[zaloguj się]
[pdf]

POGRĄŻONY (31) part praet pass pf

pogrążony (28), pogrężony (3); pogrężony KochPs, KochPieś; pogrążony : pogrężony Mącz (4:1).

pogrążony (23), pogrążon (8).

Oba o jasne.

Fleksja
sg
mNpogrążony, pogrążon fNpogrążonå, pogrężona nNpogrążon(e)
Apogrążon(e)go, pogrężony A A
pl
N m pers pogrąż(e)ni
G pogrążonych, pogrążonym

sg m N pogrążony (9), pogrążon (7); ~ (praed) pogrążon (7) RejPs, GliczKsiąż, RejPos (2), RejPosWstaw, KochPs, WysKaz, pogrążony (6) SkarJedn, SkarŻyw (3), WujNT (2). ◊ A pogrążon(e)go (3), pogrężony (1). ◊ f N (attrib) pogrążonå (3), pogrężona (1). ◊ [n N pogrążon(e).] ◊ pl N m pers pogrąż(e)ni (5). ◊ G pogrążonych (1). ◊ D pogrążonym (1).

Sł stp s.v. pogrążyć, Cn: niepogrążony, Linde XVII – XVIII w. s.v. pogrążyć.

Zanurzony (31):
a. W płynie; suppressus Mącz, Calep; demersus, depressus, mersus Mącz; demissus Calep (29): Demissus – Spuſzczony, Pogrązony. Calep 303b, 1035b.

pogrążony w czym (1): Gdzie Ian Apoſtoł gdy wrzucony w ogień/ y w wrzącym oleiu pogrążony był/ á żadney ſzkody nieodniofl SkarŻyw 408.

Przen (17):
Wyrażenie: »pogrążony w milczeniu wiecznym, w wiecznej nocy« = zmarły [szyk 1:1] (1:1): By mnie był pan nie dodał ſam ſwéy pomocy/ Dawno bych iuż był w wiecznéy pogrężon nocy. KochPs 142; Siłá mężnych było/ którym śmierć przy oyczyznie miłá. Ale wſzyſcy w milczeniu wiecznym pogrążeni KochMuza 27.
a) O przeżyciach, kolejach losu (2):

pogrążony czym (1): áby człowiek pokutuiący zbytnim ſmutkiem nie był pogrążony WujNT 627.

pogrążony w czym (1): Mersus secundis rebus, W ſzcześćiu pogrążony/ Vtopiony. Mącz 218b.

b) O grzechu i potępieniu wiecznym (9):
Wyrażenia: »pogrążony w głębokości« (2): kthorego [Boga] proſimy tzyſtym ſercem/ dokąd ieſteſmy ná tym ſwiećie/ ábyſmy niebyli pogrążeni zá grzechy náſze w głębokośći KrowObr 173, 69v.

»w grzechach, za grzechy, [grzechy] pogrążony« [w tym: w czym (2)] [szyk 2:2] (2:2): KrowObr 69v, 173; rácż [...] náuczyć mię cżłowieká w grzechách bárzo pogrążonego/ záchowáć [...] przykazánie twoie. LatHar 297, 420; [i wracza się naga vboga, lacznąncza nycz sobye stak wyelkiey oyczowskyey sczodroblywosczy nyeprzinosząncz, chiba misernego ssamnyenya ktore grzechi a sromem iest pograzone ModlKobiet 9v].

»do piekła, na dno piekielne pogrążony« (4:1): KromRozm I D2; WujJud 134; Nienáſláduy Pháráonowey zátwárdziałości/ ábyś znim ná dno piekielne pogrążony nie zginął. SkarŻyw 168, 444; Y ty Káphárnáumie/ ktoryś ſię áż do niebá wynioſł/ áż do piekłá będźieſz pogrążony [ad infernum demergeris]. WujNT Luc 10/15.

Szereg: »strącony i pogrążony« (1): widziáłám iako tá twoiá ſtolicá na ktorey ſiedziſz/ vpáść ma: á ty do piekłá ſtrącony/ y pogrążony być maſz SkarŻyw 444.
c) Ukryty (4): Emersit hoc uno modo depressa veritas, Tym yednym obyczáyem/ pogrążona prawdá ná ſwiatłość wyſzłá. Mącz 218c.
Wyrażenia: »na głębokości pogrążony« (1): Demersa in profundo veritas, Prawdá ná głębokośći pogrążona/ zákopána. Mącz 218c.

»pogrężony w twardej nocy« = niewiadomy, nieznany (1): A przyſzły czás Bóg ma w mocy/ Pogrężony w twárdéy nocy. KochPieś 47.

Szereg: »zaduszon albo pogrężon« (1): Depressa veritas, Záduſzoná álbo pogrężoná. Mącz 321a.
α. Zagłębiający się w wodzie; tonący, zatapiany (9): Suppressa navis, Pogrążona/ zátoniona. Mącz 321c; wołáć do tego potrzebá/ ktory Piotrá tonącego/ á Páwłá iuż niemal pogrążonego/ z ćiáſney bárzo toniey wyſwobodźił/ áby ćię potężnie iego práwicá wſpieráłá LatHar 3.

pogrążon od czego (1): żeby od ćięzaru okręt nie był pogrążon/ co máią drożſzego precż wyrzucáią. WysKaz 12.

Wyrażenia: »na dno pogrążon« (1): áby tákowy grzeſſnik w wodzie ná dno był pogrążon GliczKsiąż D8.

»pogrążon(y) w głębokość morską, do głębokości morskiej« [szyk 3:1] (3:1): A ktokolwiek da pogorſzenie s ſiebie iednemu z málucżkich tákich/ kthorzy w mię wierzą/ ſłuſznaby byłá rzecż áby mu kámień młyńſki był vwiązan v ſzyie iego/ á iżby był pogrążon do głębokośći morſkiey. RejPos 329 [przekład tego samego tekstu (2)] 262; RejPosWstaw [412]v; LatHar 258.

»w wodzie pogrążon« (1): GliczKsiąż D8 cf »na dno pogrążon«.

Przen [czym] (1): w ktorey [łódce, tj. stolicy apostolskiej] kto ſię ná on brzeg wiecżney oycżyzny przewozi/ nigdy żaden niedowiárſtwem y Heretyctwem pogrążony być nie może. SkarJedn 144.
b. Ugrzęzły; przen (1):
Wyrażenie: »pogrążon błotem« (1): WYbaw proſſę co rychley mnie moy panie/ ábowiem ieſtem práwie pogrążon błotem/ w ktorem dná nieſtawa RejPs 100.
c. Zagrzebany w czymś sypkim [w czym] (1): Tám [w morzach piaszczystych] doſyć mumiey/ to ieſt ludzi w piaſku pogrążonych. BielKron 263v.

Synonimy: ponurzan, ponurzony, zanurzony, zatonęły, zatoniony, zatopiony.

Cf NIEPOGRĄŻONY, POGRĄŻYĆ, POGRĄŻYĆ SIĘ

JDok