[zaloguj się]
[pdf]

PLUGAWIEC (16) sb m

a jasne (w tym 1 r. błędne znakowanie); e prawdopodobnie jasne (tak w -ec; tak też Cn).

Fleksja
sg pl
N plugawiec plugawcy
G plugawc(o)w
A plugawca plugawc(e)
I plugawc(e)m plugawcami
L plugawcu

sg N plugawiec (7). ◊ A plugawca (3). ◊ I plugawc(e)m (1). ◊ L plugawcu (1). ◊ pl N plugawcy (2). ◊ G plugawc(o)w (1). ◊ A plugawc(e) (1). ◊ [I plugawcami.]

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII w.

Człowiek odrażający, budzący wstręt (16):
a. Ze względu na wygląd zewnętrzny; brudas, niechluj; agasyrtus Calep; foriolus Cn (7): VSta wielkie á ſzyrokie w odtwieraniu, zna[mionuią] cżłowieka ſkąpego/ ſmiałego/ walecżnego/ wiele zrzącego, rozumu grubego, j też plugawcza GlabGad Ov; Sentus – Plugawiecz, ſmarkacz. Calep 968b, 41b; [Páni Kryſtiná Krolá Włádźiſłáwá Krzywovſtego ſyná zoná [...] przy ſtole ſwym żadnego [Polaka] miewáć ńiechćiáłá plugáwcámi ie názywáłá. Sentencja A4].

W połączeniach szeregowych (2): Vſzy długie á ſzyrokie nad obycżay poſpolity iakoby v oſła/ cżłowieka grubego, leniwego znamionoią [!]/ grubey karmiey y rozumu/ złey pamięci, niedbałego/ plugawcza y niebacżnego. GlabGad O8, Pv.

W porównaniu (1): Bo cnothá w chłopye niedbáłym ieſt iáko pozłoćiſta vzdá ná ſzkápie párſzywey/ álbo iáko piękna ſzátá ná plugáwcu/ áno ná niey pierza y błotá doſyć. RejZwierc 68.

α. Tłumaczenie przydomka cesarza Konstantyna V (1): Potym Leonie Ceſarzu/ ieſzcże gorſzy Konſtántyn piąty/ Copronim/ to ieſt plugawiec (Bo chrzeſt ſwoy w dziećińſtwie plugáſtwem ćieleſnym á potym duchownym zmázał) názwány náſtał. SkarJedn 200.
b. Ze względu na zachowanie, postępki; niegodziwiec; spurcificus Mącz, Calep; impurus Modrz; obscoenus Calag; contaminator Cn (9): Spurcificus, Mierźienec/ plugáwiec. Mącz 411a; ModrzBaz 108; Poſſen reiſſer. Plugáwiec. Błázgoń. Przekláśnik. Obscoenus. Calag 379a; Calep 1001b.
Szeregi: »plugawiec a cudzołożnik« [szyk 1:1] (2): Dáley Pan thu wſpomináć racży plugáwce á cudzołożniki. RejAp 179v, Dd3.

»smrod i plugawiec« (1): [zaginą] ſmrodowie y plugáwcy [coinquinationes et maculae]: kocháiący ſię/ w bieśiádách ſwych roſpuſtuiąc z wámi. WujNT 2.Petr 2/13.

α. Cudzołożnik (2):

W połączeniu szeregowym (1): Wſpomina y Apoſtoł do Ephezow piſząc Zaden niecżyſty/ żaden plugáwiec/ álbo łákomy [omnis fomicator, aut immundus aut avarus Vulg Eph 5/5]/ co ieſt báłwochwálſtwem/ niema dźiedźictwá w Kroleſtwie Chriſtuſowym y Bożym. KuczbKat 390.

Wyrażenie: »plugawiec wszeteczny« (1): A ták choćiażby ſię to pozwoliło/ iż ſię wſtrzymáwáć będźie [Antychryst, tj. papież] od vcżynku/ wſzákże vmyſłem będźie plugáwcem wſzetecżnym/ iáko o nim rozumieią/ á ták pożądliwość białych głow będźie mu przyſtáłá. CzechEp 416.

Synonimy: b. błazgoń, nieczysty, smrod; α. cudzołożnik.

Cf PLUGAWY

MN