[zaloguj się]
[pdf]

PIASCZYSTY (58) ai

piasczysty (29), piaszczysty (28), piascysty (1); piasczysty Leop, Mącz (8), KochPs (2), KlonŻal, ZawJeft, GostGosp, GrochKal; piaszczysty HistAl, BielKron (4), SienLek, ModrzBaz, CzechEp (14); piascysty PaxLiz; piasczysty : piaszczysty FalZioł (9:2), StryjKron (1:1), NiemObr (1:2), Calep (3:2).

a pochylone.

Fleksja
sg
mNpiåsczysty fNpiåsczystå nNpiåsczyst(e)
Gpiåszczyst(e)go Gpiåszczyst(e)j G
Apiåsczysty A A
Ipiåsczystym Ipiåscystą Ipiåszczystym
Lpiåsczystym Lpiåszczyst(e)j Lpiåszczystym
pl
N subst piåszczyst(e)
A subst piåszczyst(e)
L piåsczystych

sg m N piåsczysty (12). ◊ G piåszczyst(e)go (2). ◊ A piåsczysty (7). ◊ I piåsczystym (13). ◊ L piåsczystym (4). ◊ f N piåsczystå (4). ◊ G piåszczyst(e)j (1). ◊ I piåscystą (1). ◊ L piåszczyst(e)j (2). ◊ n N piåsczyst(e) (1). ◊ I piåszczystym (1). ◊ L piåszczystym (1). ◊ pl N subst piåszczyst(e) (1). ◊ A subst piåszczyst(e) (2). ◊ L piåsczystych (6).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII w.

Przymiotnik od „piasek” (58):
1. Od znaczenia podstawowego; glareosus Mącz, Calep, Cn; arenosus, sabulosus Calep, Cn; harenarius, harenosus Mącz (49): Glareosus, Piáſcziſty/ Drzaſtwiſty. Mącz 146b, 153a [2 r.]; Arenariae, Arenae fodinae ‒ Piąſzcziſti doł. Calep 91b, 91b, 935a.
a. Pełen piasku, złożony, powstały z piasku; zawierający piasek (43): FalZioł I 166; Szli tedi przez mieyſcá piaſzcżyſte á bárzo ſuche HistAl H4; Leop *B2; BielKron 437v; Mącz 275a; KochPs 116; Neryne płácżliwa/ [...] Siedźi ná piaſcżyſtym brzegu Amphitry ſrogiey/ Trzody twoiey przyglądáiąc/ płácże lutnie drogiey. KlonŻal B3; GrochKal 9; A w tym piaſczyſty obłok punkt niebá widomy Záſłonił ZawJeft B; GostGosp 112.

W połączeniu szeregowym (1): Thá źiemiá [Arabija opoczysta] ná wielu mieyſc ieſt niepłodna/ nicżemna/ piaſzcżyſtha/ kámieniſta/ y wod nie ma. BielKron 263v.

W charakterystycznych połączeniach: pias(z)czysty(-a, -e) brzeg (3), gora, grunt, miejsce (3), obłok, pole, ziemia.

Wyrażenia: »gora piaszczysta« = wydma (1): iádąc miedzy Kurſkim y Baltickim morzem/ [...] [do gospod] áż przes znáki ieżdzą/ znacząc ſie po Beczkach y proporcikach wywieſzonych ná gorach piaſczyſtych/ bo drogi áni znáć StryjKron 72.

»piascysta osła« = kawałek piaskowca (1): Zęby bieluchne będą/ tylko ie piaſcyſtą/ Oſłą trzeba zráná trzeć/ záś myć wodą czyſtą PaxLiz D2v.

»piaszczysta pustynia« (1): pan rękę ſwą podnióſł/ że támże w piaſczyſtych Puſtyniach poléc mieli/ y w górách ſkáliſtych. KochPs 161.

»woda piaszczysta« = zbiornik wodny o piaszczystym dnie (1): przy wodźie kámienney álbo piaſzczyſtey/ drzwi y okná wdomu máią być s tey ſtrony/ ktora dáleko od wody SienLek 2v.

Zestawienia: n-loc »Arabija piaszczysta« (1): á puśćiłem ſie [...] niezwykłą drogą/ tedym tám właſnie doznał/ iákobych był w Arabiey piaſzczyſtey StryjKron 72.

»kamień piaszczysty« = piaskowiec (1): Tophus, genus lapidis asperi, levis qui de ſacili in arenam resolvitur, Lekki piaſczyſti kámień. Mącz 458c; [Saxum arenarium Sandtstein Piaſcyſty kámien ArtNom N; Calculus, ein Semel stein. piaſczyſty Kámien. Volck 77].

»zegarek piasczysty« = klepsydra (1): Clepsydra, Zegárek piaſcziſty. Mącz 57a.

Szereg: »piaszczysty, (albo, i) kamienisty (a. kamienny)« [szyk 3:2] (5): [Pępkowe ziele] na kamiennych y na piaſcżyſtych mieſczach roſcie. FalZioł I 111a; Glareosa amat ficus, Figowe drzewo ná piaſcziſtich kámieniſtich mieyſcách ſie płodźi. Mącz 146b; SienLek 2v; Calep 457a [2 r.]. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]
W przen (1):
Wyrażenie: »morze piaszczyste« = pustynia (1): [Arabija] Ma tákie polá piaſecżnego wichru/ iż przez noc ſtoią gory wielkie piaſecżne [...]. Ty puſzcże zową morzá piaſzcżyſte. BielKron 263v.
Przen (16): [nazywa] fundáment tákowey wiáry piaſcżyſtym NiemObr 68.

W przeciwstawieniach: »piaszczysty ... opoczysty (2); miejsce piaszczyste ... gora tłusta« (3): Mowi ták I. M. X. K. Rzym gdźie Papież mieſzka nie ieſt mieyſcem piaſzcżyſtym/ y owſzem ieſt gorą tłuſtą CzechEp 408; W trzećiey cżęśći ieſt/ Okazánie gruntowne/ iż wiáry zbáwienney fundáment nie piaſcżyſty ále opocżyſty [...] oſtoi ſię NiemObr 67, 7.

Wyrażenie: »piaszczysty ſundament« [szyk 11:4] (15): á cżemużby piſmo ś. miało być rzeſzotem ſzátáńſkim? cżemu fundámentem piaſzcżyſtym? CzechEp 120, 107, 109, 111, 121, 122 (12); CzechEpPOrz *3v; NiemObr 7, 67.
α. Nieurodzajny; fistulosa terra Mącz; terra arenosa Modrz (3): Fistulosa terra, Rzadka á piáſcziſta ziemiá/ która bywá polpolicie [!] nievrodzáyna Mącz 129a; ſą niektore kráiny [...] co paſze dobre máią/ [...] indźie ieſt źiemiá piaſzcżyſta ModrzBaz 119v.
Szereg: »niepłodny i piaszczysty« (1): [Nurnberg] to miáſto ná źiemi niepłodney y piaſzcżyſtey BielKron 289.
2. Od znacz. ‘choroba’ (9):
Wyrażenie: »kamień piaszczysty« [szyk 5:4] (9): SOk wyciſniony z ziela kthore zową Nocz y dzień, z białem winem pity/ niewymownie piaſek/ albo kamień paſcżyſty [!] z nyrek przez vrinę wypądza. FalZioł V 84v, II 3c, 8a, V 44v, 59, 84v (9).

Cf PIASECZNY, PIASISTY, PIASKOWATY, PIASKOWY, PIASZCZANY, PIASZCZYSKOWY

ES