[zaloguj się]
[pdf]

PODKŁADAĆ (20) vb impf

o oraz oba a jasne.

Fleksja
inf podkładać
indicativus
praes
sg pl
1 podkładåm podkładåmy
3 podładå podkładają
praet
sg
3 m podkładåł
imperativus
pl
2 podkładåjcie

inf podkładać (2). ◊ praes 1 sg podkładåm (7). ◊ 3 sg podładå (4). ◊ 1 pl podkładåmy (1). ◊ 3 pl podkładają (2). ◊ praet 3 sg m podkładåł (1). ◊ imp 2 pl podkładåjcie (1). ◊ part praes act podkładając (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde także XVII i XIX w.

1. Podsuwać, podstawiać; supponere Vulg, Mącz, Calep, Cn; subdere, subicere Mącz, Calep, Cn; submittere Mącz; sustentare PolAnt; subditare, subtus ponere Cn (19): Subdo, Poddáyę pod moc/ Podſtáwiam/ Podkłádam Mącz 93a, 163a, 227b; Calep [1015]b, [1035]a.

podkładać co (9): FalZioł IV 48b; Mącz [273]b; Palangae – Wałki iakie podkładami dliawalenia. Calep [746]b; SkarKazSej 681b. Cf Zwroty.

podkładać pod co (5): ten kamień rzecżon ieſt orłowy/ bo [...] ten Kamień ſamiecz przynoſi z Indiiey á podkłada gi pod orliczę FalZioł IV 48b; Palanga, Wáłek/ okrągłe drewno które pod cieśi álbo co tákowego podkłádáyą y ná niem taczáyą Mącz [273]b, 302d, 312a; Ale/ proſzę/ czuyćie ſię/ iáko źle ine y obce fundámentá pod budowánie ſtáre podkłádáć SkarKazSej 681b.

Zwroty: »podkładać nogę« (1): Supplanto Podkłádam nogę pod co álbo záwádzam komu nogę áby padł. Mącz 302d.

»ogień podkładać« = podpalać; ignem supponere Vulg (4): Rzekł tedy Eliaſz prorokom Báál. [...] iuż wzywaycie imion Bogow wáſſych/ á ogniá nie podkłádayćie. Leop 3.Reg 18/25, 3.Reg 18/23; Abimelech [...] wzyąwſzy miáſto wieżę obiegł/ chciał ią ſpalić/ á gdy ogień podkłádał/ niewiáſtá zwirzchu zwaliła nań kámień BielKron 50v; StryjKron 497.

Przen [co] (4): [ále gdy świát mniéma/ żeby iuż zginąć mieli [wierni słudzy Pańscy] zá długim vtrapieniém: áli P. bóg podkłáda moc ſwoię ku ich poćieſzeniu. BiałPos 120 (Linde).]

podkładać pod co (1): [bo ktoć pochlebuie tym ktorzy zle cżynią/ poduſzkę ym pod łokćie y pod głowę podkłada/ áby tym ſpokoyniey [...] w onych złośćiách leżeli. LorichKosz 50 (Linde).] Cf »głowę pod szablę podkładać«.

Zwroty: »głowę pod szablę podkładać« = dawać się zabić (1): Weyrzy w Grecią/ weyrzy w one ſláchetne á ſławne kroleſtwá/ s kthorych oni mężowie ſławni [...] w iákich dziś práwiech tákże prze złą ſpráwę ſwoię ſiedzą/ iákich wolnośći vżywáią/ ták iż głowy ſwoie poniewolnie pod ſzáblę okrutną pogáńſką podkłádáć muſzą kiedy im każą. RejZwierc 188.

»podkładać rękę (swoję)« = chronić [szyk zmienny] (3): MurzHist O2v; Gdy pádnie nie powáli ſię/ bo Iehowá pokłáda [errata zmienia: podkłáda] rękę ſwoię. BudBib Ps 36/24 [przeklad tego samego tekstu: MurzHist, [WróbŻołt]]; Ták ſię świętym y pokuſy wdobre obracáią [...]/ gdy im nogi ich Chryſtus vkrzepcży/ y rękę/ áby nieupádli do końca/ podkłáda SkarŻyw 136; [WróbŻołt 36/24 (Linde)].

2. [Przykładać od dołu:
Zwrot: »[co] podkładać sobie«: takież kwiatki iego [rozmarynu] w oliwie ſmáżone/ podkłádáią ſobie Pánie ktore chcą mieć płod Cresc 1571 268.]
3. Zwrot: »podkładać sidła« = zastawiać sidła; przen (1): w vśćiech máią pokoy á táiemnie śidłá podkłádáią. SkarKazSej 706a.

Synonimy: 1. podczyniać, poddawać, podmykać, podpierać, podstawiać; 3. zastawiać.

Formacje współrdzenne cf KŁAŚĆ.

Cf PODKŁADAJĄCY, [PODKŁADANIE], PODKŁADANY

AL, JB