Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: POBIĆ

Następne hasło: POBIDKA »

POBIĆ SIĘ (12) vb pf

sie (9), się (3).

o jasne.

Fleksja

inf	pobić się

praet
	pl
3	m pers	pobili się

conditionalis
	sg		pl
1	m	bych się pobił	m pers
3	m		m pers	by się pobili

inf pobić się (2). ◊ fut 3 sg pobije się (2). ◊ 3 pl pobiją się (2). ◊ praet 3 pl m pers pobili się (4). ◊ con 1 sg m bych się pobił (1). ◊ 3 pl m pers by się pobili (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVIII w. s.v. pobić.

Znaczenia

1. Wdać się w bójkę (5)
2. Pozabijać się, zabić się (o wielu) (5)
- a. W funkcji zwrotnej: samego siebie; przen: dać się przekonać własnymi argumentami (1)
- b. W funkcji wzajemnej (4)
  - Przen (2)
3. myśl. Schwytać się w sieci (2)
- Przen (1)

1. Wdać się w bójkę; contendere, decertare Mącz (5): gdzie ſchie poſzwarziwſſi pobyli ſzie dlia tego ze gym pyenyązek pokradl ych czanſczi czo liepſzego ſzukna LibMal 1543/70; Ferocissime gentes, Okrutny álbo ſmiáły lud który ſie ochotnie pobiyę [!] á nie rad vſtąpi. Mącz 124d, 209a; [pobiią ſię v ćiebie wdomu/ y tobie ſię cżaſem ſamemu ſcżęládźią doſtanie RotRozm H].

pobić się czym (1): Pugnis contendere et decertare, Pięśćiámi ſie pobić. Mącz 330c.

pobić się z kim (1): Wſzákoż z nich cżáſem káżdy gdy ſobie podpiye/ Bá też y z naymężnieyſzym tedy ſie pobiye. PaprPan T4.

2. Pozabijać się, zabić się (o wielu) (5):

a. W funkcji zwrotnej: samego siebie; przen: dać się przekonać własnymi argumentami [czym] (1):

W połączeniu z „sam” (1): Niechayże ſię wprzod ći z tego wypráwią/ y z węzłow w ktorych chodzą rozwiązą/ á zbroię (ktorąby ſię ſámi iedno nie pobili) przeciwko nam niechay wynioſą/ á potym ku obáleniu wſzytkiego piſmá/ y zwalcżeniu nas niechay prziydą GrzegRóżn C4.

b. W funkcji wzajemnej; mutuo se interficere Cn (4):

W połącczzeniu z „sami” (1): Bo ácż ſamego Pan Bog záchowáć racżył/ áby był nád nim okazał moc Boſtwá ſwoiego/ ále ſynowie iego [Dawida] właſni ſámi ſie pobili RejPos 50v.

Zwrot: »społecznie się pobić« (1): Y powſtáli ſynowie Hammonowi/ y Moaw przećiwko obywátelom gory Sehir/ [...] á gdy porázili obywátele Sehirſkie/ oborzył ſię ieden przećiw drugie^mv/ á ták ſię ſpolecznie pobili [auxiliati sunt unusquisque in proximo suo ad interfectionem]. BudBib 2.Par 20/23.

Przen (2):

W połączeniu z „sami” (2): A gdy my też thák cżynić będziemy/ tedy ći miánowáni nieprzyiaciele náſzy [tj. śmierć, grzech i czart] ſámi ſie pobiją/ ſámi ſie pokąſáią/ ſámi ſie podawią żáłoſcią á zazdroſcią RejPos 16, 17.

W połączeniu szeregowym (1): RejPos 16 cf W połączeniu z „sami”.

Szereg: »porazić się i pobić« (1): á iż ſie to sſtáło práwie mocą Páńſką/ iáko w dzień poraſzki Mádiáńſkiej/ gdzie ſie też ći ſprzećiwnicy náſzy ſámi poráżą y pobiją/ gdy będziemy mocno wierzyć temu zyáwieniu á narodzeniu Páná ſwego. RejPos 17.

3. myśl. Schwytać się w sieci (2): [(nagł) Iáſtrząbow Dziwokow iákim ſpoſobem doſtáwáć maſz. (–) [...] á wſzakże też doſtánieſz y táynikiem vwiązawſzy Kokoſz álbo Gołębiá: możeſz też y záięcżą śieć poſtáwić ná cżterzech drzewkach/ á tám w pośrzodku vwiąż mu cokolwiek/ á ſkąd przybieży tedy ſie pobije CygMyśl A2.]

Zwrot: »w sieciach się pobić« (1): Ná ktoregoby [wilka] lepi wcżás wrzućić śieći/ Zeby ſię w nich mogł pobić pomyliwſzy wići. CzahTr E3v.

Przen (1):

Zwrot: »pobić się w sieciach« (1): Strzeż mię od fortélów ludźi nieżyczliwych/ Abych ſye nie pobił w ich śiéćiach zdrádliwych KochPs 206.

Synonimy: 2. pomordować się, porazić się, potłuc się; 3. potłuc się, stłuc się.

Formacje współrdzenne cf BIĆ SIĘ.