[zaloguj się]
[pdf]

PASTERZ (1250) sb m

pasterz (1097), pastyrz (153); pasterz BierEz (21), Murm (2), FalZioł (2), LibLeg (3), WróbŻołt, RejPs (8), SeklKat (13), MurzHist, Diar, GliczKsiąż (3), GroicPorz, KrowObr (58), RejWiz (2), UstPraw (4), RejFig (2), Goski (2), BielKron (38), OrzRozm (7), RejAp (46), RejPosRozpr (14), GrzegŚm, KuczbKat (25), RejZwierc (9), BielSpr, KochMon, WujJud (47), WujJudConſ (17), RejPosWstaw (2), BudBib (30), StryjWjaz, CzechRozm (32), PaprPan, KarnNap (2), SkarJedn (104), KochOdpr (3), KochPs (2), SkarŻyw (44), StryjKron, CzechEp (46), KochFr, KlonŻal, ReszHoz (2), ReszList (15), ReszPrz (8), KochPieś (5), ArtKanc (19), GórnRozm, ZawJeft, Calep, GostGosp (7), Phil (2), GrabowSet (6), LatHar (22), JanNKar, SarnStat (12), SiebRozmyśl, SkarKaz (12), GosłCast (2), SkarKazSej (9), KlonWor (3); pastyrz OpecŻyw (11), PatKaz III, Mymer1, RejRozpr, KromRozm I, KromRozm III (26), OrzQuin (14), Prot (2), Calag, CzahTr; pasterz : pastyrz HistJóz (1:3), BielŻyw (2:1), RejKup (5:2), LubPs (5:4), Leop (32:5), OrzList (9:1), RejZwierz (10:1), BibRadz (14:34), Mącz (4:6), GórnDworz (5:3), HistRzym (9:5), RejPos (142:3), BiałKat (7:1), BudNT (6:1), ModrzBaz (6:5), NiemObr (3:20), WujNT (107:1), PowodPr (1:2).

a jasne (w tym 23 r. błędne znakowanie); -érz (17), -erz Mącz (2). ◊ -érz- (14), -erz- (2); -erz- MurzHist; -érz- : -erz- Mącz (1:1).

Fleksja
sg pl du
N pastérz pastérze, pastérzowie
G pastérza pastérzów
D pastérzowi pastérzom
A pastérza pastérze pastérzu
I pastérzem pastérzmi, pastérzami
L pastérzu pastérzach, pastyrz(o)ch
V pastérzu pastérze, pastérzowie
inne sg G a. A - pastérza

sg N pastérz (277). ◊ G pastérza (169). ◊ D pastérzowi (30). ◊ A pastérza (106). ◊ G a. A pastérza (5). ◊ I pastérzem (139); -em (6), -(e)m (133). ◊ L pastérzu (15). ◊ V pastérzu (40). ◊ pl N pastérze (166), pastérzowie (15); -owie BielŻyw, KromRozm III (5), SiebRozmyśl; -e : -owie OpecŻyw (3:1), Leop (7:1), BielKron (5:1), RejPos (4:1), BudBib (5:4). ◊ G pastérzów (97); -ów (1) JanNKar, -ow (1) OpecŻyw, -(o)w (95). ◊ D pastérzom (57); -om (1), -(o)m (56). ◊ A pastérze (76). ◊ I pastérzmi (35), pastérzami (4); -ami WujJud CzechEp; -mi : -ami OrzList (2:1), WujNT (2:1). ◊ L pastérzach (10), pastyrz(o)ch (1) KromRozm III; -ach (9), -åch (1) CzechRozm. ◊ V pastérze (5) BibRadz (3), RejPos, KochOdpr, pastérzowie BudBib (2). ◊ du A (cum nm) pastérzu (1) BielKron 102v.

Sł stp, Cn: pasterz, Linde XVI – XVIII w.: pasterz.

I. Człowiek zajmujący się doglądaniem i opiekowaniem się pasącą się trzodą; pastor Murm, Mymer1, Vulg, PolAnt, Modrz, Calag, Calep, JanStat, Cn; armentarius Mącz, Cn; pascens PolAnt, agaso, armenti custos, coactor, iumentarius, magister pecoris, pecuarius, superiumentarius Cn (301): BierEz K3, L4v, P4 [4 r.], Q3v [6 r.] Q4 [2 r.], Q4v, R4 [4 r.]; OpecŻyw 16v [2 r.], 17, 21, [27]v, 142v; PatKaz III 105; HistJóz E2 [2 r.]; Baranka też ktorego obiorą być wodzem owcżem/ może paſterż zmłodu zwycżagić głoſowi ſwoiemu/ iże gdy go zawoła k ſobie/ by na daley był/ tedy przydzie. FalZioł IV 3a, 86d; BielŻyw 60 [2 r.], 61; LibLeg 7/33 [2 r.]; Murm 179; Mymer1 15v; Arabowie, Tatarowie, Turkowie [...] poſzli z grubych ludzi z paſterzow y z ludu ktorzy ſie w leſiech chowali WróbŻołt cc2v; nálazł go [Dawida] miedzi owczarſzkiemi budami A wziął go od trzody bydlęcey zá ktorą on będąc páſterzem chodził RejPs 117v; KromRozm III H4v; GroicPorz x2v; RejWiz 7v; Leop Gen 26/20, 46/34, Ex 2/17, 19, Ier 33/12, Zach 11 arg; UstPraw Fv [4 r.]; RejFig Aa3 [2 r.]; RejZwierz 7 [2 r.], 43v, 119v [2 r.], 121v [2 r.]; BibRadz Gen 4/20, 4.Reg 10/12, Cant 1/7, Am 1/1, 2 (9); Goski A4v; zrządzili dwu páſterzu/ ktorzy [...] przyſzli ná ſkárgę przed krolá. BielKron 102v, 4, 11, 15, 23, 28v [2 r.] (24); Bucolica, Xięgi álbo powieśći w których páſterze o bydlęcych y innych chłopskich ſprawách y ych robotach s ſobą rozmáwiáyą. Mącz 27d, 16c, 23d, 120a; iáko trzodá/ ma páſterzá/ nie s poſrodku ſiebie nieme źwirzę/ ále cżłowieká GórnDworz Gg2, Iiv; HistRzym 28 [4 r.], 29v [3 r.], 129, 131v; RejPos 16, 18, 19v, 20v, 35v (8); BiałKat 281; RejZwierc 49 [2 r.], 120, 242, 265; Páſterze kthore oni [Turcy] zową Cżábány álbo Cżábánlár: zá woyſkiem pędzą ſtády dobytká ná kuchnię Ceſárſką. BielSpr 54; KochMon 19; WujJud 123; RejPosWstaw 21; BudBib Ex 2/17, Num 14/33, Soph 2/6; BudNT Luc 2/15, R8 marg, Luc 2/18, 20; iáko też y Páſterz nieieſt godźien tego przezwiſká/ gdy owce rozgania/ z nalepſzey paſze zgania/ á owcżarnie nędznemi ſzkodámi ábo vpádkámi nápełnia. ModrzBaz 21v; KochOdpr C3v, Dv; SkarŻyw 29, 91, 249, 283, 422, 479 [2 r.]; CzechEp 204, 320; KochFr 85; Stádá igráią przy wodźie: A ſam páſtérz śiedząc w chłodźie/ Gra w piſczałkę proſté pieśni KochPieś 34 [idem] KochSob 70; Anioł gdy śię vkazał/ Páſterzom roſkazał/ iuż do Betlehem idźćie/ národzone dźiećię, w iáślecżkách naydźiećie. ArtKanc B11v, B2v, B4, C, C4; ZawJeft 7; Calep 760a; GostGosp 76, 82, 86, 114, 116 [3 r.]; Phil R2 [2 r.]; Głupia/ proſta owiecżká/ Gdy ią páſterz niebácżny/ W lás/ buiáć puśći/ [...] Ginie GrabowSet G3, F3v, Kv; LatHar 79, 336, 517, 529; WujNT Luc 2 arg, 8, 15, 18, 20, Xxxxxv; DZiwiſz ſkárżył ſie ná páſtérzá wieyſkiégo/ iż owcę do trzódy wegnáną/ y ſtraży Páſtérſkiéy poruczoną/ z trzódy ſtráćił SarnStat 666, 644, 666 [2 r.], 667 [3 r.], 677 [2 r.], 1263, 1310; SiebRozmyśl F4v; SkarKaz 484a, 489b; GosłCast 66; Lecż do tego złodźieyſtwá/ y woły/ y krowy/ Konie/ Muły/Oſłowie/ dobytek domowy/ Báwoły/ owce/ kozy/ y świnie należą/ Ktore z domu y do dom przed Páſterzem bieżą. KlonWor 25, 24.

pasterz czyj [= wobec chlebodawcy; w tym: ai poss (4), pron poss (4)] (8): Leop Gen 26/20, 1.Reg 25/7, Ier 22/22; Proſzę niechay ty poſwarki niebędą [...] miedzy páſterzmi moiemi y twoiemi BibRadz Gen 13/8; Ieden páſterz krolewſki Fauſtulus nálazł ie [Remusa i Romulusa] páſąc bydło BielKron 98v, 11, 66v, 67.

pasterz czyj [= wobec owiec; zawsze pron poss] (5): iż oná [owieczka] záwżdy zna głos zwykłego páſterzá ſwego RejPos 124, 124 [2 r.]; CzechEp 66; GosłCast 66.

W połączeniu z przymiotnikiem od nazwy zwierzęcia [w tym: przymiotnik + pasterz (5), pasterz + przymiotnik (3)] (8): Murm 179; BartBydg 6b; Bubulcus et Bubsequa, Wołowy páſtirz. Mącz 26c; Hippoboros, Koński páſters máſztalerz. Mącz 156c, 17d, 34b, 426c. Cf »pasterz owczy«.

W połączeniach szeregowych (2): SeklKat A4v; Iſz [Chrystus] będąc tákowym pánem/ niegárdził vbogimi/ ſlepymi/ głuchymi/ niemymi/ opętanymi/ trędowátymi/ chromemi/ páſterzmi/ iáwnogrzeſzniki KrowObr 49.

W przeciwstawieniu: »pasterz ... wilk« (2): RejZwierz 30; Więc on/ iáko drapieżny wilk/ rozbiwſzy ſtádo/ Co nadáley vćiekał/ á oni záś/ iáko Páſterze ze pſy zá nim KochOdpr B.

W porównaniach (40): A lud ten ſwoy przebrány wywiodł iáko páſterz trzodę ſwoię RejPs 116v; LubPs F3; Y będą zgromádzone przedeń wſzytki narody/ y odłączy iedny od drugich/ iáko páſtherz odłącza owce od kozłow. BibRadz Matth 25/32, Ez 34/12; Są thedy ludzie porucżeni od Bogá pánom/ y podáni ich ſtraży/ iáko owce páſtyrzom GórnDworz Gg4v; BudBib Is 40/11, Ez 34/12; CzechRozm 187, 259v; ModrzBaz 18v; KochOdpr B; StryjKron 451; CzechEp 66, 427; KlonŻal B3; ReszPrz 26; KochPieś 38; Narod moy, y me mięſzkánie/ nie długo zemną zoſtanie/ iáko páſterz budkę ſwoię/ ták zoſtáwię źiemię moię. ArtKanc P18; GrabowSet E2; LatHar 257; WujNT Matth 25/32; DRVGA POWINNOSC KROLEWSKA: Poddánych ſwych do iednośći zgániáć, iáko do iednéy owczárnie páſtérz SarnStat 109; KlonWor **2v. Cf »jako(by) owce bez pasterza«.

W nawiązaniu do etymologii imienia Cyrus (pers. Koresz ‘pasterz’) (1): On [Jahwe] mowi Koreſzowi/ páſterz moy y wſzelką wolą moię wykona BudBib Is 44/28.

Przysłowia: Iaky paſterz takie owcze RejKup h3v.

iż dobry páſterz tylko ſtrzyże owce/ Iedno to Wilk drapieżny łupi ie iáko chce. RejZwierz 30.

Boni pastoris est tondere pecus non deglubere, Proverb. Dobry páſters ná wełnie/ álbo ná mleku ma przeſtáwáć/ á nie z skorey odźieráć. Mącz 26b.

W charakterystycznych połączeniach: pasterz (nad stadem) czujący (2), nędzny, prawy, prosty (5), wiejski, zwykły; mieszkania pasterzow, obory, przybytek; pasterz gra w pisczałkę (2), owce pędzi (2), pyta się o stadzie, strzyże owce (2), bydło zgubił.

Frazy:»pasterz nad owcami (a. za bydłem) chodzi« (2): KochPieś 38; luż mdłé bydło ſzuka ćieniá/ Y ćiekącégo ſtrumieniá: Y páſtérze chodząc zá niém/ Budzą láſy ſwoim grániém. KochSob 62.

»pasterz owce a. stado owiec, a. trzodę, a. dobytek, a. drob) pasie (a. pasa, a. paść ma), pasący« = pastor gregem pascit (pascet) PolAnt (7:2): BierEz L4v; BielKron 323v; GórnDworz Ee6; á przed iego oną iáſkinią ieden páſterz owce páſał. HistRzym 28, 129; Abowiem záwżdy to zacnieyſzy páſterz bywa/ ktory ſtádo owiec pálie niżli ten co iedno iednę kozę. RejZwierc 22; BudBib Is 40/11, Ez 34/2; ArtKanc C9.

Wyrażenia: »pasterz nad bydłem, bydła« [szyk 2:2] (3:1): GórnDworz Gg2; GórnRozm M4v; Ieſli wieſz iż miedzy bráćią twoią ſą dowćipni mężowie/ vczyń ie páſterzmi nád bydłem moim. SkarKazSej 662b, 662b.

»dobry pasterz« (2): RejZwierz 30; A do ſwych ſtároſt piſał w ty ſłowá/ áby náſládowáli przykłádu dobrych páſterzow/ ktorzy tylko ſtrzygą owce ná pożytek/ á nie golą ich áni łupią s ſkory. BielKron 140.

»pasterz owiec, owczy; owce pod pasterzem« = pastor ovium Vulg, PolAnt; pastor pecudum PolAnt (10:1;1): HistJóz E2 [2 r.]; Leop Gen 46/32, 34, 47/3; A był Abel páſterzem owiec/ á Kain był oraczem. BibRadz Gen 4/2, Gen 46/34, 47/3, Ioann 10/2; gdyż Egipciánie brzydzą ſie páſterzmi owcżymi/ iż owiec nie iadáli BielKron 18, 18; CzechRozm 259v.

»jako(by) owce (a. bydło) bez (przez) pasterza, nie mające pasterza, gdy pasterza nie masz« = sicut (quasi) oves non habentes pastorem Vulg, PolAnt; sicut oves quibus non erat pastor PolAnt (12:4:1): OpecŻyw 167; Leop 3.Reg 22/17; Widźiałem wſzytek lud Izráelſki roſproſzony po gorách iáko owce przez páſtherzá BibRadz 3.Reg 22/17; OrzRozm B; BielKron 43v, [842]; RejPos 331v; BudNT Matth 9/36; CzechRozm 136; wſchodne kościoły chcąc z ſwemi zbor cżynić bez Papieżá/ iáko owce bez páſterzá/ w błędy przyſzli SkarJedn 145, 144;SkarŻyw 500; WujNT Matth 9/36, Mar 6/34; SiebRozmyśl K2v; SkarKazSej 665a, 678a.

»pasterz trzod« = pastor pecoris PolAnt (2): A tákże wſzczął ſię poſwarek miedży páſterzmi trzod Abrámowych y miedży Páſterzmi thrzod Lotowych. BibRadz Gen 13/7.

Szeregi: »pasterz z bydłem« (1): Z ludźmi poſpołu y miáſtá/ y grody/ Nieuśmiérzóné zátopiły wody: Nie wyśiedźiał ſye páſtérz z bydłem wcále Ná żadnéy ſkále. KochPieś 31.

»pasterz (i) z owcami (i barany)« [szyk 1:1] (2): BierEz Q3v; aby beſz voley pana mego na poły a yego M. pastherze y zowczany [!] y Barany nyechodzily. LibLeg 7/33.

»pasterz, (albo) pastucha« [szyk 1:1] (2): Subulcus, Świński páſtuchá álbo páſtirz. Mącz 426c; Calag 281b.

»stado i pasterz« (1): Lot iego [Abraama] ſynowiec miał też ſwoie ſtádá dobytká y páſterze BielKron 11.

Przen (10): (nagł) Mniſzki. (–) Y Coż wżdy nam ták krzywy/ vbogye dzyewecżki/ Ze ie w klozye chowamy/ by błędne owiecżki. [...] Więc wrzeſzcżą iáko Kozki/ á páſterzá nie máſz RejZwierz 105; GórnDworz Iiv; RejPos 20 marg, 346v marg.

pasterz czego, czyj (2): RejAp 18; Pátrzáyże też ty z oſoby ſwey káżdy nędzny cżłowiecże/ żeś ieſth páſterz domku twego/ dziatek y cżeladki twoiey. RejPos 124.

pasterz czemu (1): Káżdy cżłowiek páſterz zebrániu y duſzy ſwoiey. RejPos 124 marg.

W przeciwstawieniu: »pasterz ... najemnik« (1): RejPos 20 cf »wierny pasterz«.

Wyrażenia: »pasterz owieczki« (2): przedſię ty pomni iżeś páſterz oney owiecżki ſwoiey á duſzycżki ſwoiey RejPos 125, 346v.

»wierny pasterz« (1): iáko też wieſz iáka wiernemu páſterzowi á iáka naiemnikowi [...] ieſt zapłátá zgotowána RejPos 20.

II. Przywódca, opiekun, przewodnik, przen (949):
W alegoriach biblijnych i nawiązaniach do nich, stanowiących podstawę różnych interpretacji, często zależnych od przynależności wyznaniowej autora (192): OpecŻyw 97v; KromRozm III H4; Porucżył mu [Dawidowi] owce ſwe Iákobow lud wyerny/ Aby był z nyego páſtyrz ná wſſem miłoſierny/ Podał lud Izráelſki w poſłuſſeńſtwo yego LubPs S2; KrowObr 93v; RejWiz 77v; Náwroćcie ſie ku mnie ſynowie náwrácáiący ſie/ mowi Pan: [...] A dam wam páſterze według ſercá moiego/ y będą was páſli vmieiętnośćią y náuką. Leop Ier 3/15, Is 56/11, Ier 23 arg, 1, Zach 11/8, 15 (10); Lud moy był iáko owcá vpłoſzona/ páſtyrze ich dopuśćili ſię im błąkáć BibRadz Ier 50/6; Synu człowieczy prorokuy przećiw páſthyrzom Izráelſkim/ prorokuy á moẃ do tych páſtyrzow/ Pan Bog ták mowi/ Biádá páſtyrzom Izráelſkim/ ktorzy ſámi śiebie páſą BibRadz Ez 34/2, Ier 25/34, 35, 36, Ez 34/7, 8 [2 r.] (13); OrzQuin T4v [2 r.]; RejPos 23v, 60v, 123v marg, 261v, 281, 314v [3 r.]; WujJud 4v; Záś sługá moy Dawid krolem nád nimi będzie/ y páſterz ieden będzie v wſzech iych/ á w ſądziech moich chodzić będą/ y vſtaw moich przyſtrzegáć BudBib Ez 37/24, Is 56/11, I 371c marg, Ier 6/3, 10/21, Ez 34/2 [3 r.] (16); StryjWjaz C3; Co nie o ktorych innych Páſterzach/ y páſieniu ich/ tákże y o náucżyćielách/ y náuce ich rozumiano ma być iedno o tych ktore Bog pod nowym przymierzym dáć obiecał CzechRozm 111, 11v, 79v, 111, 149; ModrzBaz 18v [2 r.]; SkarŻyw 318; CzechEp 331, 332, 385; Paść bowiem owce/ [...] nic innego nie znácży/ iedno vcżyć/ á pracę o nich przyſtoyną ſłowem bożym onych rządząc/ y doglądáiąc/ podeymowáć: ſkąd też piſmo naucżyćiele Páſtyrzmi názywa. NiemObr 39, 28, 157; LatHar 691, 706; WujNT Matth 26/31, Mar 14/27, Ioann 10/12, s. 349 [5 r.], 690, Aaaaaa3v [4 r.], Cccccc; CzahTr E3v.

pasterz nad kim (4): A wziął go [Dawida] od trzody bydlęcey zá ktorą on będąc páſterzem chodził y przełożył go páſterzem nad przebránem ludem ſwoiem RejPs 117v; Leop Ier 23/4; BibRadz Ez 34/23; CzechEp 331.

pasterz czyj [w tym: G pron (5), pron poss (5)] (10): GliczKsiąż G; Trzodą ſtráconą ſtał ſie lud moy: páſterze ich zwiedli ie Leop Ier 50/6, Ez 37/24, Zach 11/5; BibRadz Ez 34/23; RejPos 123v [2 r.], 189; BudBib Zach 11/5; SkarŻyw 284; PowodPr 13.

pasterz czyj [= Boga; w tym: G sb (1), pron poss (1)] (2): iákoż ſie tu roſkocháć nie maſz/ ieſliżeś kthory ieſt práwy á wierny páſterz Páná ſwego/ á tey ſwiętey trzody iego/ ſłyſząc ty pocieſzliwe ſłowá Proroká s. RejPos 123, 123v.

W połączeniach szeregowych (2): Tákże też y o ſiedmi gwiazdach mamy rozumieć wſzytki páſterze á náucżyciele á ſzáfárze wierne ſłow prawdziwych Páńſkich RejAp [13]v; PowodPr 13.

W przeciwstawieniach: »pasterz ... najemnik (8), owca, wilk« (10): GliczKsiąż D3; A ia iżem páſterzem/ niechciałbym Wilkiem być/ A y wam [poborcom] w tym vrzędzie rádzę mądrze golić. RejZwierz 30; RejAp 12v; Pátrzayże pilno iáko cie thu Pan vcży/ iáko maſz poznáć práwego páſterzá/ á iáko też maſz poznáć márnego naiemniká onego RejPos 124, 122, 124, 125; y dáł mu Abrahám dzieſięćinj/ ze wſzytkiey máiętnośći ſwey/ iáko poddany duchownemu przełożonemu/ ſyn oycu/ owca páſterzowy ſwemu. SkarŻyw 284; ArtKanc K 14; WujNT Ioann 10 arg.

W charakterystycznych połączeniach: pasterz duchowny, głupi, izraelski (3), jeden (3), na wszem miłosierny, ospały, świecki; pasterz Pana, poganow, świata tego, nad ludem; urząd pasterza (2), ustawy, zacność; posłuszny pasterzowi; pasterz rządzi (ma rządzić) (2), strzeże owce; nawrocić [kogo] do pasterza; dać pasterza (5), wzbudzić, zesłać; uczynić pasterzem; być pod pasterzem (2).

Fraza: »pasterz(owi)e pasą (a. mają paść)« = pastores pascunt Vulg, PolAnt [szyk zmienny] (8): SeklKat H3v; Przetoż to mowi Pan Bog Iſraelſki/ do páſtherzow ktorzy páſą lud moy/ wyśćie roſproſſyli trzodę moię Leop Ier 23/2, Ier 23 arg, 4; Y dam wam páſterze według vmyſłu moiego/ ktorzy was páſć będą vmieiętnoſćią y zrozumieniem. BibRadz Ier 3/15; Biádá páſtyrzom Izráelſkim/ ktorzy ſámi śiebie páſą BibRadz Ez 30/2, 34/8, 10.
Wyrażenia: »pasterz boży, Krystusow, Pański« [szyk 3:1] (2:1:1): OrzList g4; A thu obácż [...]/ iáki pożytek páſterz Boży/ kthoremu ieſt porucżono ſtadko Páńſkie/ prawdziwą náuką ſwoią/ może vcżynić Pánu ſwoiemu. RejPos 274v, 123; Boiuy iáko dobry Rycerz/ práwdźiwy Kryſtuſow páſterz ArtKanc F19v.

»dobry pasterz« = bonus pastor PolAnt, Vulg [szyk 6:4] (10): OpecŻyw [57]v; Leop AAA4v; Dobryć páſtyrz zdrowie ſwe dawa zá owieczki ſwoie. BibRadz Ioann 10/11 [przekład tego samego tekstu OpecŻyw, Leop, RejPos 122, GrzegŚm, SkarŻyw, WujNT Ioann 10/11]; RejPos 121v marg, 122; GrzegŚm 26; A Páſtyrzowi dobremu to należy/ áby nie ták wiele o ſobie/ iáko o trzodźie myślił ModrzBaz 18v; SkarŻyw 183; WujNT przedm 37, Ioann 10/11.

»pasterz dusz(y) [czyjej]« (3): OrzList g4v; Namilſzy Pánie Oycże/ [...] wſzákeś Oćiec ćiáłá/ bądz teſz Oycem y páſterzem duſzy moiey SkarŻyw 182; WujNT 391.

»fałeczny (a. fałszywy, a. fałeszny), omylny, obłędliwy pasterz« [szyk 9:2] (7:3:1): mamy thy fáłeſzne páſterze poznáwáċ z owocow ich/ á to ieſt z náuk ich RejPos 190; iżbyś vmiał rozeznáć káżdego fałſzerzá á wymyſlácżá/ kthorego on tám názywa páſterzem omylnym RejPos 261v, 121v, 122v, 123, 123v [2 r.], 184 marg, 346 [2 r.]; WujJudConf 118v.

bibl. »owce, drob(y) (są) bez (a. oprocz) pasterza« = oves a. pecudes absque pastore, quia non est pastor PolAnt [szyk 7:1] (6:2): y przywiedli nas ktemu/ żeſmy ſą bez właſnych páſterzow owce błędliwe OrzList h3v; BibRadz Ez 34/5, 8; BudBib Ez 34/5, Ez 34/8, Zach 10/2; WujNT Aaaaaa3; SkarKazSej 672b.

»pasterz owiec(zek) (Pańskich), drobu, nad owieczkami« = pastor gregis PolAnt; pastor ovium Vulg (3:1:1): OrzList g4; gdyż cie Pan vcżynił páſterzem nád owiecżkámi ſwemi/ ábyś ie karmił á wychowywał ku cżći ſwięthey iego RejPos 314v, 346; BudBib Is 63/11; Kto nie wchodźi drzwiámi do owczárnie/ [...] ten ieſt złodźiey y zboycá. Lecz ktory wchodźi drzwiámi/ páſterzem ieſt owiec. WujNT Ioann 10/2.

»prawdziwy a. prawy) pasterz« [szyk 11:5] (16): KrowObr 1v, 2, 62; Bo páſterz práwy powiáda/ iż iedno to ſą owiecżki iego/ ktore ſłucháią głoſu iego. RejAp 12v; RejPos 122 [2 r.], 123, 124, 189, 346v [2 r.]; ABowiem iáko Pan náſz oná nieſkońcżona mądrość powiedáć racży/ iż wielka ieſt rozność miedzy głosem naiemnicżym á miedzy głoſem páſterzá práwego. RejZwierc 91v; WujJudConf 118v; ReszPrz 7; WujNT Aaaaaa3v [2 r.].

»pasterz stad(k)a, trzody« [szyk 4:1] (3:2): á ſnadz y paſterze trzody twoiey Moyzeſz y Aaron takież wſſytko wymię twoie czynili. RejPs 113v; A thu dopirko położyfz przy nich [owieczkach] duſzycżkę ſwoię/ iáko wierny páſterz ſtadká ſwoiego. RejPos 123v, 123, 123v; CzechEp 385.

»wierny pasterz« [szyk 17:3] (20): ábyśćie obatzyli kiedy/ iáko w pierwſzym ſwiętym kośćiele krześćijáńſkim/ Apoſtołowie/ y inni wierni páſterze y poſlowie Boży/ krzćili ludzi KrowObr 83v, Iv, 2; wykupił ie [owieczki] [...] od onego ſrogiego rzeźniká/ opráwce á wilká ſwiátá tego á iżby ich ſthrzegli ći wierni páſtherze/ áby ſie nie vnośiły od głoſu od iego RejPos 122v; A iáko tu Pan powieda w oſobie ſwoiey o káżdym wiernym páſtyrzu tákim/ iż zna bogá Oycá ſwego/ á on też zna iego RejPos 123v, 122, 123 [3 r.], 123v [3 r.], 124, 124v [2 r.], 125 [2 r.], 274v marg; RejPosWstaw 21v; ArtKanc K14.

»zły pasterz« [szyk 3:1] (4): Słyſzelichmy tu w tey przed tą pirwſzey roſprawie/ iáko dla złego á oſpáłego páſterzá giną a obumieráią wdzięcżne owiecżki Páńſkie RejAp 37, 37; RejPos 121v marg, 124v.

»zły pasterz« = Antychryst (1): o Antychryśćie złym Páſterzu. Leop Zach 11 arg.

Szeregi: »dozorca i pasterz« (1): A zoſobná Piotr nápomina towárzyſze ſwe/ ktorzy tákże ſtadká Bożego y Chriſtuſowego byli dozorcámi y paſterzámi iáko y on: żeby [...] CzechEp 385.

»kaznodzieja a pasterz« (1): Páweł S. káznodzieyá á páſterz pogánow piſſąc do Ephezow á Koloſow nyekthore potrzebne rzecży ku zbudowányu w wyerze [...] przypomina też to oycom [...] áby [...] GliczKsiąż G.

»pasterz i krol« (1): iáko Páweł ziąwſzy záſłonę Moyżeſzowę z ſercá y z ocżu ich [Żydów]. [...] náwroćił ich do Páſterzá y Krolá ich Dawidá. CzechRozm 68.

»pasterz i (a) nauczyciel« (3): Poſtáwiłem w niey [winnicy] ſtrażnicę/ to ieſt/ páſterze á náucżyciele/ áby záwżdy wołáli á ſthrzegli/ áby nie fáłeſznego/ nic omylnego/ nie obłędnego nie przyſthąpiło do tey ſwięthey winnice iego. RejPos 60v; WujNT 441; SkarKaz 6b. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»pasterz i owce« (1): Rozmawia o dobrym páſterzu y owcách iego. WujNT przedm 37.

1) Sprawujący władzę świecką, król, wódz, wysoki urzędnik itd. (12): OrzQuin T4v; Ktory prágnie vrzędu y dla tego ſłuży/ [...] Táki winnego broni ná práwego fuka. A gdy Páſtyrz nic nie ma práwego Páſtyrzá/ Y owſzem obyczáie okrutnego Zwierzá. Temu nielza iedno wziąć z tytułem dochody Prot D3; Prawdáć ieſt/ że y Krole piſmo Boże Páſterzámi zowie. (marg) Krolowie Páſterze. (–) WujJud 18v, Mm4v; CzechEp 332.

pasterz czego (1): gdyż on ieſt dan przednieyſzym páſterzem páńſtwá onego RejZwierc 40v.

W połączeniach szeregowych (2): ModrzBaz 127; ktoremu [ludowi Bóg] záwżdy rozmáite páſterze/ y rządźce dawał; y Sędźie y Krole y ofiárowniki/ przez ktore rządźił lud ſwoy. CzechEp 332.

Szeregi: »ociec i pastyrz« (1): Niech [obywatele] cżuią ćiebie [królu] być oycem y Páſtyrzem [patrem ... et pastorem] ModrzBaz 126v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»stroż ludu abo pastyrz« (1): V ſtárych ludźi to bywáło/ iż ilekroć ktorego Krolá Krolem miánowano/ tyle rázow go też zá rázem y ſtrożem ludu ábo Páſtyrzem [custodem populorum pastoremque] názywano ModrzBaz 18v.

2) Przywódca, opiekun duchowy, religijny, tj. apostoł, prorok, krzewiciel i nauczyciel wiary (542): OrzList h4; A gdy [prorok Amos] nie chciał ſłucháć w tym krolá (bo powiedał iż ia nie cżynię ſie prorokiem/ iedno páſterzem poſłánym od Bogá) cżęſtokroć go kazał bijáć y przeſládáwáć. BielKron 87v; RejAp 12v marg; Kriſtus porucżył inym páſtherzom ſtádo ſwoie. RejPos 122v marg, 122 marg, 123 [4 r.], 123v [3 r.], 168v, 227v, 261v [3 r.], 346v; CzechRozm 78.

pasterz czyj [= wiernych] (3): RejAp 37; Thu dopirko on okrutny wilk nigdy ſie nie będzie ſmiał o nie [owieczki] pokuśić/ gdy vyrzy ſpołecżność ich/ á iż pilne páſterzá ſwego. RejPos 123v, 124.

pasterz czyj [= Boga, Chrystusa; w tym: G pron (1), pron poss (1)] (2): O wielkaſz to moc/ o wielkieſz to dáry Bogá Oycá wſzechmogącego tym páſterzom iego nádáne RejPos 123, 60.

W przeciwstawieniu: »pasterz ... morderz dusz« (1): A iż ći to ludźie nie ſą páſterzmi ále ſą morderze duſz wáſzych OrzList g4v.

Szeregi: »pasterz a namiastek [Boga]« (1): [Bóg] porucżył ią [owczarnię] á zwierzyć ſie iey racżył páſterzom á namiáſtkom ſwoim RejPos 125.

»z pasterzmi owieczki« (1): á theż Pánie Boże ſtrzeż/ áby kiedy s tákimi páſterzmi poſpołu y owiecżki nędzne nie były roſproſzone RejPos 281.

»pasterz i (a) szafarz« (2): KrowObr 1; ále im [Chrystus owieczkom] poſtánowił páſtherze á ſzáfárze onych poſtánowionych á ſwiętych páſthwiſk ſwoich RejPos 122v.

»pasterz i wodz« (1): Iáko gdy [Bóg] obiecuie Meſyaſzá dáć zá Páſterzá/ y wodzá ludowi ſwemu: tedy im Dawidá wzbudzić obiecuie CzechRozm 107v.

a) Kapłan w judaizmie okresu biblijnego (1): Ale iż Bog będąc prawdźiwy/ vcżynił doſyć obietnicy ſwey/ dawſzy páſterzá iedynego/ przedtym zdawná obiecánego: á onego dawſzy iuż koniec onym ſtárym páſterzom vcżynił CzechEp 332.
b) O założycielach zakonów (1): ktorzy [mnisi] ſie od owiec Páná Kryſtuſowych odłątzyli/ ktore ſlucháią głoſu Kryſthuſá páſterzá nawyſſſzego/ á nátzynili ſobie inſzych páſterzow/ Dominikow/ Fránćiſſkow/ Bárnádynow ktorych głoſu ſlucháią. KrowObr 186.
c) O świętych (7): Bądz pozdrowion Ianie Iáłmużniku/ oytze śirot poćieſzyćielu niemocnych/ wyſluchay nas/ [...] twoią mocą Páſterzu nieprzyiaćioły tłumi/ nád thwym ſie ludem Smiłuy. KrowObr 174v, 175, Rr3.

W połączeniu szeregowym (1): O Wielebny náucżyćielu/ páſterzu/ y Pátronie náſz/ Woyćieſze święty/ záchoway nas modlitwą twoią LatHar 416.

Wyrażenie: »pasterz dobry« [szyk 2:1] (3): O páſterzu dobry [...] ſwięty Woćieſze/ bądz náſzym rzetznikiem w niebie. KrowObr 217v, 144, 175.
d) Kapłan, duchowny chrześcijański (często wysoki rangą) (502): Iako przełozeny duſz naſſych/ paſterze powynny nas wiernie vczić ſlowa bożego y tich nauk/ ktore ku zbawieniu wiecznemu należą SeklKat Hv, Zv, Z2; RejKup bb4v [2 r.]; KromRozm III M3; Diar 107; Páſterze ſą/ kthorzy nád trzodą Páńſką tzuią/ y tzyſtym pokármem ſlowá Bożego/ Owietzki Páná Kryſtuſowe karmią KrowObr 4, 3v [2 r.], 4 [3 r.], 28v, Tt2; OrzQuin G, Gv [2 r.], L2v, L4v; RejAp BB8v, 17v, 18 [2 r.], 35 [3 r.], 35v [2 r.] (13); HistRzym 91v; RejPos 123v, 301v [2 r.]; Do Páſterzow ná Koncilium zebránych w Milecye mowi Páweł ſ. Mieycie ſie ſámi ná pilney piecży y trzodę/ nád kthorą was Duch ſwięty poſtánowił Biſkupy RejPosRozpr c2v, c, c2 [3 r.]; Niechże tedy Páſterze tego vcżą/ co święte Zebránie tridentſkie vſtáwiło KuczbKat 210, 75 [2 r.], 110, 120 [2 r.], 125, 130 [2 r.] (22); Tákżeć y Biſkupi náſzy nie świeckim obycżáiem/ ále iáko páſterze nád kośćiołem przodkuią. WujJud 125, 3v, 30 marg, 85, 85v marg, 139v (13); WujJudConf 21v, 30, 84, 152v, 157, 199v [2 r.]; ModrzBaz 132 [2 r.]; SkarJedn 30, 152, 295, 359; do kośćiołá bieżał/ y od Biſkupá Milecyuſzá/ ktory ná on cżás Antyocheńſkim był páſterzem/ Chrzeſt święty przyiął. SkarŻyw 86, A4, A5, [236] [2 r.], 355 [2 r.J, 392, 528; NiemObr 28; LatHar 678; Mocą Páńſką páſterze záklináią WujNT 588 marg, 600 marg, 626, 807 marg, Zzzzz2 [2 r.], Aaaaaa3v [2 r.], Cccccc; SkarKaz Oooo2a.

pasterz czego (12): ále ieſteśćie vtzyćiele/ páſterze y Biſkupi/ Báránkow martwych/ Kołatzow/ [...] y innych rzetzy ktore do brzuchá idą. KrowObr 98; mogą ſię tu rozweſelić á rozrádowáć wſzyſcy wierni páſterze ſłow á ſpraw prawdziwych Páńſkich RejAp 17; SkarŻyw 355; CzechEp 376. Cf »pasterz dusz ludzkich«, »pasterz kościoła«.

pasterz czyj [= wiernych; w tym: pron poss (19), G sb i pron (9), „własny” (1)] (29): Paſterze ych [katolików] zapamiętawſzy vrzędu ſwego ſamy ſię paſſą SeklKat Q2v, X3; OrzList h4; Nie dobywayże ty tedy ięzyká ſwégo/ ná Vrząd Páſtyrzá twégo OrzQuin Gv; RejAp 37v; KarnNap A2; SkarJedn 381; Kośćioł ktemu tákiego małżeńſtwá/ o ktorym [...] właſny páſterz/ niewie/ áni ná nie zezwala/ zá małżeńſtwo niema. SkarŻyw 153; Ludzie wniedzielę ſię zebráli/ chcąc bráć od ſwego páſterzá błogoſłáwieńſtwo SkarŻyw [236], 354, 355, 357, 392, 536; ReszPrz 107; WujNT 155, 443, 463, 660 marg, 738, Zzzzz3; SkarKaz 85b; SkarKazSej 700b. Cf »pasterz owieczek«, »pasterz trzody«.

pasterz czyj [= Boga; w tym: G pron (2), pron poss (2)] (4): [do plebana:] Hárdzie tu ſtrząſasz porożym A zowiesz ſie poſlem bożym Prawdá żeś iego páſtyrzem RejRozpr A4; Thu ſłyſzyſz iáko Pan pracą á ſpráwę wierną káżdego páſterzá ſwego [...] wdzięcżnie prziymowáć racży. RejAp 17v; WujJud 75v; WujNT 443.

W połączeniach szeregowych (36): KromRozm III G8, H7; Iż niektore poſtánowił Pan Bog y dał do kośćiołá/ Iedny Apoſtoły/ drugie Proroki/ drugie Ewanieliſty/ drugie Páſterze y Doktory KrowObr 36v, 3v, 98, 98v, 99 [3 r.], 99v, 118v [2 r.], 240; BibRadz Eph 4/11; Pytam ieſzcze/ mali Kośćiół ták teraz iáko też y piérwéy miał/ Apoſtoły/ Proroki/ Ewányeliſty/ Páſtyrze/ y Doktory? OrzQuin Xv, Xv; RejPosRozpr c2 [2 r.], c3 [2 r.]; KuczbKat 305; WujJud 37; kto wſzytkiego świátá páſterzow y nawyżſzego kápłaná cżterech Pátryárchow/ y ták wiele Biſkupow nie ſłucha: pewnego potępienia nie vydzie. SkarJedn 287, 7, 29, 79, 358; SkarŻyw 153, 300; NiemObr 39, 43, 44; WujNT 456, Eph 4/11, s. 807; SkarKaz 118b; SkarKazSej 665b.

W przeciwstawieniach: »pasterz ... wilk (3), owca (2), najemnik« [w tym: najemnik a wilk (2)] (5): KrowObr 2v; iáko Bog nád Kápłanem wyſzſzym ieſt/ ták Kápłan nád Krolem ieſt wyſzſzym: páſterz Kápłan/ á owcá Krol OrzRozm G4v; iáko dziś [...] pánowie á podawce [...] przekłádáią nád tą nędzną winnicą á nád tą vbogą owcżarnią Páná ſwego/ nie páſterze/ ále wilki drapieżne. RejPos 23v; WujJud 83v; WujNT 349 marg.

W wyjaśnieniu przenośni (1): Siedm gwiazd/ ániołowie ſą śiedmi zborow (marg) Aniołmi tu páſterze zowie (–) BudNT Cc5.

W charakterystycznych połączeniach: pasterz bogobojny, cnotliwy, miły, nędzny (2), niedbały, osobliwy, przełożony (kościelny) (3); fałeczność pasterza, niedbałość, urząd, władza, zacność; pasterz(e) rozgrzeszają ludzie, rozkazują, rządzą kościoł, owce sądzi, mają upominać, uczą (nauczają, mają uczyć) (6), wykładają (mają wykładać) (2); słuchać pasterza (2); brać błogosławieństwo od pasterza, odstąpić; wierzyć pasterzowi; pasterza czcić, sądzić (3), ważyć; gardzić pasterzem.

Frazy: bibl. »owca pasterza nie ma« (1): Nie idźieć to o Plebaná/ ále idźie o duſzę twą/ otoś błądliwa owcá/ páſterzá niemaſz OrzRozm H3.

»pasterze pas(i)ą (a. mają paść) owce« (2): Obieczuie pan Bog duchownim paſterzom ktorzi wiernie paſią owcze ſwoie [...] yż wkroleſtwie niebieſkim będą iaſny iako ſlończe. SeklKat H4v; Leop 1.Petr 5 arg.

Wyrażenia: »pasterz boski (a. boży)« [szyk 1:1] (2): Bogwie/ bydło/ ſwinie/ kozy/ Mądrſze niż ten paſtirz bozy. RejKup i8v, i2.

»dobry pasterz« [szyk 6:1] (7): RejAp 35v; KuczbKat 245; SkarŻyw 354; CzechEp 376; Dobry páſterz ieſt/ ktory będąc porządnie poſłány y powołány/ nie ſwego ále owiec ſwych pożytku pátrza. WujNT 349, 349, Aaaaaa3v.

»pasterz duchowny, dusz ludzkich« [szyk 6:3] (8:1): SeklKat H4v; OrzQuin K4; ModrzBazStryj π2v; SkarJedn 7; SkarŻyw 31; WujNT 583 marg; Ktoż Pány ſumnieniem obćiążył/ áby bliźnim [...] w miłośći á ſwobodách pánowáli? Swiadcżą ſtáre ſpiſy y práwne Przywileie/ iż Páſtyrze Duchowni. PowodPr 20; SkarKaz 606b; SkarKazSej 665b.

»katolicki pasterz« (1): iáko ćię tego y kazániem y piſániem Kátholiccy páſterze y Káznodźieie náucżáią LatHar 121.

»pasterz kościoła [jakiego, czyjego], kościelny« [szyk 12:1] (7:6): SeklKat L2v; RejKup K; KrowObr 222v; Tu iuż Pan roſkázuie pirwſze poſelſtwo do pirwſzego páſterza koſciołá Ephezińſkiego tymi ſłowy. RejAp 17v, 16v, 17v [2 r.], 35; RejPos 318; SkarJedn 27; Tych tylko páſterzow kośćielnych ſłucháć mamy/ ktorzy máią ſucceſſyą od Apoſtołow WujNT 349, 842; JanNKar A3.

»pasterz nawyższy« = arcybiskup (1): Tám wtym iáko głownym mieśćie/ iáko páſterz nawyżſzy wſzey Polſki/ Polaki nowe Chrześćiány w wierze S. pośilił SkarŻyw 355.

»niewierny, fałszywy pasterz« [szyk 4:1] (3:2): A tak koſcioł ſſatańſky/ y falſziwy paſterze iego nie może być zbawion zadnim obyczaiem SeklKat Q3,I3; RejZwierz 104; RejAp 17 marg, 35v, Ff2v.

»owca bez pasterza« (2): Iż ktora owiecżká będąc pod tákim złym páſtherzem/ á chociay widzi złe á wſzetecżne ſpráwy iego [...]/ iż ſie oná przedſię nie [...] vnieſie od ſtátecżnośći ſwoiey (marg) Owca ſtátecżna bez páſterzá. (–) RejAp 37 [idem] Ee3.

»pasterz owiec(zek) (Pańskich); owca pod pastyrzem« (2;1): mam Biſkupá/ mam Arcybiſkupá/ mam Papieżá/ ſługi y ſzáfárze Boże: To ieſt/ ieſtem owcá pod Páſtyrzem OrzList d3v; Obudźże ſie iuż thedy káżdy nędzny páſterzu tych owiecżek Páńſkich RejAp 36v; KuczbKat 245.

»pasterz pasterzow« = papież (2): Kośćioł S. Rzymſki [...] nawroć do namieſtniká twego páſterzá páſterzow ná ziemi SkarJedn 152, 295.

»pierwszy pasterz« = wyższy duchowny (1): SkarJedn 381 cf »duchowny a pasterz«.

»porządny, urzędny [= wyświęcony przez Kościół] pasterz« (3:2): My też kwoli thym nieprzyiaćielom duſz náſzych/ odſtąpiwſzy od vrzędnych páſterzow ſwych/ vrzędnie do nas poſłánych/ [...] OrzList h4; WujJud 30v; Ták Grecki y Ruſki kośćioł/ będąc bez Zborow S. bez náuki/ bez porządnych páſterzow/ [...] zepſowáć ſię muśi SkarJedn 341; WujNT 560, 710.

»prawdziwy (a. prawy) pasterz« [szyk 6:1] (7): kożdy wierny obátzyć/ y roſsędzić może/ ieſliśćie wy ſą prawdziwi páſterze KrowObr 240, 78, 237; Nie Tyránnowieć to/ ále práwi Páſterze/ ktorzy błędom zábiegáć/ y wilki od owcżárniey Chryſtuſowey odgániáć powinni. WujJud 181; Iáko bárzo dobrze cżynią/ práwi páſterze/ ktorzy prawdźiwey/ iedney á powſzechney wiáry Kátechizmu vcżą WujJud 199; NiemObr 39; WujNT 348 marg.

»pasterz trzody (bożej), stada (pańskiego)« (3:1): RejKup bb4v; O nędzny páſterzu káżdego ſtádá Páńſkiego thobie zwierzonego RejAp 35v; dał też was [Bóg] poſpołu z námi Páſterze tey Trzody/ ktoro [!] ſam odkupił ſobie krwią ſwoią KarnNap A2; SkarJedn 15.

»wierny pasterz« [szyk 7:2] (9): KrowObr 2v, 4, 118v; Y dziś gdyć to wierny páſterz podawa imieniem á ſłowy Páná ſwego/ nie możeſz inácżey rozumieć á rozeznáć iedno iż chleb á wino podawa RejAp 16v, 17 [2 r.], Ee3v, Ff2v; NiemObr 28.

»pasterz zły; pasterzow złość« [szyk 3:3] (4:2): RejAp 35 marg, 35v, Ee3v; Páſterzow złośći Piſmá Bożego áni Sákrámentów nie pſuią. WujJud Mm8v, 30v marg; áby od świątośći ſtolice kto nie odſtępował/ áni dla złych páſterzow iednośći trzody nie tárgał. WujNT 97.

Szeregi: »biskup i (albo, a) pasterz« [szyk 12:7] (19): SeklKat Zv; KrowObr A3 [2 r.], 3v [2 r.], 85v, 98v; Abowiem po Apoſtolech Biſkupi álbo Páſterze káżdy ná ſwym mieyścu y w ſwey źiemi ſpráwowáli y rządźili Kośćioł Powſzechny rownym práwem WujJudConf 152v, 85v, 88v; KarnNap A2; ſtámtąd wyſłał do Prażan y do Cżech poſły ſwe/ ieſli by go zá Biſkupá y Páſterzá ſwego znáć y przyiąć y popráwić ſię chćieli. SkarŻyw 355; ReszPrz 94, 107; WujNT 366, 443, 820, 842, Zzzzz2. [Ponadto w połączeniach szeregowych 17 r.]

»pasterz i doktor« [szyk 6:5] (11): RejPosRozpr b3v, c3 [2 r.]; nigdźie niemáſz oſtátecżney Reſolucyey álbo rozſądku około roznośći Wiáry/ iedno ná tákowym Páſterzow y Doktorow zebrániu WujJud 37, 36v, 75; SkarJedn 27, 29; tobie Ceſarzu świeckie páńſtwo y woyſko zlecone ieſt: tegoſz ty pilnuy. á ſpráwy kośćielne páſterzom y doktorom pozoſtaw. SkarŻyw 300, 536; SkarKaz 606b. [Ponadto w połączeniach szeregowych 14 r.]

»pasterz i dozorca« (1): Co ſię też dźiać pocżęło/ gdy iuż po onych dobrych y cnotliwych páſterzách y dozorcách zborecżku Rzymſkiego Chriſtuſowego pocżęli Papieżowie náſtáwáć CzechEp 376. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»duchowny a pasterz« (1): Dobrzeby y do przednieyſzych Ruſkiego nabożeńſtwá Pánow/ vcżone poſyłáć [...]. Ná ktore day Boże náſzym Duchownym/ á pierwſzym Páſterzom to około ſtráconych Owiec obudzenie/ y pilne ſtáránie. SkarJedn 381.

»pasterz i (ani) kapłan« [szyk 1:1] (2): KromRozm III Nv; Zaden tedy vrzędny Páſterz áni Kápłan w Owcżárni Páńſkiey nie ieſt/ ktoryby nie wſzedł przez drzwi iemu klucżem otworzone przez Piotrá WujJud 30v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 10 r.]

»pasterz i (albo) kaznodzieja« (5): SeklKat I3; LatHar 121; Wielka zacność duchownych páſterzow y káznodzieiow: że nie tylko ſą słudzy Chriſtuſowi, ále y pomocnicy do zbáwienia ludzkiego. WujNT 583 marg, 600, 738.

»pastyrz a mistrz« (1): Abowim páſtyrzow á miſtrzow może wyele być/ á nád wſſyſtkimi yeden zwirzchny KromRozm III M2v.

»namiestnik a pasterz« (1): Doſyćby było nędzniku abyś thy [...] ſthał mocno przy ſwiętey woley iego/ [...] A dopirkobyś ſie właſnie mogł zwáć práwym namieſtnikiem á páſterzem iego. RejAp 18.

»pasterz, (i, a) (na)uczyciel« [szyk 3:2] (5): KrowObr 78, 237; RejAp 16v; gdyż też y on [Chrystus] nie ieſt bes vrzędnikow ſwych [...]. Cżyniąc iednych Apoſtoły/ [...] á inſzych Páſterzmi y Náucżyćielámi: [...] ku páſieniu y rządzeniu z ochotą ſtadká Chriſtuſowego CzechRozm 249v; WujNT 660 marg. [Ponadto w połączeniach szeregowych 13 r.]

»pasterz i przełożony« [szyk 2:1] (3): iż ſłowo Páńſkie y Sákrámenty ś. nie wedle myśli náſzey bráć y przyimowáć mamy/ ále według rozſądku y ſzáfunku przełożonych y páſterzow náſzych. WujNT 155, 526, 676.

»pasterz i szafarz« (1): A ſtąd będzie mogł káżdy wierny y wybrany boży was poznáć [...]: Ieſliśći[e] wy ſą [...] wierni páſterze/ y ſzáfárze KrowObr 2v.

»pasterz i trzoda« (1): Po tym nápominániu do páſterzow/ y do trzod ich/ wtora część kśiąg opiſuie kośćioł y ſtan iego WujNT 837.

»urzędnik i pasterz« (1): Otwarzay wiecżna mądrośći IEZV Chryſte táiemnice twoie/ ktore Duch ś. twoy w piſmie zákrył/ świętym vrzędnikom y páſterzom náſzym SkarKaz 85b.

»pasterz i wodz« [szyk 1:1] (2): SkarJedn 15; Sámi ſię też do tego ſpoſobmy/ ábyſmy byli godni dobrych ſwiętych wodzow y páſterzow/ á złemi żeby nas Pan Bog nie karał. SkarKaz 611b.

α) Papież (211): [św. Piotr] poſlan yeſt do grodu páńſtwá Rzymſkyego/ áby tu/ yáko yeſt źyemſki Ceſarz á rzędźićyel ſwyátá/ tákby też ſtolicę ſwoyę myał ten páſtyrz/ ktoryby był przełożonym á głową wſſyſtkyego koſcyołá. KromRozm III N8, P4v; KrowObr 33v [3 r.], Tt2v; że ią mam Papieża w Rzymie ná Piotrowey Stolicy/ Páſterzá od ſámego Syná Bożego poſádzonego OrzList h2v, h2v; OrzRozm F3v; GórnDworz O5; BiałKat 133 marg, 133v; to nie ieſt Kośćioł Chriſtuſow/ ktory nie ieſt Apoſtolſki: to ieſt/ ktory Originału ſwego od ktorego Apoſtołá Chriſtuſowego/ przez ſucceſsią y porządne po ſobie Páſterzow náſtępowánie nieprowádźi WujJud 132, 120, 126; NA ſtarſzego wſzytkiego kośćiołá Bożego/ trzy oſobliwe powinnośći ſą [...]. Trzećia/ áby iáko páſterz owce do kupy zganiał/ pokoy miedzy nieſpokoynymi cżynił/ zgodę S. fundował/ Koncylia y Synody ſkładał SkarJedn 122, 73, 124, 133, 159, 305; Ani tego dowiedźie żeby Pan Chriſtus Piotrá/ nierzkąc Papieżá páſterzem w Rzymie poſtánawiáć miał. CzechEp 331, 20, 26, 43; NiemObr 28; ReszList 185, 186 [3 r.]; WujNT 398, 462, 580, 676 marg, Aaaaaa3v, Cccccc. [Cf też 3. SkarJedn A7v, 42, 57.]

pasterz czego (1): á iż ná niey [stolicy rzymskiej] śiedzący/ ieſt páſterzem/ oycem y myſtrzem wſzytkiego Chrześćiáńſtwá. SkarJedn 102.

pasterz czyj [w tym: pron poss (7), G sb (1)] (8): KromRozm III P4v; OrzRozm F3; A iż ſie Grzegorz S. [...] powſzechnym Biſkupem piſáć niechćiał [...]. Nie iżeby ſię Páſterzem wſzytkiego kośćioła y Biſkupow wſzytkiego chrześćiáńſtwá być nie cżuł [...] ále [...] SkarJedn 193, 211, 334; SkarŻyw 321; Zá Piotrá wſzytek kośćioł bez przeſtánku prośi, iáko zá páſterzá ſwego. WujNT 447 marg, 447.

W połączeniu z imieniem (1): Do cżego im przykłádem ſwym drogę pokázuie/ tenże Páſterz teráźnieyſzy Greg: XIII. ReszList 187.

W połączeniach szeregowych (17): KromRozm III P6v; iż Papieſz nieieſt/ iáko ty powiedaſz/ áni Kryſtuſow Wikárij/ áni Bog tego ſwiatá/ áni Głowá kośćiołá krześćijáńſkiego/ áni opoká/ ná ktoreyby Kryſtus zbudował kośćioł ſwoy ſwięty/ áni teſz nawyſſſzy przełożony y paſterz/ w kośćiele páná Kryſtuſowym. KrowObr 42, 16v, 242v; SkarJedn 102, 121, 204, 288, 307, 401; SkarŻyw 596, 599; Tu Pan ziśćił Piotrowi/ co mu był obiecał/ że go miał vczynić fundámentem/ głową y przełożonym kośćiołá ſwego/ y przednieyſzym páſterzem wſzytkich owiec ſwoich. WujNT 390, 444, 669, 676; SkarKaz 40b.

W charakterystycznych połączeniach: pasterz kościołowi dany, niemy (2), nigdy nieustawający, przez ludzi obrany, osobliwy, pierwszy po Panu Chrystusie, od Boga postawiony, starszy, szalony (4); pasterz bałwan (2); pasterz biskupów wszytkiego chrześcijaństwa.; pasterza(-ow) łaska, modlitwy, (porządne po sobie) następowanie (2), obieranie, posłuszeństwo, potomstwo, sukcesyja (4), urząd (3); pasterz klęczy, modli się, naucza, rozkazuje, sądzi, wydał klątwę; pasterza (nie) słuchać (5); do pasterza apellować, uciekać się; od pasterza oddzielić się, odpaść, odstępować; być posłusznym pasterzowi; naznaczyć pasterza, (po)stanowić (2); burzyć się na pasterza; znać [kogo] za pasterza (3); postawić [kogo] pasterzem, uczynić (10), wyznawać (2); z pasterzem się zjednoczyć (2); modlić się za pasterzem.

Wyrażenia: »dobry pasterz« (4): KrowObr 21v, 162v; Piotr S. iáko dobry páſterz w obronę wziął trzodę Chryſtuſowę SkarJedn 70; ReszHoz 138.

»doczesny pasterz« [szyk 2:1] (3): A yednák ſą też przedſye nád tą trzodą páſtyrzowye widomi á doczeſni/ z ludźi obráni KromRozm III M2v; SkarJedn 82, 83.

»jeden pasterz« [szyk 35:10] (45): KromRozm III N3 marg; OrzQuin L4v; WujJud 18v, 35, 117, Mm3v; O Iednośći Kośćiołá Bożego pod iednym Paſterzem. SkarJedn kt; A iż trzy ſą [jedności] iáko żyły/ ktorymi ſię cżłonki duchowne w iednym ćiele kośćiołá Bożego ſpaiáią (to ieſt ieden páſterz/ iedná wiárá/ y iedny ſakrámentá [...]) SkarJedn 157, A7v [2 r.], 1, 42 [2 r.], 54, 56 (25); SkarŻyw 336; NiemObr 28 [2 r.]; ReszPrz 94; LatHar 679; A naprzod kośćioły wſchodnie/ od tego mieyſcá y páſterzá iednego gdy odpádły/ ná wiele ſię ſekt rozerwáły SkarKaz 40a, Oooo2a; SkarKazSej 684a. Cf »jedna owczarnia i jeden pasterz«.

»pasterz kościoła [jakiego, czyjego], w kościele [czyim], kościelny, nad kościołem« [szyk 24:9] (26:4:2:1): KrowObr 16v, 42; WujJud 117 marg, 124v marg, 151, 235v, Mm3v; Ty vrzędy Piotrá S. y nawyżſzego paſterzá w kośćiele Bożym/ iáko Papieżowie/ to ieſt Biſkupowie Rzymſcy záwżdy odpráwowáli SkarJedn 122; iż kośćielna iedność/ y rząd/ y pokoy/ bez iednego nawyżſzego wſzytkiego kośćioła páſterzá być nie może SkarJedn 159, A7v, A8, 54, 74, 83 (13); [Leon] obrány ieſt zgodnie od wſzytkich zá Páſterzá náwyżſzego kośćiołá Bożego. SkarŻyw 317, 168, 599; LatHar [+7], 513, 621; Iáko y Optatus ſtárodawny Doktor/ y Chryſoſtom ś. Piotrá zową páſterzem y głową kośćiołá Chriſtuſowego. WujNT 669, przedm 5, s. 50, 69, 184, 390, 444.

»na(j)wyższy pasterz« [szyk 27:7] (34): KrowObr 17; OrzRozm F3, F3v; WujJud 30v, 37, 117, 125v; Chryſtus Pan náſz Piotrá S. iednym y nawyżſzym Páſterzem vcżynił wſzytkich owiecżek y báránow ſwoich. SkarJedn A7v; Toć znáć iż nawyżſzym był Paſterzem wſzytkiego kośćiołá/ Biſkup Rzymſki SkarJedn 124, A8, 63, 79, 81, 83 (15); SkarŻyw 317, 321, 335, 599 marg; ReszPrz 94, 107; ReszHoz 134; LatHar 57; To rozumiey [...] o nawyżſzych po Pánu Chriſtuśie páſterzách kośćielnych; ktorzy ná mieśce Piotrowe náſtępuią WujNT 50, przedm 5, 5. 429; SkarKaz 40a.

»pasterz owiec(zek) ((Pana) Chrystusowych itp.), baran(k)ow, trzody (Pańskiej), owczarniej« [w tym: owiec i baran(k)ow (6)] [szyk 25:1] (23:6:2:1): Bo yego [Chrystus Piotra] głową ich poſtáwił/ áby był páſtyrzem trzody páńſkyey. KromRozm III M8v, G8v; Chryſtus Pan náſz Piotrá S. iednym y naywyżſzym Páſterzem vcżynił wſzytkich owiecżek y báránow ſwoich. SkarJedn 63; od tego Piotrá Rzymſkiego y páſterzá wſzytkich owiec Chryſtuſowych kto odſtąpi/ do prawdy Bożey nie tráfi. SkarJedn 144, A7v, 63, 71, 78, 83, 203, 343; SkarŻyw 601; CzechEp 42, 331; NiemObr 40; Iedná wſzyſtkich Wiárá byłá/ [...] Iednego Páſterzá naywyżſzego tey to owcżárniey ználi ReszPrz 94, 103; ReszList 144; LatHar 431, 513; WujNT Ioann 21 arg, s. 390 [2 r.], 391, 462, Aaaaaa4v.

»pasterz pasterzow« (2): wſzytki Greki y Ruś y Moſkwę vpomina y naucża/ áby [...] Papieża zá nawyżſzego oycá oycow/ y Páſterzá páſterzow ználi. SkarJedn 295, 152.

»pasterz powszechny« [szyk 8:8] (16): WujJudConf 125; SkarJedn 101, 121, 158; iż Pápieżá iáko głowy y páſterzá powſzechnego/ żaden ſtrofowáć nie może CzechEp 386, 323, 324 [2 r.], 332; NiemObr 40 [3 r.]; Tegoż dopiero á nie inſzego mieyćie zá prawdźiwego poſłáńcá/ y kápłaná Bożego/ [...] iáko ieſt Páſterz powſzechny owiecżek P. Chryſtuſowych/ Papież namieſtnik Piotrá ś. ReszPrz 103; ReszList 144, 182, 187.

»prawy a. prawdziwy) pasterz« [szyk 6:1] (7): iż KRol Polſki żadnego innego Kośćiołá bronić ſye niepodiął/ iedno tego kthory PApieżá Rzymſkiego/ Páſterzem ſwym prawdźiwym być wyznawa. OrzRozm F3; WujJud 151; SkarJedn 334; SkarŻyw 164; LatHar 621; Oto Piotr iáko práwy páſterz y goſpodarz domu Páńſkiego/ zbiera w kupę y zgromadza wſzytkie wierne Páńſkie WujNT 398, 825.

»(naj)przedniejszy pasterz« [szyk 8:1] (9): á tenći ieſt Piotr ktory onych cżáſow będąc przednieyſzym páſtyrzem/ zwierzchność/ y włádzą nád wſzytkimi owcżámi páńſkimi miał NiemObr 28; ktoby ſię chćiał zwáć owcą páná Chriſtuſową/ muśi we zborze vpátrowáć/ iednego zwierzchniego/ y przednieyſzego páſtyrzá/ ktory ná mieyſcu piotrowym będąc/ owce Chriſtuſowe páść ma NiemObr 28, 28 [2 r.], 40, 48; WujNT 390, 447, 462.

»przełożony pastyrz« (1): iż Piotr był ták zacny/ y zwierzchni/ y przełożony/ y przednieyſzy páſtyrz/ y głowá widźiána zborowa NiemObr 48.

»pasterz rzymski« (2): Aleć iedno te ſą prawdźiwe owiecżki Boże/ ktore iednego Páſterzá Rzymſkiego ſłucháią WujJud 18v, 30v.

»pasterz świata wszy(s)tkiego« [szyk 3:1] (4): SkarJedn 288; dáiąc znáć iſz zniego [Piotra] miał być nawyſzſzy Apoſtoł y fundáment kośćielny/ namieſtnik iego y páſterz świátá wſzytkiego SkarŻyw 596; ReszHoz 134; WujNT 390.

»widomy pasterz« [szyk 9:5] (14): KromRozm III M2v; BiałKat 133v [2 r.], 173v; WujJud 124v; Wtym ſpoſobie rządzenia/ [...] poſtáwić chćiał P. Bog ſwoy święty kośćioł: iednego wſzytkim owcom ſwoim dáiąc widomego páſterzá SkarJedn 55, A7v, 54, 204, 343, d6 [2 r.], d8; LatHar 679.

»wierny pasterz« (2): KrowObr 21v; Iácy zwodnicy pod figurą wiernych páſterzow [...] przywłaſzcżáiąc ſobie mieyſce y moc iego náſtáwáć ná ſwiát mieli. RejAp BB2 marg.

»pasterz wszytkich wiernych (a. w Chrystusa wierzących)« [szyk 1:1] (2): thák Zbáwićiel náſz Piotrá wſzytkich wiernych głową y Páſterzem poſtáwił WujJud 124v; SkarJedn 401.

»zwi(e)rzchni a. zwierzchny) pasterz; pasterza zwierzchność« [szyk 11:2] (12;7): KromRozm III N3 marg; BiałKat 173v; CzechEp 323, 324 [2 r.]; NiemObr 28, 48; Tego tedy Páſterzá zwierzchnośći/ dla zátrzymánia iednośći rádźi záwſze podlegáli Katholicy ReszList 185, 185; WujNT 416 marg, 433 marg, Aaaaaa4v; Więc ieśli Pan Bog Bożnicę ſtárego Zakonu ták vcżćił [...]/ iż w niey zoſtáwił zwierzchniego Kápłaná [...]: dáleko więcey w tym vcżćił [...] kośćioł ſwoy/ gdy w zwierzchnim nigdy też nievſtawáiącym Páſterzu/ zoſtáwił mu wiecżne przyſtáwſtwo Duchá ś. PowodPr 28.

Szeregi: »biskup (rzymski, a. w Rzymie), (i, albo) pasterz« [szyk 4:2] (6): KrowObr 21v; ReszPrz 107; ReszHoz 134; ReszList 182; LatHar [+7]; Y przetoż ſucceſſią to ieſt porządne potomſtwo y náſtępowánie Biſkupow y Páſterzow w kośćiele Chriſtuſowym mieli Oycowie oni ſtárzy [...] zá napewnieyſzy znák kośćiołá práwego. WujNT 676. [Ponadto w połączeniach szeregowych 6 r.]

»głowa i (albo, ani) pasterz« [szyk 11:10] (21): KromRozm III Nv, P6v; Tákże ácż Pan Chriſtus ieſt głową niewidźiálną kośćiołá ſwego/ iednák przedśię chce mieć widomą głowę álbo Páſterzá ná świećie/ ktoremu porucżył páść owiecżki ſwoie WujJud 122, 124v [3 r.]; WujJudConf 125; Bo ácż ſię tá iedność [...] trzyma iedną wiárą y iednemi Sákrámenty: wſzákże więcey ſię zádzierżywa iednym páſterzem y iedną głową. SkarJedn 58; wſzytkie ty Synody zgodnie Papieżá zá páſterzá wſzytkiego Chreśćiáńſtwá [!] y zá głowę ſwoię/ [...] wyznawáli. SkarJedn 163, 42, 63, 79, 101, 158, 211; SkarŻyw 168; CzechEp 386; NiemObr 48; WujNT 69, 390, 669. [Ponadto w połączeniach szeregowych 5 r.]

»pasterz i gospodarz« (1): Iedná v Kátholikow wiárá/ iedny ſákrámentá/ ieden páſterz y goſpodarz. SkarKazSej 684a.

»pasterz, (i, a) kapłan« [szyk 2:2] (4): KromRozm III O4; WujJud 117; WujNT 184; Chryſtus IESVS chcąc nas w iednośći wiáry záchowáć/ iednego dał nawyżſzego wſzytkiemu kośćiołowi y owcom ſwoim páſterzá y kápłaná. SkarKaz 40a. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»pasterz, (i) namiestnik (a. namiastek)« [szyk 3:2] (5): WujJud 37; To ieſt przećiw Ewánieliey ktora iednego Páſterzá Piotrá widomego y namieſtniká Chryſtuſowego wſzytkich báránow y owiec Bożych vkázuie. SkarJedn 343, 152; SkarŻyw 599; LatHar 679. [Ponadto w połączeniach szeregowych 5 r.]

»pasterz i nauczyciel powszechny« (1): Ták Chrześćiánie máiąc iednę wiáre/ y iedny Sákrámenta/ zátrzymáć ſię wzgodzie długo nie mogą/ ieſli iednego páſterzá y náucżyćielá powſzechnego mieć nie będą. SkarJedn 59. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

bibl. »jedna owczarnia i jeden pasterz; jedna owczarnia bez jednego pasterza« [szyk 4:2] (5;1): Iáko może być iedná owcżárniá/ bez iednego páſterzá? SkarJedn 56, 55, 260, 332; iż też wedla obietnice zbáwićielá náſzego iednę tylko owcżárnią/ y iednego páſterzá być wiedzą ReszList 184, 179.

»pasterz i (albo) sprawca« [szyk 2:1] (3): Wſſytkoć krzeſćiyańſtwo było y myáło by być pod yednym ſprawcą álbo páſtyrzem. KromRozm I E3v; KromRozm III G8v; SkarJedn 186.

»pasterz i wodz« [szyk 1:1] (2): Lecż wſzytkiemu Chrześćiáńſtwu mieć iednego naywyżſzego w rzecżách duchownych páſterzá y wodzá [...] nie tylo ieſt wielka potrzebá/ ále teſz y Chryſtuſowe roſkazánie SkarJedn 202; WujNT 447.

β) O duchownych różnowierczych (13): A przeto w zebrániu náſzym [...] bywáią naprzod czytáne álbo śpiewáne modlitwy y wyznánie wiáry [...]. Pothym Páſterz dźiękcżynienie ſpráwuie/ y modlitwy zá wſzyſtek Kośćioł WujJudConf 227v, 223v; BudNT przedm a6v.

pasterz czyj [w tym: pron poss (2), G pron (1)] (3): Ták oni fárarze/ á páſtyrze ſwe/ y ſlugi koſcyelne ſtáwyą. KromRozm III I4v, I2v; WujJudConf 148.

W połączeniach szeregowych (4): Bo ći páſtyrzowye á fárarzowye ich y ſludzy koſcyelni/ nye [...] obyczáyem przez ápoſtoły vſtáwyonym ſpráwuyą vrzędy ſwoye. KromRozm III I2v, H7v, I4v, K8.

Wyrażenia: »pasterz kościoła świętego« (1): Przeto mądrze á ſłuſznie cżynią Páſterze Kośćiołá świętego/ ktorzy młodź álbo dźiatki wcżás á pilnie zá młodych lat ich/ każą vcżyć Katechizmu WujJudConf 199.

»bez owiec pasterz« (1): [duchowni innowierczy] ſą Kápłany bez Biſkupá: ſą Száfárzmi bez ſzáfunku: ſą też bez owiec Páſterzmi OrzList d4.

»prawdziwy pasterz« (1): Dawa znáć o prawdźiwych páſterzách ktorzy prawdy náuczáią. BibRadz I 351a marg.

»wierny pasterz« (1): bo ſię tu nie nie mowi przeciw porządnemu vſługowániu ſłowem Bożym przez wierne páſterze we Zborzech iego CzechEp 330.

Szereg: »pasterz i (a) sługa kościelny« (2): Ale v Lutheranow/ Huſow Sákrámentarzow/ fárarzy/ páſtyrzowye/ á ſludzy oni koſcyelni nye ſą áni biſkupy/ áni kápłany. KromRozm III H7v; WujJudConf 148. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.]
3) O Bogu, Chrystusie (203): BibRadz I 436b marg; BielKron 18v; RejPos 168v; BiałKat a4; [Bóg] nas záwżdy łáſkáwie vpomináć racży iáko miłoſiemy páſterz owiecżki ſwoie/ powiádáiącz nam o zakonie ſwoim RejZwierc 256; Pan BOg ſam przez ſię pánować będźie á ſtádo ſwe páść będźie iáko Páſterz CzechRozm 149, 78 [2 r.]; Ten Páſterz nie ieſt tylko Iezus Chryſtus niewidomy/ ále z Chryſtuſem Namieſtnik teſz iego widomy. SkarJedn A7v, 22, 41, 42, 53, 57, 73; SLyſz páſtérzu Izráhelſki/ náſz głos żáłośćiwy/ Który/ iáko ſtádo wodźiſz naród ſwóy właśćiwy. KochPs 121; CzechEp 20, 299, 331, 332 [2 r.]; ReszList 149; ArtKanc E10, P7; GrabowSet Q4, T; WujNT Aaaaaa3v.

pasterz czyj [w tym: pron poss (62), G sb i pron (23)] (85): RejPs 109v [2 r.]; O Páſterzu dobry ludu Izráelſkiego LubPs S3, S3, V4 marg, V4v; BibRadz *3v; RejAp 20, 45v, 91; RejPos A5v, 26, 27v, 29v, 37 (33); my iednéy iſtoty z nim/ to ieſt/ z Chryſtuſem páſtérzem náſzym ſtawamy ſye BiałKat 281; RejPosRozpr c4v; CzechRozm 177v; SkarJedn 82 [2 r.], 147, 329; KochPs 32; CzechEp 299, 329, 330 [3 r.], 332, 360; Owiecżki páná Chriſtuſowe prawdźiwe te ſą/ ktore głos Páſtyrzá ſwego znáią NiemObr 180; ReszPrz 104; ReszList 153; Krześćiáńſki ludu/ náwroć ſię iuż ku Pánu ſwemu/ Páſterzowi twoiemu. ArtKanc E10v, 117, K9v, K13, P5; LatHar 625. Cf »pasterz dusz«, »pasterz owieczek«, »pasterz trzody«, »pasterz wszytkich pasterzow«, »pasterz wszytkich wiernych«.

W połączeniach szeregowych (16): RejPs 165v; RejPos 124, 124v [3 r.], 141; CzechRozm 118v, 193v, 201, 203v; Mamy Chryſtuſa iednę głowę/ iednego ſprawcę/ iednego goſpodarzá/ iednego páſterzá. SkarJedn 56, 41 [2 r.]; NiemObr 43; Iezu Kápłanie/ Proroku/ Páſterzu/ y Krolu doſkonáły/ zmiłuy ſię nád n[ami]. LatHar 340, 339.

W przeciwstawieniu: »pasterz ... owieczki« (2): Pan ieſth ſam Bogiem y páſterzem náſzym á mychmy ſą ludem wyernym y owyecżkami yego. LubPs V4 marg, S3 marg.

W charakterystycznych połączeniach: pasterz błogosławiony, dostojny, łaskawy, miłosierny (miłościwy) (2), miły, napilniejszy, pokorny, postanowiony, wdzięczny, wielki (4); pasterz ludu izraelskiego; głos pasterza (13), nauka, obietnica, przyczyna, rząd, wola; obietnice o pasterzu; pasterz modli się, okaże się; pasterza czekać (oczekawać) (2), naśladować, słuchać (2), szukać (4); nawrocić się (nawrocony) do pasterza (2), uciekać się; odstąpić od pasterza; nawrocić się ku pasterzowi (2); opuścić pasterza, postanowić (3), upatrować, wzbudzić; pogardzić pasterzem, postanowić; iść (chodzić) za pasterzem (2); czynić obietnicę o pasterzu.

Fraza: »pasterz pasie owce« (1): Ieſzcże by ten páſterz Dawid [utożsamiany z Chrystusem] nie páſł owiec iego: ániby był páſterzem ich CzechEp 332.
Wyrażenia: »pasterz dobry (a. (prze)nalepszy); dobroć pasterza« = pastor bonus PolAnt, Vulg [szyk 14:10] (23;1): Modli ſie dobry páſtyrz za owiecżki ſwé OpecŻyw 53v, [170]v; KromRozm III E6; LubPs S3; Leop AAA4v; Iamći ieſt on paſtyrz dobry/ y znam owieczki moie/ á moie też mnie znáią. BibRadz Ioann 10/14, *3v, Ioann 10/11; Goski A8; RejPos 121 v, 122 [2 r.], 168v marg; RejPosRozpr c2; CzechEp 329; ReszList 144; Pánie Kryſte miły páſterzu nalepſzy/ Smiłuy ſię nád námi ArtKanc K14v; LatHar 98, 281; WujNT Ioann 10 arg, 11, 14, Aaaaaa3v [2 r.].

»pasterz dusz [czyich]« = pastor animarum vestrarum Vulg [szyk 3:1] (4): wiele śię ich ku práwdźiwęmu duſz ſwoich paſterzowi panu Ieſuſowi chriſtuſowi [...] náwroćiło MurzHist C; CzechRozm 193v; CzechEp 324; WujNT 1.Petr 2/25.

»głowny pasterz« (1): pátrzay [...] coć porucża ten ſwięty Pan á then głowny páſterz ſtadká tego ſwoiego RejPos 123.

»jeden (a. jedyny) pasterz« [szyk 24:5] (29): choćya on yedyny páſtyrz obecnye známi yeſt/ á ſam tey trzodźye dobrze ſproſta. KromRozm III M2v, E6; BielKron 82; RejPos 122v; WujJudConf 116; CzechRozm 114, 118v, 177; Będzyecie mieć przy ſobie [w walce z Turkami] páſterzá iednego/ Ktory będzye ſam bronił ſtadecżká ſwoiego. PaprPan B2; SkarJedn 41 [2 r.]; CzechEp 324, 331 marg, 332 [2 r.], 351, 360; SkarKazSej 684a. Cf »jedna owczarnia i jeden pasterz«.

»pasterz Kościoła krześcijańskiego« (1): Abowiem to ieſt tześć y chwałá nienáruſzona Syná Bożego/ gdy mu dopuſztzamy być nawyſſſzym przełożonym y páſterzem wſzyſtkiego kośćiołá krześćijáńſkiego KrowObr 19.

»nawyższy pasterz« [szyk 3:1] (4): KromRozm III M3; KrowObr 186; ták chćiał nawyżſzy Páſterz náſz Chryſtus Iezus/ áby rząd kośćiołá iego/ poſłuſzeńſtwem á pokorą kwitnął SkarJedn 147; NiemObr 157.

»paſterz niebieski« (2): PAſterzu niebieſki Pánie IEzu Kryſte/Weźrzyſz ná nas grzeſzne ArtKanc K13v; LatHar 517.

»pasterz niewidomy« (2): ten tedy ieſt w ćiele tym y wtey kośćielney iednośći/ ktory wſzytko to troie ma/ to ieſt iednego Páná/ á Páſterzá Chryſtuſa nie widomego/ weſpołek z namieſtnikiem iego widomym SkarJedn 157; LatHar 625.

»pasterz owiec(zek), owczarniej, nad owcami« = pastor ovium Vulg (8:2:1): Teżći pan Kryſtus yeſt páſtyrzem nas wſſech owyec ſwoich KromRozm III M2; LubPs R5v marg, X2; prziłącży cie s cżáſem ſwym do wiernego ſtádá ſwego/ thám gdzie ſam będzie wiernym á wiecżnym páſterzem oney ſwiętey owcżarniey ſwoiey. RejPos 124v, 122v [3 r.], 168v, 299v; CzechEp 332; WujNT Hebr 13/20.

»prawdziwy (a. prawy) pasterz« [szyk 11:1] (12): MurzHist C; Yam yeſt prawdziwy páſterz/ gárdłá ſwego nye żáłuyę przy owcach moich GliczKsiąż D3; RejAp 91; RejPos A5v, 122, 122v, 124v, WujJud 150v; CzechRozm 204; CzechEp 74, 324; WujNT Xxxxx4v.

»(na)przedniejszy pasterz« = princeps pastorum Vulg [szyk 8:1] (9): A tákowych páſterzow ieſt naprzednieyſzy y nawyſſy páſterz P. Kryſtus ſyn Boży KrowObr 4, 4v; A gdy ſie da widziec przednieyſſy páſtherz/ weźmiećie niezwiędliwą koronę chwały. Leop 1.Petr 5/4 [przeklad tego samego tekstu KrowObr 4v, NiemObr 43 [2 r.]]; RejPos 125; RejZwierc 40v; CzechEp 324; NiemObr 43 [3 r.].

»święty pasterz« (9): Oſwięty á błogoſłáwiony páſterzu/ iákaż to ieſt dobroć twoiá/ iż ty tey błędney á niedbáłey owce ſam ſzukaſz RejPos 168v, 122v [2 r.], 168v [3 r.], 169 [3 r.].

»pasterz trzody, stadka, nad stadkiem« [szyk 3:1] (2:1:1): RejPos 123; A gdyż ieden tylko ieſt Bog iedenże Pośrzednik miedzy Bogiem á ludźmi Kryſtus Iezus/ iedenże wſzyſtkiey trzody Páſterz WujJudConf 116; CzechRozm 203v; ArtKanc B3v.

»wieczny, nigdy nie umierający, wiekuisty pasterz« (5:1:1): RejPos 122v, 124v, 125; Dla tegoſz Papież nie zowie ſię Potomkiem Chryſtuſowym/ bo potomek ieſt po zmárłym/ á Chryſtus iáko pryncypał/ żywy ieſt/ wiecżny Páſterz náſz SkarJedn 82, 82; KochPs 32; CzechEp 331 marg.

»wierny pasterz« [szyk 15:2] (17): LubPs F3 marg, R5v marg; RejAp 45v; ábyś [...] wſzytko porucżył pod ſwiętą wolą á pod kroleſtwo iego/ iáko Bogá/ Oycá/ y Páſterzá ſwego wiernego RejPos 124, 29v, 121v, 122v [4 r.], 124v [2 r.], 125, 197; A iż też doſyć vcżynił wſzytkim wybránym ſynom y corkam Bożym: gdy zá nie/ iáko wierny Páſterz zá owiecżki/ ſwe/ zdrowie ſwoie położył CzechRozm 221, 193v; CzechEp 74.

»pasterz wszytkich pasterzow, nad pasterzmi« (1:1): CzechRozm 11v; Ma też pan Chriſtus ten tytuł w piſmie ś. iż on ſam ieſt naywyżſzym Páſterzem/ wſzytkich Páſterzow NiemObr 157.

»pasterz wszytkich wiernych« (1): LatHar 625 cf »pasterz i rządźca«.

»zwirzchni pasterz« (4): Nie vwodźże ich [owieczek] z wiernych páſtwiſk ich ktore im zgotował/ á tobie ie im ſzáfowáć porucżył on zwirzchni Páſterz iego. RejPos 123, 123v, 124v, 125.

Szeregi: »pasterz i (a) biskup (nawyższy)« = pastor et episcopus Vulg (2): RejPosRozpr c4v; Bośćie byli iáko owce błądzące: ále teraz ieſteśćie náwroceni do páſterzá y biſkupá (marg) dozorcę ábo opiekuná. (–) duſz wáſzych. WujNT 1.Petr 2/25.

»pasterz i dozorca« (2): Lecż iż mu [Chrystusowi] to wſzyſtko piſmo/ iáko wiernemu Páſterzowi y Dożorcy duſz náſzych przycżyta CzechRozm 193v; CzechEp 324. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»kapłan i pasterz« (1): krzyż ſwoy zpokorą noſſą á zapanen [!] Chriſtuſem prawdziwym kaplanem/ y páſterzem ydą SeklKat Q2v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.]

»krol i (a) pasterz« (3): A thák my wſzyſcy chcemyli być w opiece Páná tego/ [...] ſzukaimy go iáko krolá á páſterzá ſwego RejPos 37, 26; CzechRozm 187. [Ponadto w połączeniach szeregowych 4 r.]

»pasterz i mistrz« (1): ále ſtoiąc ſtátecżnie przy iedynym Páſterzu náſzym y iedynym też miſtrzu Iezuśie Chriſtuśie głoſu iego y náuki raz świętym podáney ſłuchamy CzechEp 360. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»pasterz a nauczyciel« (1): kthore [słowa] nam opowiedáć racży ten náſz Pan á then zbáwiciel náſz/ iż iedno on ieſt páſterz práwy/ á náucżyciel náſz práwy. RejPos 122. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.]

»ociec i pasterz« (1): á wżdi Pan ieſt oycem y páſterzem nędznych nas owiecżek ſwoich. LubPs X2 marg. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

bibl. »jedna owczarnia i (ani) jeden pasterz; owczarnia i pasterz; jedna owczarnia pod jednym pasterzem« = unum ovile et unus pastor PolAnt, Vulg [szyk 9:3] (10;1;1): Leop AAA4v; Y drugieć też owce mam kthore nie ſą z they obory/ á potrzebá żebych theż y ony przywiodł/ bo głoſu mego ſłucháć będą/ y będźie iedná owczárnia y ieden páſtyrz. BibRadz Ioann 10/16, I 86b marg, 148v; RejPos 122; CzechRozm 78, 95v [2 r.]; wſzytkie narody ludzkie [...] w iego ſię kośćiele zámknąć/ y ſtać ſię wſzytki iedną owcżárnią pod iednym páſterzem miáły. SkarJedn 25, 41, 332; WujNT Ioann 10/16.

»Pan, (a, i) pasterz« [szyk 12:3] (15): RejAp 20, 91; iáko Pan náſz páſtherz wierny żadnego nie opuśći/ kto ſłucha wiernego głoſu iego. RejPos 121v marg; A ty wſzechmogący Pánie á páſterzu naſz/ weźmi nas ná rámioná ſwoie/ á ná ſwiętą opiekę ſwoię RejPos 169v, 122v [2 r.], 123, 123v, 125, 169 (11); CzechEp 330; ArtKanc E10v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 8 r.]

»przełożony i pasterz« (1): KrowObr 19 cf »pasterz Kościoła krześcijańskiego«.

»pasterz i rządźca« (1): BOże/ ktoryś ieſt páſterzem y rządźcą (niewidomym) wſzytkich wiernych/ rácż miłośćiwie weyźrzeć ná ſługę twego LatHar 625.

»stroż i pasterz« (1): ábyſmy [...] ná żadnego ſię [...] namiáſtká przećiwniká Chriſtuſowego namniey nie oglądáli: gdyż żywy ieſt ſtroż y páſterz náſz CzechEp 330.

»wodz i (a) pasterz« (2): RAcz miły panie [...] ſie nam vkazac miloſciwem a laskawem wodzem a paſterzem RejPs 92; RejPos 299v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

a) O bogu pogańskim [czyj] (1):

W porównaniu (1): Y w on cżás kiedy Sáturnus krolował/ nie kto iny/ iedno onże ſam bogiem będąc/ był páſterzem ták ludzi/ iáko ſą dziś ludzie páſterzmi bydłá. GórnDworz Gg2.

Cf PASTUCHA, PASTURZ

LWil