1. Wywar, roztwór lub mieszanina płynna jako potrawa lub środek leczniczy; zupa, rosół, także sos; iusculum Murm, BartBydg, Mącz, Cn; ius PolAnt, Mącz, Calep, Cn; iuscum Murm, BartBydg, Cn; offa (iussulenta) Murm, Mymer¹, Mącz; sorbitio Mącz, Calep, Cn; condimentum, embamma, intinctum Mącz; dodra, paropsimation, paropsis, sorbillum Cn (123): Iuscum vel iusculum, cibariorum liquidius. Eyn ſupplen Polewka Murm 159, 160; Offa. Supen. Polewka. Mymer¹ 41; BartBydg 78; Też proch tego kopru/ pożyway w polewkach iakiech kolwiek, cżyni obfitoſć mleka wpierſiach FalZioł I 7d; Też naprzeciwko żołtey niemoczy/ ſok boragowy albo ſamo liſcie boragowe/ zliſciem łobodzianem w mięſie warz á onę polewkę iedz dla tey niemoczy. FalZioł I 17d; tedy warz korzenie Soſnki s ſwiniem mięſem á z rozynkami á s hanyżem/ á thák niechay pożywaią tey tho polewki naprzeciwko tym chorobam FalZioł I 42b; Też ſlodkie Migdały ſą dobre ku iedzeniu/ thak w polewkach iako czukrem oblecżone FalZioł III 13a, I 31b, 33b, d, 34a, 46b (28); ale więcyi niſz przes dwadzieścia dni [Franciszek Spiera] nieiádł nić [!] nie tilko niépił/ chyba [...] gdy weń ſynowie iego: [...] vſta rozwieraiąc dwa kroć przes dźień/ nieco polewki wléwali. MurzHist E; RejWiz 105v; Odſzedſzy tedy Gedeon zgothował koźiełká z ſtádá/ y przáſne chleby z Efá mąki/ y włożył mięſo w koſz/ á polewkę wlał w gárnek BibRadz Iudic 6/19, Iudic 6/20; BielKron 50 [2 r.]; Embamma, Latine, Intinctus seu Condimentum, Wſzeláka poliewká w którey chléb maczáyą/ Przyſmák. Mącz 102b; Puls, [...] przed czáſzy zwano poliewkę álbo káſzę z mąki/ wody miodu/ z ſerá/ y s yáycy vczynioną. Mącz 331a, 121a, 155b, 179a, b [3 r.], 260c, 271d, 402d; Ktemu też dobrze białą Ożánkę w piwie wárzyć/ áż do połowice wywre/ á onę polewkę pić/ mocnie to pićie biegunkę ſtánowi SienLek 102v; Albo nábierz golennych kośći z zdechłéy ſzkápy nieſtáréy/ nátłuczże ich á vwarz ié onąż poléwką ćiepło omyway opuchłe nogi koniowi SienLek 175v, 63, 91, 169v, 171; Oczko 35; Przed tobą widzę półmiſków niemáło/ A mnie ſię ledwie polewki doſtáło. KochFr 22; TOŻ będźie w tym idącym [roku] co z zchodzącym było: [...] Pochlebcy po ſtárému tuſz v miſy śiędą/ A cnotliwi/ poléwki náłykáć ſye będą. PudłFr 8; Calep 571b, 993a; [Panem iurulentum. Eyn broth yn eyner ſuppen. Chlieb wpolywce. HeydenColl D2v].

polewka czego [= z czego] (4): Theż może być takowym paniam vcżyniona Kliſtera z polewki kurcżęcia vwarzonego FalZioł V 19b, V 19b. Cf »mięsa polewka«.

polewka z czego (14): z ſtare^go ſyra polewka FalZioł V 37; warzże tę kokoſz/ á day ieſć trędowatemu y polewkę z niey niechay pije A będzie zdrow. FalZioł V 94, ‡2b, V 25v, 36v, 86, 94v; Muria etiam, Nieyáka oſobliwa polewká z pewnych ryb od ſtárych cziniona. Mącz 238a; dobrze też przed tym kilká dni s tłuſtych kur polewkę ieść z gorczycą á z ſzáffránem. SienLek 113v, 72, 85, 87. Cf »z mięsa polewka«.

W połączeniu z przymiotnikiem odrzeczownikowym [przymiotnik + polewka (17), polewka + przymiotnik (9)] (26): Też naſienie tego Krokoſu vwarzone w polewcze kapłoniey albo kurowey cżyni ſtolcze FalZioł I 33d; Bowie^m kapuſta zimie zbierana wiecey odmiękcża żywoth y ſtolcze cżyni/ y vrynę pędzi. A z właſzcża ſok albo polewka kapuſtna. FalZioł I 34c; Też z otrąb żur działać á dawać ieſć z Migdałową polewkhą FalZioł III 42d; Ma być poſilona godnem iedzeniem j piciem poſilaiączym, Iako polewkami winnemi z żołtki iaiecżnemi vcżyniono FalZioł V 25v, I 95b, III 25c, 30b, V 19b, 25v (12); Garum, Rybna poliewká álbo ſzáłſzá. Mącz 142d, 271d; Kto tedy ſpáć niemoże/ dobrze mu oleiem z grzybienia nozdrze mázáć/ ieść łocygę/ mákową polewkę. SienLek 56, 87, 169; Oczko 26v; Conchis – Grochową poliewka. Calep 231a, 210a; [UrzędowHerb 381a]. Cſ »mięsna polewka«.

W porównaniu (2): Włoſy w vrinie pływaiącze. Ieſtli w gorącżcze, tedy maſz wiedzieć iż znamiouuią [!] we wſzytkim ciele mdłoſć [...]. A ieſtli krom febri/ tedy z nyrek wychodzą/ á tak nerki ſie trawią/ á to gdy przy tym vrina będzie iako polewka tłuſta. FalZioł V 11; nátłuczże korzenia pokrzywowégo świéżo z ſtárym ſádłom áby było rzadko iáko poléwká SienLek 171.

W charakterystycznych połączeniach: polewka kwaśna, ocukrowana (2), przykwaszona; polewka kapłona, kurczęcia; polewka z kapłona, z kapusty, z (tłustych) kur (3), z ryb, z starego sera; polewka grochowa, jajeczna, kapłonia, kapustna, makowa (3), migdałowa (6), rybna (2), serowa, śliwkowa (śliwczana) (2), winna (2); dać polewki, nałykać się, napi(ja)ć się (4), pożywać (2), wlać [w co]; cukrować polewkę, dać, jeść (jadać) (5), pić (5), wl(ew)ać (3), wylać; włożyć [co] w polewkę; omywać polewką,, polać (polany) (3), posilony; dać [co] w polewce, jedzony, pożywać [co], (u)warzyć (uwarzony) (7), zmaczać [co] (2).

2. [Ten, kto się żywi na czyjś koszt, pasożyt [czyj]: A księży polewkowie tegoż [Henryka Walezego za króla] też chcieli? [Echo] chcieli (–) Cóż im wżdy tak smacznego dawają na obiad? [Echo] jad (–) Cóżby na ty wymyślić takie polewniki? [Echo] kij (–) PismaPolit 70.]