[zaloguj się]
[pdf]

POLĘKAĆ SIĘ (27) vb pf

sie (20), się (7).

o prawdopodobnie jasne (tak w po-).

Fleksja
praet
sg pl
2 n subst -ście się polękały
3 m polękåł się m pers polękali się
f m an polękali się
n subst polękały się
plusq
pl
3 m pers byli się polękali

fut 3 pl polękają się (4). ◊ praet 3 sg m polękåł się (1). ◊ 2 pl subst -ście się polękały (1). ◊ 3 pl m pers polękali się (15). m an [cum N pl: kretowie] polękali się (1). subst polękały się (2). ◊ plusq 3 pl m pers byli się polękali (1). ◊ part praet act polękåwszy się (2).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w.

Doznać uczucia lęku, strachu, bojaźni (o wielu); timere Vulg, PolAnt; consternari, expavere, turbari Vulg (27): Leop Act 16/38; IEden dzieći chciał ſtráſzyć/ co gowná zbieráły/ Do koſzykow ná mydło/ po rynku biegáły. Rzekł/ átoſcie poiedli/ więcey ich tu było Wnet ſie wam ná ogonie oto będzie pſtrzyło. Dzieći ſie polękawſzy/ przebog pánie miły/ Rácżcie zyeść ten oſtátek/ áby nas nie bili. RejFig Aa6; TEnże [Antygon Azyjski] ſzedł mimo namiot ćicho drabá ſwego/ Vſłyſzał á tám mowią o nim nic dobrego. Dziurką ćicho poſzeptał/ pomáłu mu łaycie [...]. Obacżyli iże Krol/ mnet [!] ſie polękáli RejZwierz 27; RejAp 15v; KmitaSpit C4v; [páni ſtára ná pánny krzyknęłá/ mowiąc: Prze Bog Krolewná omdláłá. Y wzwiodſzy ią/ ſámy ſie też polękáły/ widząc wielki dziw/ iże iey rogi ſproſne ták prędko vroſły. HistFort N, D2v; StryjPocząt 134].
Szeregi: »polękać się i potruchleć« (1): Co to pánié zá rozmowy? Maćie/ pozwieſzawſzy głowy? Cżemuśćie ſię polękáły? Y ták bárzo potruchláły? MWilkHist Hv.

»polękać się i potrwożyć« (1): Prze co też niedawno dla ſámey tylko sławy ćiągnienia ich [janczarów]/ woyſká Chrześćijáńſkie ták ſię bárzo polękáły y potrwożyły [adeo consternati fuisse dicuntur] w Węgrzech/ iż żadney bitwy nieſtocżywfzy/ kilko kroć vſtępowáć muśiáły. ModrzBaz 118.

»zdumieć się i polękać się« (1): A wnet vyrzawſzy Ieſuſá wſzytek lud/ zdumiał ſię/ y polękali ſię [omnis populus ... stupefactus est et expaverunt] WujNT Mar 9/15.

a. Wobec Boga, a zwłaszcza z powodu kary bożej lub widzianych zjawisk nadprzyrodzonych i cudów (18): LubPs Lv; á trąbienie trąby im dáley thym więcey ſie ięło rozlegáć: y polękał ſie wſſyſtek lud kthory był woboźie. Leop Ex 19/16; Tedy on [paralityk] wſtał y ſſedł do domu ſwego. Co vyźrzawſzy one tłuſzcże polękáły ſie/ y wielbiły á chwaliły Bogá Leop Matth 9/8, Ps 39/4, Ioann 6/19; Tedy Abimelech wſtawſzy rano zezwał wſzytkich ſłużebnikow ſwoich/ y opowiedźiał im to wſzytko [tj. karę, którą mu zapowiedział Bóg] co oni vſłyſzawſzy bárzo ſię polękáli. BibRadz Gen 20/8; RejPos 114v [2 r.], 174; WujNT 488 marg.

polękać się czego (1): Záſmucą ſie Narody/ á polękáią ſie cud twoich Leop Ps 64/9.

[W połączeniu szeregowym: Ale duch wſzechmocnego Bogá/ wielką widomość vcżynił vkazánia ſwego/ ták że wſſyſtcy ktorzy ſmieli być mu w they rzecży poſluſſni á powolni/ poráżeni mocą Bożą/ polękáli ſie/ poſlábieli y poomdlewáli [in dissolutionem et formidinem converterentur]. Leop 2.Mach 3/24 (Linde).]

Zwrot: »od bojaźni polękać się« (1): A było oblicże iego [Jezusa zmartwychwstałego] iáko łyſkáwicá/ y odźienie iego iáko śnieg. Y od boiáźni iego polękáli ſię ſtrożowie MWilkHist C4.
Szeregi: »potrwożyć się (a. zatrwożyć się), (i) polękać się« (2): A vlęknąć ſie [mamy] tego/ iż ći ludzie ſwięći/ widząc y ſłyſząc iáwnie wſzytki ſpráwy Páná ſwego/ przedſię ſie zátrwożyli/ przedſię ſie w ſwoim niedowiárſtwie polękáli. RejPos 117; RejZwierc 9.

»polękać się i strachleć« (1): że ſie polękáli wſſyſthcy Narodowie ok olicżni [!]/ y prawie ſtruchleli ſámi w ſobie [ut timerent universae gentes ... et conciderent intra semetipsos]/ y poználi że ſie od Páná Bogá ſtálá tá ſpráwá. Leop 2.Esdr 6/16.

»polękać się i zawstydać« (1): Oto wſzyſcy towárzyſze/ ábo vcżeśnicy báłwanowi będą poháńbieni: [...] ći gdy wſzyſcy ſpołu zgromádzeni będą/ polękáią ſie y záwſtydáią CzechRozm I.

»zumieć się, polękać się« (2): Thu ſłyſzyſz iż Apoſtołowie ſwięći iego vźrzawſzy go po ſwiętym z martwych wſtániu iego/ zumieli ſie/ polękáli ſie RejPos 114v, 114v.

b. Wobec szatana (1): A ći ludzye ſwięći ácż nie wiedzyeli coby ſie im zá duch ieſzcże ktemu vkazáć miał/ á wżdy ſie polękáli/ więdząc [!]/ że on ieſt złocżyńcá á zdraycá narodu ludzkiego od wiekow. RejPos 114v.

Synonimy: potrwożyć się, przestraszyć się.

Formacje współrdzenne cf LĘKAĆ SIĘ.

SBu