[zaloguj się]
[pdf]

PODESZŁY (28) part praet act

o oraz e jasne.

Fleksja
sg
mNpodeszły fNpodeszłå, podeszła nNpodeszł(e)
Gpodeszł(e)go G G
Dpodeszł(e)mu Dpodeszł(e)j D
Apodeszł(e)go Apodeszłą A
I Ipodeszłą I
pl
N m pers podeszli
subst podeszł(e)
G podeszłych
D podeszłym
A m pers podeszł(e)
I m podeszłymi

sg m N podeszły (4). ◊ G podeszł(e)go (2). ◊ D podeszł(e)mu (1). ◊ A podeszł(e)go (1). ◊ f N (attrib) podeszłå (1), (praed) podeszła (3). ◊ D podeszł(e)j (1). ◊ A podeszłą (1). ◊ I podeszłą (1). ◊ n N podeszł(e) (2). ◊ pl N m pers podeszli (2). subst podeszł(e) (3). ◊ G podeszłych (3). ◊ D podeszłym (1). ◊ A m pers podeszł(e) (1). ◊ I m podeszłymi (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII(XVIII) – XVIII w.

I. W funkcji przymiotnika (25):
1. Posunięty, zaawansowany (20):
Wyrażenie: »w szaleństwie, w szalonym rozumie podeszły« = dementia provectus Vulg; provectus mente PolAnt (1:1): [...] máiąc Hetmánem nieiákiego tyránná/ dobrze á rownie thak w lećiech iáko w ſſaleńſtwie podeſlego. Leop 2.Mach 4/40; BibRadz 2.Mach 4/40.
a. Stary (18):
Wyrażenie: »podeszły w leciech (swoich a. swych), we dniach swych; podeszłe lata« = provectus aetate PolAnt, Cn; affecta aetas Mącz; affecta a. exacta a. ingravescente a. senecta aetate, annos, annosus, cascus, consitus senectute, defectus aetate, exactae aetatis, grandaevus, grandis a. pergrandis natu, gravis (aetate), longius aete provectus maturus aevi a. aevi a. aevo a. annis, obsitus aevo a. annis, plenus aevo a. annis, senectus, senex, vergens annis, veteranus, vetulus, vetus Cn [szyk 11:7] (13:1;4): MurzNT Luc 1/18; Leop Luc 1/7, 18, 2.Mach 4/40; BibRadz 2.Mach 4/40; Flexus aetatis, Podeſzłe álbo pochylone látá. Mącz 129d; Gravis aetate. Podeſzłych lat Mącz 149b, [114]c; áni ſię teſz wſtydaymy ſzedziwośći ſtarcá wlećiech podeſzłego [nec senis revereamur canos multi temporis]. BudBib Sap 2/10; CzechRozm 129; [Antonimus] podeſzły w lećiech y z chorzáły ná ośiełku ſię wlokł/ zimná y vpalenia ćierpiąc. SkarŻyw 411; Tedy rzekł Zácháriaſz do ániołá: Po czymże to poznam? bom ia ieſt ſtáry: y żoná moiá podeſzłá we dniách ſwych [processit in diebus suis]. WujNT Luc 1/18, Luc 1/7, 2/36; OrzJan 92. Cf »stary i w leciech podeszły«.
Szeregi: »ostatni i już podeszły« (1): doſzliſmy z łáſki páńſkiéy tych lat oſtátnich/ y iuż podeſzłych bez wſzelákiéy ſzkody. OrzJan 92.

»(bardzo) stary i (a) w leciech podeszły« (3): GliczKsiąż B2v; Y Był Abráhám bárzo ſtáry/ y podeſzły w lećiech [senex venerat in dies] BibRadz Gen 24/1; Náoſtátek/ Oycy też ludźie ſtáre y w lećiech podeſzłe zowiemy/ ktore też w vcżćiwośći mieć mamy. KuczbKat 305.

α. W funkcji rzeczownika (2):
Wyrażenie: »w leciech podeszły«: HistLan A2, LatHar 31 cf Szeregi.
Szeregi: »w leciech podeszły i śmierci bliski« (1): Rácż dáć vpádłym obacżenie/ y polepſzenie: w lećiech podeſzłym/ y śmierći bliſkim ſkruchę/ y grzechow odpuſzcżenie LatHar 31.

»tak w leciech podeszły, jako i młody« (1): że to co ſádzę ná mym właſnym zdániu. Może przynieść niemáły pożytek káżdemu/ Ták w leciech podeſzłemu iáko y młodemu. HistLan A2v.

2. Będący w złym stanie, niepomyślny; affectus, afflictus, comminutus, depressus, inclinatus Mącz (5): affectae res, Podeſzłe rzéczy nie barzo fortunne Mącz 114c; Afflictus Strapiony/ Streſtány/ Zlichocony/ Znędzony/ Vdręczony. [...] Fortuna afflicta, Podeſzłe/ Náłomione ſzczęśćie. Mącz 130b, 57c.

podeszły na czym (1): Comminuti re familiari, Ná goſpodárſtwie podeſzli Mącz 223b.

Szereg: »podeszły, natargniony« (1): Comminutae opes et depressae, Podeſzłe nátárgnione bogáctwo Mącz 223b.
II. W funkcji imiesłowu biernego (3):
1. Oszukany, podstępnie, zdradliwie zwiedziony; deceptus Vulg; circumscriptus Mącz (2): Circumscriptus [...], Oſzukány/ podeſzły Mącz 374d.

podeszły czym (1): padł w kośćiele Nánee/ podeſſly rádą kápłanow Nánee. Leop 2.Mach 1/13.

2. Osiągnięty, zdobyty (1): opes accessae, Podeſzłe bogáctwá. Mącz 266c.

Synonimy: I.1. poszły, zeszły; a. stary; II. omylon, oszukany, zawiedziony, zwiedziony.

Cf PODEJDZION, PODEJŚĆ, PODESZTY

SBu