (24). ◊ L owocu (8). ◊ V owocu (2). ◊ pl N owoce (78). ◊ G owoców (130); -ów (5), -(o)w (125). ◊ A owoce (128). ◊ I owocami (7) KrowObr, GrzegŚm, Oczko, WerGośc, Calep, KołakSzczęśl, GosłCast, owocmi (2) LubPs, SienLek, owocy (2) SkarJedn, SkarŻyw. ◊ L owocach (16), owococh (4), owocech (1); -ach : -och RejPos (1:2); -och : -ech FalZioł (2:1); ~ -ach (7), Murm (2), BibRadz, WujJud CzechRozm, LatHar, SkarKaz, -åch (3) Mącz, RejPos, SkarŻyw, -(a)ch (6). ◊ V owoce (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Znaczenia
1. Tą część drzewa, krzewu, zioła, która zawiera nasiona; foetus, fructus, frux, pomum Cn (584): RejWiz 179v; Zizipha Vulgo, Iuiube, Yeſt owoc nieyáki Mącz 512d; Termes – Gałaska z owoczem vłomioną, zatknienie nagraniczi. Calag 1057a, 122a, [570]a.

owoc czyj (1): Proch z liſcia áz [!] owoczu tego drzewa [jaworu]/ ieſt ſzkodliwy płuca m [!] wyſuſzaiącz zbytnie wylkoſć przyrodzoną FalZioł I 108d.

W połączeniu z nazwą drzewa (2): Też woda w ktoreyby był warzony wirzbowy owoc/ daie wſpomożenie ktory cżłowiek krwią pluie FalZioł I 134b, I 134a.

a. O jadalnych owocach drzew, krzewów, ziół; plon z tych drzew itp.; fructus Murm, Mymer1, BartBydg, Miech, HistAl Vulg, PolAnt, Mącz, JanStat, Cn; pomum Murm, BartBydg, HistAl, Mącz, Calep, Cn; frux Vulg, Mącz, Modrz, Cn; foetus Mącz, Cn; baca, partus Mącz [często w funkcji coll.] (568): Pomum, Alle frucht der bmen die gut eſſen iſt. Wſſelky owoc/ godny ku yedżenyu Murm 108; De fructibus Arborum. Von fruchten der bmen. O Owoczách. Murm 108, 108; Mymer1 19v; HistJóz B4; Iezu kthorys figowemu drzewu podłe drogi iedno telko liſcie maiączim przez owoczu/ złorzecżył. TarDuch B7; w ktorimto liſtku ma [ziele zwane alki a. wysuki] macherziki/ á wnich ſą iakoby iagody czirwone/ ktorego owoczu moc ieſt, podobna/ moczy iagod wilcżych. FalZioł I 6b; Sok owoczu tego ziela zwodką babcżaną/ zaſtanawia biegunkę będączą od kiełka niedziel FalZioł I 21b; á gdy w receptach naydzieſz piſano o Trłycży/ maſz rozumieć nie o zielu ale owoczu [o źiárnkach SienHerb 38b]/ s ktorego owoczu ſkorecżkę wirzchnią zdzieraią FalZioł I 30d; naſienia lactucżanego kurzey nogi/ ięcżmieniu/ iuiube/ ſebeſten, (w aptecze ty owocze ſą) FalZioł I 32a, I 86d, 87c, 108a, d, 122a (30); Lato ieſt ożywiciel wſzitkich zioł, y ſiania y vroda owoczow BielŻyw 136; Cżemu ſłodkiego owoczu richley ſie na gie niż kwaſnego. GlabGad 15; Kto chce więcey cżytać o ziołach albo y o owoczach zdrowych albo nie zdrowych GlabGad I6v, I4v [4 r.], I5, I5v, I6 [2 r.], I6 żp (15); A naſiali roi y naſzcżepili winnic/ y napłodzili owoczow narodzenia. WróbŻołt 106/37, kk8v; LibMal 1554/190v; GliczKsiąż I; Owoce ku ludzkiey żywnośći. LubPs X5v marg; KrowObr 97v, 114v [2 r.], 119, 120, 125; RejWiz 13v, 177; Rzekł [Bóg]: Niechay wypuśći z ſiebie ziemiá trawę zieloną/ kthoraby z ſiebie naſienie dawáłá/ y drzewo iábłcżyſte/ dáiące owoc kożde według narodu ſwego Leop Gen 1/11; Iábłká kthore vrodzą/ niecżyſte będą/ áni ich będziećie ieśc: Ale cżwartego roku/ wſſyſthek owoc ich będzie poświęcon chwálebny Pánu Leop Lev 19/24, Eccli 27/7; RejFig Cc4v; Bo iákoć ſzcżep ſprochnieie/ wnet owoc cżyrwiwy/ A ná złey roli záwżdy/ vroſtą pokrzywy. RejZwierz 111v, 74v; wyiádły [szarańcza] wſzytko źiele/ y wſzythki owoce ná drzewach BibRadz Ex 10/15; Y nátychmiaſt wyſzłá wielka obfithość owocow y rozprzyſmáki vſtham BibRadz 4.Esdr 6/44, Is 18/5, Matth 21/41; Arabia fortunna tá leży ná południe/ ku morzu Arábſkiemu y Perſkiemu przyległá/ ziemiá vrodzáyna/ rzek/ bydłá/ rozmáitych owocow ma doſyć/ źioł rozlicżnych. BielKron 264, 40, 40v [2 r.], 50v, 79, 89v (15); Nauci putamen nucis sive membranula quae in nucis iuglandis medio est, Luſzczina orzechá álbo skórká ná yądrku orzechowym też wſziſtko to co od owoców odchodzy. Mącz 242b; Oculos, Oko. Etiam de arboribus dicitur, Pączki ná drzewiech gdy ſie pukáyą z których kwiećie/ á potym owoce bywáyą. Mącz 259b; Salagma, Wſzelákie konfekty z owoców vczinione/ álbo ſamy owoce/ yáko yábłká/ gruſzki/ yágodi/ wiśnie/ rzepá/ orzechy/ ná długie chowánie vłożone y przypráwione. Mącz 365a, 24a, 32c, 39b, 64d, 66a (23); Miedzy Owocmi/ iedno Figi á Winne iágody dobrze doſtałe SienLek 7v, 4v, 43v, Xxx3; Azaſz nie opátrził Eliaſzá gdj mu krucy owoc ná puſzcżą nośili? RejAp 59, 54, 152v, 188; HistRzym 63v [2 r.], 64; RejPos 250v [2 r.]; RejZwierc 110, 172v; BudBib Os 9/10; SkarJedn 47; Nie ieſt y tho trudno/ zá góry/ zá morze iácháć/ álbo poſłáć po rzeczy różne/ po korzenie/ po drzewá/ po owoce/ albo ich ſoki/ tym kráiom w których ſye rodźi nieſłycháné Oczko 2; vyrzał ná pálmie owoc/ ktory dáctili zowią SkarŻyw 50, A3, 259; KlonŻal D2; ArtKanc N14v; Arbutus – Drzewow [!] maiące owoc podobniwiſzniom. Calep 88b; Tragemata – Owoce y wſzelyakie cukry ktore przi ſerze dawaią. Calep 1076b, 154b, [345]b, 569a, 690a, 781b; Sádow pilno ſtrzedz: á gdy przyydźie cżás/ owoc rządnie odbieráć: iedno ſuſzyć/ drugie chowáć. GostGosp 64, 98, 130, 167; GostGospSieb +4; GrabowSet C2v; Oto iuz trzy látá ſą iáko przychodzę ſzukáiąc owocu ná tey fidze: á nie náyduię. WujNT Luc 13/7, przedm 37, Matth 21/34, 41, 5. 89, Luc 13/6, s. 252 [2 r.]; SkarKaz 635a.

owoc z czego (22): Przez ſſeść lath będzieſz oſiewał rolą twoię/ takieſz przez ſſeść lath będzieſz ſpráwował winnicę twoię/ á owoce zniey będzieſz zbierał Leop Lev 25/3, Lev 19/23, Is 65/21; BibRadz Mar 11/14; BielKron 6; Iáko látoroſl [winna] nie może cżynić y wypuſzcżáć owocu ſámá s ſiebie/ ieſliby nie biłá trwáłá y mocna w máćicy RejPosWiecz2 93; BudNT a5v; Niech iuż nikt ná wieki nie vżywa owocu z ćiebie WujNT Mar 11/14. Cf »owoc z drzewa«, »owoce z winnice«.

owoc czyj [w tym: G sb i pron (35), ai poss (21), pron poss (3)] (59): Naprzod według powieſci dyaſcordis iż ieſt owocz tego ziela barzo dobry naprzeciwko niemocżam płucznym FalZioł I 108a, I 6c, 21b [2 r.], 87d, 108a, III 23a; MurzNT 98 marg; BibRadz Lev 19/23, 26/4, Is 65/21, Ez 34/27, Dan 4/9, 11; BielKron 40; RejAp 188; RejPos 204v; Wołał mocno y mowił tak/ Porąbćie drzewo/ á obetnićie gałęzie iego/ zrzuććie látorośli iego/ á rozproſzćie owoce iego/ niech będą rozpędzone zwierzętá z pod niego BudBib Dan 4/14[11], Dan 4/12[9]; Kto kiedy żołnierſką ſluzy o ſwym nakłádźie? kto ſádźi winnicę/ á owocu iey nie vżywa? kto páśie ſtádo/ á mleká z ſtádá nie ie? LatHar 127. Cf W połączeniu z przymiotnikiem od nazwy drzewa: »daktylowy owoc; owoc datełki«, »owoc drzewa«, »jabłka owoc«, »owoc mirystyki«, »oliwki owoc«, »owoc winnice«, »żołędny owoc«.

W połączeniu z przymiotnikiem od nazwy drzewa (krzewu, zioła) [w tym: bobkowy (2), cedrowy, figowy, gruszczany, kaparowy (2), migdałowy, oliwny, palmowy (3), śliwowy, tarnkowy, tryłyczowy] (15): FalZioł I 31a, III 13d, 14a, 16c, 20a; GlabGad 16; Gdy też będzież zbierał owoce oliwne/ ieſli co ná drzewie zoſtánie/ nie wroćiż ſie záś to otrząść. Leop Deut 24/20; przynośili [Nigryte] Koty morſkie/ tákież Małpy/ Dáktyły y Palmowe owoce BielKron 451v; Palmae fructus, Owoc pálmowy. Mącz [274]a; Pyrum, Gruſzká owoc zwłaſzczá gruſzczány. Mącz 334b, 328b, 408b, 42Ią; SkarŻyw 493; Cedrides – Cedrowi owoc. Calep 176b.

W połączeniach szeregowych (19): Czaſy zbierania ziół/ Kwiatow/ Korzenia/ naſienia/ y owoczu. FalZioł V 118, [*7]; Drugie możem bacżyć iż w onych krainach, nie roſtą wina, figi, ani żadne owoce ſlodkie MiechGlab *4; Karmił go Anyoł długo/ przynoſząc mu chlebá/ Iábłek/ wody/ owocow/ y cżego potrzebá. RejWiz 155v; Znaſzáli ná tákie weſela ſpołu mąki/ chleb/ figi/ mięſá/ ryby/ owoce/ y wſzelkie ſtráwy/ według przemożenia káżdy. BielKron 272v; Ma Hiſzpania winá/ zboża obfithość/ źwierzow/ miąs doſyć/ owocow dobrych/ ktorych tu w tych źiemiách nie maſz. BielKron 279v; Nabiáłu wſzelkiego doſyć máią y owocow wſzelkich/ thákież iágod winnych kthore zowiemy rozynki. BielKron 453v, 266v, 284v, 447, 453v; GrzegRóżn Ev; W iedzeniu tedy kápuſty/ źioł/ owocow/ y wilgich rzeczy pożyway miernie. SienLek 5; tedy dźieći máłe záchodzą przedáiąc thy rzecży ktorych potrzebuią ku żywnośći/ iáko Chleb/ Owoc/ Sery/ Owies/ Ięczmień zá pieniądze BielSpr 54; Oczko 1v, 3v, 24v; WerGośc 259; iednem źwierżętom kazał ieść tráwę/ drugim korżonki/ tym liśćie/ owym z drżewa owoc/ niektorym źiarná/ á niektorym też mięſo inych źwierżąt GórnRozm Nv.

W przeciwstawieniach: »owoc ... goły korzeń, kwiecie, mięso, ziele« (4): á gdy w receptach naydzieſz piſano o Trłycży/ maſz rozumieć nie o zielu ale o owoczu FalZioł I 30d; zmyſliłem ſobie Poſth nigdy nie iadáć mięſá/ tylko trochę owocow BielKron 459; A zaſz niekoſztownieyſzy owoc niż goły korzeń? WujJud 110v; By/ [Pan] błogoſłáwił/ polam w obfitośći/ Ták/ iżby źiemiá miłá/ Więcey owocu niż kwiećia rodźiłá. GrabowSet T3v.

W porównaniach (12): OpecŻyw 15; tákże też y orzechy máiąc owoc wielki iáko málony/ tám byłá nie zlicżona wielkoſć małp. HistAl L6; bo my pierwey bywamy vſpráwiedliwieni niſz co dobrego vtzyniemy/ iáko y drzewo pierwey muśi być dobre/ niſſli owoce dobre s ſiebie pokaże KrowObr 59; Boć náuká ieſt by kwiát co ná drzewie roście/ Ale mądrość zá owoc sſtánie wſzytkim proście. RejWiz 80; Iáko znać z owocu opráwę drzewá ták ſerce znać człowiecze z rozmyſlney powieſći. BibRadz Eccli 27/6[7]; Czudność tedy zwierzchnia prawdziwy znák ieſt/ á piątno/ wnętrzney dobroći/ iáko piękny kwiát ná drzewie znákiem ieſt dobrego owocu: á my przez tho co widzimy/ dochodzimy tego cżego widzieć nie możem GórnDworz Ll5; Ale ktho ſie ozdobi cnotą [...]/ ten ieſt iáko ſzcżep pięknie vſzcżepiony/ ktory s ſiebie nadobne iágodki á wdzięcżne owoce záwżdy podawáć może. RejZwierc 52v; Kwiáth bez owocu/ Wiárá bez cnoty. RejZwierc 259v marg, Aaa4v; CzechRozm 87; Nie ták ogród polewány owoc dáie: iáko kośćioł gdy ſię męcżeńſką krwią pokrapia. SkarŻyw 130; Hiasco – Padam ſie iako owoc dozrzały. Calep 482b.

W charakterystycznych połączeniach: owoc cirpki, doskonały, drogi (3), gorszy, kwaśny, lepszy (2), mnogi, obfity (obfitszy) (2), przewyborny, rozkoszny (3), rozliczny (5), rozmaity (7), słodki (3), surowy, szkodliwy, szlachetny, tłusty, wdzięczny (5), wielki, zagniły, zdrowy (nazdrowszy) (2); owoce dziwne, rozmaite; owocow obfitość, uroda.

Przysłowia bibl.: ták teſz nie wſzyſcy ſą wnetże kośćiołem/ ktorzy ſie kośćiołem tzynią [...]. Abowiem Pan Kryſthus powiedział: Z owocow [ich pozn]áćie ie. KrowObr A3, 88; SarnUzn G8, H5v; RejPos 64v, 186v, 187, 189v; WujJud ktv; Bo káżde drzewo z właſnego owocu poznáwáią. BudNT Luc 6/44; CzechEp 37 [2 r.]; Drzewo znáć z owocu. A ſerce z vczynkow. WujNT Luc 4 arg; Gdyż káżde drzewo z właſnego owocu bywa poznane: Boć nie zbieráią z ćiernia fig: áni z głogu zbieráią winnych iágod. WujNT Luc 6/44, Matth 7/16, 20, 12/33, Yyyyy2v [2 r.] [Ogółem 19 r.]

Z Dawná to ták poſpołu/ iedno z drugim chodzi/ Poſpolicie dobry ſzcżep/ dobry owoc rodzi. RejZwierz 74v; EZechiaſz ſyn Acháſow krolował nád Iudą [...] dobry owoc ze złego drzewá był BielKron 88v; SarnUzn G8v; Tákże też záſię drzewo złe owocze złe podawa s ſiebie. RejPos 186v, 186v, 187 [2 r.], 189v; Nie ieſt bo dobre drzewo/ czyniące owoc zły. Ani drzewo złe/ cżyniące owoc dobry. BudNT Luc 6/43; ZAwżdy ná dobrym drzewie dobry owoc bywa/ Tákże cnotliwy ociec dobre ſyny miewa. PaprPan Dd2v; Tákći wſzelkie drzewo dobre/ owoce dobre rodźi: á złe drzewo/ owoce złe rodźi. WujNT Matth 7/17, Matth 7/18 [2 r.], Luc 6/43 [2 r.]. [Ogółem 17 r.]

Frazy: »owoc dostawa się« (1): gdy iuż dobrze ciepło zagrzeie też ſie owoc doſtawa. GlabGad C7.

»owoc (u)roście; owoc rostący« (2;2): BielKron 446; Nux. Orzech/ wſzeláki owoc w ſzczeſzuyách roſtący yáko ſą orzechy/ migdały/ káſtany/ żołądz/ muſzkat. Mącz 255c, Spongiolae etiam dicuntur, Owoc ná polney rożey roſtący. Mącz 410c; ieſli ná nim [drzewku przy drodze] owoc iáki vroſcie/ áliżći go kiymi wnet otłuką RejZwierc 21v.

»owoce wiszą« (3): páná tákiego czo ſie thákiemi ludźmi báwi zową owym drzewem co wyſoko ná ſkále ſtoi [...]/ á piękne owoce wiſzą ná nim/ á tilko iż ich wrony á ſroki vżywáią. RejZwierc 49, 172v; Spathalion – Gałaska na ktorei owocze wiſzą. Calep 995b.

Zwroty: »owoc chować« [szyk zmienny] (2): Oportheca, Owocowa piwnicá w którey owoc chowáyą. Mącz 266a; Condere et repondere fructus. Chować owoc. Mącz 311d; Calep [733]b.

»czynić, czyniący owoc« = faciens fructum PolAnt, Vulg [szyk zmienny] (4:3): Wſzelkié tedy drzewo/ ktoré mieczyni [!] owocu dobrego wyćinaią i wogień miecą. MurzNT Luc 3/9 [Przekład tego samego tekstu CzechRozm]; Leop Gen 1/12; Y rzekł Bog niech zrodzi ziemiá tráwę (y) ziele płodzące naſienie/ (y) drzewo płodne cżyniące owoc wedle rodzáiu ſwego BudBib Gen 1/11; CzechRozm 257v; wiemy bowiem co obiecano drzewu niepożytecżnemu/ ktore owocu nie cżyni ReszPrz 57; WujNT Matth 12/33 [2 r.].

»mieć, mający owoc« [szyk zmienny] (5:1): Gruſzká z iábłonią z rozmowy/ Doieżdżáły ná ſie ſłowy: Iedná drugiey vrągáłá/ Iżby gorſzy owoc miáłá. BierEz L4v; Biały bluſzcż ma biały owocz/ á cżarny ma cżarny owocz FalZioł I 48c; PAproć roſcie na khamiennych mieyſczach na gorach/ kwiathku żadnego niema ani owoczu FalZioł I 55c, I 120c, 125d.

»(na-, po-, wy)zbierać, (o-, ze)brać owoc« = colligere, decerpere, stringere, percipere fructum Mącz; colligere fructum PolAnt [szyk zmienny] (6:3): Leop Deut 24/20; Percipere fructum ex arbore. Owoc z drzewa obráć. Mącz 36d, 39c, 421a; Tákowi ſą podobni oracżom gnuśnym á leniwym/ ktorzy z wielką pilnoſcią ſzcżepią drzewá rozmaite/ á potym o nie máło dbáią/ y nie biorą też owocu z nich ktorego ſie ſpodzyewáli. RejPosWstaw [412]v; A wyzbierayćie wino/ y letne (owoce)/ y oliwę a chowayćie w nacżynia wáſze BudBib Ier 40/10, Ier 40/12; Bo iáko ſadownik wedle nátury drzewá/ iedny owoce ſam ręką ſwoią zbiera/ iáko wiśnie/ broſkwinie y inne iágody miękkie: drugie trzęśie iáko gruſzki y iábłká SkarŻyw 80; Odbieżą was iáko cháłupki przy iábłkách/ gdy owoce pozbieráią/ którą ládá wiátr rozwieie. SkarKazSej 673b.

»owocow nasuszyć« (1): Zaſz też wádzi y powidłek ſobie nádziáłáć? owocow náſuſzyć/ rożycżek álbo inych ziółek náſmáżyć/ wodecżek nápalić RejZwierc 110v.

»owoce obrywać« (1): Krádnie rzecży ogrodne/ owoce obrywa: Kiedy drzwiámi nie może/ przez párkan ſię wrywa. KlonWor 34.

»owoc otrząść« (1): Decerpere foetus arborum. Otrząść/ albo zebráć owoć [!] z drzéw. Mącz 39c.

»(po-, wy)da(wa)ć, (po)da(wa)jący owoc« = fructum dare Vulg, PolAnt; fructum conducere HistAl; fructum facere, fructifer Vulg [szyk zmienny] (41:6): Ktora [gruszka czy jabłoń] lepſzy owoc dawa/ Ogrodnik to rozeznawa BierEz L4v; OpecŻyw [61]; FalZioł III 20a; WróbŻołt 1/3; HistAl K7; Pátrz iáko zyemiá/ drzewá/ pięknie zákwitáią/ Iákie wdzyęcżne owoce nam s ſiebie dawáią. RejWiz 50, 3 [2 r.]; ſkáźićie káżde miáſto wyborne/ y káżde drzewo dawáiące owoc wytniećie/ y wſſyſtkie ſthudnie záſypiećie/ y káżdą rolą co wybornieyſſą zámiecećie kámieńmi. Leop 4.Reg 3/19; A będzie iáko drzewo kthore w ſzcżepione ieſt przy ćiekących wodách/ kthore owoc ſwoy poda cżáſu ſwego. Leop Ps 1/3; RejZwierz 138v; Niech zrodzi źiemiá źiele wydawáiące náſienie: y drzewo rodzáyne owoc podáiące BibRadz Gen 1/11; Ieſliż winnicá moiá nie poda owocu/ czymże będźie zacnieyſzą nád ine drzewá? BibRadz I 423d marg, Gen 1/12, Lev 26/20, Ier 12/2, 1423d marg (9); BielKron 6; Lotosuel lotus. Drzewo w Africe słotki á dobrze ſmáczny owoc dáyące. Mącz 197d; SarnUzn G8v; RejAp 64, 188; RejPos 4v, 59v, 186v [2 r.], 187 [2 r.]; RejZwierc 7v; RejPosWstaw [1102]; Nie ſobie Iábłoń wdzięczny owoc dawa/ Nie ſam dla ſiebie Człek w pracą ſię wdawa StryjKron 279; Tu pálmowe/ tu bobkowe/ tu drzewo oliwne/ Dáie wonność wyraſtáiąc y owoce dźiwne. KlonŻal C4v; Wino Ieſień, owoce rozmáite dawa ArtKanc P14v, K6; GórnTroas 40; Ziołá/ kwiát/ drzewá/ owoc/ świátu dáią GrabowSet Yv; przeto wſzelkie drzewo ktore nie dáie owocu dobrego będźie wyćięte WujNT Matth 3/10, s. 13, Matth 13/8, Mar 4/7, 8, s. 204, Luc 13/9, Yyyyy2v.

»pożywać owocu« = comedere fructum HistAl, Vulg, PolAnt; fructumedere Vulg [szyk zmienny] (9): niewadzy bierać albo pożywać thego owoczu [náſienia SienHerb 39a] zdrowym ludziem dla zachowania zdrowia. FalZioł I 30d; HistAl 16, K7v; Leop Ier 29/5; BibRadz Gen 3/2, Is 65/21, Ier 29/28; Ktoż kiedy żołnierſką ſwym koſztem ſłuży? ktoż ſádźi winnicę: á z owocu iey nie pożywa? WujNT 1.Cor 9/7 [przekład z tego samego tekstu] PowodPr 22.

»przynieść (a. przynaszać), noszący owoc« = fructum ferens Murm; fructum afferre, dare, ferre PolAnt; fructum adferre Vulg [szyk zmienny] (6:1): Pomus arbor ferens fructus esui aptos. Wſſelkie drzewo noſſące owoc ktory gyedzą. Murm 105; Iako latorośl niemoże owocu przynieśc od ſamyi śiebie/ ieſliby na maćicy nietrfała/ tak ani wy ieſlibyście wemnie niemęſzkali [!]. MurzNT Ioann 15/4; BibRadz 1.Mach 14/8; IAko drzewo wſzelkie/ ktore ſye ná Wioſnę niemiażdży/ ni liścia áni owocu ná láto przynieśie SienLek 108; BudBib Ioel 2/22; Táki podobien będźie drzewu porzécznemu/ Ktore przynośi co rok owoc pánu ſwemu KochPs 3; WujNT Ioann 15/2.

»owoc rodzić, rodzący; (na)rodzi się owoc [z czego]« = pomifer Mącz, Calep; fructus nascitur, fructum facere, ferre, ferens fructum Vulg [szyk zmienny] (14:6;2): nitz naniém [drzewie figowym] nienalázl [Jezus] iedno liſcie/ przeto rzékl k temu drzewu. Nigdy albo na wieki ſie s ciebie owotz więcéy nienarodzi [Nunquam ex te fructus nascatur in sempiternum Vulg Matth 21/19] OpecŻyw 74; RejZwierz 74v; A gdy [...] będźiećie ſzczepić iákie drzewá rodzące owoc ku iedzeniu [plantaveritis omnem arborem cibi] BibRadz Lev 19/23; Caelebs arbor. Niepłodne drzewo/ które żadnego owocu nie rodzi. Mącz 30a; Bis utilis arbor pomis, Yábłoń dwa kroć w rok owoc rodząca. Mącz 511a, [169]b, 309b, 464d; Gdyż drzewo co żadnego owocu nie rodzi/ A iż ſie ná żadną rzecż iną nie przy godzi RejPos 156v; Pomifer – Owocze rodzączi. Calep 820b; GrabowSet T3v; Niechay ſię więcey z ćiebie owoc nie rodźi ná wieki. Y vſchłá zárázem oná figá. WujNT Matth 21/19; A przetoż káżde drzewo nie rodzące owocu dobrego [non faciens fructum bonum]/ będźie wyćięte/ y w ogień wrzucone. WujNT Luc 3/9, Matth 7/17 [2 r.], 18 [2 r.], 19, Ioann 15/2 [2 r.], 4; Iáko płonne gruſzki z láſu przeſádzone lepſzy owoc rodzą SkarKaz 420b.

»owoc rwać« (1): Práwo náſze ieſt/ iż kto z ogrodá moiego roſkoſznego owoc będzye rwał á iadł/ muśi tám zoſtáć BielKron 21v.

»wypuścić (a. wypuszczać) z siebie owoc« (2): rzekł Bog. Oto dałem wám [...] káżde drzewo ktore wypuſzcza z ſiebie owoc drzewá rodzaynego [omnem arborem in qua est fructus arboris seminificans semen] BibRadz Gen 1/29; y drzewo wypuśći cżáſem s ſiebie tháki owoc/ ktory nigdy nie vźrzeie GórnDworz X5v.

»(z)jeść owoc; owoc jedzony« = fructum comedere HistAl, Vulg; poma comedere HistAl [szyk zmienny] (12;2): owocz zbytnie iedzony/ ſzkodzi żołądkowi FalZioł I 11 Ob, III 14a; ſtałi [!] tham przez trzy dni ich owoce iedząc. HistAl K6, M5v; LubPs Yv; A piątego roku będziećie ieść owoce/ pozbierawſſy iábłká kthore ſie z rodzą [!] Leop Lev 19/25; BielKron 1v; vyźrzawſzy niektore drzewo owocne/ iadł owoc iego/ á wnethki ſie nań trąd rzućił HistRzym 63v, 63v, 65v [2 r.]; SkarŻyw 271, 580 marg; GórnRozm Nv.

»owocem żywić się« (1): Chlebá/ mięſá/ ryb/ winá/ piwá/ nie máiąc/ á wżdy po dwu ſet lat żywi bywali/ iedno ſie ogrody á owocem żywili poki ſie nie ięli oráć á kopáć. BielKron 318.

Wyrażenia: »czas owocow« = pora winobrania; tempus fructuum PolAnt, Vulg (2): A gdy śię przybliżył czas owoców/ poſłáł ſługi ſwoie do onych to winiarzow aby wźięli (marg) owoce (–) pożytki iego MurzNT Matth 21/34; BibRadz Matth 21/34; WujNT Matth 21/34.

»daktylowy owoc; owoc datełki« = daktyl (1;1): Palmula, Dáctylowy owoc. Mącz [274]a; Pálmowe drzewo/ Palma [...] ále owoc Dáttełki/ Palmulę ſiue dactilli SienLek 250v.

»owoc dobry« = fructus bonus PolAnt, Vulg; fructus pulcher PolAnt [szyk 11:9] (20): MurzNT Luc 3/9; KrowObr 59; RejZwierz 74v; BielKron 88v, 279v; RejPos 186v, 187 [2 r.]; GórnDworz Ll5; BudNT Luc 6/43; CzechRozm 257v; PaprPan Dd2v; iáko na złey roli/ dobre żyto: ná złym drzewie dobry owoc ReszList 183; WujNT Matth 3/10, 7/17, 18, 19, 12/33, Luc 3/9, 6/43.

»owoc z drzewa (a. drzewka), drzewa (a. drzewka), drzewny« = fructus arboris HistAl, PolAnt, Cn; fetus arboreus Mącz, Cn [szyk 25:3] (13:11:4): De Fructibus. Von kleinen bmlin/ ader tzweihen. O Owocach máłich drzewek. Murm 111; Też powiadaią gdy pry Cżemierzicza roſcie podle korzenia ktorego drzewa/ thedy owocz onego drzewa ſtolcze cżyni. FalZioł I 46d; ORzech Muſzkathowy ieſth ciepły y ſuchy w wtorim ſtopniu/ ieſth owocz zdrzewa iednego ktore roſcie w Indyey FalZioł III 10c; Then ptaſzek [synogarlica] [...] żywi ſie ziarnem albo owoczem drzewnym FalZioł IV 26b, I 60c, 108d, 110a, III 10d, 16b (11); HistAl M5v; Ze pierwſze owoce z drzew do trzech lat precz wyrzucáć mieli. BibRadz Lev 19 arg, Gen 1/29, 3/2; Arborei foetus, Owóć [!] drzewny. Mącz 14b; Cedris, Owoc z Cedrowego drzewá. Mącz 45c; Mille sunt usus arborum, Tyſiącne ſą pożytki owoców drzewnych. Mącz 221c, 22c; Wſzytki owoce Drzewne: oprócz Wiśni czarnych. SienLek 8v; HistRzym 63v, 65v [2 r.]; SkarŻyw 580; GórnRozm Nv; Arbutum – Owocz ſtakiego [podobnego wiśniom] drzewa. Calep 88b; Za tym róznémi z drzewá owocámi/ Ozdobna Wioſná czeſtuie lie známi. GosłCast 69.

»drzewa owocow roskosznych« (1): ná ktorey [górze Wezuwiusz] y przy ktorey wiele wśi z ludźmi y z dobytki pogorzáło/ y drzewá owocow roſkoſznych/ oliwnego/ pomáráńcży/ y winnic BielKron 148.

»drzewo rozkosznego, wszelakiego owocu« = drzewo owocowe (1:1): ſą nad tą rzeką Iabłoni y drzewa inſze roſkoſznego owocu [pomaque et alii fructus], dziniow pcżelich nie mało w Soſnach ale więcey w Dębach. MiechGlab 25; Téż vſtáwiamy/ iż ná káżdé drzewo rodzáyné wſzelákiégo owocu [pro qualibet arbore fructifera JanStat 1111] ábo iábłczáné wyćięté/ dwánaście groſzy temu który ſzkodę ćiérpi/ [...] ma bydź zápłácono. SarnStat 668.

»jabłka owoc« (1): Secunda mensa. Wtóre potráwy/ to yeſt ſér/ álbo yábłká owoc. Mącz 216d.

»owoc do jedzenia« (1): Pomum – Wſzeliakie iabłko, albo owocz do iedzenią. Calep 820a.

»leśny owoc« [szyk 2:1] (2): GlabGad K3; Drugie możem bacżyć iż w onych krainach, nie roſtą [...] żadne owoce ſłodkie, y owſzem y leſnych owocow niewiele widać, iako ſą iabłka/ gruſzki, ktore po polach albo w leliech v nas roſtą. MiechGlab *4; Pokarm iego [św. Jana Chrzciciela] był z leśnych owocow. BielKron 137.

»letni (a. letny) owoc« = aestivus fructus PolAnt (2): przyſzli do ziemie Iehudſkiey [...] y názbieráli winá/ y letnych (owocow) mnoſtwo wielkie. BudBib Ier 40/12, Ier 40/10.

»owoc mirystyki« = owoc drzewa muszkatowego (1): wyſep/ rzecżony Badá [...]/ ná ktorym owoc Miryſtyki rośćie BielKron 446v.

»owoc nie(do)źrzały, niedostały« = fructus inutilis Vulg [szyk 4:1] (4:1): Iabłka niezrzałe kwaſnoſcią ſwą [...] ſliny mnożą/ á tho theż cżyni wſzelki owocz nie zrały. FalZioł III 23b; Przeto w owoczach nie doſtałych ſmak ieſt mały GlabGad C7; Bo połamią ſie gáłęźi niedoſzłe/ y owoce ich nieużytecżne/ y niedozrzáłe á kwáśne ku iedzeniu Leop Sap 4/5; Mącz 263d; Calep 15b.

»nowe owoce« (1): Cżytátze álbo tzytelnicy máią tzytáć to co maią powiedáć/ y tzytánie ſpiewáć/ y zegnać chleb/ y wſzyſtki nowe owoce. KrowObr 120.

»owoc ogrodni« (1): Imiona owoczow ogrodnich. Mymer1 [45]v.

»oliwki owoc« (1): Olea etiam dicitur fructus, Oliwki owoc ná oliwnym drzewie. Mącz 261b.

»pierwszy owoc« (1): Primitiae, Pluraliter tantum, Pierwſzy owoc. Mącz 322b.

»owoce polne« (1): Rozlicżne owoce polne [Pan] k żywnośći im [ludowi swemu] ſpráwił LubPs gg4.

»poz(d)ny owoc« = oporum, fructus autumnalis Murm, BartBydg; tardi fructus Mącz (3): Murm 108; Oporum, fructus autumnalis, pozdny ovocz BartBydg 103; Mącz 441a.

»owoce przyrodzenia wodnego« (1): Owocze przyrodzenia wodnego nie ſą zdrowe. FalZioł V 64.

»rany owoc« = wczesny, wcześnie dojrzały; praecotia poma Murm, BartBydg; praecox fructus Mącz (3): Praecotia poma, Frtzeitig obs. Rány owoc. Murm 108; BartBydg 121; Praecox fructus, Rány owoc. Mącz 65a.

»rodny owoc« (1): Wſſytki rodne owoce márna rdzá im zyádłá/ Ná wſiytkę pracą rąk ich ſſáráńcża vpádłá LubPs S.

»skorojrzany owoc« = przedwcześnie dojrzały (1): Praecox, skoroyrzany ovocz BartBydg 121.

»twardy owoc« (2): Murm 109 Nux, omne pomum, quod duro operimento tegitur, wselky twardy ovocz BartBydg 99.

»owoc winnice, z winnice« = fructus vineae PolAnt, Vulg (3:1): BudNT Mar 12/2; A ſwego czáſu poſłał do oraczow ſlugę/ áby mu dáli z owocu oney winnice. WujNT Luc 20/10, s. 116, Mar 12/2.

»owoc włoski« (1): Pepo, Málón/ owoc włoski. Mącz 290b.

»owoc zbierający« (1): Legulus Qui uras aut oleas colligit – Owoc zbieraiączi. Calep 598b.

»zbieranie owocow« (1): Podobieńſtwo o winnicy náiętey oraczom: ktorzy/ y ſlugi/ y ſyná poſłánego/ ná zbieranie owocow/ zábili. WujNT przedm 38.

»owoc zimny (a. zimniejszy)« (2): Imbier w miedzie przyprawiony/ zagrzewa żołądek/ flegmę j inſze wodnoſci w nim wyſuſza, á nawięcey ty, ktore z owoczow zimnych/ iako z ogorkow/ z malonow/ y z iabłek ſie namnożyły. FalZioł V 82v, III 23d; GlabGad I4v.

»owoc zły« = fructus malus PolAnt, Vulg [szyk 6:4] (10): drzewo złe owoc zły dáie. SarnUzn G8v; RejPos 186v, 187, 189v; BudNT Luc 6/43; WujNT Matth 7/17, 18, 12/33, Luc 6/43, Yyyyy 2v.

»owoc źrzały (a. doźrzały, a. uźrzały); owoc(e) doźrzeje, źrzają« = coctus, solibus fructus Mącz [szyk 5:1] (4;1:1): VRzeſnia mieſiącza [...] wſzego owoczu zrzałego vżiway FalZioł V 48, V 53v, 54; GlabGad C7; Mącz 64d; Calep 482b.

»żołędny owoc« (1): Roboreus, ut roburneae fruges, Zołędny owoc. Mącz 357b.

Szeregi: »jabłka i owoce« (1): A iápłkámi y owocámi ſwemi/ drzewá będą nápełnione KołakSzczęśl B. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»jagody albo owoce« (1): Cemu od iagod albo od owoczow ludziem bywaią w zębiech oſkominy. GlabGad I4v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»jarzynka i owoce« (1): Wina nigdy [Maryja z Egnijej] niepiłá y mięſa nieiádłá: [...] á iárzynkę drugdy y owoce zdrzew iadłá. SkarŻyw 580. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»owoc i kwiat (a. kwiatki)« [szyk 2:1] (3): FalZioł III 13d; Názáiutrz ine wſzytki zoſtáły/ tákie iákiemi dáne ſą/ á ſamá laſká Aaronowa zákwitnęłá/ y kwiát był ná niey y owoc migdałowy. SkarŻyw 493; Ták/ z owocem y z kwiátem/ Iák w roli vpráwioney/ Barw rożność wſtánie GrabowSet Fv. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»(ani) owoc i (ani) liście« = fructuset folia HistAl [szyk 1:1] (2): ktorych [drzewek] owoc y liſcie iáko figi naroskoſzneyſze HistAl K8; idąc przez on lás widzieli iedno drzewo bárzo wyſokie [...] á to drzewo áni liſcia áni owocu żadnego nie miáło HistAl L2v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»owoc(e) albo (i) nasienie« (2): owocz albo naſienie tego to [jeżyny] drzewka ma w ſobie mierną ciepłoſc/ á dla tego y ſmak ſlodki ku iedzeniu nieſzkodliwy. FalZioł I 12ld; Czwartha częſc o Owoczoch y o naſieniu rozmagitim ktore z zioł pochodzą. FalZioł III 12c. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»ser, (albo) owoc« [szyk 2:1] (3): Wet/ to yeſt oſtátnie potráwy/ owoc/ ſer/ który ná oſtátku dáyą. Mącz 378a, 216d, [460]c.

»użytki i owoce« (1): nábráwſſy tám tych vżytkow y owocow [sumentes de fructibus eius]/ áby okazáli hoyność iey/ przynieſli do nas Leop Deut 1/25.

»(tak) zboża i (jako) owoce« (3): EVtycyanus Tuſkus Papież/ ten był vſtáwił áby nowe zboża y owoce káżdy rok były ná ołtarzu święcony BielKron 153, 457v; LatHar 125. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.]

»owoc i ziarneczka« (1): S ktorych ſie potym kwiatki/ piękne roikwitáią/ A przy tym wdzyęcżny owoc/ y zyarnecżká dáią. RejZwierz 138v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»owoce, (a) zioła« (2): Bo Iádámowi y potomkom iego nie kazał Pan Bog ieść/ iedno owoce á ziołá: y żaden cżłek ná świećie aſz do potopu mięſa nie iadł. SkarŻyw 271; LatHar 674. [Ponadto w połączeniach szeregowych 4 r.]

W przen (29): a tak ſyn boży/ który ieſt iako kwiat nad ſlońce iaſnieyſſy/ nad balſám wonnieyſſy/ owotz nad wſſytki ſlodkoſcij náſlodſſy OpecŻyw 15; WróbŻołt 1/3; RejWiz 80; Leop Eccli 6/3, BBB3; BibRadz Ier 12/2, II 143c marg; SarnUzn G8v; iż co muzyká/ bieſiádá/ taniecz/ grá/ y ine zabáwy krotochwilne ſą iákoby kwiátem/ tho záſię to náwodzenie páná ku dobremu/ á odwodzenie od złego/ ieſt prawdziwym owocem thego to dworzáńſtwá GórnDworz Ee3; Krol tentho ieſtći cżłowiek grzechem záráżony/ ktory przez owoc ſpowiedźi y przez wodę ſkruchy może być vzdrowion. HistRzym 66, 65v [4 r.], 66 [2 r.]; RejPos 172; RejZwierc 52v; Abowiem iáko z winney máćice przyrodzona moc y wilkość ożywiáiąca w látoroſli ſie roſchodzi/ y cżuią to gáłąſki y owoc wydáią: ták też Duch Páná Kryſtuſow ożywiáiący áby ſpráwował w nas ſkutek ſwoy RejPosWstaw [1102]; Ia iáko winne drzewo wonność wdzięcżną wypuśćiłám/ á kwiatki moie ſą owocem chwały y bogactw. BudBib Eccli 24/19, Deut 33/14, Dan 4/21[18]; Bo gdy naśienie ieſt złe ábo cżem záráżone/ niemoże to być/ áby źdźbła/ pniaki/ gáłęźi/ y owoce ztąd pochodzące/ niemiáły być ſzkodliwe. ModrzBaz 53v; Dawſzy thedy [leczeniu w cieplicach] Iulium y Auguſtum/ iáko czáſy gorącé inſzemu wczáſowi/ przydaymy y Septembrem/ choć Ieśieni początek/ temuż gdyż czás nie ieſt poſtánowióny: owſzem/ iáko Gálen mówi/ owocámi zátrudnióny Oczko 29; Czyś ludzi nieznał? czyś ták rozumiał/ nieboże/ Ze czérnié inſzy owoc/ niż tarnki/ dáć może? KochFr 102; Rożność owocow/ znáczy rożność zaſług ná tym świećie WujNT 56; podbiłá [moc Krzyża św.] pod wiárę mądrość ſwiecką/ iż ſię vniżyć Ewángeliey muśiáłá/ y pod tym ſię drzewem chłodzić/ y z iego owocu żyć y ná iego gáłęźiách odpoczywáć wſzyſtek świát pocżął. SkarKaz 83a; SkorWinsz A3.
Wyrażenie peior.: »drzewo bez owocu« (1): Błogoſiáwione otzy/ ktore widzą/ [...] Tego ſyná złoſliwego y zátráconego/ PAPIEZA Rzymſkiego/ y zewſzyſtką Ordą iego/ to drzewo bes owocu KrowObr 242.
Przen (17):
a) Drzewo owocowe (6): wktorym ogrodzýe też była ſtudnya iaſna/ było też tam doſytz ptakow tzyſcye ſpyewaiących [...]/ było też tám doſytz dobrych owocow HistJóz B3v; Pomarium, Locus arboribus pomiferis consitus – Ogrod naſadzoni owoczam [!] wſzeliakimi. Calep 820a.

W połączeniu szeregowym (1): Wſſytko to co widzimy/ dlá nas ſtworzyć raczył Niebo ziemię/ żywioły/ y inſſe pożytki Ptaki ryby zwierzętá y owoce wſſytki. KlerWes A.

Fraza: »owoc roście« [szyk zmienny] (2): EMblici ieſt owocz ktory roſcie za Morzem FalZioł III 4b; bo ná obu brzegu [Donu] roſtą rozmáithe źiołá/ korzenia/ owoce roſkoſzne BielKron 431.
α) Młode drzewko owocowe (1): Sad w cynek zá ogrodem namniey we dwádźieśćiá rzędow młodych/ á iuż rodnych [...] zá tym naśiennik pełny/ á wiernego owocu. GostGospPon 170.
b) Produkt uzyskany z owoców (8):
Wyrażenie: »owoc (z) winnej macice, winny« = wino [szyk 5:3] (6:2): Tu maſz iáwne ſwiádeſtwo Duchá Swiętego/ iż nie wodę mieſzáną z wimem [!] pił/ ále owoc z winney máćice. I ktoryſz to ieſt owoc winney máćice? niemożeſz rzec/ áby wodá/ ále tylko ſámo wino. KrowObr 122v, 122v; Aleć wam powiádám/ iż od tego czáſu/ nie będę pił. z tego winnego owocu LatHar 691 [przekład tego samego tekstu WujNT Matth 26/29], 706; Abowiem wam powiedam żeć nie będę pił z owocu máćice winney/ áż gdyby przyſzło kroleſtwo Boże. WujNT Luc 22/18 [przekład tego samego tekstu LatHar 706], Matth 26/29, Mar 14/25.
c) O miłości, spełnieniu erotycznym (3): Pod ćieniem onego/ ktoregom pożądáłá/ ſiedziáłám: á owoc iego ſłodki [et fructus eius dulcis] gárdłu memu. Leop Cant 2/3; BibRadz Cant 2/3; ſtrzymáłá ſie iednák nieſkoſztowáć w pięknym á obfitym ſádu/ náder pożądanego owocu GórnDworz Aa6.
α. O owocach drzew z biblijnego raju (52): Máła rzecz byłá iábłko w ráiu/ dáleko lepſzych owocow mieli doſtátek/ ále ten ſię zdał im być naſmácznieyſzy ktory był zákazány. SkarKaz 121a.

W połączeniu szeregowym (1): tedy my wyznawamy/ iſz Syn Boży [...] wzywa nas do Ráiu roſkoſzy ſwoich. gdzie ony ſády/ ony owoce/ ony iábłká/ ony roże/ kwitną záwżdy/ á rodżą [!] SkarŻyw 125.

Wyrażenie: »owoc rajski« (1): wzyąwſzy ná ſię oſobę wężową [...] rzekł k niey [Ewie]: Cżemu wam Bog zákázował nie ze wſzytkieh drzew vżywáć owocu Ráyſkiego? BielKron 1v.
αα. O owocu z drzewa żywota [Gen 2/8, Apoc 22/2] (14):
Zwroty: »jeść owoc« (1): CzechEp 206 cf »owoc z drzewa żywota«.

»(po-, wy)dawać, wydający owoc« = fructum reddens PolAnt; fructum adferens Vulg [szyk zmienny] (5:1): A w pośrodku rynku iego y z obudwu ſtron rzeki było drzewo żywotá noſzące owocow dwánaſcie/ ná káżdy mieſiąc podawáiąc owoc ſwoy/ y liśćie ſwoie/ ku vzdrowieniu pogánow. BibRadz Apoc 22/2; á po obie ſtronie rzeki ſthały drzewá żywotá ktore przynośiły s ſiebie dwánaſcie owocow/ ná każdy mieſiąc wydawáiące owoce s ſiebie RejAp 187v, 188; LatHar 187; WujNT Apoc 22 arg, 2.

»przynosić, noszący owoc« = adferens fructum Vulg; faciens fructum PolAnt (2:1): A w poſrzod vlice miáſta tego/ z obuſtron rzeki było drzewo żywotne/ kthore przynoſiło dwánaśćie owocow Leop Apoc 22/2; BibRadz Apoc 22/2; RejAp 187v.

»rodzić, rodzący owoc« = adferens fructum Vulg (1:1): A w poſrzod vlice miáſta tego/ z obuſtron rzeki/ było drzewo żywotne/ kthore przynoſiło dwanaśćie owocow: ná káżdy mieſiąc rodząc owoc ſwoy Leop Apoc 22/2; WujNT Apoc 22/2.

»skusić owocu« (1): SkarKaz 162b cf W przen.

Wyrażenie: »owoc z drzewa żywota, wiecznie żywiącego« (2:1): Azaſz mu nie obiecuie dáć owocżow z drzewá wiecżnie żywiącego. RejAp 25; Druga że Bog ſam/ wyganiáiąc ie z ráiu [...] nie przycżyta im tego/ żeby oni mieli wolą w grzechu leżeć ná wieki: áni tego żeby na on cżás myślili [pierwsi rodzice] ieść owoc z drzewá żywota (bo w onym przeſtráchu pewnie o tym nie myślili) CzechEp 206; SkarKaz 162b.
W przen (1): Skuśiłem owocu z drzewá żywotá SkarKaz 162b.
ββ. O owocu z zakazanego drzewa [Gen 2/8, 2/15–17] (35): Myáłáć y Yewá w Ráyu wczym przebyeráć [...]/ á yednák ſye złego á ſzkodliwego owocu yęłá/ ktorym ſyebye y nas wſſyſtkich záráźiłá. KromRozm I N2; NIe zrozumiał Człowiek pierwſſy kiedy w wielkiey tći był/ Nic nie bacząc Przykazánia Owocu vkuśił MrowPieś A3v; RejPos 101v; SkarŻyw 261; SkarKaz 121a.

owoc czyj [G sb ipron] (13): Widźyáłá nyewyáſtá/ [...] iż dobre było drzewo ku yedzenyu/ á pyękne w oczu/ y lubyeżne ná wzrok/ y wźyęłá owocu yego y yádłá. KromRozm I N2; BibRadz Gen 3/6; BielKron 1v [2 r.]; RejPos 100v, 101, 149v, 338; Y wiecieſz wy cżemu wam Pan thego drzewa zákazał álbo owoczow iego? RejZwierc 2, 1v; SkarŻyw 260. Cf »owoc drzewa zakazańego«.

Zwroty: »jeść owoc; (z) owocu pożywać« [szyk zmienny] (5;2): MurzNT 31; iżes yadł ten owoc/ ktoregomći był zákazał/ będzieſz myał źyemyę nyepłodną/ s kthorey ſie [...] maſz żywić GliczKsiąż Hv; dał im [Pan pierwszym rodzicom] tákie roſkazánie/ żeby ſię drzewá tego/ ktore zwano wiádomość dobrego y złego/ nie dotykáli/ áni z owocu iego pożywáli. SkarŻyw 260, 262; [Adam i Ewa] w Ráiu vtráćili śláchetność naátury/ dla tego/ że iedli owoc zákazány WerGośc 207, 210; ArtKanc B19.

»owocu ukusić; skusić owoc(a); skosztować owoc« [szyk zmienny] (4;3;1): Nie boy ſie/ bo ſkoro ſkoſztuieſz owocu tego/ tedj będą otworzony ocży twoie/ á będziecie iáko bogowie wiedząc złe y dobre. RejPos 149v; Mąſz mięki y towárzyſzá iednego miłuiący/ niechćiał żony záſmucáć/ zezwolił ná grzech iey y ſkuśił owocu z ręki iey SkarŻyw 261, 261; CzechEp 206 [2 r.]; Bo y ręką ſwą cżłowiek był okrutnie zgrzeſzył [...]/ bowiem owocu w Ráiu z drzewá vkuśił. ArtKanc D17v, N11; SkarKaz 162b.

»(u)rwać owoc [z czego]« (2): Przeto ſnadź niechay poſle rękę ſwoię/ áby z drzewá żywotá vrwáłá owoc/ áby iadł z niego á był żyw ná wieki. BielKron 2, 1v.

»używać (z) owocu« (2): BielKron 1v; Krzyż záś ná niewiáſtę Pan Bog ten włożył/ mówiąc Pan temi ſłowy do niewiáſty: Ześ vflucháłá mowy wężowey/ y vżywáłáś z owocu tego/ z ktoregomći zákazał WerKaz 292.

Wyrażenia; »owoc (z) drzewa, z drzewa zakazanego« = fructus arboris PolAnt (3:4): PatKaz III 90v; BibRadz Gen 3/3; A ták niewiáſtá widząc drzewo y owoc iego przed ocżymá cudne y roſkoſzne/ rwáłá owoc z drzewá zákazánego BielKron 1v; CzechEp 206 [2 r.]; iż nád wolą Páná ſtworzyćielá ſwego/ nędzny owoc z drzewá iadł zákazánego. ArtKanc B19, D17.

»owoc zakazany« [szyk 2:2] (4): MurzNT 31; RejPos 338; niezáchowałeś przykázania mego/ á śmiałeś ieść zákazány owoc. SkarŻyw 262; WerGośc 207.

Szereg: »jabłko i owoc« (1): Y śmiáłá rękę śiąćgnąć y vrwáć y ſkuśić iábłká y owocu onego. SkarŻyw 261.
W przen (2): Izaſz to nie ieſt owoc ſmiertelny/ ktorego vkuśili rodzicy náſzy w Ráiu/ á pomárli ſą? SarnUzn H6; á záwżdy nam więcey ſmákuie káżdy zákazány owoc tego ſwiátá nędznego á mizernego RejPos 338.
b. O owocach niejadalnych; fructus Mącz, Modrz (8): BibRadz I 388d marg; Fructus morbifici, Owoce wrzody przinoſzące. Mącz 232a; vyźrzawſzy niektore drzewo owocne/ iadł owoc iego/ [...] á widząc tho Ionátás wźiął też tego owocu z ſobą. HistRzym 63v, 63v; iákobyś młodą roſzcżkę/ gdy ią ſzcżepiſz iádem nápoił/ ktora potym ná wielkie ſię drzewo rozrośćie/ á owoce z niego ſię rodzące/ y ſzkodźić będą pożywáiącym [unde tandem fructus enascentes et sint mortiferi utentibus] ModrzBaz 10.
Zwroty: »owoc dawać« [szyk zmienny] (2): SOſna ieſt drzeuo vielkie [...] też owocz daie/ to ieſt ſzyſzki FalZioł I 115c, I 115c.

»owoc jeść« (1): a Ionátás wźiąwſzy dáry ſwe/ dał iey onego owocu ieść/ od ktorego był otrędowáćiał HistRzym 64v.

2. Płody rolne: plony zbóż, kłosy zbóż; fructus Vulg, PolAnt,Mącz, Modrz (45): MiechGlab **4; Gdyż ty ſam gory pokrapiaſz dzdzem s ſwoiey wyſokośći/ Ták iż pełná owocow zyemiá w ſwoiey hoyności. LubPs X5v; Aby zrozumieli ſynowie twoi [...] Pánie/ iż dochody owocow niezáchowywáią cżłowieká [quoniam non nativitates fructum pascunt hominem]/ ále ſłowo twe BibRadz Sap 16/26, I 2c marg; RejPos 60v; Máią [szlachetnego stanu ludzie] ſpráwę z źiemią/ którą orząc/ co vmieią to ſpráwuią: z ktorey owocow cżynią ſobie pożytek [ex cuius fructibus faciunt quaestum]. ModrzBaz 40v; LatHar 400.

Tłumaczenie etymologii imienia bożka Nabalaz (1): iáko to y nazwiſká ich [pogan] Bogow właſnych pokázuią/ Báál/ pánuiącego znácży/ Moloch Kroluiącego/ Máczym/ vćiecżkę/ Nabáláz/ owoc cżyniącego. GrzegRóżn I4.

Frazy: »owoc się okazał, jął się okazować« (1:1): przyſſedł nieprzyiaćiel iego/ y poſiał po wierzchu kąkolem miedzy oną pſſenicą/ y ſiedł precż. A gdy iuż podroſlá ſobie trawá/ y owoc ſie iął okázowáć [fructum fecisset]: ná ten cżás dopiero okazał ſie też y kąkol. Leop Matth 13/26 [przekład tego samego tekstu] RejPos 52.

»ziemia (po)da(wa) (a. wydaje), wypuszcza owoc« = terra dedit fructum Vulg; terra fert a. germinat fructum polAnt [szyk zmienny] (5:1): RejPs 126, 126v; Niechay ćie chwalą Boże ludzie: niechay ćię chwalą ludzie wſiyſtcy/ źiemiá wydáłá owoc ſwoy Leop Ps 66/6[7]; Boć źiemiá dobrowolnie owoc podawa/ naprzod trawkę/ potym kłos/ á potym pełen kłos zboża. BibRadz Mar 4/28; Y zaſię ſię modlił/ a niebo podáło deżdz/ y ziemiá wydáłá owoc ſwoy. BibRadz Iac 5/18; á niebo ſpuśćiło deſzcz/ y źiemiá wypuśćiła owoc ſwoy. WujNT Hac 5/18.

»ziemia rozmnaża owoce« (1): ták iż w obfitości záwżdy będą vżywáć dobrodzieyſtwá iego/ á ziemia im dobrowolnie záwżdy będzie rozmnażáłá potrzebne owocze ſwoie. RejZwierc 32v.

»ziemia (z)rodzi owoc« = terra germinat fructum PolAnt; terra fructiſicat Vulg [szyk zmienny] (2): Y záśię modlił ſię/ á niebo dáło deżdż/ y ziemiá zrodziłá owoc ſwoy. BudNT Iac 5/18; Boć ziemiá ſámá z ſiebie owoc rodźi, naprzod trawę/ potym kłos/ á potym pełne źiárno w kłośie. WujNT Mar 4/28.

Zwroty: »owoc przynosić, przynieść; ziemia owoc przynosi« = fructum facere PolAnt; fructificare Modrz; fructum adferre Vulg [szyk zmienny] (2:1;1): Bo źięmia/ ſama s ſwégo pochopu owoc przynośi/ Náprzod trawę/ potem kłos/ potem téſz ſpełné zbożé w kłośie MurzNT Mar 4/28; BibRadz Luc 8/8; nie inácżey iedno iáko polá/ ktore choćia bywaią ſáme przez śię zprzyrodzenia płodne/ ále ábo owocu żadnego nieprzynoſzą/ ábo niepotrzebne źielſká rodzą ModrzBaz 8v; ieſli źiárno pſzeniczne wrzucone w źiemię nie obumrze/ tedy ſamo zoſtawa. Lecz ieſli obumrze/ wielki owoc przynośi. WujNT Ioann 12/24; [Ziemia owac [!] ſwoy przynoſy Krofej H4v].

»owoc (u)czynić« = fructum facere PolAnt, Vulg [szyk zmien] (7): A kiedy (marg) źielé wſroſzło (–) śię puściła tráwa i owoc vczyniła/ tedy śię pokazało i kąkolé MurzNT Matth 13/26; Leop Luc 8/8; BibRadz Matth 13/26; RejPos 62v; BudNT Matth 13/26; przyſzedł nieprzyiaćiel iego/ y náśiał kąkolu miedzy pſzenicą [...]. A gdy vroſłá trawá/ y owoc vczyniłá: tedy ſię pokazał y kąkol. WujNT Matth 13/26, Luc 8/8.

»owocu zażywać (a. pożywać)« = fructum percipere PolAnt, Vulg (2): Muśi oracż pirwey robić/ niż owocow pożywáć. BibRadz 2.Tim 2/6; Oracz który prácuie ma naprzod owocu záżywáć. WujNT 2.Tim 2/6.

»owoc zbierać« (1): o ktorym Pan Bog przez Moyżeſzá roſkazał/ áby Zydowie ná każdy rok śiodmy źiemie nie rucháli/ y owocow żadnych ſniey nie zbieráli LeovPrzep I2.

Wyrażenia: »owoce polne« (1): Potym prośi zá rzecż poſpolitą/ y zá owoce pol⟨ne⟩ [et terra nostra dabit fructum suum Vulg Ps 84/13]. LubPs T.

»rolne owoce« (1): Ku woynie/ bo przez dobrą woynę pokoy bywa/ Oracz rolnych owocow po pracy vżywa StryjKron 250.

»owoc stokrotny, setny« = fructus centuplus Vulg, PolAnt; centissimus fructus Mącz [szyk 4:1] (4:1): Leop Luc 8/8; Drugie záſię [ziarno] pádło ná źiemię dobrą/ á vrozſzy przynioſlo owoc ſtokrotny BibRadz Luc 8/8; Mącz 47c; WujNT Luc 8/8, s. 56.

»owoc(e) ziemie« = fructus terrae PolAnt, Vulg (4): Przydáło ſię [...]/ iż Kain czynił ofiárę Pánu z owocow źiemie. BibRadz Gen 4/3; y popędliwość moiá wylaná ieſt przećiw mieyſcu temu/ ták ná ludźi iáko ná beſtie/ ná drzewá polne/ y ná owoce źiemie BibRadz Ier 7/20; BielKron 45; Oto/ oracz oczekiwa drogiego owocu źiemie WujNT Iac 5/7.

Szeregi: »owoc a urodzaj« (1): Centesimum fructum ager atulit, Stokrotny owoc á vrodzay dáłá rola. Mącz 47c.

»żniwa i owoce« (1): Pothym z wielkiey noczy licży cizioianus dálekoli do ſwiętego Ianá/ tuſząc ſobie dobrze/ iż to nam dalibog prętko zbieży/ bo tám też iuż potym rychło żniwá y owoce náſtáną. RejZwierc 159.

W przen (2): przypomináiąc iż ziemiá będąc vbłogoſláwiona da owoc ſláchetny co ſie ná pánnę mátkę ſwiętą może duchownie rozumieć. RejPs 126, 126v.
a. Dojrzałe nasiona zbóż; fructus PolAnt, Vulg (3): a gdyby śię owoc pokazał on że to człowiek natychmiáſt śierp zapuſzczá/ iże iuſz żniwo przyſzło. MurzNT Mar 4/29; BibRadz Mar 4/29; A gdy ſię doſtoi zboże: (marg) A gdy z śiebie wyda owoc. NL. K. (–) wnet zápuśći śierp/ bo żniwo przyſzło. WujNT Mar 4/29.
3. O potomstwie zwierząt (1): Foetus [...] Die frucht eines jeden thiers oder eines andern dings. [...] Vrodząy, owoc badz zwierzęcy albo inſzich rzeczy. Calep 427b; [nábywey koz ktoreby iuż mogły rodźić/ y owoc dawáć Cresc 1571 563 (Linde)].
4. Wszelki dobytek rosnący i rozmnażający się na ziemi; ziemiopłody; hodowane zwierzęta; fructus Miech, PolAnt (20): Czo ieſt ziemia [...] matka wſzitkich rzecży rodzącich ſie, puzdro piekła, ſtroż owocza, żywych zachowanie. BielŻyw 136; GórnDworz Mrn6v.

owoc z czego (1): bowiem był powiedzyał Pan Bog/ moie ieſt pirworodſtwo wſzelkie [...]/ tak ze źwierząt iáko z ludzi/ y dał ie darem Aaronowi y ſynom iego/ to ieſt kapłanom/ tákież dzyeſięćiny z zyemie/ y owoc z drzewa y z dobytká. BielKron 36.

W połączeniach szeregowych (2): MiechGlab 25; pożywáli z żywnośći oney zyemie przaſny chleb/ práżmo/ y ine owoce BielKron 47.

W charakterystycznych połączeniach: owoc doskonały, obfitszy, wdzięczny.

Fraza: »ziemia (po-, wy)daje (a. dawa) owoc« [szyk zmienny] (8): TarDuch D8; A rozlicżne hoynośći nam ná nyey [ziemi] ſpráwuyeſz/ Poyąc yą záwżdy roſą miłoſierdzya ſwego/ By wydáłá ſwoy owoc dla cżłeká nędznego. LubPs P3; To widząc Pan da łáſkę ná wſſem ludu ſwemu/ A zyemyá náſſá poda wdzyęcżny owoc yemu. LubPs Tv; GroicPorz n4v; á źiemiá ſię theż záwárłá áby owocow ſwych nie wydawáłá [et terra prohibita est a fructo suo]. BibRadz Agg 1/10; BielKron 2; á przetoż źiemiá dawáłá owoce obfitſze/ ále ſie dziś wſzytko zmieniło dla grzechow ludſkich HistRzym 50v; Y da ziemiá owoc ſwoy [Et dabit terra fructum suum]. y ieść będziecie do ſytośći BudBib Lev 25/19.
Zwrot: »pożywać owocow, jeść owoce [czyje]« = comedere fructum PolAnt (2:1): BibRadz 2.Esdr 9/36; Otoż my dziś niewolniki w ziemi ktorąś dał oycom náſzym áby z niey pożywali owocow y dobrá iey BudBib 2.Esdr 9/36, Ez 25/4.
Wyrażenie: »owoc ziemie; owoce, ktore ziemia rodzi« = fructus terrae PolAnt (3:1): Iż ieſli ſie ták będziecie záchowywáć iákom wam roſkazał/ będę błogoſiáwił káżdy owoc zyemie wáſzey/ ták w zbożu iáko y w winnicach wáſzych/ ták w bydlech iáko y we wſzytkich trzodach wáſzych. RejPos 81v; Tedy wzięli ręką ſwą owocu (oney) ziemie/ y przynieſli do nas BudBib Deut 1/25, Mal 3/11; proś o pokoy y o zdrowie wiernych ludźi/ o dánie y zachowanie owcow ktore źiemiá rodźi LatHar 38.
Szereg: »owoce i dobra« (2): Oto my dźiś ieſtechmy niewolniki w źiemi ktorąś dał oycom náſzym áby z niey pożywáli owocow y dobrá iey [comederent fructum eius]/ otochmy ſą w niey niewolniki. BibRadz 2.Esdr 9/36; BudBib 2.Esdr 9/36.
5. Płód człowieczy; plemię, pokolenie; fructus Vulg, PolAnt (31): BibRadz I 1c marg; [Lia] dzyękowáłá Pánu Bogu iż ią wzgárdzoną od mężá wielkim dárem pocieſzyć racżył/ iż iey doſtátecżny owoc racżył dáć/ dla ktorego ią iuż mąż muſiał miłowáć. BielKron 15; SkarŻyw 31.

owoc czyj [w tym: G pron (3), pron poss (1)] (4): A wyplewieſz wſſytek owoc ich [nieprzyjaciół] náziemi/ ták iż náſienia ich y znáku nieoſtánie. RejPs 30; LubPs Q4v; Leop Os 10/1; NIe przeto/ żem ieſt od pańſtw oddalony/ A/ iż ták Bog chce/ w ſkárby nie bogáty? Nie/ iż w gáłązki moy ſzcżep nie rogáty/ Ni owoc iego/ nádźieią zmocniony; ále dla płomieniá Cieleſney żądzey/ Co ná mą kreẃ chćiwy [...]/ Ze śmierći prágnę/ tyś przednia przycżyná. GrabowSet H4v. Cf »płodzić owoc«, »owoc biodr«, »owoc żywota [czyjego]«.

W porównaniu (1): Będźie w domu żoná okwitowałá/ iáko korzeń winny owoc dawáłá. ArtKanc N13v.

W charakterystycznych połączeniach: owoc dobry, dostateczny, łaski bożej.

Zwroty: »narodzić owocu« (1): Która býła roſzcżka rodu Ceſarſkégo: przetoż narodziła owotzu dobrégo. KlerPow 3.

»płodzić owoc« (1): iż niewiaſta ktora ieſt niepłodná/ ma bytz miana od boga przeklętá/ bo niezaſlużyla plodzitz owotza z żywota ſwégo. OpecŻyw 3v.

Wyrażenia: »owoc biodr (Dawidowych)« (3): Ten błąd ich obacżywſzy/ o tym wiedz iż naſienie Dawidowe ná tych mieyſcách nic inſzego nie znácży iedno owoc biodr iego/ iáko mowi Piotr Dźie: 2.x30. to ieſt potomſtwo Dawidowe ktorego ſie potym národźiło z niego bárzo wiele. CzechRozm 154v; CzechEp 311; Będąc [Dawid] tedy Prorokiem/ y wiedząc że mu Bog obiecał pod przyśięgą/ iż z owocu biodr iego [de fructu lumbi eius] miał poſádźić ná ſtolicy iego WujNT Act 2/30.

»owoc niedordzały« = małe dziecko (1): ZGwałćiłáś/ niepobożna śmierći/ oczy móie/ Zem widźiał vmiéráiąc miłé dźiéćię ſwoie. Widźialem/ kiedyś trzęſlá owoc niedordzáły KochTr 5.

»owoc (z) żywota [czyjego; w tym 1 r. o kobiecie]« = fructus ventris Vulg, PolAnt (11): OpecŻyw 3v; PatKaz III 101v; Iż ia ná ſtolicy twoiey z owocu żywotá twego [Dawida]/ Poſtáwię zacne potomſtwo k wiecżney chwale Boſtwá ſwego. LubPs dd2v; Leop Ps 131/11; A Pan Bog twoy zbogáći ćie w dobrách/ w owocu żywotá twego [Izraela] w przypłodkách bydłá twego BibRadz Deut 28/11; Poprzyſiągł Pan Dawidowi prawdę/ ktorey nie odmieni/ ták mowiąc/ Poſtánowię owoc zywothá twego ná ſtolicy twoiey. BibRadz Ps 131/11; Izali dam [ja człowiek] pierworodnego mego zá grzech moy/ owoc żywothá mego zá grzech duſze ſwoiey? BibRadz Mich 6/7 [przekład tego samego tekstu SkarKaz], Deut 28/18; A ieſli będzyeſz ſłuchał ſłow Bożych [...]/ przełoży cię Pan Bog nád wizytki błogoſłáwieńſtwá/ błogoſłáwiony w mieſcie/ błogoſłáwiony w polu/ błogoſłáwiony owoc żywota twego/ błogoſłáwiony owoc zyemie y dobytek twoy BielKron 45; SkarŻyw 284; SkarKaz 488b.

»żywota [= życia] spolnego owoc« = potomstwo (1): Dáłći Bog pożądány żywota ſpolnego Owoc/ vćiechę wielką/ ſtanu Małżeńſkiego SkorWinsz A3.

W przen (6): KlerPow 3; Iáko drzewá Libáńſkye ták też owoc yego [Pana]/ Zakwitnie ná wſſytek ſwyát krola ták zacnego. LubPs Q4v; Poráżon ieſt Effráim/ korzeń ich wyſuſzon ieſt/ owocu nikaki nie vcżynią [fructum nequaquam facient]: Aby theż y rodzili/ pobiye co namilſſe żywota ich. Leop Os 9/16, 10/1 [2 r.]; BudBib Os 9/16.
а. Człowiek żyjący wg praw bożych, sprawiedliwie (3):
Wyrażenie: »boskie owoce« = święci (1): Smie y Mędrzec Ekklezyáſtyk/ temi ſłowy w piśmie S. do wybránych Bożych wołáć: Wyſłuchayćie mię/ o Boſkie owoce: álbo z Greckiego ięzyká/ Swięći. LatHar 328.
W przen (2): Ty przedni owoc/ ſuſzyć vśiłuieſz/ co pożytecżne/ zniſzcżyć piecżołuieſz/ A to/ co ſzkodzi/ w twym kochániu pływa. GrabowSet G; Bo ieſli ſię záraz w ſerce twoie wkrádnie [...] ſzátan przeklęty (ktory rad bárzo ná pierwſzy owoc y kwiát niewinnośći zmierza [...]) LatHar 1.
6. O Chrystusie; fructus PolAnt, Vulg (35): [Bóg] chczyal aby roſzkoſzna panna wſwych czyſtych wnątrznoſzczy ouocz blogoſlauyonego yezuſa noſyla PatKaz III 90v; Gdźie z onéy poćiechy/ ćiebie [Panno Święta] y owoc twóy/ Błogoſłáwiąc/ krzyknęłá [św. Elżbieta]: Cóż to ſpráwił pan móy? Albo z kąd to przyſzło? że mátká Páná mégo/ Przyſzłá do mnie? SiebRozmyśl F3v.

W formułach modlitewnych (1): A Iezuſa pożegnanego owotz brzucha twégo/ nám po ſkonaniu żywota tego vkaż. OpecŻyw 190v; PatKaz I 18; Zdrowas Maria/ łaſki pełna/ Pan ſtobą błogosławyonas ty miedzi niewyaſtamy y błogosławion owoc żywota twego Ieſus Chriſtus Amen. SeklKat Cv; SkarŻyw 393; LatHar 7, 482, 530.

Wyrażenia:»owoc biodr Dawidowych« (1): że Iezus Chriſtus ieſt ſynem cżłowiecżym: [...] ieſt owocem biodr Dawidowych CzechEp 143.

»cudowny owoc« (1): O Márya rozgo Aaronówá/ cudownym owocem opátrzona/ modl ſię zá. LatHar 505.

»owoc krwie [czyjej]« (1): A tenże to ieſt Bog twoy w żywoćie tey Pánny y owocem krwie iey? SkarKaz 579a.

»owoc nasłodszy (a. słodki)« [szyk 1:1] (2): O ſluſznye tą myła panna ukazana moyzeſſouy przeſz ducha ſzwyątego uekrzu zyelonem a ognyem palayączym y kwyatek ſzlyczny rodzączy y ouocz ſlodky dauayącz PatKaz II 56, 56.

»owoc panieński« (1): Witay Pánie IEzu Chryſte/ weſele Anyelſkie/ chwało Swiętych/ widzenie pokoiu/ boſtwo zupełne/ práwy człowiecze/ kwiatku y owocu pánieńſki. LatHar 221.

»owoc Panny Maryjej« (1): á tho przez zaſługę y mękę błogoſłáwionégo owocu Pánny naczyſtſzey Máryey Páná náſzego Iezuſá Chryſtuſá/ Bogá y człowieka prawdźiwego. BiałKat 231.

»owoc rozkoszny« (1): O ſlodki goſciu duſſny [...]/ gdy v mnie chceſs krotko bytz/ racżyż mie nakarmitz/ bos ty owotz roſkoſſny nad wſſytki ſmacżnoſcij. OpecŻyw 20v.

»owoc żywota, brzucha [czyjego]; owoc z żywota człowieczego« [w tym: błogosławion(y) owoc żywota (10), błogosławionego żywota owoc (1)] = fructus uteri PolAnt; fructus ventris Vulg [szyk 12:2] (12:1;1): Totz ieſt ſyn twoy/ owotz żywota twégo/ ktorégosz ducha ſwiętégo [!] pocżęla OpecŻyw 136v, 41, 104; RejPs 194v; RejPos 304; BudNT Luc 1/3 8 [42]; SkarŻyw 112; Zywotá twego [Panno] on owoc ták święty/ Zrzodło łáſki płynące/ Proś by cnoty kwitnące We mnie mnożył GrabowSet I2v; Błogoſłáwionáś ty miedzy niewiáſtámi/ y błogoſłáwiony owoc żywotá twego. A ſkądże mnie to że przyſzłá mátká Páná mego do mnie? WujNT Luc 1/42 [przekład tego samego tekstu RejPos], s. 242. Cf W formułach modlitewnych.

Szereg: »kwiat (a. kwiatek), (i) owoc« (2): KRzyżu wierny ij wyborny ſamo drzewo ſſlachetné/ w żádnym leſie tobie nieieſt/ kwiatem/ owocem rowné. OpecŻyw 160v; LatHar 221.
a. O zbawieniu ludzkości przez ofiarę krzyżową Chrystusa i powtórnym Jego przyjściu (7): Pienie abo pieſn pirwſza/ ieſt o Iezuſie panie naſzym/ iż miał dobrą radę y naukę ludu dawać/ y owocz też wielki cżynić. WróbŻołt B.
Wyrażenia: »owoc odkupienia ludzkiego i łaski« (1): Dał pan Ieſus owocz odkupienia ludskiego y łaski ſwey, a tho gdy pirwſzim razem na ſwiath przyſzedł WróbŻołt Bv.

»owoc słodkości boskiej« (1): [Miła Panno] przet wſzemy uyeky bylaſz roſkoſzuyącz dlugy czaſz wzamknyenyu Ogrodeczka ſercza boſkyego pozyuayącz ouoczu ſlodkoſzczy boſkyey PatKaz II 46.

»owoc naszego zbawienia« (1): Względniz iuż o duſſo nábozná na chorągiew na ktoreé ſie narorodzil [!] owotz naſſégo zbawieniá. OpecŻyw 141.

»owoc zmartwychwstania i chwały wiecznej« (1): potym też na wtorym prziſzciu da [Pan Jezus] owoc drugi zmartwychwſtania y chwały wieczney. WróbŻołt Bv.

»owoc żywota (wiecznego)« (2): Blogoſlawiona ty bądz tzorko od pana/ bo przez cię owotzu żywota wiecżnégo ij wſſytkié chwály nawieki pożywatz będziémy. OpecŻyw 184v; Ieſtći ná tym błogoſłáwionym drzewie [krzyża św.] owoc żywota/ ále potrzebá póń rękę wyciągnąć. WysKaz 26.

7. Plon duchowy (199):
a. Służący dobru duchowemu, składany Bogu przez człowieka dowód wiary i cnót; nauczanie prawdziwej wiary, życie pobożne; fructus PolAnt, Vulg, Modrz (190): Iezu ktorys winniczę koſcioła twoiego prałatom ku ſprawianiu y ku owoczu oddaniu cżaſu ſwego naiął. ſ. ſie nad. TarDuch B7; ale day zakwitnąc nam wcnotach wſprawiedliwoſci a wdobrych vczynkoch: z ktorych kwiatkow pochodzi zawzdy owoc przyiemny tobie naſz miły panie. RejPs 127; aby ſtąd ſie w nas vmnozył pozyteczny owoc: ktoryby nam vczynil rozmaite pozytki ſwiętey laski twoiey. RejPs 138, 219v; Leop 4.Esdr 8/6; máiąc tę nádźieię/ że z tey świętey máćice/ gdy ſię wkorzeni w ſerca wiernych á wybránych Bożych/ pokażą ſię wdźięcżne á obfite owoce/ ku cżći á ku wiecżney chwale ſámemu Pánu Bogu BibRadz *6; RejAp 173v; A w tym ma być vwielbion Ociec moy/ gdy mu okażecie obfity owoc s ſiebie/ á iż zrozumie iżeſcie wy moi wierni robotnicy. RejPos 59v, 54 marg, 59v [2 r.], 60, 60v, 189v, 281v; BudBib Os 10/1; BudNT Matth 13/22, Hebr 12/11; Ale iżbyſmy z tych zacnych iego dárow/ owocow chwale iego ſłużących ſzukáli. CzechRozm 215, 90, 257v; ModrzBaz 9; Nie ma zadnego klaſztoru w ktorym by ſię táki piękny ſzcżep tey leliey y rożey y owocow/ wktorych ſię báránek y oblubieniec Chryſtus kocha/ oſadził SkarŻyw 71, 388; ArtKanc K5v [2 r.]; WujNT Philipp 4/17. [Chto to prawim Sercem wierzy [...] Ten [...] ſwa duſze nakarmy. Owac [!] pozywania tego/ Miluy bliznego ſwoiego Krofej G8].

owoc czyj [w tym: G sb i pron (14), pron poss (6)] (20): OpecŻyw [61]; SeklKat M; MurzNT Matth 21/43; BibRadz Matth 21/43; Iuż ięzyk iego ták zeſchnął á oniemiał/ ktory też miał okázowáć y wyznawać ony owoce ſwoie. RejPos 205, 60v, 61v, 351v; RejZwierc 41; Wiárá tedy ſwe wſzyſtko zálecenie ma z owocow twoich/ to ieſt z miłośći y z dobrych vcżynkow. WujJud 106; Dla tego/ iż iáko wiárá/ ták też y owoc iey/ to ieſt vcżynki dobre/ y to o ktorym mowimy vſpráwiedliwienie CzechRozm 213, 224; LatHar 738; WujNT Matth 21/43, s. 88 marg, Ioann 15/16; PowodPr 27, 30; SkarKaz 82b.

W charakterystycznych połączeniach: owoc godny (2), obfity (7), pożyteczny, przyjemny (3), słuszny (4), spokojny, trwający [= trwały], wdzięczny (19), wielki, wierny, zacny; owoc okazować, rodzić.

Fraza: »roście owoc« (2): żeś ieſt ono roſkoſzne zyárno Páná ſwego/ tu ná tey nędzney ziemi/ ktore on ſobie wſzcżepił/ á poſiał/ áby s ciebie iemu roſł owoc ku ſwiętey chwale iego RejPos 54v, 172v.
Zwroty: »(u)czynić, czyniący owoc; czynienie owocow« = frictum facere PolAnt, Vulg; fructificare Vulg [szyk zmienny] (15:4;2): Takotz od was kroleſtwo bożeé będzie odięto/ a będzie dáno pogąnom cżyniącym owotz iego. OpecŻyw [61]; MurzNT Matth 21/43, Luc 3/8; Leop A Esdr 11/42; ktore [nasienie] pádło ná dobrą rolą/ tho ieſt ná wierne á na prawdziwe ſerczá narodu ludzkiego/ iżby vcżyniło wdzięcżny owoc iemu. RejPos 64v, 59v; WujJud 190; KarnNap Dv; aby w ięzyku y nádęćiu płochego vmienia zbáwienie położyli/ á cnotę y cżynienie owocow wiáry porzućili. SkarŻyw A2; CzechEp 154, 339; WerKaz 301; Bo nas to nic nie ruſzy [słowo Twoje święte] choć wſzyſcy słyſzymy/ Owocow cżći twey godnych z niego nie cżynimy. ArtKanc K18; WujNT Matth 3/8, s. 12, 15, Matth 21/43, Luc 3 arg, 8; PowodPr 27, 30.

»owoc (po-, wy)da(wa)ć, podawający; owocu podawanie, wyda(wa)nie« = fructum dare PolAnt [szyk zmienny] (35:1;1:2): KromRozm II c; KromRozm III C8, 03 v; Tákowyć będzye iák drzewo przy wodach wſzcżepyone/ Ktorego liſtki nie zeſchną záwżdy ſą zyelone/ Tenći poda ſłuſzny owoc záwżdy cżáſu ſwego LubPs Bv; Stąd wdzyęcżny owoc podaſz v ſwiátá wſzytkiego/ A ſam ſtánieſz w ogrodzye v Páná ſwoiego. RejWiz 194v; BibRadz Ez 15 arg, Matth 21/43, II 27b marg, 135d marg; RejAp 173v; GórnDworz Ff3; O nieſzcżęſnaſz to látoroſl kthora poda táki płony owoc s ſiebie/ iż ma być odcięta od máćice tey/ tho ieſth/ od Páná ſwoiego RejPos 61; Lepieyći lepiey nieboracżku przez ten máły cżás ſtale á wiernie poprácowáć w tey winnicy Páná ſwoiego/ a podáć od ſiebie wdzięcżny owoc iemu cnotliwey wiáry á ſtałośći ſwoiey RejPos 61, 60 [2r.], 60v, 61, 61v, 62 [2 r.] (15); KuczbKat 355; RejZwierc 41, 259v; WujJud 68, 130; RejPosWstaw [412]v; SkarŻyw 536; Też słuſzny owoc dawayćie/ á w cnotach ſię pomnażayćie ArtKanc P5, I17, KI8, P20; WujNT 52; SkarKaz 423b.

»owoc przynosić (a. przynieść)« = fructum referre PolAnt, Vulg; fructum (a)ferre, fructum ferens PolAnt; fructum adferre, fructificare Vulg [szyk zmienny] (34): Potem ći ſą/ na dobryi źięmi wśiáni/ ktorzy słuchaią słowa/ i przyimuią ié i przynoſzą owoc/ to trzydźieści/ to ſześdźieśiąt a to lepak ſto. MurzNT Mar 4/20, Matth 13/23, Ioann 15/2 [5 r.], 5; Ale áby w pokorze Páná Iezu Kryſtá miſtrzá ſwoiego náſládowáli/ owoc do kroleſthwá Bożego przynoſili KrowObr 6, 5v, 59v; A ćić zaſię ſą ktorzy w dobrą źiemię naſienie przyimuią/ kthorzy ſłucháią ſłowo/ y przyimuią/ y przynoſzą owoc BibRadz Mar 4/20, Luc 8/14, 15; Ale co vpada ná zyemię dobrą/ tedy ći ſą/ kthorzy dobrym á wiernym ſercem ſłucháiąc/ záchowywáią w ſobye ſłowá ony/ á owoc przynoſzą w ćirpliwośći ſwoiey. RejPos 62v; Iż to naſienie ktore pádło ná prawdziwą rolą ſercá cżłowieká cnotliwego/ vcżyniło wielką rolkoſz iemu/ iż ſie przijęło w ſercu iego/ iż mu przynioſło wdzięcżny owoc v niego. RejPos 65, 59v; Tákże też y wy/ ieſli we mnie będziecie mieſzkáć/ żadnego ſłuſznego owocu vcżynić áni przynieść nie możecie. RejPosWiecz2 93; WujJud 100, 232v; BudNT Matth 13/23; CzechEp 118; LatHar 109, 738; A wśiany ná źiemię dobrą: ieſt ten ktory ſłucha ſłowá/ y rozumie/ y owoc przynośi WujNT Matth 13/23; W tymći ieſt vwielbion Oćiec moy: iżbyśćie obfity owoc przynieśli/ y byli moimi vczniámi. WujNT Ioann 15/8, s. 56, Mar 4/20, Luc 8/14, 15, Ioann 15 arg (12).

»(roz)mnożyć (a. rozmnażać) owoc« [szyk zmienny] (4): abychmy tu thak nieroſly iako płonę drzewa ktoreby niemnozyli zadnego pożytecznego owocu w winnicy twoiey RejPs 127; O ſwiętaſz to godziná/ ktorey godziny będzye kto záwołam do they winnice Páńſkiey/ á iż táki owoc rozmnoży w niey/ zá ktory ieſt zgotowaná táka zapłátá iemu. RejPos 61, 60v, 61v.

»owoc (wy)puścić« (3): Bo gdźieć będźie zła y bezbożna wiárá/ tedyć też pewnie nigdy z śiebie owocow dobrych nie wypuśći. CzechEp 57, 57; ArtKanc N8.

»zbierać owoc« = fructum congregare PolAnt, Vulg (2): A kthoryć żnie bierze zapłatę/ y zbiera owoc do żywotá wiecżnego/ áby y ten ktory ſieie/ weſelił ſię ſpołu z tym ktory żnie. BibRadz Ioann 4/36; WujNT Ioann 4/36.

Wyrażenia: »owoc(e) cnot, cnotliwych spraw« (2:1): áby s ſiebie wdzyęcżne owoce cnothliwych ſpraw záwżdy ku ćći á ku chwale Páńſkiey okázowáli LubPs aa4 marg; RejPos 59v; ſtoy ná mieyſcu/ á dobrze żyi/ á owoc cnot świętych/ y ſkarb ſobie zbieray SkarŻyw 353.

»owoce dobre« = fructus boni Vulg [szyk 7:6] (13): ktora [sprawiedliwość Boża] przychodzi ná wſzytki/ ktorzy wierzą/ y owocámi dobrymi oycá niebieſkiego chwalą KrowObr 206v, 60; Ale mądrość która ieſt zwierzchu/ napierwey tedy ieſt wſtydliwa/ potym ſpokoyna/ ſkromna/ vmowna/ z dobremi zgodliwa/ miłoſierdzia y dobrych owocow pełna/ nie poſądza/ y bes obłudnośći. Leop Iac 3/17; BibRadz II 135d marg; RejAp 173v; WujJud 130; CzechEp 57 [2r.]; WujNT Iac 3/17, 5. 52; SkarKaz 84a, 312b; Zoſtáią [/rcrc(ycy] tedy iáko ogrod bez wody/ y rola bez deſzczu/ rodźić owocow dobrych nie mogą. SkarKazSej 687b.

»owoce dobrych uczynkow« (5): RejZwierc 259v; Azaſz niewierzyſz/ że bárzo wiele tych ktorzy okrzcżeni ſą/ á ták w Páná Chryſtuſá przez wiárę wſzcżepieni/ ieſliże owocu dobrych vcżynkow z śiebie nie dawáią/ że będą wyćięći y w ogień wiecżny wrzuceni? WujJud 68, 68v, 100; RejPosWstaw 22.

»owoc miłości« (1): Dáy mi miły panie/ nigdy w bliźnim albo we mnie ſamym ciebie wydatz/ a potwártzom moijm owotzu miloſci nieodmawiatz OpecŻyw 106v.

»owoc pokajania« (1): Aby ſię ludźie vználi/ á godne owoce pokáiánia cżyniąc kroleſtwá niebieſkiego przybliżenie przyimowáli CzechEp 154.

»owoc(e) (godny(-e)) pokuty« = fructus poenitentiae Vulg [szyk 17:1] (18): tam też iuż ma okazać owoc oney pokuty/ to ieſt/ czo pyrwey zlie czinił przeciw przikazaniu bożemu tedy iuz ma dobrze czinic SeklKat X3v; A ten poſt ſluſznie záchowány być ma: [...] dla chwały PAńſkiey pilnieyſzego ſpráwowánia/ dla cżynienia godnych owocow Pokuty WujJud 190, 92v; A maſz też ſam z śiebie ile być może/ cżynić inne owoce świętey pokuty/ ćwicżąc ſie w ſlużbie Bożey/ modląc ſie nabożnie/ dawáiąc Iáłmużnę ludziom potrzebnym KarnNap Dv; SkarJedn 272; á cżynił godne owoce pokuty zá niepráwośći ſwoie WerKaz 301; LatHar 109; Rodzáiu iáſzczorcy/ ktoż wam pokazał ábyśćie vćiekáli od przyſzłego gniewu? Czyńćieſz tedy owoc godny pokuty. WujNT Matth 3/8; DOSYĆ VCZYNIENIE ábo godne owoce pokuty. Mát: 3.8. Luk: 3.8. 10. y 10. 13. WujNT Yyyyy2, Matth 3 arg, 5. 11, 12, 15, Luc 3 arg (10); Ieſt świádectwo dobrey wiáry/ pokuty pierwſzy owoc iáko Ian Chrzciciel rádźił/ pomoc do oczyśćienia grzechow/ vproſzenie ſkruchy ſerdeczney. SkarKaz 278b.

»owoce religijej i nabożeństwa« (7): y [Dawid] ſkacząc przed Arką/ owoce religiey y nabożeńſtwá ſwego ku Bogu pokázował. SkarKazSej 679a.

»owoc sprawiedliwości« (1): bo przemieniliście wżołć ſąd/ á owoc ſpráwiedliwośći [fructum iustitiae] w piołyn. BudBib Am 6/12.

»stokrotny, setny owoc« [szyk 4:1] (4:1): O gdy duſſa nábożná/ zakuſi wonnoſci ſwiętego vboſtwa/ ſwięté cżyſtoſci ij pokory [...]/ azáli nie ſtokrotny owotz z laſki milégo Iezuſa OpecŻyw 56; Tám źyemyá ná rodzáynym darnyu ſtokrotny owoc czyſtego páńſkyego náſyenya dawa KromRozm III 03v; RejPos 63; By twe Słowo pádáło w nas iák w dobrą źiemię: abyſmy z niego owoc ſtokrotny dawali/ á po śmierci w chwale twey wiecżnie krolowáli. ArtKanc KI 8; Setny owoc przynoſzą panny y pánicy Bogu poświęceni: á gorący w miłośći Bożey. WujNT 56.

»owoc święty« [szyk 1:1] (2): Gdźie prorok dawa znáć/ iż ſynowie Boży máią podawáć z ſiebie owoce święte ktoreby pochodźiły z wiáry BibRadz Ez 15 arg; RejPos 207.

»owoc warg, ust« = fructus labiorum PolAnt, Vulg (3:1): KromRozm II 13; wſpominamy/ y dziękuiemy Pánu Bogu/ offiáruiąc mu chwałę/ tho ieſt owoc warg náſzych y ćiáła náſze właſne KrowObr 178v; Przeż [!] niego tedy vſtháwićznie [!] ofiáruiemy Bogu ofiárę chwały/ tho ieſth/ owoc warg náſzych wyznawáiących imieniowi iego. BibRadz Hebr 13/15 [przekład tego samego tekstu KromRozm II]; WujNT Hebr 13/15.

»owoce wiary, z wiary« (5:3): iż gdy vtzynki ſą owoce wiáry/ kthokolwiek vtzynkow dobrych nietzyni/ takowy niema prawdziwey y żywey wiáry KrowObr 61; BibRadz *7; Wdzięcżne á wonne owoce z wiáry pochodzące RejAp Ff2v, 29v; ábyſmy thák ſnádniey wydawáć s ſiebie mogli owoce wiáry náſzey godne RejPosWstaw 22v; CzechRozm 214; SkarŻyw A2; SkarKaz 423b.

Szeregi: »grona a owoc« (1): a ſtháráią ſie [wierni Panu] áby z látoroſli ſwych podawáli przyiemne groná á wdzięcżny owoc iemu RejPos 60v.

»kwiatki (a. kwiateczki) a (i, ani) owoce« (8): A toć ſą kwiatki á owoce ktore pochodzą bárzo wdzięcżne á bárzo wonne s tey wiáry temu Pánu náſzemu. RejAp 29v; by też tá wiárá tylko ſámá miáłá ſtać iáko ſucha gáłąź á kwiatków áni owocow to ieſt dobrych á pobożnych ſpraw nie było około niey RejAp 173; RejPos 172 [2 r.], 172v, 173, 194, 267.

»pożytek a owoc« (1): [Pan winnicę] vſzcżepić á rozmnożyć racżył/ biorąc ſobye z niey wdzięcżny pożytek á przyiemny owoc do kroleſthwá ſwoiego niebieſkiego. RejPos 58v.

»ziarna a owoc« (1): áby ſie z niego [ziarna Pańskiego] vmnożyłá wiárá/ miłość wierna/ ſpráwiedliwość/ ſtałość/ miłoſierdzie/ pokoy/ nádzieiá mocna o ſwiętym Boſtwie iego [...]. A thoć ſą nawdzięcżnieyſze zyárná a naprzyiemnieyſzy owoc v niego s tego naſienia iego. RejPos 54.

α. O pomyślnych zdarzeniach w życiu Kościoła (2): Páweł w Teſalonice y w Berze wielki owoc w wierze Páńſkiey cżyni Leop Act 17 arg.
Zwrot: »owoc puścić« (1): vwierzyli [żołnierze ruscy]/y wſzyſcy ochrzcżeni ſą/ á krew męcżeńnicka [św. Bonifacyjusza] táki owoc [chrzest Rusi] z ziemie puśćiłá. SkarŻyw 576.
b. Służący złu: grzech, postępki obrażające Boga; fructus PolAnt, Vulg (9): BibRadz Sap 4/5; Bo nie z gołychći tu ſłow ma być ſąd miárkowan/ ále z rzecży ſzcżyrey [...]. Nie s ſłotkich ſłowek/ ále z owoczu gorzkiego á báłwánkow/ ktore oni płaſzcżem iáko oná Rachel zákrywáią. SarnUzn H3; gdy látá doroſłe przyſtąpią/ pokázuiemy iáwnie złego drzewa nieśláchetne owoce w myśli/ w mowie/ y w vcżynkách náſzych WujJudConf 63v; BudBib Os 10/1; Abowiem gdyfmy byli w ćiele/ namiętnośći grzechow/ ktore były przez zakon/ płużyły w członkách náſzych/ áby owoc przynośiły śmierći [fructificarent morti]. WujNT Rom 7/5.
Zwrot: »(wy)dawać owoc« (2): grzech tęnto zły pierworodny/ ieſtćy ſſczep barzo płodny. Re. Wydawa s ſiebie owoće/ grzechy ćieſkie a vſtawiczne/ y teſz potępia wiecznie SeklPieś 31v; RejPos 60v.
Wyrażenia: »owoce złe« (2): zakon zły grzechow [...] wnas owoce złe płodzy/ żądliwośćy k złemu rodzy SeklPieś 31v; RejPos 189v marg.

»owoc złościwych spraw« (1): A oná [winnica] ſámá s ſiebie [...] dawa płonę wino/ á bárzo nieſmácżny owoc/ Pánu ſwoiemu/ złośćiwych ſpraw ſwoich. RejPos 60v.

8. Nagroda, wynik, rezultat, zysk, sens (150):
a. Korzystny wynik pracy, wysiłku człowieka; życia zgodnego z prawem bożym, wiary w Boga; fructus Vulg, PolAnt, Modrz (90): To gdy t.m. wczynyſz bandzyeſz myala laſzke bozu, sſlawe wyelku, myloſcz y blogoſlawyenſtwo naſſze rozmnozenye dobre owoczu ſuego. LibLeg 8/133v; KromRozm I B4, C4; KrowObr 5v; Nie ieſtem táko wſzetecżny [...]/ áżebym z tych rzeczy owoc umiał bráć/ ktorych korzenie ſą w niebie umocnione Leop *B4v, Eccli 6/19, Is 27/9; BibRadz Prov 8/19; Fortunnieiſzy był ięzyk bo ten wſzytkim miły Ták záwzdy trwálſzy owoc dowćipu iuſz [lege: niż] śiły MączKoch nlb 12 [idem KochFr 82]; RejAp 173v; wy kthorzyſcie wyzwoleni od grzechu/ macie owoc wáſz poſwięcenie wáſze. RejPos 261, 156v; Lecż vcżynki dobre záwſze muſzą z wiáry/ iáko pewny owoc/ wyráſtáć. WujJudConf 110; Niech śię zábawia [ubogi] iáką vcżćiwą robotą/ á owocu roboty ſwey niech drugim vdźiela. ModrzBaz [38]v; SkarŻyw 31; StryjKron 6; Owoc cżłowiecży/ ieſt wyznánie wiáry iego/ y vcżynki obcowánia iego. CzechEp 37, 63; KochFr 82; Wiérſzów ći ſwoich garść niemałą nioſę/ [...] Owoc/ iáko znam/ nie doyrzał do końcá/ Lecz téż podobno niémiał zpotrzeb ſlońcá. PudłFr 15; KochFrag 49; Onći [Chryste] ieſt twoią zaſługą/ on zapłátą twoią/ on owocem twoim/on vżywániem/ on końcem. LatHar 279; WujNT Rom 15/28.

W przeciwstawieniu: »słowa zakonu ... owoce« (1): Figá tá [...] znáczyłá Zydy máiące ſlowá zakonu/ ále nie owoce. WujNT 89.

Zwroty: »owocu używać« (1): iż niemáſz tego cżłowieká ktoryby winnicę ſadził/ á owocuby zniey nie vżywał. Przeto godzi ſię y W.Mći tego to owocu winnice ſwey vżywáć. BudNT a5v.

»owoc (wy)dawać« (2): nie térayże ich [nauk] proznowánim w Zurowicách/ áni ich gnuſnośćią zákopyway v śiebie Domá: ále ich owoc ná świát wydaway OrzQuin E2; SarnStat 1004.

»owoc zbierać« [szyk zmienny] (3): iż rodziczy tháki owoc s ſynow ſwoich zbieráć muſzą/ iákiego ſwym zbytniem dozwalániem im ſwey woley náſádzili á náſzcżepili. RejPosWstaw [414]; Terazby owoc zbiéráć ſwoiego ſzczépienia: Y rátowáć w záchwianiu mdłego przyrodzenia. KochTr 24; CiekPotrOstr )?(3.

Wyrażenia: »owoc(e) cnoty (a. cnot)« (3): KwiatKsiąż A4; RejZwierc 131; Rzecżpoſpolita ſpodźiewa ſię tychże owocow cnoty [virtutis fructus]/ ktore od przodkow wźięłá/ od potomków tákże wźiąć. ModrzBaz [41].

»owoce nadzieje i miłości« (1): Y owſzem co ſie Wierze przypiſuie/ to ſie nie cżyni względem ſámey gołey wiáry/ ktora v Bogá żadney odpłáty nie ma/ ále względem tych owocow Nadźieie y Miłośći/ ktore z niey pochodzą. WujJud 110v.

»owoce pokuty« (1): po nich [przykładach żywotów świętych] iáko ſucha ziemia po deſzcżu cnotá wludziach buyno ſie puſzcżáłá/ y owoce pokuty kwitnęły. SkarŻyw A2.

»owoc pracy (a. pracej)« (2): Abowiem mnie żyć ieſt Chriſtus: á vmrzeć zyſk. A ieſliż żywym być w ćiele/ to mi ieſt owocem pracey [fructus operis est] WujNT Philipp 1/22; Wżdy kiedy zbierzeſz owoc ſwoiey pracy. CiekPotrOstr )?(3.

»owoc spraw [czyich]« (2): Da mieyſce wſzelákiey litośći/ ábowiem káżdy bedźie pożywał owocu ſpraw ſwoich [Omni eleemosynae fac locum, unusquisque enim secundum opera sua inveniet] BibRadz Eccli 16/14; ábyś dał káżdemu wedle drog iego/ y wedle owocu ſpraw iego [secundum fructum suorum]. BudBib Ier 32/19.

»owoc sprawiedliwości« (1): A owoc ſpráwiedliwośći [Fructus autem iustitiae]/ w pokoiu tymbywa ſian ktorzy cżynią pokoy. Leop Iac 3/18.

»owoc wiary« [szyk 3:1] (4): A takowe dobre vcżynki/ ſą owoczem/ prawdziwei/ nas vſprawiedliwiaiączei wiary SeklWyzn b4; BibRadz 1.Ioann 5 arg; Drudzy ſą co śmiele całą gębą ſola fide/ to ieſt/ iż ſą vſpráwiedliwieni przez ſámę wiárę/ wołáią: á przedſię żadnych owocow wiáry tey nie pokázuią CzechRozm 223, 215.

Szeregi: »owoc i cel« (1): A to przykłádem Monárchów wielkich: Conſtántiná Wielkiégo [...] y ten owoc y cél nayprzednieyſzy ſwych zwyćiężtw [!] vpátrywáli/ áby w kośćiele chwałę Bożą/ á w Rzeczypoſpo. rząd dobry vczynili SarnStat *3.

»owoce i postępki« (1): Chociaż ią [wiarę] też y prawdźiwi chwalcy Boży/ á wierni vcżniowie Chriſtuſowi poznawáią w drugich/ á to z owocow y poſtępkow ich. CzechEp 56.

»owoc i (a, abo) pożytek (a. użytek)« [szyk 6:1] (6:1): Powiadał też że pocżątek á korzen nauki ieſth gorzſki, ale vżytek á owoc iey ſłodki ieſt. BielŻyw 89; A pilnie ten ſzczep tey ſtałey wiáry ſwoiey okopyway y poleway tym Máyowym dzdzem tą zupełną nádzieią ſwoią/ vźrzyſz iákich owocow á iákich pożytkow s tego docżekáć możeſz RejZwierc 129, 129; Kędy widziſz że owoc y pożytek iáłmużny ieſt pomnożenie wſzelákiey łáſki w ſpráwiedliwośći y w dobrych vczynkách ku żywotowi wiecznemu WujNT 640, 518, 641; SarnStat 1004.

»owoc(e) a (i) uczynki« (2): Zowoczu á zuvczinkow [!] mamy poznać koſcioł prawdziwy/ y też fałſziwy SeklKat Q2; WujJudConf 106.

α. Objaw łaski bożej; dar boży użyczany człowiekowi przez Boga, nagroda w życiu przyszłym; fructus Vulg, PolAnt (36): z owocżow vcżynkow twoich naſići ſie ziemia WróbŻołt 103/13; Stworzyłem owoc wárg pokoy/ pokoy onemu ktory ieſt dáleko/ y ktory bliſko Leop Is 57/19; BibRadz II 9c marg; Iuż nam rozlicżne owoce poydą dziwnych roſkoſzy onych żadnym okiem nie widánych od onego Máyeſtatu Páńſkiego/ gdy będziemy vſtáwicżnie patrzyć ná dziwną wielmożność iego. RejAp 188v; Podzćie wſzyſcy do mnie ktorzy mnie prágniećie/ á náiedzćie ſię owocow moich [a generationibus meis adimplemini]. BudBib Eccli 24/22[26], Is 57/19, 4.Esdr 7/13; Náſyć nas owocem ſwégo Miłośierdźia obfitego: A my do ſwégo żywota/ Nie vznamy iuż kłopotá. KochPs 137; Szcżęśliwa/ práwi/ niepłodna y niepokalána/ ktora nie vznáłá łożá w grzechu/ będźie miáłá owoc/ y oſobną chwałę miedzy duſzámi świętymi. WerKaz 293; ArtKanc K18v; WujNT Ioann 15/5, Rom 6/22; SkarKaz 83a.

W charakterystycznych połączeniach: owoce Ewanjelijej, miłosierdzia, nieśmiertelności, uczynkow, warg (2), zbawienia.

Zwroty: »owoc (wy)da(wa)ć« (2): [Pan Krystus] áż do końca zmorzon być chćiał/ by wielki owoc z śiebie wydał/ á ſwoią śmierćią wſzyſtkim żywot wiecżny dał. ArtKanc D16v, P5.

»pożywać owocu« (1): będzieſz pożywał owocu onych wdzięcżnych zaſług y obietnic iego [Pana Jezusa]/ ktore tobie ſpráwił w cżłowiecżeńſthwie ſwoim RejAp 20v.

»zbierać owoc« (1): Iá powiedám ij mowię wám/ podnieſcie ocżi waſſé/ a obezrzycie królewſtwa ijżetz iuż ſie bieleią ku żniwu/ a kto żnie zapłatę bierze ij zbiérá owotz/ żywot wiecżny OpecŻyw 50v.

Wyrażenia: »owoce (a. owoc) Ducha (Świętego), duchowne« = fructus spiritus Vulg [szyk 11:1] (9:3): KromRozm I B3v [3 r.]; GrzegŚm 32; Owoce záś duchowne maſz opiſáne/ Gal:5. ꝟ 22. y ná inſzych mieyſcách. CzechRozm 241; Dwanaśćie owocow Duchá S. Tak ie Apoſtoł Páweł do Gálátow w piątym wylicża LatHar +++, 35; A owoc Duchá ieſt/ miłość/ weſele/ pokoy/ cierpliwość/ dobrotliwość/ dobroć/ nieſkwápliwość/ cichość/ wiárá/ mierność/ wſtrzymieźliwość/ czyſtość. WujNT Gal 5/22; boć owoc światłośći [fructus enim lucis] (marg) Duchá. G. (–)/ ieſt we wſzelákiey dobrotliwośći/ y w ſpráwiedliwośći/ y w prawdźie. WujNT Eph 5/9, Gal 5 arg, Yyyyyv; SkarKaz 351a.

»owoc sprawiedliwości« = fructus iustitiae, pacatissimus Vulg (4): Drzewo krzyżá twego Ceder trwáły wiecżnie/ Niech/ w dobrym vmyśle/ chowa mnie ſtátecżnie/ Owoc/ niechay we mnie trwa/ ſpráwiedliwośći GrabowSet N3v; żebyśćie byli ſzczerymi y bez obráżenia ná dźień Chriſtuſow. będąc nápełnieni owocu ſpráwiedliwośći przez Ieſuſá Chriſtuſá/ ku chwale y czći Bożey. WujNT Philipp 1/11, Hebr 12/11, Iac 3/18.

Szeregi: »dary i owoce« (1): A przy tákim z łáſki twey Boſkiey opátrzeniu/ ſpraẃ to/ áby ſię tákie dáry y owoce w ſercu moim krzewiły y rozmnażáły LatHar 35.

»owoc i skutek« (1): A Iżbyſmy poznáć mogli tho oſobliwe á bárzo wielkie dobrodzieyſtwo Boże przećiwko nam/ tedy nam dawa Bog Duchá ſwego świętego/ ktorego owoc y ſkutek [...] ieſt wierzyć w Bogá/ y w Kryſtuſá iego BibRadz *6v.

»owoce i uczynki« (1): Duch Swięty ktory w onym tzłowieku nie proznuie/ ále owoce y vtzynki s ſiebie wypuſztza dobre ktore ſię Pánu Bogu podobaią. KrowObr 45v.

β. Rezultat pracy pszczół (1): Máła rzecz miedzy robaczkámi pſzczołá/ mowi Mędrzec/ á początkiem ſlodkośći ieſt owoc iey. SkarKaz 84a.
b. Godny potępienia zysk, wynik złego postępowania, błędnego nauczania; fructus Vulg, PolAnt; frux Vulg (60): Po czymże nas Pan Kryſtus vczy fáłſſywe proroki poznáwáć? (–) Zowocow. KromRozm I B3v, B3v marg, C4 [2 r.], C4v, D2, D3, E2; Popali ſrogim ognyem ty ſproſne grzeſſniki/ Wytráći owoce ich á z gruntu wywroći/ Y potomſtwo wſſytko ich też w niwecż obroći LubPs F, F marg; Ia was káráć będę według owocu wynálaſkow wáſzych/ mowi Pan/ á zápalę ogień w leſie wáſzym/ y popali wſzytko wſzędy okolicżnie. BibRadz Ier 21/14; OrzRozm Bv marg; KochSat A3v; Thu widziem iákie to owoce s tey náuki płyną/ Y owſzem przydzie do tego/ że Syná Bożego przeſtáną chwalić SarnUzn H5, H5v; Y owoce pożądliwośći twoiey iuż wſzytko odpádło od ciebie RejAp 151; RejPos 124, 190v, 245; vżywayćie wy iáko chcećie wáſzey roſtárgáney y rozerwáney [spowiedzi]/ á obácżćie iákie owoce z they wáſzey ſpowiedźi pochodzą. WujJud 89, 69v, 89v marg, 134; BudBib Ier 6/19, Mich 7/13; Lecż my iuż widźiemy go [Antychrysta] z łáſki Bożey/ y znamy go: á to z owocow/ mow y poſtępkow iego. CzechEp 354; NiemObr 130; GrabowSet V3v; Owoce záſię żywotá y obyczáiow Haeretyckich ſą; Odſtąpienie od wiáry/ y oderwánie od kośćiołá powſzechnego. Niezgody miedzy nimi. WujNT 31, 31 [4 r.], Apoc 18/14; PowodPr 42 marg.

Ze zdaniem przydawkowym [w tym: że (4), iż(e) (2)] (6): Trzeći owoc/ że Syná cżynią bez pochyby mnieyſzym dáleko nád Oycá. SarnUzn H2v; Oſmy owoc tey náuki/ iż przydzie do thego/ że ſie będziem iteż muśimy krzćić znowu SarnUzn H5v, H4, H4v, H5, H5v.

W charakterystycznych połączeniach: owoc(e) brzydki (3), chęci niewstydliwej, fałszywego proroka (2), głupiej gorliwości, kacerstwa, kłamliwe, Lutrowe, Lutrowej nauki, pożądliwości.

Zwroty: »owoc dawać« (1): Nie taki grzeſznicy owoc dawaią, ale będą odrzuceni od oblicza bożego tak lekce iako proch WróbŻołt B2.

»owoc (na)rodzić« (2): KromRozm I K2v; A ieſtże też kośćioł ten kościołem Bożym prawdźiwym/ ktory z śiebie táki owoc rodźi? Nie tuſzę. CzechEp 97.

»owoc szczepić« (1): Obraz żywotá maſz wyráżony: Y ná niepewnym grunćie ſádzony: Zbóyce/ wydźiércy go obtoczyli/ Swóy właſny owoc ná nim ſczépili. ZawJeft 31.

Wyrażenia: »grzechu owoc« (1): którego grzéchu owoc inſzy nie ieſt/ iedno wſtyd/ poháńbienié [...]/ śmierć BiałKat 216.

»owoc matactwa« (1): Z oráliśćie niepobożność/ żęliśćie niepráwość/ iedliśćie owoc mátáctwá [comedistis frugem mendaci] Leop Os 10/13.

»owoc niepobożności« (1): to źiele złego náſienia/ iáko wielki owoc niepobożnośći [fructum impietatis] vrodziło Leop 4.Esdr 4/31.

»szkodliwe owoce« (1): Doświadcżyli tego y goſpodarze/ ktorzy wielką zdrádę y niewiárę wcżeládźi właſney potym poználi/ y ſzkodliwe owoce tey nowey Spowiedźi y Ewángeliey przeklináli. WujJud 89v.

»owoc zły (a. nagorszy)« [szyk 8:3] (11): KromRozm I C4v; Mala mens, malus animus proverbialiter usurpatum, Złe plemię/ zły owoc/ zła myśl/ złe vczynki. Mącz 216b; Pirwſzy tedy owoc zły s tey náuki pochodzi SarnUzn G8v, Hv, H4, H4v, H5v, H6v; RejPos 64v; GrzegŚm 33; GrabowSet Q2.

Szereg: »uczynki albo owoce« (1): iż tu ná tym mieyſcu v Páwłá ćiáło známionuie cáłego cżłowieká ćieleſnego z vcżynkámi álbo owocámi iego złymi GrzegŚm 33.
9. n-loc Miejscowość (1):
Zestawienie: »Gora Owocow« = Har Magedon, miejscowość leżąca u podnóża Karmelu (1): Zebráli ie tedy ná mieyſce/ kthore ieſt rzecżono po Zydowſku Armágedon, (marg) Niektórzy wykładáią to słowo Gorę owocow/ á rozumieią koſcioł Boży/ á drudzy zaſię rozumieią mieyſce niektore gdźie przywiedźione będą niewierne kſiążętá/ áby tám zdrádą Diabelſką zginęli. (–) BibRadz Apoc 16/16.
*** Bez wystarczającego kontekstu (2): Fructus, Owoc Pożytek. Mącz 138a; Fructus – Pozitek, ouoc. Calep 437b.

Synonimy: 7.a. pożytek; b. grzech; 8. cel, pożytek.

Cf OWOCORODNY

TG