[zaloguj się]
[pdf]

POKAZOWAĆ SIĘ (423) vb impf

się (243), sie (180).

o oraz drugie a jasne; -ka- (404), -kå- (9); -ka- : -kå- SarnUzn (8:1), CzechRozm (56:1), SkarJedn (6:1), SkarŻyw (29:2), CzechEp (66:2), NiemObr (38:1), PowodPr (6:1).

Fleksja
inf pokazować się
indicativus
praes
sg pl
1 pokazuję się pokazuj(e)my się
2 pokazujesz się pokazujecie się
3 pokazuje się pokazują się
praet
sg pl
3 m pokazowåł się m pers pokazowali się
f pokazowała się m an
n pokazowało się subst pokazowały się
fut
sg pl
2 m pokazować się będziesz m pers
3 m będzie się pokazować, będzie się pokazowåł m pers
f pokazować się będzie m an
n pokazować się będzie subst pokazować się będą
imperativus
sg
3 niech się pokazuje
conditionalis
sg pl
3 m by się pokazowåł m pers
f pokazowałaby się, by się pokazowała m an
n by się pokazowało subst by się pokazowały, daj się pokazowały

inf pokazować się (16). ◊ praes 1 sg pokazuję się (2). ◊ 2 sg pokazujesz się (2). ◊ 3 sg pokazuje się (291). ◊ 1 pl pokazuj(e)my się (1). ◊ 2 pl pokazujecie się (1). ◊ 3 pl pokazują się (26). ◊ praet 3 sg m pokazowåł się (14). f pokazowała się (10). n pokazowało się (14) [cf też POKAZOWAĆ impers praet]. ◊ 3 pl m pers pokazowali się (4). subst pokazowały się (3). ◊ fut 2 sg m pokazować się będziesz (1). ◊ 3 sg m będzie się pokazować (1) CzechRozm, będzie się pokazowåł (1) LudWieś. f pokazować się będzie (2). n pokazować się będzie (3) [cf też POKAZOWAĆ impers fut]. ◊ 3 pl subst pokazować się będą (4). ◊ imp 3 sg niech się pokazuje (1). ◊ con 3 sg m by się pokazowåł (5). f pokazowałaby się, by się pokazowała (4). n by się pokazowało (5). ◊ 3 pl subst by się pokazowały (3), daj się pokazowały (1). ◊ part praes act pokazując się (8).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w. s.v. pokazać.

1. Być widocznym, dawać się widzieć; apparere, comparere, parere Calep, Cn; elucere, elucescere, eminere, enitescere, exstare, obici, patere, spectari Cn (27): y lepiey też/ ná iednym raz od Bogá tworzonym ſłońcu przeſtáwáć: niż ſię onymi báwić/ ktore ſię podcżás z wilgotnośći ſubtylnych ná powietrzu/ od ſłońcá prawdziwego/ zápaláią y pokázuią. CzechEpPOrz **3; Compareo, Appareo – Pokazuię, ſtawiąm ſzie. Calep 225b, [755]b; wſzákoż z wyżſzego Máſztu pokáżuią [!] ſie [...] więtſze burze PowodPr 2.
Zwrot: »z wirzchu się pokazować« = wydawać się (1): Ale około godnośći á przymiotow ludzkich/ inſza rzecż ieſt/ bo tego poſpolicie wnątrz/ więcey ieſt/ niż ſie z wirzchu pokázuie. GórnDworz M7.
a. Dawać się zobaczyć; committere se a. venire in conspectum, exhibere a. subire a. sustinere vultum Cn (2):

pokazować się komu jaki (1): niewiem cżym ſię to dźieie/ [...] onąli monſtráncyą? ieſli też ſámym onym ćiałem/ ktore ták pod cżás zacne/ poważne onym ſię pokázuie CzechEp 192.

pokazować się jak (1): Co to zá rozmowy maćie? [...] Do Emaus pielgrzymuiąc Ták ſmutno ſię pokázuiąc. MWilkHist I4.

b. Objawiać się w sposób nadprzyrodzony (13): WujJud 71; przez ktore [anioły] mnodzy Syná Bożego rozumieią/ y iákoby ſie on pokázować y z Przodkámi naſzymi rozmſáwiáć miał/ trzymáią. CzechRozm 40v, 41; CzechEp 213.

pokazować się komu (5): gdyby byli nie wiedźieli/ że ſie duchowie vmárłych ludźiem podcżás pokázuią. WujJud 204v; CzechRozm 49v; MWilkHist A3; WujNT 71, 159.

pokazować się w czym [= w jakiej postaci] (5): cżemu tákże Oyczá y Duchá s. bythność ktora ſie też raz w perſonie Anyelſkiey/ álbo też gołębicżey pokázowáłá [personą] zwáć nie mam? SarnUzn B7; CzechEp 263, 317; WujNT 71, 471.

c. Pojawiać się na świecie lub na jakimś terenie (2): iáko ſkoro ſtáło ſię ták znacżnie wielu odſtąpienie/ od oney Apoſtolſkiey Chriſtuſowey náuki [...]/ tedy ſię też záraz y Antychriſt pocżął pokázowáć CzechEp 357.
Zwrot: »jawnie się pokazować [gdzie]« (1): o ſpráwách P. Chriſtuſowych w Iudskiey ziemi przed ktoremi iuż ſię był począł iáwnie pokázowáć w Gálileiey. WujNT 319 marg.
d. Przybywać dokądś; przen (4):
Zwrot: »[za kim] przed oblicznością bożą (a. Boga) się pokazować« = wstawiać się (4): CzechRozm 35v, 95, 193v; kiedy iuż ten Pośrzednik náſz wźięt ieſt do niebá [...] y za námi ſię przed oblicżnośćią Bogá oycá ſwego pokázuie. CzechEp 187.
e. Ukazywać się drukiem (1):
Zwrot: »światu się pokazować« (1): pewienem tego/ że y tey wiazáney [!] Polſzcżyzny moiey/ tey ná imię ktora ſub ipſomet illuſtri titulo et patrocinio W. M. świátu ſię pokázuie/ ocżymá przenieść nie będźieſz racżył RybGęśli A3.
2. Dziać się, zdarzać się (18): ieſliby ſie wielki pożytek pokázował/ zá zdárzeniem/ á ſzkodá málucżka zá niezdárzeniem GórnDworz L4v; KuczbKat 325 marg; CzechRozm 239v; gdyż z ſzczéréy krwie/ á z zbytku té zwiérzchowné rzeczy/ áni trwáłé fluxy ſye niepokázuią/ iedno gorączká á ćiálá nápełnienié Oczko 33v; NiemObr 4; miałby tákowy więtſzą przycżynę gorſzyć ſię z ták wielkich innych bez miáry zbytkow/ [...] ktore ſię w Polſzcże ná káżdy dźień nowe pokázuią WysKaz 44; SarnStat 1201; Cżego Boże day ſię iuż wielkie pocżątki nie pokázowáły. PowodPr 54.

pokazować się nad kim (3): A miłośierdźie twoie wiekuiśćie pokázuie ſię nád temi/ ktorzy ſię ćiebie boią LatHar 563; WysKaz 7. Cf »znacznie się pokazować«.

pokazować się jak (1): Pierwa cżwierć mierno dżdżowa. Od pełniey trochę iaſno/ wſzakże z przechodzącemi chmurami/ [...] Takież ſie przez oſtytnią [!] cżwierć pokazować będzie LudWieś B2.

Frazy: »cud(a) się pokazuje(-ą)« (2): SkarŻyw 520; W piąty [wiek] wiele piſze ś. Auguſtyn/ iákie ſię iego czáſow cudá pokázowáły. SkarKaz 419a.

»[komu] pokazują się przykłady« (1): iákóż po wielu mieyſcách opłákáné y mizerné ludźiom pokázuią ſie przykłády [exempla ... exhibent JanStat 842] SarnStat 1067.

»skutki [czego] się pokazują« (2): przeto iż ſie teraz nie tákie ſkutki kroleſtwá iego pokázuią/ iákie ſie ná onych pocżątkách/ [...] pokázowáły CzechRozm 183.

»[czego] pokazują się znaki« (1): A ktemu im [potomstwu] przy pługu/ domá roſć nie dáli. Ze ie trudno będzye zwáć/ Sląſkiemi ſedłaki/ Bo ſie tego niemáłe/ pokázuią znáki. RejZwierz 63v.

Zwrot: »[nad kim] znacznie się pokazować« (1): Bo gdyby [Chrystus] był przedtym Bogiem/ tedyby mu nie tylko nie potrzebá było pocżynáć ſię z ducha ś. ale go też áni pomázywáć duchem/ áni od vmárłych wzbudzáć: [...] Co wizytko iż ſię nád nim znácżnie pokázowáło/ tedy [...] CzechEp 314.
3. Okazywać się, stawać się wiadomym, dawać się stwierdzić, być poznawanym w wyniku wnioskowania, oceny; praeferre se PolAnt; apparere, argumento esse, cerni, cognosci, demonstrari, erumpere, praestare se, proferre se, significari, testari Modrz; conspici JanStat; consistere, dare specimen, gerere se, ostendere se, probare se, stare Cn (378):
a. Z podmiotem nieosobowym lub bezpodmiotowo: wychodzić na jaw, dostawać się do wiadomości, pozwalać się domyślać, że...; niekiedy w funkcji zbliżonej do ‘być’ (336):
αα. W zdaniach z podmiotem (51): ácżći Złotá/ y pieniędzy więcey ſie teraz w Polſzce niżli zá ſtárſzych náſzych pokázuie WujJud a4v; RejPosWstaw [1432]v; SkarJedn 34; ieſliże ieden ćierpiáł/ [...] á drugi zoſtał bez ćierpienia: [...] tedyć ſię tym ſpoſobem dwá pokázuią á nie ieden. CzechEp 245, 214; NiemObr 99; ActReg 21; Abowiem ták wiele Kośćiołow ieſt/ [...] gdzie ſię pámiątká ſzcżodrobliwośći iego znácżna pokázuie. WysKaz 42; wolné záwżdy [grunty szlacheckie] ze wſzemi pożytkámi/ któréby ſie kolwiek ná ich grunćiéch pokázowáły. SarnStat 339; PowodPr 44; SkarKaz 157a.

pokazować się jaki (4): Przeto ten Mieſiącz czały będzie ſie pokazował iaſny LudWieś B3; CzechRozm 25; przeto y świérzby álbo zaſkórné rzeczy/ thym ſye niebeſpiecznieyſzé w niém pokázuią. Oczko 34; CzechEp 154.

pokazować się z kogo, z czego [= na podstawie (czyich) tekstów] (9): KuczbKat 295; tedy tego wiedz tę być przycżynę/ ktora ſie z niektorych ſtárych Piſárzow pokázuie CzechRozm 39, 152, 196v; SkarŻyw 119; gdy ſię pokázowáć będźie z ſámychże piſm ś. y ſkąd inąd zacność/ powagá/ y pewność [...] ſłowá Bożego CzechEp 108; WysKaz 33; SkarKaz 118b; Y potym w tákiey czći v [...] Chrześćijáńſkich Ceſárzow biſkupi byli/ iáka ſię z powieśći iednego piſárzá kośćielnego pokázuie. SkarKazSej 680a.

pokazować się z czego [= na podstawie faktów] (1): SarnStat 1011 cf Szereg.

pokazować się przez co (1): ták to przeźrzał Pan Bog/ áby przez tákowe niezgody y ſprzećiwieńſtwá/ tym więcey prawdá ſie pokázowáłá WujJudConf 129v.

pokazować się czym [= przez co] (2): CzechRozm 93v; Aby żywot Chryſtuſow w nas ſię pokázował/ cnot świętych iego náśládowániem. SkarKaz 84b.

pokazować się z czym [= jakim] (1): [...] vważáiąc wſzytkié wywody ich/ któréby ſie z Práwem/ Wolnościámi poſpolitémi/ y z więtſzym pożytkiem Rzeczypoſpolitéy pokázowáły SarnStat 46.

pokazować się w czym [= przez co] (2): SarnStat 68; Trzecia nieſpráwiedliwość Confederáciey w tym ſie pokázuie. PowodPr 44.

pokazować się gdzie [= w tekście] (9): BibRadz I 6c marg; A Ewánielium Chriſtuſowe ieſt tákie/ w ktorym ſie ſpráwiedliwość Boża pokázuie CzechRozm 94v, 25, 62v, 133v, 136v; Przeto też pokázuie ſię w nich [spisach] niektorych praw niezgodá ModrzBaz 98; CzechEp 176; WysKaz 35.

pokazować się skąd (5): CzechEp 108, 218; WujNT 306; Ieſt tedy [...] doſyć piſmá ſkąd ſię Cżyśćiec pokázuie WysKaz 39; PowodPr 46.

pokazować się jak (1): Ale iż [fundament antychrystowski] ieſt nie iednoſtáyny [...]: przetoż ſię ták pomieſzánie iáko ieſt pomieſzány pokázowáć też muśi. CzechEp 224.

cum inf „być” jakim (2): CIEplice [...] płynąc ćiepłemi ſye być pokázuią Oczko 1; CzechEp 275.

Ze zdaniem podmiotowym (1): Pokázuie ſię też z tey Ewángeliey nieśmiertelność duſz ludzkich powyſzćiu z ćiáłá/ iż ſą/ żyią/ trwáią/ á nie vmieráią SkarKaz 118b.

Fraza: »rzecz się przeciwna pokazuje« (4): CzechRozm 62v; CzechEp 158; iż to nigdy nie było áni ieſt. Owſzem ſię rzecż temu przećiwna pokázuie. CzechEpPOrz *4v; NiemObr 41.
Zwroty: »dostatecznie się pokazować« (1): wſzákże z tego co ieſt z Syryiſkiego y Greckiego ięzyká przełożono: doſyć ſię doſtátecżnie pokázuie/ ſtárowiecżność Apoſtolſka y powſzechność náuki kośćiołá Rzymſkiego SkarŻyw 119.

»jaśnie się pokazować« (3): SkarJedn 80; A przeto ieſliż w ſtárym zakonie [...] ták ſię iáſnie Cżyśćiec pokázuie/ coż pod zakonem łáſki? WysKaz 35, 33.

»znacznie się pokazować« (1): znácżnie ſię rzecż tá pokázuie/ gdy w to z inſzey ſtrony weyrzymy CzechEp 372.

Szereg: »pokazować się albo znaczyć« (1): żeby y znák żaden álbo podobieńſtwá nápotym nie było: z którégoby ſie pokázowáło álbo znáczyło podnoſzenié/ álbo Inaugurácia iáka Wielkiégo Kśiędzá. SarnStat 1011.
ββ. W zdaniach bezpodmiotowych lub z formalnym podmiotem „to”, „co” (157): KromRozm III I6v; Bo ten ieden [Bóg] nigdy nie był inſzy áni ieſt/ iedno Oćiec/ Syn/ y Duch ś. Co ſię y przy ſtworzeniu świátá ácz zákryćie pokázowáło. SkarKaz 274a.

pokazuje się z kogo [= z czyich tekstów, rzadziej czynów], z czego (84): KromRozm II r3, v3; KrowObr 102; SarnUzn G4v; Przełożone Kośćiełne [!]/ y Páſterze/ y Kápłany/ oycámi zową: iáko śie to z Páwłá S. pokázuie KuczbKat 305, 30, 95, 375; WujJud 259; WujJudConf 87v, 90, 128; RejPosRozpr c2v; y tudźież śmierć brátá ſwego iemu opowiedźiáłá. To śię z ſłow pokázuie gdy mowy. Pánie byś był thu/ Brat moy niebełby vmárł. BiałKaz C3v; gdyż wſzyſcy duchowie ſpráwiedliwi/ [...] ſą ſynmi Bożymi/ iáko ſie to z kśiąg Iobowych pokázuie. CzechRozm 46, 14, 54v, 76, 79, 82 (19); BudNT przedm b8; ModrzBaz 104v; ktorych [żywotów świętych] cżytánie y vważánie iáką ma do pobożnego żyćiá pomoc/ z przodkow sie náſzych y zdoznánia pokázuie SkarŻyw A2, 319, 468, 527, 536; CzechEp 25, 111, 270, 280, 305, 353; NiemObr 55, 56, 60, 61, 71 (13); ReszPrz 81; WerGośc 257; HEbreowie bylić nie wſzyścy Zydowie/ ále tylko oni/ ktorzy rodem byli z Iudſkiey ziemie/ [...] Iáko ſię z Dzieiow Apoſtolſkich pokázuie. WujNT 751, 11, 22, 187, 271, 278 (17); WysKaz 28; SarnStat 193; SkarKaz 514b, 606a; SkarKazSej 677a, 689a.

pokazuje się komu (1): ći ktorzy w nim [małżeństwie] mieſzkáią/ ſą ludźie święći/ cżyśći/ Bogu mili/ [...] co ſię nam pokázuie w wielu przykłádźiech WerKaz 283.

pokazuje się czym [= przez co] (2): Tym wſſyſtkim piſmem iáſnie ſie to pokázuie/ że thylko cżterzy Ewángelie máią być przyięte Leop *2v; ModrzBaz 76v.

pokazuje się w czym [= przez co] (3): Potym Stołę z rámion przenoſząc/ krzyżem ią ná pierśiách ſkłáda: w cżym śie ono pokázuie/ iż Kápłán przyoblecżon bywa mocą z wyſokośći KuczbKat 245; Ktemu wſzytko nabożenſtwo Moyżeſzowſkie/ pod zaſłoną [...] podáne było/ co ſię pokázowáło/ w oney zaſłonie/ ktorą Moyżeſz kładł ná twarz ſwoię NiemObr 83; WerKaz 283.

pokazuje się gdzie [= w tekście] (2): oſtátnie obiáwienie [...]/ ktore zową Apocalypſis/ [...] weźmiemy: Gdzie ſie też to záraz pokázuie/ że to ſłowo obiáwienie [...] nie ieſt iſcie nowe w piſmie SarnUzn G4; BudNT przedm b5v.

pokazuje się skąd (51): GrzegRóżn E4, G4, M3; OrzQuin Pv; SarnUzn B5v, G4; KuczbKat 250; WujJud 155v; WujJudConf 43, 150v, 155; A poſłánia bárzo cżęſta wzminká ieſt v Prorokow/ y w ſtárey hiſtoriey: ſkąd ſie pokázuie/ że Pan tho názwiſko s támthąd wzyąć racżył. RejPosRozpr c2; RejPosWstaw 41v; CzechRozm 14, 14v, 41v, 48v, 58v (13); ModrzBaz 5, 48; SkarJedn 178, 251; StryjKron 487; CzechEp 28, 239, 258; iż nie tylko Greckie/ zbory/ ále y Azyátyckie/ [...] nigdy żadney zwierzchnośći/ y eminencyey Papieſkiey/ nád ſobą nie wyznawáły. Co ſię y ſtąd pokázuie/ iż w wielkiey cżęśći/ wyznánia y nabożeńſtwá/ od rzymſkiego rożni ſą. NiemObr 59, 42, 125, 127, 136, 148 [2 r.], 149; WerGośc 254; WujNT 556; WysKaz 4, 9; SarnStat *7, 296, 792; PowodPr 81; KlonWor 65.

Ze zdaniem podmiotowym [w tym z zapowiednikiem: to (32), ono (1); iż, że (82), zaimek pytajny (4), iżby, żeby ‘że' (2), zaimek względny (1)] (89): KromRozm II r3, v3; Leop *2v; GrzegRóżn B4, E2, G4, M3; OrzQuin Pv; SarnUzn B5v, Cv, G4; Z ktorych mieyſc ácżkolwiek to coſmy iuż powiedźieli iáwnie ſie pokázuie/ wſzákże [...] KuczbKat 375, 20, 30, 110, 175, 245, 250; że o Ciáłá Páńſkiego prawdźiwym pożywániu mowi/ z tego ſie pokázuie co potym przydawa/ że kto niegodnie prziymuie/ sſtawa ſie winien Ciáłá Páńſkiego. WujJud 259, 155v; WujJudConf 43, 87v, 90, 128, 150v, 155; RejPosRozpr c2, c3; RejPosWstaw 41v, [413]v; BudNT przedm b5v; A cżemuſz ſie ták z ſłow Ewánieliey [...] to pokázuie/ iżby tá obietnicá wſzyſtkim ſłużyć miáłá CzechRozm 190v, 14v, 48v, 54v, 58v, 82 (19); ModrzBaz 5, 48, 76v; SkarJedn 178, 251; Zywot iego/ iáko ná Kápłáńſkim ſtanie był świętobliwy/ [...] z wiela ſię rzecży cudownych pokázowáło. SkarŻyw 527, A2, 408; StryjKron 487; Skąd ſię pokázuie iż nienawiść ieſt wſzego złego źrzodłem. CzechEp 258, 280, 330; NiemObr 42, 60, 61, 125 [2 r.], 126 (12); WerGośc 254; PaprUp Lv; WujNT 288, 748, 835; WysKaz 4, 9; SarnStat *7, 296, 792, 1121; SkarKaz 606a; SkarKazSej 677a, 689a; KlonWor 65.

W charakterystycznych połączeniach: pokazować się z Dziejow (Spraw) Apostolskich (4), z Ewanjelijej, z historyjej (2), z historykow, z kazań, z ksiąg (3), z Listu do Tessalonicensow, z [których] miejsc ([którego] miejsca) (11), z mowy [czyjej], z okoliczności, z pisania [czyjego] (pism [czyich]) (2), z Pisma (Świętego) (2), z postępku [czyjego], z prorokow, z przywileju, z psalmu, z (wiela) rzeczy (2), z słow [których, czyich] (słowa [którego]) (27), z świadectw, z tekstu, z wyznania (3).

W charakterystycznej konstrukcji: jako się pokazuje (pokazowało) (26).

Frazy: »samo się pokazuje« (1): Sámo ſię tu pokázuie/ że te słowa [...] ktoś vcżony á pilny przypiſał był na kráiu BudNT przedm b5v.

»dostatecznie się pokazuje« (1): Stąd ſię doſtátecżnie pokázuie/ iż Páweł ś. nie znał żadney eminencyey Piotrowey NiemObr 42.

»pokazuje się dowodnie« (1): pokázuie ſie ztąd dowodnie y iáſnie, że ode ſtá lat [...] ná Séymiéch tego ſie vpomináli SarnStat *7.

»jaśnie, jawnie się pokazuje« [szyk zmienny] (27:10): KromRozm II v3; KrowObr 102; Leop *2v; GrzegRóżn E2; S kąd tedy to ſye iáwnie pokázuie/ iż Moſkwá/ Wołoſzy/ Litwá/ ták od Polſki rózné Páńſtwá ſą/ iáko ieſt rożna niewola od ſwobody. OrzQuin Pv; KuczbKat 30,250, 375; WujJudConf 87v, 128,150v, 155; RejPosRozpr c2v, c3; RejPosWstaw 41v, [413]v; CzechRozm 165v, 182v, 189, 267; tedy ſię iuż to iáśnie iáko ſłońce pokázuie/ iż Papież nie ieſt [...] namieſtnikiem Chriſtuſowym CzechEp 330, 28; WerGośc 254, 258; WujNT 11, 288, 297, 419, 687 (8); WysKaz 4, 9, 28; Iákóż ſie to z Przywileiu iáſnie pokázuie SarnStat 193, *7.

»znacznie się pokazuje« (5): gdyſz kto cżyta Ozeaſzá Proroká/ znácżnie ſie pokázuie iż to Prorok mowił o onym/ ludu Izráelſkiego z Egiptu wyprowádzeniu. CzechRozm 143v; BudNT przedm b8; CzechEp 239, 353; NiemObr 71.

α. Zapowiadać się [cum inf „być” jaki] (1): Ale zima przyſzła/ pokázuie ſie być barzo ſnieżna. LudWieś B.
β. Być omawianym, przedstawianym słownie, podawanym do wiadomości, wskazywanym, wymienianym (39):
αα. W zdaniach z podmiotem (19): Ktore obłędliwośći X.K. pokázowáć ſię będą. CzechEp 9 marg, 273, 367.

pokazować się z kogo, z czego [= na podstawie (czyich) tekstów], z czego (4): Gdyż moy vmyſł/ pewnie wiedz/ żeć ieſt na tym wſzytek/ Aby y chwałá Boża y ludzki pożytek/ Záwżdy ſie z mey ácż z máłey pracey pokázował HistLan F5v; Ktora rzecż y ſłowá/ namniey ſię nie zgodzą z rzecżą tą/ ktora ſię dopiero z patreſow pokázowáłá onych ſtárych CzechEp 199; Tu mamy Sákráment oſtátecznego pomázánia/ od Páná Chriſtuſá vſtáwiony/ od ś. Iákubá zálecony [...]. Ktory ma w ſobie to wſzytko/ co należy do práwego Sákrámentu. [...] Vſtáwę Páńſką/ ktora ſie z ták ſtáteczney obietnice Apoſtolſkiey pokázuie. WujNT 796; SarnStat 1197.

pokazować się ab aliqua re [= na podstawie faktów] (1): Dowody ktore ſie pokázuią a proprietatibus specificis. SarnUzn E6v marg.

pokazować się przez co komu (1): Bo y w tym teraznieyſzym piſániu moim [...] niecoć ſię inſzego zámyka: tylko to áby ſię przez nie záwiedzenie y obłądzenie od drogi zbáwienney [...] ludźiom nie cżuiącym ſię w tym/ pokázowáło. CzechEp 72.

pokazować się gdzie [= w tekście] (10): OrzRozm A, Dv; W tym piſániu Pokázuie ſię wedle prawdźiwego od Bogá podánego piſmá fundáment wiáry Apoſtolſkiey GrzegRóżn A2v; WujJud kt, 1; CzechRozm 109v; Tu ſię teſz w tey pieśni pokázuie/ przycżyná przyśćia Chryſtuſowego SkarŻyw 358, 358; CzechEp 10; WujNT 391.

ββ. W zdaniach bezpodmiotowych lub z formalnym podmiotem „to”, „co” (20): A im dálſzy który ięzyk od Láćińſkiégo iáko źrzodłá ſwégo, od którégo poſzedł, tym y grubſzy y róznieyſzy od niego bydź muśi: záczym y podpory róznieyſzè y grubſzè. Co ſie ták pokázuie. JanNKar C3v.

pokazuje się z kogo, z czego [= na podstawie (czyich) tekstów] (11): SarnUzn D8; KuczbKat 215; Tákże wierzył y vcżył Piotr Alexándriyſki Biſkup/ [...] iáko ſie to pokázuie z Kroniki Kośćielney. WujJud 24, 184; SkarJedn 175, 211; NiemObr 41, 58, 64; ReszPrz 30; SarnStat 1001.

pokazuje się czym [= przez co] (2): Co ſie przykłády Abimelechá/ y przijaćioł Iobowych z piſmá pokázuie WujJud 184; BiałKaz A4v.

pokazuje się gdzie [= w tekście] (4): Trzecie kazánie/ gdzie ſye toż pokazuie s piſm ſwiętych y z hiſtoriy SarnUzn D8; KuczbKat 240; BudBib I 132a marg; CzechRozm 168.

Ze zdaniem podmiotowym [w tym z zapowiednikiem: to (6); iż (5), zaimek pytajny (3), zaimek względny (2), aby ‘że’ (1)] (11): Pokázuie ſię to/ iáko chytremi á zdrádliwemi fortelmi ſzátan chce ten fundáment zágłádźić GrzegRóżn A2v, A2v, A[3]; KuczbKat 215, 240; CzechRozm 168; Oto ſię z tego ſtárego Grecżyná [...] pokázuie/ iſz kośćioł wſzyćiek/ y święći kápłani kośćiołá Bożego/ w przáſnym chlebie [...] ćiáło Boże poświącali. SkarŻyw 456; Nigdy ſię to z piſmá świętego nie pokázuie/ [...] áby Piotr Apoſtoły w vrzędźie ich potwierdzał NiemObr 41, 58, 64; ReszPrz 30.

Zwrot: »jawnie, jaśnie się pokazuje« [szyk zmienny] (2:1): GrzegRóżn A2v; KuczbKat 215; Iehudá tu znácży wſzytko pokolenie Iehudy/ [...] co ſię niżej iáwnie pokázuie BudBib I 132a marg.
γ. Sprawdzać się, potwierdzać się, realizować się [w tym: w kim, w czym (19)] (21): CzechRozm 107; ModrzBaz 18; SkarŻyw 567; Bo ſię to też wedle duchá pełnić muśi nád Antychriſtem/ co on cżynił Ceſárzom/ y co one dźieśięć rogow nád ſtolicą Rzymſką/ iákoż ſię to iuż pokázuie. CzechEp 379, 92, 298, 381 [2 r.]; Ale w thym znácżniey Pápieżowie obraz pirwſzey beſtyey wyſtáwiáią/ gdy oboię zwierzchność/ y duchowną/ y świecką ſobie przywłaſzcżáią/ co ſię przed tym/ w onych Ceſárzách Pogáńſkich pokázowáło NiemObr 159; Ktore wyroki Boſkie [...] nawłaſniey pokázuią ſię/ w tym oſtátnich wiekow prześladowániu okrućieńſtwá Tureckiego PowodPr 9.

pokazować się z czego (1): ktore [prawo] thego chce áby zwierzchność rodzicow nád ſwemi dziećmi pokázowáłá ſie nye z okrucyeńſtwá/ ále z bogoboyney miłosći. GliczKsiąż G2v.

Zwroty: »pod figurą się pokazować« (1): wiele ieſt piſmá ś. ktore ſie wedle litery y ćiáłá/ wprzod w Dawidzie ſámym/ iáko pod figurą/ ábo wizerunkiem pokázowáło CzechRozm 105.

»oczywiście się pokazować« (1): izali ſię tho nie doſyć znácżnie/ y ocżywiśćie w Kroleſtwie Antychryſtowym pokázuie? NiemObr 170.

»na oko się pokazować« (1): iż tego potrzebá ludźiom: [...] dla zoſtáwienia przykłádu ćierpliwośći/ [...] coć ſię ná oko w Iozephie Pátryárſze/ y S. Iobie pokázuie LatHar 577.

»w rzeczy [= w rzeczywistości] się pokazować« (1): ani tego coby to był zá tytuł Papieſki Seruus ſeruorum Dei, flugá ſług Bożych vważáli/ áni o tym coby ſię też przećiw temv tytułowi ſkutkiem w rzecży pokázowáło pomyśláli. CzechEp 333.

»skutkiem, skutecznie się pokazować; skutek się pokazował« = operari Vulg [szyk zmienny] (4:1; 1): Gdyż vrzędu iego [ofiarnictwa] ſkutek nieiáki/ pokázował ſie w ofiárach onych ktore ſpráwowáli oni náſzy napierwſzy przodkowie. CzechRozm 35v; cżáſu pewnego tę moc y zwierzchność/ y pomázánie/ y żywot/ od Bogá wźiął: y cżáſu pewnego ſię to w nim pokázowáć ſkutkiem [...] pocżęło CzechEp 217; Wſzákże też potym y dla tego: że ſię to y wedle litery ćieleſnie y skutecżnie w Antychristowskiey stolice pánách y ſpráwcách pokázowáć miáło. CzechEp 417, 333; NiemObr 89; WujNT Eph 3/20.

»znacznie się pokazować« (2): poſtánowili to byli/ áby y obce narody tym ięzykiem v ſądu rzecży ſwe odpráwowáli/ thoż ſię w Papieſtwie znácżnie pokázuie/ gdy nie thylko ięzykiem Láćinſkim nabożeńſtwo wſzelákie [...] odpráwuią/ ále też y v ſądow bez niego nic nie vmieią. NiemObr 160, 170.

δ. Z podmiotem oznaczającym cechy i uczucia: uzewnętrzniać się, przejawiać się w działaniu, postępowaniu; uwidaczniać się przez swoje skutki (67): ták iże ſie tu pokázuie iáwna excecatia tych nędzników. SarnUzn Ev; CzechRozm *4, 182; ModrzBaz 99; Lecż ieſzcże więtſza niebácżność tych śię pokázuie/ ktorzy mowią: iż więcey Zborow y Synodow być/ iedno śiedm nie może. SkarJedn 298; SkarŻyw 277; A nie tylko około tákowych dźiewecżek chowánia pilność ſię tákowa/ y chrześćijánſka miłość pokázuie ReszHoz 129; WujNT 201; Lecż co ſię tknie obowiąſku karánia/ tu ſię coś náyduie/ gdźie ſie ſpráwiedliwość Boſka pięknie pokázuie. WysKaz 23, 21; gdy życżliwość páná zwierzchniego przećiwko poddánym ſwym ták ſie pokázuie [sic commodari exhiberique conspicitur JanStat 23]: iáko ich potrzebá y poczćiwość [...] przynoſzą. SarnStat 908; SkarKazSej 687b.

pokazować się u kogo (2): SarnStat 478; Nie pokázuie ſię miłość ku P. Bogu więtſza v ludźi/ iedno gdy zdrowia y máiętnośći ſwey ná cześć iego nie żáłuią. SkarKaz 456b.

pokazować się z czego [= przez co] (4): BiałKaz Fv; ModrzBaz 55v; á niemniey ztego ſię pokázuie Papieſka moc/ iſz iedne rzecży potwierdzá/ á ná drugie niezezwala SkarŻyw 321, 557.

pokazować się z kogo (1): Ale gdy ſię świątobliwość pokázuie złudzi ſpoſpolitych: dopiero wymowki niemamy. SkarŻyw A5v.

pokazować się komu (2): BiałKaz Fv; Nie iżby ſam brał w mądrośći iákie pomnożenie [...] ále iż ſię mądrość iego ludziom po lekku pokázowáłá. WujNT 201.

pokazować się przez co (4): KuczbKat 280; WujJud 232v; Tedy przez ty iego vcżynnośći [...] pokázuie śię tá prawdźiwa wiárá iego BiałKaz G2v, G.

pokazować się czym [= przez co] (4): KuczbKat 110, 240; SkarŻyw 143; Záchowánim Páńſkiego przykazánia pokázuie ſię prawdziwa znáiomość y miłość Boża. WujNT 1.Ioann 2 arg.

pokazować się na czym (2): iáko niewola myśl w człowieku tłumi/ niſzczy/ gáśi/ co ſye téż y ná twarzy ludzkiéy pokázowáć muśi OrzQuin R4v; SkarŻyw 601.

pokazować się w kim (16), w czym (1): że ſię coś w nim więtſzego á zacnieyſzego/ nád ine dzyathki/ pokázowáło RejPosWstaw 41v; CzechRozm 111, 182, 190v, 215; A w wſzytkich iednáka ćierpliwość y duſzne ſię weſele pokázowáło SkarŻyw 441, 458, 478; CzechEp 129, 202, 217; Nie pokázowáłá ſię w Pietrze Papieſká hárdość/ y nádętość NiemObr 41; Takie ſię nieſtátek/ w tych wymyſlech ludzkich pokázuie NiemObr 139, 89, 101; LatHar 422; WujNT 716.

pokazować się w czym [= przez co] (11): CzechRozm 17, 38v; á moc Duchá Bożego wſłábośći ſię ćieleſney pokázuie y końcży SkarŻyw 196, 408, 601; CzechEp 142, 217, 383; NiemObr 49; (nagł) O nędzy ludzkiey rozlicżney. (–) Tá ſię pokázuie: Napierwey w weſzćiu náſzym ná ten świát. LatHar 667; WujNT 372.

pokazować się skąd (9): ieſzcże ſie/ y ſtąd ich opácżny rozum/ y omamienie pokázuie: gdy ſie do tego przykazánia ná kámiennych tablicach ſpiſánego kthorego iuż nie máſz przywięzuią CzechRozm 101, 82v, 111, 136, 140v, 267v; ModrzBaz 15; pochwaliwſzy iednę rzecż/ potym pręćiuchno/ kwoli drugiemu Ceſárzowi/ zgánili/ y potępili: ſkąd ſię ich lekkomyślność pokázowáłá. NiemObr 140, 62.

cum inf „być” (2): że Krzeſt znákiem ieſt/ ktorym śie niebieſka łáſká w nas być właná [!] pokázuie KuczbKat 110; ModrzBaz 15.

Ze zdaniem podmiotowym [że (1), zaimek pytajny (1)] (2): iżby ſię to pokázowáło że on to cżyni/ cżęśćią dla cżći ſwey/ cżęśćią z miłośći Rzecżypoſpolitey ModrzBaz 15; SarnStat 478.

W charakterystycznych połączeniach: pokazuje się błąd, błogosławieństwo, cierpliwość, dobra wola, doskonałość, dowcip, dzielność, ekscelacyja, głupstwo (2), hardość, lekkomyślność, łaskawość, mądrość (2), miłosierdzie (2), miłość (6), moc (8), nadętość, niebaczność, niedostatek rady, nieprawość, nierozmyślność, niestatek, niewstydliwość (2), niezbożność, niezgoda, omamienie, opaczny rozum, opatrzność, pokora, prawda, prostota, rozum, słabość, sprawiedliwość, stateczność, surowość żywota, ślepota [= zaślepienie] (2), śmiałość, świątobliwość, wada, wesele, wiara (3), zacność, zbożność, znajomość, życzliwość.

Zwroty: »pokazować się na jaśnią« (1): Lecż ieſli ſię ich nieſzcżęśćie imie/ tedy dopiro wſzytkie wády ich pokázuią ſię ná iáśnią [proferunt sese et erumpunt] ModrzBaz 40v.

»jawnie się pokazować« (1): A v tego Zygmuntá Trzećiégo, iáwnie ſie to pokázuie, iáko W.M. mego M. Páná ſobie waży y ſzánuie SarnStat 478.

»skutkiem się pokazować« (1): gdyż ſię boſtwo oycowe ſkutkiem w nim w vcżynkách pokázowáło CzechEp 142.

»znacznie się pokazować« (1): CzechEp 217; vſtáwicżna pokorá/ y ſurowość żywotá w niey znácżnie ſię pokázowáłá LatHar 422; WujNT 716.

b. Z podmiotem osobowym: dawać podstawy do stwierdzenia czegoś o sobie, dawać poznać swoje cechy, dawać się poznać jako ktoś, jakiś (42):

pokazować się kto, jaki (2): Niewierność Heretykow/ ktorzy [...] sławy świętym zayrzą/ y nieprzyiáćiele ſię ich pokázuiąc/ [...] iney wiáry niſzli oni byli/ być ſię náyduią. SkarŻyw 567, 114.

pokazować się komu jakim (1): a gdi Krol wtei mierze vpornem ſie im pokazowal/ gromili go zaras ſtego PaprUp C3v.

pokazować się czym [= przez co] (3): SkarŻyw 111; Lecz prawdziwie náuká Luterſká/ Kálwińſka y Nowokrzczeńſka/ tymiż dowodámi pokázuie ſię być haeretycką WujNT 509, 804.

pokazować się kim, jakim (23): poniewaſz iż niepoſpolitym cżłowiekyem záwżdy ſye pokazował. GliczKsiąż B6v; MycPrz II A4v; CzechRozm 82v; ModrzBaz 23; Bo kśiążę Węgierſkie Geyſſa y z żoną przychylnjm ſię wierze S. pokazował SkarŻyw 354, 114 [2 r.], 290, 346; wſzyſcy głoſem wielkim wołáią. [...] Zetrzy Pánie moc nieprzyiaćioł kośćiołá twoiego. Antychriſtyány ſięy w tym pokázuiąc: Bo co Chriſtus kazał ſię zá nimi modlić/ to oni przećiwko nim. CzechEp 44, 47; Phil M2v, S4; WujNT 804; SarnStat 1139, 1279; SkarKaz 42b, 43b, 122b, 279b; A ty iednák niewdzięcżnym ták ſie pokázuieſz/ Ze z moich powolnośći vmyſlnie żártuieſz. PudłDydo B. Cf pokazować się komu jakim; w kim jakim.

pokazować się w kim jakim (1): że ie [świętych] ſam Pan Bog czći y w nich ſię wielebnym pokázuie WujNT 714.

pokazować się w czym [= przez co] (3): MycPrz II A4v; gdyż wtym śię pokázuie [śmierć] bydź złam [lege: złą]/ że śię iey wſzyſcy ſtrácháią. BiałKaz B; CzechEp 44.

pokazować się jak (1): Iſz dziś tákiemi zoſtáli ná ſercu iáko ſię pokázuią ná wierzchu: to ieſt ćiemnymi/ zágáſzonemi/ y zmiłośći ku Bogu y bliżniemu obłupieni. SkarŻyw 114.

cum inf „być” [w tym: jakim (9), kim (5)] (14): GrzegRóżn E3v; GórnDworz I8v; BiałKaz B; BudNT przedm c2; nie raz/ ale cżęſto wielkim ſię obrońcą wiáry być pokázował. SkarŻyw 328, 111, 478; Przetoż ſię tym być pokázuie/ iż ſię w ſłowie Bożym nie kocha CzechEp 343, 330, 344; NiemObr 158; Pokázuie ſię [Jezus] być Bogu Oycu rownym WujNT 132, 509; SkarKazSej 702a.

Zwrot: »jaśnie się pokazować« (1): [doktorowie wykładają] przećiw Kálwiniſtom/ niewierzącym tego ártykułu wiáry [...]. Czym ſię niewiernikámi iáśnie pokázuią. WujNT 804.
α. Popisywać się, udawać (4):

pokazować się za jakiego (1): bo gdy będzie wchodzić/ tedy ſię zá inſzą pokázowáć będzie. BudBib 3.Reg 14/5.

pokazować się kim (1): bedac ſkaſcami pokazowali ſie mieloſniky R:P: PaprUp H4v.

pokazować się przed kim, ze zdaniem orzecznikowym (1): pokázuią ſie przed ludem Bożym iákoby też ſłucháli ſłowá Bożego RejPosRozpr c4.

pokazować się z kim (1): Niech Maro woyny piſze y ſpráwy Troiáńſkie/ [...] Z Vliſeſem iáko chce niech ſię pokázuie. SapEpit A3.

Synonimy: 1. objawiać się, występować; 2. uczynić się, dziać się, stawać się, zdarzać się; 3.b.α. popisować się.

Formacje współrdzenne cf KAZAĆ.

Cf POKAZOWANIE SIĘ, POKAZUJĄCY SIĘ

KW