[zaloguj się]
[pdf]

POCIESZON (117) part praet pass pf

pocieszony (117), [poceszony (kaszub.)].

pocieszon (59), pocieszony (58).

Pierwsze o oraz e jasne. ◊ W formach niezłożonych: -(o)n, -ona (3) OpecŻyw; -óna (1) MurzNT. ◊ W formach złożonych drugie o jasne.

Fleksja
sg
mNpocieszon, pocieszony fNpocieszona, pocieszonå
V Vpocieszonå
pl
N m pers pocieszeni
subst pocieszon(e)
A m pers pocieszon(e)
inne formy
pl A m pers a. subst - pocieszon(e

sg m N (praed) pocieszon (40), pocieszony (9); pocieszony BiałKat, MycPrz; pocieszon : pocieszony BierEz (2:1), RejPos (1:1), RejZwierc (3:1), SkarŻyw (1:4).◊ f N (praed) pocieszona (18), pocieszonå (4); -a MurzNT, LubPs, HistRzym (3), RejPos (8), KołakCath; -å Mącz; -a : -å OpecŻyw (3:2), RejZwierc (1:1). ◊ V pocieszonå (1). ◊ pl N m pers pocieszeni (41); -eni (5), -ęni (1) MurzHist, -(e)ni (35). subst pocieszon(e) (2). ◊ A m pers pocieszon(e) (1). m pers a. subst pocieszon(e) (1).

Składnia dopełnienia sprawcy: pocieszon od kogo (6), przez kogo (1) HistRzym.

Sł stp s.v. pocieszyć, Cn, Linde brak.

1. Który przestał się smucić lub odczuwać inną przykrość, który doznał otuchy, mający nadzieję [w tym: by(wa)ć pocieszon(y) = przestać się smucić, nie smucić się; consolari Vulg, PolAnt (76)] (78): Iozefie ſynu Dáwidow/ bądz pocieſſon/ a niebóy ſie o marią OpecŻyw 14, 49, 98v; WróbŻołt aa2v, oo2v; RejPs 185v; I przetoſz wewſzelkiem przekléſtwie [!] i roſpaczy pokim żyw trwac będę/ ani pocieſzon być mogę MurzHist R3, H4, G; RejWiz 35v; Doſtátecżniey opiſuie karánie Egiptſkie/ á że będą poćieſſeni náwroćiwſſy ſie ku Pánu/ gdy im będzie zeſlány żbáwićiel [!]. Leop Is 19 arg; Y będą zgromádzeni w kupę iáko więźniowie do ćiemnice/ á będą zámknieni iáko do táráſu/ á po niemáłym czáſie záſię náwiedźeni [!] będą (marg) To ieſt będą poćieſzeni. (-). BibRadz Is 24/22; y żáłował ſyná długi cżás/ áni chciał od ſynow pocieſzon być BielKron 16v, 71, 89v, 123v, 397; RejAp 135; HistRzym 26v; RejPos 48v, 133v [2 r.], 257, 265v, 297, 322; RejZwierc 140, 175v; Iż poki iedno żyw był nie był poćieſzony. MycPrz I C; SkarŻyw 290; KołakCath B3v; áby ſię wſzyścy vczyli/ y wſzyścy nápomnieni byli (marg) ábo poćieſzeni. (–). WujNT 1.Cor 14/31, Act 20/12, s. 623 marg.

pocieszon(y) z kogo [= czyjego postępowania], z czego (10): A ſtych ſlow byla panna Maria pocieſſoná. OpecŻyw 49, 14; WróbŻołt 118/52; pátrzał mu Alexánder pilno w ocży [...]/ á gdy widzyał przeſpiecżnego á weſołey twarzy lekárzá/ był s tego pocieſzon BielKron 124, 71v, 125, 223; BudNT 2.Cor 7/6; KochPs 47; Dla tegoż bráćia ieſteſmy poćieſzeni/ z was/ w káżdey doległośći y vtrapieniu náſzym przez wiárę wáſzę WujNT 1.Thess 3/7.

pocieszon(y) przez co (3): y dufam (albo mam nadzyeyą wmylym bodze) yze przeſz thy modliſtwy [!] bądzyeſch poczyeſchon PowUrb +v; SeklKat V4v; WujNT 1.Thess 3/7.

pocieszon czym (5): LubPs R5; Tedy oná będąc iego słowy poćieſzoná dáłá mu ſwoy pierśćień HistRzym 77; KarnNap C3v. Cf »nadzięją pocieszon«, »pociechą pocieszon«.

pocieszony po czym (1): á poćięſzeni będziećie po złem/ ktore náwiodłem na Ieruſzalim BudBib Ez 14/22.

pocieszon(y) w czym (2): Nuż Dawid w vpadku ſwym iáko był pocieſzon. RejPos 133v; WujNT 1.Thess 3/7.

W połączeniu szeregowym (1): ábyś mogł być nie tylko ſłowem Bożym poćieſzon/ przeſtrzeżon/ y náucżon: ále też mocą Klucży Kośćielnych KarnNap C3v.

W przeciwstawieniach: »płakać (6), płacząc (3), być w zasmuceniu (a. smutny, a. smętny, a. zasmucony) (5), teszno [kogo] (jest), być zatrudnion i utrapion, prześladowanie cierpieć ... być pocieszon(y)« (17): OpecŻyw 29, 42; W tym pieniu prorokuie iako lud krzeſciaóski miał przeſladowanie cirpieć/ á iako zawżdy miał być pocieſzon. WróbŻołt R8; MurzNT Matth 2/18; LubPs H marg, ee6; Błogoſláwieni ći ktorzy ſą w záſmuceniu: ábowiem oni będą poćieſzeni. Leop Matth 5/5; przetho ich było teſzno/ áż gdy go vyrzeli byli poćieſzeni BielKron 250; HistRzym 31, 77v; Rachel płácżąc ſynow ſwoich/ y nie mogłá być pocieſzoná/ widzącz iż ich iuż nie máſz. RejPos 25v, 26v, 81, 263v; RejZwierc 139v; KołakSzczęśl B2; WujNT Matth 5/5.

W charakterystycznych połączeniach: pocieszon hojnie, mało, nie po mału, po części; pocieszon słowem (bożym) (3); pocieszon po złem; pocieszon przez modlitwę, przez słowo boże, przez wiarę; pocieszon w doległości, w upadku, w utrapieniu; pocieszon z łaski, ze słow.

Wyrażenia: »nadzieją pocieszon« (1): Pátrz iáko nádzieią ieſt dziwnie pocieſzoná oná ſwiętha pánná mátká cżłowiecżeńſtwá Páná náſzego/ iż ſie záwżdy tego nádziewáłá/ iż tho pewnie s cżáſem ná ſwiát przypáść miáło RejZwierc 129.

»pociechą pocieszon« (1): poćieſzył nas przyśćiem Tytowym. A nie tylko przyśćiem iego/ ále y poćiechą/ ktorą poćieſzon [in consolatione qua consolatus est] z was BudNT 2.Cor 1/6.

»pocieszon w prośbach« (1): gdi [prorokini Anna] byłá pocieſzoná w prośbach ſwoich/ iákoć opowieda á woła ná cię/ o tym miłoſierdzyu y o tey ſrogośći Páná twoiego RejPos 262.

Szeregi: »pocieszon(y) a (i) nasycon(y) sprawiedliwości« (2): ktorzy ſą vćiſnieni w ſpráwiedliwośći ſwoiey/ á znoſzą to ſkromnie od Páná ſwoiego/ wſzytko porucżáiąc ſwiętey opiece iego/ iż pewnie będą pocieſzeni á náſyceni ſpráwiedliwośći ſwoiey. RejPos 265v; RejZwierc 140.

»wysłuchan i pocieszon« (2): BibRadz 4.Reg 22 arg; Wzywał go y łotr ná krzyżu/ y prośił/ áby nań pomniał/ gdy by przyſzedł do Kroleſtwá ſwego/ y wyſłuchan/ y poćieſzon/ był od niego. BiałKaz G2.

W przen (6): Tákżeć też ſmętney myſli kiedy przetrwa trwogi/ Więcey bywa pocieſzon on iey fráſunk ſrogi. RejWiz 35.
Fraza: »jest (a. bywa, a. może być) pocieszona(-e) dusza, myśl, serce, sąmnienie« [szyk zmienny] (2:1:1:1): OpecŻyw 163v; Trzecia [spowiedź] bywa przed ſlugą koſcielnym to ieſt przed kaplanem/ prziktorey wątpliwe ſamnienia á grzechy obcziązone bywaią przes ſlowo boże pocieſzone SeklKat V4v; A nye mogłá duſzá moyá nigdy być pocyeſzoná/ Iedno tym iż iey nádzyeyá w Pánu ieſt położoná LubPs R5; RejZwierc 155; áby poćieſzone były ſercá ich/ ſpoiwſzy ſię w miłośći WujNT Col 2/2.
2. Uradowany, ucieszony; też: nagrodzony [w tym: być pocieszon(y) = (u)cieszyć się; exsaltari Vulg; gaudium percipere Mącz; consolari JanStat (32)] (37): OpecŻyw 166v; LibLeg 10/114; Pátrzayże iáko go ći máło doćiſkáli prośbami ſwemi/ á iáko byli ieſzcże hoiniey pocieſzeni/ niżliby byli ſobie nalepiey vprośić vmieli. RejPos 46, [36]; Mącz 142d; SkarŻyw 99, 502; MWilkHist A3; [CHriſtus Zmiartwich wſtal ieſt/ Wieczny zywot nam dal ieſt/ Tego ſie iuſz wieleſmy [!]/ Iz poceſzeny ieſmy/ Kyrieleis. Krofej E].

pocieszon(y) z czego (19): BierEz C4v, D4v, K4v; Tedy więcey bédzieſs pocieſſon z modlitwy nábożné/ niżli ſ potrawy roſkoſſné. Tedy wiécey ſie będzieſs radowál z zachowanégo milcżeniá/ niżli z długiégo gádaniá. OpecŻyw [192], 16; LibLeg 8/132v; Był poćieſzon nieprzyiaćiel z máły porażki BielKron 339v, 299v, 399v, 459v; RejPos [36], 110v; BiałKat 121; A wſzák zacni Ruſacy pocieſzeni s tego/ Iż ták zacną oſobę máią miedzy ſobą PaprPan K4v; SkarŻyw 183, 508; StryjKron 442; ActReg 54, 158.

pocieszon przez co (1): gdy Tymoteus kxiążę Athenſkie v Platona wiecżerzał, á przez to barzo pocieſzon był BielŻyw 80.

pocieszony czym (6): Záſmucą ſie Narody/ á polękáią ſie cud twoich ktorzy ná gránicách mieſzkáią: wychadzániem iutrzennem y wiecżornem poćieſſone vcżyniż [delectabis]. Leop Ps 64/9, 3Esdr 9/55; SkarŻyw 202; ABy obfitſzą łáſką byli od nas obywátele króleſtwá poćieſzeni/ [...] obiecuiemy [...] SarnStat 66; ABy mężowie dobréy ſławy y ſpráwiedliwie żywiący oſobliwą ſwobodą y opátrzeniém między inémi náſzémi wiáry godnémi byli poćieſzeni/ vſtáwiamy [...] SarnStat 701, 886.

W przeciwstawieniach: »być w nieszczęściu, ucirpieć, zaburzyć ani zatroskać się ... być pocieszon(y)« (3): Będzieſzli thy gdzie poćieſzon/ tám ſie ia z tobą vćieſzę: á będzieſzli gdzie w nieſzcżeśćiu/ to nieſzcżęśćie lekcey mi będzie z tobą ćierpieć HistRzym 15v; RejPos [36], 321v.

W charakterystycznych połączeniach: pocieszon barzo (6), hojnie (2), nie po mału, (barzo) wielce (4); pocieszon z modlitwy nabożne, z potrawy rozkoszne, z zwrocenia [czyjego]; pocieszon obfitą łaską (2), osobliwą swobodą i opatrzeniem.

Szereg: »weselić się a być pocieszony« (1): weſelcie ſie a bądzcie s tego pocieſſeni wſſytcy krzeſcianij OpecŻyw 16.
Przen (1): Y ty rośćiągniona ziemi Ráduy ſie z mieſkáńcży ſwemi Spieway Lithwo ozdobiona/ Spieway Polſko poćieſzona KmitaPsal A3.
3. Złagodzony, uśmierzony (1):
Szereg: »pocieszony albo ulżony« (1): Vix consolabilis dolor, Zaledwie może być pocieſzona álbo vlżona boleść. Mącz 400b.
4. Obdarzony w sensie materialnym, wzbogacony [być pocieszon = wzbogacić się] (1): á oni nędznicy z oblężenia onego pobráli wſzytki łupy śpiże y bogáctwá iego/ á byli hoynie pocieſzeni. RejZwierc 200v.

Synonimy: 2. rozweselony, uradowany, uweselony; 3. uspokojony, uśmierzony; 4. nagrodzony, obdarowany, ubogacony.

Cf POCIESZYĆ

RS