[zaloguj się]
[pdf]

PASTUCHA (26) sb m

pastucha (18), pastuch (8), [pastucha a. pastuch]; pastucha OpecŻyw, LibMal, Leop, Mącz (6), Calag, Calep (6); pastuch TarDuch, RejWiz (2), BibRadz (2), SkarŻyw; pastucha : pastuch GliczKsiąż (1:1), RejZwierc (1:1).

Oba a jasne (w tym w pierwszym 1 r. błędne znakowanie).

Fleksja
sg pl
N pastucha, pastuch pastuchowie, pastuszy
G pastuch pastuch(o)w
D pastuchowi pastuchåm, pastuch(o)m
A pastuchę pastuchy
I pastuchą pastuchami
L pastuchach

sg N pastucha (14), pastuch (2). ◊ G pastuchy (1). ◊ D pastuchowi (1). ◊ A pastuchę (1). ◊ I pastuchą (1). ◊ pl N pastuchowie (3), [pastuszy]. ◊ G pastuch(o)w (1). ◊ D pastuchåm (1) OpecŻyw, pastuch(o)m (1) TarDuch. ◊ [A pastuchy. ◊ I pastuchami. ◊ L pastuchach.]

Sł stp notuje, Cn: pastuch, pastucha, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.: pastuch oraz XVIII w.: pastucha

Człowiek zajmujący się doglądaniem i opiekowaniem się pasącą się trzodą, pasterz; pastor PolAnt, Mącz, Calag, Cn; armentarius Vulg, Calep; vir gregarius PolAnt; pecorarius Mącz (26): SKoro ſie przenáſwiętſſy Iezus narodzil/ nie zlicżoná wielkoſtz aniolow [...] paſtucham cżuiącym nad ſtady ſwoijm narodzenije obiawili. Cij paſtyrze byli od betleiem w rowné mili OpecŻyw 16v; TarDuch B; LibMal 1548/138; GliczKsiąż B4, D3; Leop Am 7/14; RejWiz 12v; A ſą mężowie oni Paſtuchowie/ ludźie ći co ſie około bydłá ſchowáli/ Stádá też owiec/ y wołow/ y wſzytkę ſwą máiętnoſć przywiedli z ſobą. BibRadz Gen 46/32, Gen 46/34; Mącz 282c, d, 286a; Odſzedſzy máło dáley/ potkáli páſtuchę á on bydło pędzi RejZwierc 175v, 175v; Calag 281b; SkarŻyw 184; [Bo kiedym ſie o niewiáſtách niektorych/ bárzo nadobnych pytał/ powiedano mi że rodźicow były zacnych [...]/ á ná ten cżás zá proſtym chłopem (iáko to zową) inſze y zá páſtuchámi były. BusLic 9v, 47v].

W połączeniu z przymiotnikiem od nazwy zwierzęcia [przymiot + pastucha (5), pastucha + przymiotnik (3)] (8): Subulcus, Swiński páſtuchá álbo páſtirz. Mącz 426c, 265b, 435d; Agaso – Krowiarz paſtucha oſzli, bidłeczy. Calep 41b, 102b, 137a, 160b, 1023a.

W porównaniu (1): O nędzneżby kroleſtwo tho tu iego [Boga] było/ A nacżżeby dobrego mu ſie przygodziło. Aby iedno źwirzętom bydłu roſkázował/ Nadobniećby by páſtuch ſobye roſkoſzował. RejWiz 114v.

W charakterystycznych połączeniach: kozi pastucha, ośli (2), owczy, świński (2), wołowy.

Wyrażenia: »pastucha bydła, bydłeczny, [bydlny]« (1:1): Armentarius – Skotarz, krowiąrsz, paſtucha wſzeliakiego bijdła wielkiego. Calep 97a, 41b; [DiarPeregr 77].

[»stada końskiego pastuch«: Eulogius z Lenartem stad końskich pastuszy. Gdy się psują, żaden ich leczyć się nie ruszy. BogowieFałsz 197.]

Cf PASTERZ, PASTURZ, WOŁOPASTUCH

LWil