[zaloguj się]
[pdf]

PODOBNOŚĆ (15) sb f

Wszystkie o jasne.

Fleksja
sg pl
N podobność
G podobności
D podobności
A podobność podobności
I podobnością
L podobności

sg N podobność (6). ◊ G podobności (2). ◊ D podobności (2). ◊ A podobność (4). ◊ [I podobnością.] ◊ L podobności (1). ◊ [pl A podobności.]

Sł stp notuje, Cn s.v. proporcyja, pomiemość, Linde XIX w.

Rzeczownik od „podobny”: bycie podobnym, coś podobnego (15):
I. Od znacz. ‘taki sam lub prawie taki sam’ (10): [Similitudo/ podobnoſcz Glosy I nr 26/2.]
1. To, że ktoś, coś jest podobne(-y) do kogoś, czegoś, zgodność, wspólność jednakowość wszystkich lub tylko pewnych cech w dwu lub więcej osobach, przedmiotach itp. stwierdzona po dokonaniu porównania; conformatio, conformitas BartBydg; similitudo Modrz; analogia, commensus proportionis, commodulatio, comparatio, competentia, compositio, congruentia, conveniens consensus, convenientia, eurythmia, portio, proportio, symmetria Cn (10): BartBydg 33b; Bo człowiek podobnego ſobie przyiaćielá ſzuka/ á od rożnego y inákſzego niźli on vćieka. Tá podobność od duſze ſię y rozumienia o rzeczách bozkich/ ná ktorych wſzytko náleży poczyna. SkarKazSej 684b.

podobność czego (2): [Niektórzy/ piſze Dioſc. omylili ſie podobnośćią liśćia/ y mniemáli żeby to źiele było/ z którégo czynią ſok/ który zową Glaucium, ále nié UrzędowHerb 237a.] Cf podobność czego do czego; »na podobność«.

podobność czego do czego (1): Właſnych ſłow, głádkiey mowy, y w żárćiech wdźięcznośći, Do mowy poſpolitey wierſzow podobnośći, Nie pátrząc piſáliśćie CiekPotrŚredz )?(4v.

podobność z czym (1): [Przetoſz aby to oddaliono a ſloſſono było/ a wtakowych obiczaiach koſcielnych/ [...] podobnoſć a iednoſtainoſć zinemi koſciolmi [...] zachowana była/ sprawiliſmi a srządzili UstKościel b2.] Cf »podobność mieć«.

podobność czyja (2): gdy ſię Seth národził: dziękował Iádam P. Bogu mowiąc: dał mi Bog inne plemię miáſto Ablá/ ktorego zábił Kaim/ to ieſt ktory ná cnoty y podobność Ablowę wſtąpi. SkarŻyw 269. Cf »przyrownać k swojej podobności«.

W przeciwstawieniu: »podobność ... niepodobny« (1): Niemniey też y to ieſt rzecż potrzebna/ áby o rzecżách podobnych/ podobne práwá ſtánowiono: boby ſię wtey podobnośći/ roſtropność/ dobra rádá/ y przyſtoyność iáśnie okázowáłá: á gdyby były ſobie niepodobne/ pokázowáłáby ſię nierozmyślność/ niedoſtátek rády/ niepráwość y krzywdá. ModrzBaz 99.

[Przysłowie: Ecce ſimilia omnia omnes congruunt, unum cognoris omnes noris Gdzie podobnoſć/ tam y zgodnoſć. Káżdy wilk ſſárą ſierſć ma/ Káżdy ſie też z owcą podka. TerentMatKęt S5.]
Zwroty: »podobność mieć [ku komu, z czym]« = być podobnym [szyk zmienny] (2): bo yey [Maryi] to ſluſſalo ſpodobnoſzczy ktorą myala ku criſtuſouy tak s ſtrony duſſe yako s ſtrony czyala PatKaz III 120v; A żeby ieſzcże tym więtſzą podobność miáłá tá iego Kákángelia/ z świętą náſzą Ewángelią ReszPrz 44; [UrzędowHerb 354a].

»przyrownać k swojej podobności« = uczynić podobnym do siebie (1): Sámego [człowieka] też [Bóg] przyrownał/ k ſwoiey podobnośći HistHel ktv.

[Szereg: »podobność a (i) jednostajność«: żeby y we swierſchnych Coeremoniach a obyczaiach koſcielnych [...] Chrzescianſką podobnoſc y iednoſtainoſc zachowali. UstKościel b3v, b2.]
Wyrażenia przyimkowe: »ku podobności« (1):
~ Szereg: »ku podobności, ku obrazu« (1): Bo [Bóg] vczynył ku podobnośćy/ ku obrazu twey bytnośćy/ człowieka s ſwey miłośćy. SeklPieś 31. ~

»na podobność [czego]« (1): trzecia [postać miętki kamiennej] ieſth napodobnoſć miętki polney FalZioł I 24a.

2. [To, co jest podobne do kogoś lub czegoś:

Połączenie: »albo ... ine podobności« = albo tym podobne: maią Plebanowie [...] znawiętſſą pilnośćią/ na ſpowiedzy/ albo przes ine podobnośći potaiemnie/ a ieſly polepſſenia niebędzie/ teſz wobec/ iawnie w Kośćiele napominać UstKościel 124.

A. Przedstawienie, obraz, wyobrażenie; tu: wizerunek wykonany ręką ludzką: sculptile rzazanyą zadnego similitudinem podobnoſzczi {ląvcz bedzeſz} TomZbrudzBrul Ex 20/4.]
II. Od znacz. ῾prawdopodobny, możliwy’: prawdopodobieństwo, możliwość; possibilitas BartBydg, Mącz; probabilitas Mącz (5): BartBydg 120; Possibilitas, Podobność/ przemożność. Mącz 430c, 323d.
Fraza: »jest podobność [iż]« (1): yſz wczyele panny maryey byla ſluſna podobnoſzcz yſz wnyey nyebyla zbythnya tluſtoſcz any ſuchoſzcz PatKaz III 118v.
Zwrot: »mieć podobność [skąd]« (1): a dla przeſtąpu adamouego myala nyektorą podobnoſzcz ſkąd by byla na ſyą grzech pyeruorodny przyyącz myala PatKaz I 6.
Wyrażenie: »słuszna podobność« (1): PatKaz III 118v cf Fraza.
[Wyrażenie przyimkowe: »podług (a. wedle) podobności«:

~ podług podobności czego: W miaſteczkach małych/ y w inych Paraphiach wielkych/ gdzie wiele wśy y ludzy przysłucha/ podług podobnośći mieſca/ ieſly nie każdey Niedziele/ tedy wżdy w święta Naroczyſte Nieſpory maią być trzymane UstKościel 145v.

Szereg: »wedle przemożenia i podobności«: Według porządku tego s Catechiſmem/ y ine miaſta/ wedle przemożenia y podobnośći zachować ſię maią UstKościel 110v. ~]

Synonimy: I.1.A. obraz, wizerunk.

Cf NIEPODOBNOŚĆ, PODOBA, PODOBIEŃSTWO

RS