[zaloguj się]
[pdf]

PONURZONY (25) part praet pass pf

ponurzony (23), ponorzony Calep (2).

ponurzony (22), ponurzon (3).

Pierwsze o jasne; ponorzony z tekstu nie oznaczającego ó; w formie złożonej o jasne; forma niezłożona z tektów nie oznaczających ó.

Fleksja
sg
mNponurzony, ponurz(o)n nN
Aponurzon(e)go Aponurzon(e)
Iponorzon(e)m I
pl
N m pers ponurzéni
G ponurzonych
D ponurzonym
A m pers ponurzon(e)
I m ponurzonymi

sg m N ponurzony (10), ponurz(o)n (3); ~ (attrib) -ony (4); ~ (praed) -ony (6), -(o)n (3); -ony Calep; -(o)n CzechEp; -ony : -(o)n CzechRozm (5:2). ◊ A ponurzon(e)go (2). ◊ [I ponorzon(e)m.] ◊ n A ponurzon(e) (1). ◊ pl N m pers ponurzéni (7); -éni (1), -(e)ni (6). ◊ [G ponurzonych.] ◊ D ponurzonym (1). ◊ A m pers ponurzon(e) (1). ◊ [I m ponurzonymi.]

[Składnia dopełnienia sprawcy: ponorzony od kogo.]

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w.

1. Pogrążony, zatopiony (przeważnie w wodzie); haustus Calep (13): Haustus – Ponorzony, pożarty. Calep 473a, 508a.

[ponorzony w czym: żywy ten kámień pokątny/ ácz od Moyżeſzá/ y Mozáiſkiego ludu w ſtrumieniu y Cedronowym y krwáwym był ponorzony/ ſtátecznym y nieodmiennym ſie iednák sſtáwi. BzowRóż 64.]

[Wyrażenie: »ponorzony w głębią morską« : Lepiej im [gorszycielom] było mieć zawieszony kamień młyński na szyi, a być ponorzonem w głębią morską [et demergatur in profundum maris Vulg Matth 18/6], bo temu wielka biada, ktory pogorszęnie czyni KuczbPrzestr 80.]
Przen: Ogarnięty czymś (9):

ponurzony w co (1): Zaż niewiećie/ iż ktorzykolwiek ponurzeni ieſteſmy w Chriſtuśie Iezuśie w śmierć iego ieſteſmy ponurzeni [Vulg Rom 6/3] CzechEp 245.

ponurzony w kim, w czym (8): W Troſkách głębokich ponurzony/ Do ćiebie/ boże niezmierzony/ Wołam KochPs 194; CzechEp 245; KochProp 6; Pokaż miłoſierdźie nam y wſzelkim ludźiom w grzechách ponurzonym LatHar 30, 298, 351, 647; SzarzRyt Bv; [WujPosŚw 1584 6 (Linde s.v. ponurzyć)].

W charakterystycznych połączeniach: ponurzony w bojowych powodziach, w ciemnościach obłędliwości, w grzechach (4), w troskach głębokich, w złościach.

Wyrażenie: »z głową ponurzony« (1): á owi/ Co ku zwádźie ſkłonnieyſzy niż ku pokoiowi/ Z myśli ſwéy hárdéy byli do gruntu zniſczéni/ Y w boiowych powodźiách z głową ponurzéni. KochProp 6.
[Szereg: »ponurzony a utopiony«: ſłowem Bożym ludzie w ćiemnośćiach obłędliwośći ponurzeni/ á w ſmrodliwych pracách tego świátá vtopieni/ ná świátło prawdy/ [...] bywáią wyćiągáni WujPosŚw 1584 6 (Linde s.v. ponurzyć).]
a. Wyraz używany przy komentowaniu różnic między katolickim i antytrynitarskim przekładem Nowego Testamentu (2): Byliśćie kiedyś grzeſznemi/ áleśćie omyći (nie ponurzeni) áleśćie poświęceni/ ále vſpráwiedliwieni. WujNT 12, 12.
2. Ochrzczony (w terminologii anabaptystów) (12): Ktorzy tedy wdźięcżnie przyięli náukę Piotrowę/ ponurzeni byli CzechRozm 258, 188v, 253v, 254, 258 [3 r.]; CzechEp 176, 215; [A gdy był Iezus ponurzony/ wnet wyſtąpił z wody CzechNT Matth 3/16].
Wyrażenia: »ponurzon w imię Jezusa Chrystusa [ku czemu]« (1): Kayćie ſie á niech ponurzon będźie káżdy z was w imię Iezuſá Chriſtuſá [et baptizetur unusquisque vestrum in nomine Iesu Christi Vulg Act 2/38] ku odpuſzcżeniu grzechów CzechRozm 257v.

»wodą ponurzony« (1): Coż ieſt ná przekáźie/ áby ći niemieli być wodą ponurzeni [ut non baptizentur Vulg Act 10/47]/ ponieważ duchá wźięli iáko y my? CzechRozm 267.

Przen (1):
Wyrażenie: »duchem ponurzony« (1): Będźiećie duchem ponurzeni [vos autem baptizabimini Spiritu sancto Vulg Act 1/5] po nie wielu dni. CzechRozm 267.
α. [Nazwa nadawana arianom, przede wszystkim przez ich przeciwników: á zwłaſzcżá maiąc iuż miedzy ſobą niektore bráty ponurzone. BudUrzęd 3v.
Wyrażenie: »ebijonita ponurzony« = pogardl. arianin: X. Daniel w Zalesiu uniósł się był za opiniją bluźnierstwa aryjańskiego i ebijonitów ponurzonych, obaczywszy jednak sprostne bluźnierstwa ich, poenitentia ductus wrócił się i publice prosieł, aby był przyjęty. AktaSynod III 193, III 106.
αα. W funkcji rzeczownika: Jmp. wojewodzicowi podolskiemu pozwolił synod na prośbę jego, którą sam obecnie uczynił do braciej, aby rozmowa z ponurzonymi prywatna u jm. w dworze była. AktaSynod III 204.]

Synonimy: 1. pogrążony, zatonęły, zatoniony, zatopiony; 2. okrzczony.

Cf PONURZYĆ

MC