[zaloguj się]
[pdf]

POTARGNĄĆ (12) vb pf

o oraz a jasne.

Fleksja
inf potargnąć
praet
sg
2 m -ś potargnął
3 m potargnął
conditionalis
sg
3 m by potargnął

inf potargnąć (4). ◊ fut [2 sg potargniesz.] ◊ 3 sg potargnie (3). ◊ 3 pl potargną (1). ◊ praet [2 sg m -ś potargnął.] ◊ 3 sg m potargnął (2). ◊ con 3 sg m by potargnął (2). ◊[part praet act potargnąwszy.]

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVII w.

1. Mocno przyciągnąć, szarpnąć (10): Ptaſznik niegdy śieći roſpiął/ Aby ktorego ptaká iął: Y śiedział z dáleká pátrząc/ Rychłoliby cżás potárgnąć. BierEz S3v.

potargnąć co (2): káż mu [koniowi] pięty potárgnąć/ niech mu podkowę ták przyſádźi/ iż by miedzy ſtrzałą mógł pálec podetknąć. SienLek 177; [Cresc 1571 626]. Cf »sieci potargnąć«.

Zwroty: »do siebie potargnąć [co (żywotne)]« (1): vyrzał á ono dziećię z ptaſzkiem igra/ nićią go zá nogę vwiązawſzy: co ptaſzę wzlećieć chce/ to go pácholę do ſiebie potárgnie SkarŻyw 338.

»sieci [ptasznicze] potargnąć« (1): [gołębie] Iż tám pſzęnicę widzieli/ Ná onę śieć przylećieli. A gdy ták chćiwie zobáli/ A o śieći nic niedbáli: A w ten cżás ie łowiec potárgnął BierEz S3v.

Przen [w tym: kogo (3)] (4): O śmierći tyś śidło bárzo groźne/ ktore vmieſz chytrze potárgnąć. ArtKanc S11.

potargnąć czym (1): Ktemu ieſzcże [Luter] cżuiąc (iáko chytry) iż ten iego fałſz miał być kiedykolwiek odkryty/ [...] ſkrzydłem iednym chorągwie Tureckiey/ grzbiet ſwoy dla przygody zákrył: áby ták y powolne y zuchwáłe/ tym powrozkiem potárgnął/ iedne piſmem fałſzywym á drugie zuchwálſtwem. ReszPrz 39.

a) O Bogu: przyciągnąć do siebie, dać łaskę nawrócenia od grzechów (1): [kogo ſam Bog potárgnie á ſerce iego zgotuie/ ten vznawa. GilPos 260v.]
Zwrot: »ku sobie potargnąć« (1): gdziekolwiek Bog z łáſki ſwey ku ſobie potárgnie kogo/ [...] á táki iuż káżdy (z ktoregoby kolwiek narodu był) nie tylko do zgromádzenia tego Ieruzálem/ y Syonu należeć będzie. Ale też tymże Ieruzálem y Syonem zoſtánie. CzechRozm 120.
b) Skłonić do czegoś (1): Gdy ćię rozum potárgnie á będźieſz chćiał ſzperáć w máieſtaćie bozkim y dochodźić trudnośći: nágotuy wiárę á moẃ: Gdy wierzę że to prawdá/ iuż y rozumiem. SkarKaz 277b.
a. Pociągnąć za sobą; przen [kogo, co] (2):
Zwrot: »z sobą [na co] potargnąć« (1): ktore [samołówki] ná proſte y ſzcżyre ludźi [szatan] ſtawia/ przez rozmáite ſwe nacżynia/ áby [...] ſpráwiedliwość BOżą ktora ſie przez Chriſtuſá okazáłá [...] z ſerc ludzkich wymázał: á ták ich wiele z ſobą ná zátrácenie potárgnął. CzechRozm 222v.
a) Spowodować (1):
Zwrot: »za sobą potargnąć« (1): A ieśli Ennius prawdę powiádał/ iż ſtárémi obyczáymi Rzymſka rzecz ſtoi/ nie omylił ſye y Cicero ná tym/ tuſząc/ że ten upadek ſtárych obyczáiów miał zá ſobą y rzeczpoſpolitą potárgnąć KochWr 27.
2. Poszarpać; przen: zniszczyć [kogo] (1): Drapieſtwá bezbożnych potárgną ie [detrahent eos]/ że niechcą cżynić ſądu. Leop Prov 21/7.

[potargnąć czym: wſſákes ty ſwoią modlitwą potargnął woysko Aſyryskie FlawHist 83v.]

3. Złowić w sieci ptasznicze (1): [gdy oni ptacy dźicy od domowych iáko od wabow zwabieni będą w nocy latáiący á ná gumienko ono pádną potárgnieſz [siecią] ile chceſz. Cresc 1571 626.]

potargnąć co (żywotne) (1): Oracż ná roli [...] Sidł był w ieden cżás náſtáwiał: Ná ptaki ktorzy bywáli/ Zboże z roley wybieráli. A gdy żorawi wiele iął/ Iaſtrząbá z nimi potárgnął BierEz Kv.

4. [Podkopać; przen [komu co]: et quasi adiunans suffodiet plantas tuas. {(potargniec nogi tvoie)} Glosy III nr 17/31.]

Synonimy: 1. pociągnąć, szarpnąć.

Formacje współrdzenne cf TARGAĆ.

Cf POTARGNIENIE, POTARGNION

KW, ZCh