[zaloguj się]
[pdf]

POSTAWIENIE (32) sb n

-enie (31), -ęnie (1).

o, a oraz pierwsze e jasne, końcowe e pochylone.

Fleksja
sg
N postawienie
G postawieniå
D postawieniu
A postawienié
I postawienim, postawieni(e)m
L postawieniu

sg N postawienie (12); -é (3), -(e) (9). ◊ G postawieniå (7). ◊ D postawieniu (5). ◊ A postawienié (4); -é (3), -(e) (1). ◊ I postawienim (1), [postawieni(e)m]. ◊ L postawieniu (3).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde bez cytatu s.v. postawić.

I. Rzeczownik od „postawić” (25):
1. Umieszczenie; statio Murm, BartBydg; collocatio Mącz, Calep; positus Calep (19): Positus – Poſtawienię. Calep 821a, 215b.

postawienie czego (3): Murm 25; Statio, d⟨icitu⟩r. locus, ubi naves stant ad tempus, myescze godne kv postavyenyv lodzy BartBydg 149. Cf Wyrażenie.

Wyrażenie: »postawienie [czego] na swym miejscu« (1): Collocatio, Rządne poſtáwienie rzeczy/ káżdą ná ſwym mieyſcu. Mącz 196d.
Przen: Przedstawienie (3): Repraesento – Przed oczi ſtawiam. Repraesentatio – Poſtawięnię. Calep 914b.

postawienie czego przed czym (1): GlabGad L3v cf Szereg.

Wyrażenie: »przed oczy postawienie« (1): Subiectio Est repraesentatio, viva alicuius rei descriptio – Przed oczi poſtáwienie. Calep [1017]a.
Szereg: »ukazanie i postawienie« (1): CZo to ieſt ſen. Odpo⟨wiedź⟩. Ieſt vkazanie y poſtawienie podobienſtwa niektorich rzecży przed ſmyſłem poſpolitim w cżele á w przodku mozgu będącim. GlabGad L3v.
a. Doprowadzenie do sądu lub na miejsce czynności sądowych [w tym: kogo (5)] (6): A gdźieby dłużniká niemogł doſtáć/ á w Kroleſtwie go niebyło/ tedy Rękoymia ma czás ku poſtáwieniu iego ośmnaſćie niedźiel. GroicPorz r3; NA EVIKTORA. Ná fideiuſſorá, ná świádki, ná poſtáwienié Woźnégo, też Dilácią biorą SarnStat 772, 581, 1280, 1285.
Wyrażenie: »postawienie przed prawo« (1): Vador – Zareczam do poſtawienią przed prawo. Calep 1099a.
b. Rozmieszczenie wojska lub sprzętu wojennego [w tym: czego (2)] (3): BielKron 96; Pierwſze poſtáwienie woyſká BielSpr 34.

postawienie na co (1): Ordinatio, Porządne poſtáwienie ná roty álbo rzędy rozſádzenie. Mącz 268b.

c. Przyjęcie kogoś na gospodę, w gościnę [w tym: kogo (1)] (2): Stabulatio, Stáwiánie/ poſtáwienie gośći. Mącz 411c.
Wyrażenie: »postawienie na gospodzie« (1): Receptio, Prziyęcie Poſtáwienie ná goſpodzie. Mącz 36b.
2. Uczynienie (6):
a. Zbudowanie [czego] (2): Daedalus, Ymię właſne Athenienſa yednego wpoſtáwieniu budowánia wielmi miſtrzownego/ który Labyrinth w Krecie zbudował Mącz 77a; Od cżáſu lepak odięćia vſtáwicżney (offiáry)/ á od poſtáwienia obrzydłośći ſpuſtoſzenia [posita fuerit abominatio] (będzie) dni tyśiąc dwieśćie y dziewięćdzieśiąt. BudBib Dan 12/11.
b. Naprawienie (1): Irredivivus – Trudni do poſtawienią. [...] Irredivivus pons [...], pro irreparabili Calep 563a.
c. Powołanie na jakieś stanowisko, urząd, nadanie jakiejś godności (2):

postawienie kogo (1): Ná Pietrze zbudował Pan Kośćioł [...]: wſzákże dla tego miedzy dwanaśćią ieden obrány ieſt/ áby zá poſtáwienim głowy/ odſzcżepieńſtwom przycżyná nie byłá. SkarJedn 68.

postawienie na co (1): Dziś/ cżego ſię żal Boże/ Pátryárchá Cárogrocki/ ktory ſię Papieżowi o poſtáwienie ná Pátryárchoſtwo/ iáko ſtárſzemu ſwemu od Bogá dánemu/ kłániáć nie chćiał: Turcżynowiſię [!]/ bez ktorego Pátryárchą być nie może/ kłániáć muśi. SkarJedn 364. [Cf »postawienie na urząd«.]

[Wyrażenie: »postawienie na urząd«: iż ſlugom koſcielnym nie iedno przed ordinowániem/ álbo poſtáwieniem na vrząd kápłáńſki/ ále y potym godźiło ſię poiąć żonę ZacWyzn 55v.]
[Szereg: »ordynowanie albo postawienie«: ZacWyzn 55v cf »postawienie na urząd«.]
d. Doprowadzenie do pożądanego stanu (1):
Wyrażenie: »rządu postawienie« (1): Potym áby ſie też [papież] okazał w tym rządzie [lege: rządu] poſtháwieniu/ wewzawſzy [!] do ſwego dworu Biſkupow/ roſkazał im/ áby ſwe kápłany vpomináli/ coby ſie miernie/ poććiwie záchowali BielKron 219.
II. Rzeczownik od „postawić się”; pojawienie się gdzieś, przybycie (2): iż gdy iednego znich Dioniſius okrutnik ſtracić chciał, tedy on proſzącz aby ſwe domoſtwo opatrzić á zrządzić mogł pirwey niżby miał ſtraczon być, [...] tedy towarzyſz iego zany ſie ſtawił okrutnikowi y zaſtąpił iego dokądby zaſię nie przyſzedł. A gdy ſie cżas ku poſtawieniu przybliżał, tedy wſzitci o tim dzierżeli żeby ſie niemiał ku ſmierci ſtawić BielŻyw 30.
a. W sądzie lub na miejscu czynności sądowych (1): Vadimonium, Est sponsio quaedam sistendi comparendique in iudicio ad diem praestitutam, per se, vel per advocatos, quod deserere non licet – Zaręczenie do poſtawenią [!]. Calep 1099a.
III. Bez znaczenia czynnościowego (5):
1. Wygląd kształt (3):

postawienie czego (2): przeto y czyalo panny [Maryjej] bylo czudne ktora czudnoſzcz zalezy wuyſokoſzczy, w farbye, w yakoſzczy, wczlonkow czudnym poſtauyenyu [...] yeſzly marya panna byla uelkyego albo malego zroſtu PatKaz III 118; Orthographia [= pionowy obraz fasady wykonany w podziałce] in architectura, Wymálowánie poſtáwienia domu. Mącz 270c.

Szereg: »ułożenie albo postawienie« (1): Decusstacio, Foremne vłożenie álbo poſtáwienie ná xtałt kraty. Mącz 79c.
2. Zarządzenie, ustawa, przepis prawny [czyje] (2): A nye godźi ſye od yey [stolicy rzymskiej] poſtáwyenya odſtęmpowáć/ ktorey we wſſyſtkich wyętſſych ſpráwách koſcyelnych zá rządzenim łáſki bożey/ kazano ſye dokłádać/ iżeby przez nyę porządnye ſpráwyony były/ od ktorey początek wźyęły. A yeſli wáſſá Antyocheńſka ſtolicá [...] Rzymſkyey vſtąmpiłá/ żadna ina nye yeft/ ktoraby yey władzy poddana nyebyłá KromRozm III N7.
Szereg: »ustawa a postawienie« (1): plebis scitum, Vſtáwá á poſtáwienie poſpolitego człowieká. Mącz 372d.

Synonimy cf POSTANOWIENIE.

Cf NIEPOSTAWIENIE, POSTAWIĆ, POSTAWIĆ SIĘ

SBu