![[zaloguj się]](/static/img/icons/lock.55d5b47a78d5.png "Zaloguj się"){kind=icon}
![[Słownik Polszczyzny XVI wieku]](/static/img/spxvi-logo.9e6c364a84ff.png){kind=logo}
![[Szukaj]](/static/img/icons/magnifier-left.03d386f15d93.png){kind=icon}
| « Poprzednie hasło: POCIESZNOŚĆ | Następne hasło: POCIESZON » |
![[pdf]](/static/img/icons/document-pdf-text.783deef3e87f.png "Pobierz artykuł hasłowy w formacie PDF"){kind=icon}
POCIESZNY (67) ai
pocieszny (65), pocieszen (1), pocieszny a. pocieszen (1).
o oraz e jasne.
comp pocieszniejszy (4), pocieśniejszy (1) SkarKaz.
| sg | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| m | N | pocieszny, pocieszniejszy | f | N | pociesznå, pocieszn(a) | n | N | pocieszn(e), pocieszno |
| G | pocieszn(e)go | G | pocieszn(e)j | G | pociesznégo, pocieszniejszégo | |||
| A | pocieszny | A | pocieszną | A | pocieszn(e) | |||
| I | pociesznym | I | I | pociesznym | ||||
| L | L | L | pociesznym | |||||
| V | V | pocieszn(a) | V | |||||
| pl | ||
|---|---|---|
| N | subst | pocieszné |
| G | pociesznych | |
| A | subst | pocieszn(e) |
| L | pocieszniejszych | |
| inne formy | ||
| sg m a. n I - pociesznym | ||
sg m N pocieszny, pocieszniejszy (4). ◊ G pocieszn(e)go (2). ◊ A pocieszny (4). ◊ [I pociesznym.] ◊ f N pociesznå (4), pocieszn(a) (1). ◊ G pocieszn(e)j (4). ◊ A pocieszną (3). ◊ [V pocieszn(a).] ◊ n N (attrib) pocieszn(e) (6), (praed) pocieszno (1) WysKaz. ◊ G pociesznégo, pocieszniejszégo (11); -égo (2), -(e)go (9). ◊ A pocieszn(e) (5). ◊ I pociesznym (1). ◊ L pociesznym (1). ◊ m a. n I pociesznym (1). ◊ pl N subst pocieszné (6); [-é], -(e) (6). ◊ G pociesznych (1). ◊ A subst pocieszn(e) (11). ◊ L pocieszniejszych (1).
Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.
pocieszny komu (3): KrowObr 48; BudBib Ps 76/9; O PRAWDZIWEY Scżęśliwośći y Błogoſłáwieńſtwie iáko onego doſtąpić/ y w nim żyć ná świećie możemy/ z Piſmá świętęgo [!] y inych Autorow náuki bárzo poćieſzne á miłe ludźiam nabożnym. KołakSzczęśl kt.
W połączeniu szeregowym (1): y vſłyſzał potrzebną/ poćieſzną/ y prawdziwą [...] naukę. SkarŻyw 290.
W przeciwstawieniu: »straszny ... pocieszny« (1): ma nadobnie á pocżćiwie páná vpomináć/ przywodząc mu ná pámięć piſmo ſwięte/ y ſtráſzne y pocieſzne przykłády z niego. RejZwierc 42v.
W charakterystycznych połączeniach: pocieszny(-a, -e) głos (3), kazanie, nauka (6), obecność, poselstwo, prośba, przykład, rymy, tajemnica, utwierdzenie, widzenie (3), wzywanie; co pociesznego (4), nic; barzo pocieszny (2), dziwnie, mało, skutecznie, wielce; jasny a pocieszny, potężny i pocieszny, zdrowy i pocieszny.
»pocieszna łaskawość« (1): Boć ſtráchem przeráżona [dusza moja] vćieka od ogromney ſpráwiedliwośći twoiey/ do poćieſzney łáſkáwośći twoiey LatHar 154.
»pocieszna nadzieja« (1): Toć ieſth pocieſzna nádzyeiá/ będzyeli od nas wdzięcżnie przyięta/ á nie będzieli zániedbaná. LeszczRzecz A5.
»słowo(-a) pocieszne« = verbum consolatorium Vulg; eloquium PolAnt [szyk 4:3] (7): Toć ſą iaſne a pocieſzne ſłowa s. Pawła/ ołaſce bożei/ y o dobrych vcżynkach SeklWyzn b4v; KrowObr 48; Leop Zach 1/13; BudBib Ps 76/9; Ná oſtátek rzekł ſłowo poćieſzne on ſtárzec Páphnucemv: Nie ſmęć ſię/ Synu miły SkarŻyw 15, 173, 501.
»pocieszny a miły« (2): tedy tu o tym pocieſzne á miłe náuki z ſtárego y nowego zakonu y z inych kśiąg ná krotce ſą wybráne KołakSzczęśl A2v, kt.
»pocieszny a zbawienny« (1): nye o piſáney ewányeliey to tylko rozumyeyąc/ ále o wſſelkim poſelſtwye poćyeſſnym á zbáwyennym/ od Bogá/ bądź ná piſmye/ bądź vſtmye KromRozm III B7v.
W połączeniu szeregowym: Aboym ſyn Bozy [...] Narodził ſzię nam z dziewicze, y ſtal ſię nam przyaczieliem y brathem poczieſnym, laſkawym, mÿloſnym ArgWykład 120.
pocieszny komu (5): RejPs 143v; LeovPrzep G; nic ſie poćieſznego tey Koronie nie dźieie: iedno vſtáwicżne Interregná/ trwogi/ woyny/ y mniemánia woien PowodPr 24; SkarKaz 1a; SkarKazSej 671a; [SenekaGórn 80].
N sgf w funkcji orzecznika [komu] (1): A choćiażbym też nic nowego tu [tj. w tych księgach] nieprzyniosł/ przedſię/ gdy kto cżego dobrego álbo naśláduie/ álbo ſzuka/ tedy to poćieſzna onemu cżłowiekowi być ma [iucundum est homini]/ ktory Rzecżypoſpolitey wſzego dobrego zycży [!]. ModrzBaz 1.
W połączeniach szeregowych (2): Iż iáko to tám v nich miła/ poćieſzna y weſoła rzecż byłá/ tákie Páná młodego do ślubu z łożnice wyprowádzenie CzechEp 167; SkarKaz 1a.
W przeciwstawieniach: »straszliwy (2), ciężki, trudny ... pocieszny« (4): A gorá Sion to ieſt zebránie wiernych rozráduie ſie/ vſlyſſawſſy ony ſpráwiedliwe wyroki/ ſtráſliwe złym/ á poćieſzne pokornym vzrzavſſy páná ſwego wmożnoſći iego RejPs 143v LeovPrzep G; SkarKazSej 671a.
W charakterystycznych połączeniach: pocieszny(-a, -e) dar, dobrodziejstwo, dzień, koniec, mieszkanie, nawiedzenie, płod, posługa, potomstwo, potrzeba, powodzenie, raj, rzecz (4), ślub, wiek, wyrok; co pocieszn(iejsz)ego (2), nic (3); do końca pocieszny, dziwnie, mało; długi a pocieszny, pewny i pocieszny.
»pocieszny skutek« (2): LatHar 623; Gdyby to było/ podobnobyſmy też poćieſznieyſze ſkutki: náſzego ſeymowánia odnośili. PowodPr 67.
»pożyteczny (a. [użyteczny]), (i) pocieszny« (1): nic ná nas ćięſzkiego nie kłádąc/ nic trudnego/ y owſzem o rzecz nam ſámym bárzo pożyteczną y poćieſzną nas proſząc: ábyſmy zgodę y ſpolną iedność zámiłowáli SkarKazSej 671a; [Dobrodźieyſtwá dawaymy, któréby co dáléy, to bárźiéy vżyteczné, poćieſzné tym co proſzą były SenekaGórn 80].
Synonimy cf POCIESZLIWY.
RS