[zaloguj się]
[pdf]

PORADZENIE (22) sb n

o, a oraz pierwsze e jasne, końcowe e pochylone.

Fleksja
sg
N poradzeni(e)
G poradzeniå
D poradzeniu
A poradzenié
I poradzeniem, poradzenim

sg N poradzeni(e) (1). ◊ G poradzeniå (6); -å (3) BierEz (2), CzechRozm, -a (1) OpecŻyw, -(a) (2). ◊ D poradzeniu (2). ◊ A poradzenié (11); -é (1), -(e) (10). ◊ I poradzeniem (1) SarnStat, poradzenim (1) GroicPorz.

Sł stp notuje, Cn, Linde brak.

I. Rzeczownik od „poradzić”: Rada, udzielenie wskazówek; consilium HistAl, TerentMatKęt; consultatio Mącz (10): A zá tákie porádzenie/ Coć by dáć zá podárzenie. BierEz D2; FalZioł V 52; Wlozono mu za tho poradzenye zle pyąthno na thwarzs LibMal 1548/144; Mącz 63d; [Te autem consolando, aut consilio aut re iuvero. Spomágáiąc ćie álbo poćieſſáiąc: álbo po rádzeniem [!] álbo záłożeniem. TerentMatKęt G2].
Zwroty: »poradzenie dawać (a. wydać)« = consilium promulgare HistAl (2): [starzy ludzie] wlele [!] rzecży doznawali y doſwiadcżali, á ono ſnadz w pamięci miewaią, prżeto też młodym barzo ſnadnie vmieią poradzenie dawać. BielŻywGlab nlb 14; HistAl Ev.

»słuchać [czyjego] poradzenia« (1): Niechayże tego troſkánia/ Słuchay mego porádzenia. BierEz C4.

[Szereg: »poradzenie, wspomożenie«: oto ſye ſemnie przyiaćyele náſmiewáią/ nie mam żadnego porádzenia y żadnego wſpomożenia JanKoszŻyw F2v.]
Wyrażenia przyimkowe: »bez poradzenia« (1):
~ Wyrażenie: »bez poradzenia bożego« (1): [lud izraelski wiedział że się] iemu bes oſobliwego porádzenia y roſkazánia BOżego/ nigdy walcżyć nie godźiło. CzechRozm 253v.
Szereg: »bez poradzenia i rozkazania« (1): CzechRozm 253v cf »bez poradzenia bożego«. ~

»z poradzenia« (2): Krol hnet z porádzenia tego/ Poſłáł k Sámom poſłá ſwego BierEz Fv.

~ z poradzenia czyjego (1): dziéwka onéy tzudzolożnice Herodias/ ſkácżątz/ pląſſątz/ odzierżala ijż ſcięto glowę Iána ſwiętégo/ a przed wſſytki goduiącé przinieſioná/ a to s poradzenia oné tzudzolożnice. OpecŻyw 47v. ~

II. Rzeczownik od „poradzić się”: Naradzenie się, narada, wspólne uzgodnienie czegoś; consultatio JanStat (8): manżolka Zebedeuſſowa/ a matka ſwiętego Iána chciala gody cżynitz ſynowi ſwému Iánowi/ przyſſlą ku pannie Marij na poradzenijé. OpecŻyw 40v; ſtroná odporna álbo iey Prokurator Opráwy ſobie vczyni/ áby go też to wſzytko doſzło/ co ſtronę powodną/ [...] áby mogł mieć ná porádzenie do dwu niedźiel GroicPorz v v; PO wydániu Sentencyey/ Stroná ktora ſye rozumie być obćiążona/ będźie ſobie żądáłá od Sędźiego dozwolenia ná odſtąpienie y ná porádzenie GroicPorz bb3, v, bb3.

poradzenie z kim (2): GroicPorz v v cf Szereg. Cf Wyrażenie przyimkowe.

[poradzenie w czym: Item kiedÿ Miſtrzowie prziſziezni kazą wſthaċz braczieÿ wniektoreÿ rzeczi ku poradzeniu, tho ieſth ku zmawianiu, á niewſthanie ktorÿ brath, taki ma dacz wÿmÿ groſz ÿeden. MetrKor 1581 129/62v.]

Szereg: »zmowa, poradzenie« (1): tenże Prokurator opráwi y przeſtrzeże ſobie/ ieſli by co nowego álbo trudnego od ſtrony w odpowiedźi vſłyſzał/ áby mogł mieć friſt álbo czás ná zmowę/ ná porádzenie do dwu niedźiel s ſwym Princypałem. GroicPorz v v.
Wyrażenie przyimkowe: »za poradzeniem« (2): A ták Prokurator Powodney ſtrony po pierwſze to ſobie opráwi/ ieſli by rzeczy ſwego Páná do końcá przewieſć niemogł/ áby on przes wtorego/ trzećiego/ czwartego/ y tyle ile by było potrzebá Prokuratorá/ álbo też ſam przes ſye zá porádzenim y lepſzą ſpráwą rzecz ſwoię dokończyć/ y ku ſkuthkowi przywieſć mogł. GroicPorz v.

~ za poradzeniem z kim (1): MY Ian Olbrycht/ z łáſki Bożéy Król Polſki/ zá ſpólnym y długim porádzeniem z Prełaty/ Pány [...] y z Poſłámi źiemſkiémi [...] poniekąd zálecáiąc ſtátuty przeſzłé/ y ſtánowiąc też przyſzłe. Y téż dla wiela przypadków przypádłych nowé poſtánawiamy. SarnStat 27. ~

III. Umiejętność dawania rad (2): [smaragdus] dawa mocz ku dobremu poradzeniu, Też ieſth pożythecżen onym kthorzy ſie piecżołuią o przyſzłych rzecżach FalZioł IV 58b; Z młodu vcż ſie miernoſci, á wſtrzymania na ſtaroſć mądroſci y dobrego poradzenia. BielŻyw 35.
IV. Namysł, zastanowienie (2):
Zwrot: »dawać na poradzenie [= pod rozwagę]« (1): Ale iż wáſze obcowánie miłuiemy/ dawamy wam ná porádzenie [in consilium vobis damus]/ áby wyſzedſzy z wáſzego wyſpu weſpołek z mężmi wáſzemi/ żebyſcie prziſzli przed oblicżnoſć náſzę HistAl H3v.
Wyrażenie przyimkowe: »bez poradzenia« (1):
~ Szereg: »bez rozmyślenia i poradzenia« (1): Inſze ſlvby albo obietnicze/ ktore ſą przeciw panv bogv/ y blizniemv naſzemv/ albo nieſą w moczy naſzei/ natyſmy nie powinni/ [...] a czoż niebacżnie/ bez dobrego rozmyſlenia/ y grvntownego poradzenia ſlvbował/ a byż tego niepełnił SeklWyzn f2v. ~

Synonimy: II. dysputacyja, namowa.

Cf NARADZENIE, PORADA, PORADNOŚĆ, PORADZIĆ, PORADZIĆ SIĘ, RADA

MN