[zaloguj się]
[pdf]

ROZTOCZONY (9) part paet pass pf

roztoczony (8), roztoczon (1).

roſ- (7), roz- (2).

Wszystkie o w formach złożonych jasne; forma niezłożona z tekstu nieoznaczającego ó.

Fleksja
sg
mNroztoczony fNroztoczona
Aroztoczony Aroztoczoną
V Vroztoczonå
pl
N subst roztoczoné
A subst roztoczon(e)

sg m N roztoczony (3). ◊ [A roztoczony.] ◊ f N (praed) roztoczona (1). ◊ A roztoczoną (1). ◊ V roztoczonå (1). ◊ pl N subst roztoczoné (2); -é (1), -(e) (1). ◊ A subst roztoczon(e) (1).

Składnia dopełnienia sprawcy: roztoczony od czego (żywotne) (2).

Sł stp s.v. roztoczyć, Cn brak, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVII w. s.v. roztoczyć.

1. Rozpostarty, rozłożony, rozwinięty (o czymś, co było wcześniej złożone, zwinięte) (3):
Wyrażenia: »chorągwie roztoczone« (1): Olimpia [...]/ gdy widziała znamiona zwycięſtwa y chorągwie roſtocżone Alexandrowe [signa et vexilla victorie Alexandri]/ pocżęła wołać do niego mowiąc/ [...] HistAl B4v.

»żagle roztoczone« (1): Poſzłá [nawa] potym przezdźięki/ ryiąc morſkié wáły/ A żagle roſtoczoné pochóp z wiátru bráły. KochPam 85.

a. Położony rozwinięty (1): Dziwnie rozlicżnym kwieciem z dáleká ſie pſtrzyłá [łąka]. Nie inácżey iákoby gdzye piękna oponá/ Perłámi háfftowána byłá roſtocżoná. RejWiz 25v.
b. [O włosach: rozpuszczone: Wiatr jej rozwiewa warkocz roztoczony Smolik 70.]
c. [O rozłożystych, baldachowatych liściach rośliny: [ziele kocanki żółtej] Liſtki ma ćienkié/ rzadkié/ ogankę w koło roztoczoną/ która ma kwiatki złotéy barwj UrzędowHerb 295b.]
2. Rozlany, wylany; przen (3):

roztoczony z czego (1): BAdź/ krwi Páná mego Chryſtá/ pozdrowiona/ Z boku naświętſzego/ ſrodze roztoczona GrabowSet P2.

Wyrażenia: »roztoczona krew« [szyk 1:1] (2): wzruſz ſię Boże náſz/ hániebnym Bluźnierſtwem/ prośiem/ vważ roztocżoną Kreẃ: á wnet roſkaż/ by byłá zemſzcżoną. GrabowSet V v, P2.

»łzy roztoczone« (1): Ták/ záwżdy zámocżone Są ocży moie: á w męce mdleiące/ Ieſli ćię łzy gorące Nie ruſzą roſtocżone: Swe łáſki wſpomni/ wieki vtwierdzone. GrabowSet C4v.

3. Wyniszczony, wygryziony przez drążące od środka robaki (2):
Wyrażenie: »roztoczony od robakow (a. robactwa)« = consumptus a vermibus Vulg [szyk 1:1] (2): A Herod w Cezáreiey Bozką cześć ſobie przywłaſzczáiąc/ od ánioła vderzony/ y od robakow roſtoczony zdechnął. WujNT 445, Act 12/23.
4. Szeroki (1): Patulus, Szeroki/ Roſtoczony/ Co záwżdy otworem ſtoyi. Mącz 283c.

Synonimy: 1. rozszerzony, rozwiniony.

Cf ROZTOCZYĆ

ALKa