[zaloguj się]
[pdf]

PASTWA (45) sb f

Oba a jasne (w tym w pierwszym 2 r. błędne znakowanie).

Fleksja
sg pl
N pastwa pastwy
G pastwy, pastw(e)j pastw
D pastwie
A pastwę pastwy
L pastwie pastwåch

sg N pastwa (13). ◊ G pastwy (16), pastw(e)j (1); -y : -(e)j Leop (5:1). ◊ D pastwie (2). ◊ A pastwę (4). ◊ L pastwie (3). ◊ pl N pastwy (2). ◊ G pastw (1). ◊ A pastwy (2). ◊ L pastwåch (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

1. Miejsce, gdzie pasą się zwierzęta roślinożerne, pastwisko; pascua(e) Murm, Mymer1, BartBydg, Vulg, PolAnt; pascuum Murm, Vulg, Calep; pastio Mącz, Cn; campus Miech; pastus Vulg (21): BierEz Q2v; zwierzęta v nich [Tatarów] ſą Ielenie/ Lanie/ Sarny [...], á gdy gdzie tych zwierząt ſtado vpatrzą na paſtwie, [...] iezdno ie w koło obſtąpią [...] y pobiją MiechGlab 24.
a. Miejsce, gdzie pasą się zwierzęta udomowione, pastwisko (19): Murm 27; Mymer1 6v; BartBydg 108b; ZapWar 1533 nr 2404; Leop Num 32/1, 2.Mach 12/11; BielKron 292; 282c; BielSat D3v; [Biada tym] Ktorzy [...] rozćiągáią ſię ná pośćielach ſwych/ pożeráią lepak bárány z drobu/ y ćielce z pośrzodku tłuſtey páſtwy. BudBib Am 6/4; BielRozm 29; Calep 760a.

W porównaniu (1): A odeſſlá od corki Sionſkiey wſſelka ochędoſzność iey: ſtháli ſie Kxiążętá iey by báráni nienayduiący páſtwey Leop Thren 1/6.

W charakterystycznych połączeniach: pastwa dobra (lepsza) (3), dobrowolna, dziedzinna (2), końska, spolna (2), tłusta; nie najdujący pastwej; postąpić [komu] pastwy, szukać; mieć pastwy (2).

Wyrażenia: »pastwa bydłu« (1): Ma theż [Islandia] gory wielkie/ źiemiá niepożytecżna/ thylko paſtwy bydłu dobre maią. BielKron 294v.

»pastwa dobytkowa« (1): Powiát ktory zboiował Pan [...] ma źiemię bárzo buyną/ co ſie dotycże paſtw dobythkowych [ad pastum animalium] Leop Num 32/4.

Szereg: »woda a pastwa« (1): á też oni [Turcy] rzadko w domiech mieſzkáią/ więcey pod Namiothy przy Wodźie á páſtwie Końſkiey BielSpr 53v.
Przen (3):
Zwrot: »owce paść na pastwach« (1): Wſpomniż ná ſwe śluby, coś rzekł przez Proroki/ Iż nas chcefz náwiedzáć/ á ſam ſwe owce páść: Na gorách źielonych/ ná páſthwach roſkoſznych ArtKanc K14v.
Wyrażenie: »owce, trzoda pastwy [czyjej]« = oves, grex pascuae Vulg (2): BIádá páſterzom ktorzy rozpędzáią y rozdzieráią trzodę páſtwy moiey/ mowi Pan. Leop Ier 23/1, Ps 99/3.
2. Pasienie, wypasanie, pasienie się; pastus Vulg, Mącz; pastio Cn (7): Klvcznyk nad tho byerze wyprzeznego albo biczovego od Kaſzdego wolv po polgroſzv od paſthwi MetrKor 57/120, 59/281v; Leop Iob 39/4; Mącz 183d; [gdy pocżyna świtáć owce máią być doiony/ áby ná ráną páſtwę nie omieſzkáły. Cresc 1571 557].
a. O ptakach: żerowanie (3): Gdy gawroni pozdzie z paſtwy lataią, znamię ieſt pewne iż rychło zima przeſtanie. FalZioł IV 23a, IV 25b; Calep 115a.
3. Pokarm zwierzęcy; pabulum Miech, Vulg, Mącz, Calep, Cn; pastus Vulg, Mącz, Calep, Cn; pabulatio Mącz, Cn, herba, pascua Vulg; pastio Cn (17):
a. Roślinna karma, zwłaszcza zwierząt udomowionych (14): Leop Iob 39/8; Tego cżáſu ſzedł deſzcż od wielkiey nocy áż do Ieſieni máło przeſtawáiąc/ á ſtąd był wielki głod przez trzy látá/ bo dobytká wiele pozdycháło przez páſtwy. BielKron 359v; PAbulum, Bydlęca picá/ páſtwá/ kármia yáko yeſt trawá/ śiáno/ słomá/ śieczká. Mącz 272a; Pastus, Karmia/ páſtwá/ to yeſt bydlęcia żiwność/ picá. Mącz 282c, 272a; BielSpr 7v, 70v; Calep [744]a, 760a; [Volck Qqq2].
Wyrażenia: »pastwa bydłu« = herba gregibus Vulg [szyk 1:1] (2): Leop Gen 47/4; żebyśćie zbieráli zbożá y wino/ y oley/ y śiáno ſpoł ná páſtwę bydłu KołakSzczęśl B3.

»pastwa leśnia« (2): a Gdy by teſz paſztwa leſznyą srodzyela tedy ten mlynarſz ma teſz wolnoſzcz 12 swyny w leſzye wychowanyę ZapKościer 1588/77, 1588/80v.

Szereg: »woda i pastwa« (1): doſtali ſobie koni według ſpoſobu Tatarſkiego, kthoreby vmiały ſobie wodi y paſtwi [aquam et pabulum], nogami ſnieg przegrzebaiąc ſzukać. MiechGlab 19.
b. Pokarm ptaków (3): TEgo ptaka [lelka] drudzy krolem nocznym zową, iż w noczy więczey latha paſtwy ſzukaiącz FalZioł IV 25d, IV 27b.
α. Pokarm ptaków drapieżnych (1): Skruſzyłeś y ſámemu łeb wielorybowi/ Y dałeś go ná paſtwę [dedisti eum escam Ps 73/14] górnému ſępowi. KochPs 110.

Cf PASTEWNIK, PASTWISKO, PASTWISZCZE, 1. PASZA, PAŚ, 2. [PAŚCIE], PAŚNIA

LWil