[zaloguj się]
[pdf]

PRAKTYKOWAĆ (26) vb impf

-ty- (14), -ti- (12).

Oba a oraz o jasne.

Fleksja
inf praktykować
indicativus
praes
sg pl
1 praktykuję
3 praktykuje praktykują
praet
sg pl
2 m -ś praktykowåł m pers -ście praktykowali
3 m praktykowåł m pers praktykowali
f praktykowała m an
fut
pl
1 m pers będziemy praktykować
conditionalis
pl
3 m pers by praktykowali
impersonalis
praet praktykowåno
participia
part praes act praktykując, praktykująć

inf praktykować (1). ◊ praes 1 sg praktykuję (6). ◊ 3 sg praktykuje (4). ◊ 3 pl praktykują (3). ◊ praet 2 sg m -ś praktykowåł (1). ◊ 3 sg m praktykowåł (3). [f praktykowała.] ◊ 2 pl m pers -ście praktykowali (1). ◊ 3 pl m pers praktykowali (2). ◊ fut 1 pl m pers będziemy praktykować (1). ◊ con 3 pl m pers by praktykowali (1). ◊ impers praet praktykowåno (1). ◊ part praes act praktykując (1) Mącz, praktykująć (1) VotSzl.

Sł stp brak, Cn notuje, Linde także XVII w.

1. Wróżyć, przepowiadać przyszłość, uprawiać sztuki magiczne; augurare Vulg, Mącz, Cn; hariolari Mącz, Cn; vaticinari Mącz, Cn; profari, prophetare Mącz; coniectare, divinare Cn; ominari Calep (22): Aruspex seu Haruspex, Ut quidam legi volunt, Práktykars który pátrząc á oglądáyąc wnętrznośći bydląt ofiárowánych práktikował. Mącz 17b, 20c, 153b, 324d, 326c, 476b; [o kocie] A to iáko w nim ſzácowáć/ Ze vmié y práktykowáć? A to ták wieſcza beſtyia Ze ſye záwżdy ná déſcz myia. KochSob 60; Calep [729]b.

praktykować co (2): [świerzopa zająca urodziła w wojsku Kserksesa] práktykowano mu zły znák BielKron 117; RejZwierc 6.

praktykować z czego (4): Theráphim Iedni bałwany rozumieią, a drudzy obrazi ſktorich Laban Prakthikował Leop Cv marg; Mącz 112a, 203d, 211c; [niechże ćię zbáwią co práktykuią z niebá Leop Is 47/13].

praktykować komu (6): [Cygani są złodzieje, zwłaszcza żony ich] áby ktemu [ku kradzieży] lepſzy przyſtęp miáły/ práktykuią białłym głowam BielKron 262, 117, 147v; StryjKron 120, 121; (nagł) Ná Máthemátiká. (–) ZIemię pomierzył/ y głębokié morze/ Wié iáko wſtáią/ y záchodzą zorze. Wiátrem rozumié/ práktykuie komu/ A ſam niewidźi/ że ma kurwę w domu KochFr 22.

praktykować o kim, o czym (2): Mącz 403b; RejZwierc 6; [abyſmy przećiw Pomázáńcom Bożym niepowſtawali/ [...] to cżym ich Bog vcżćił [...] ábyſmy im przyznawáli. O zdrowiu ich nie tylko nie práktykuiąc/ ále rácżey ile być może przy nich ſie záſtáwiáiąc ArtHom C3].

praktykować przez co (1): Sortilegus, Lóśnik/ práktykarz/ wieſzczbiarz który o prziſzlych rzeczách przes lóſy práktikuye. Mącz 403b.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym: z zapowiednikiem [to]; iż, że] (2): ábowiem práktykował iáko ieden Prorok Ceſárzom Rzymſkim iż mieli dobyć Ieruzálem BielKron 147v; Práktikuyą że ma być záćmienie słońcá Mącz 175d; [Práktykarká Apollinowá to mu práktykowáłá że mu to bez pomſty niemiáło zyść LorichKosz 16 (Linde)].

Szereg: »praktykować albo czarować« (1): Lecanomantici, Którzy z miednic praktikuyą álbo czáruyą. Mącz 203d.

»praktykować a przyszłe rzeczy oznajmować« (1): Extipex, Práktikars/ którzy v Rzimiánów poſpolići byli z oſierdzia práktikuiąc á prziſzle rzeczy oznaymuyąc. Mącz 112a.

»praktykować i powiedać« (1): On ociec vbogi obacżywſzy ono złe przyrodzenie iego [syna] poſłał wnet záſię po onyſz doktory [...]/ powiedáiąc im iż iuż tego iáwnie doznał czo mu o onym ſynu iego práktykowáli y powiedáli RejZwierc 6.

Przen [komu; ze zdaniem dopełnieniowym] (1): VCiekałem przez ſen w nocy [...] Hánno/ co to známionuie? Podobno mi práktikuie/ Ze ia [...] Wſzytkich inſzych łátwie zbędę/ Tobie ſłużyć wiecznie będę. KochFr 9.
2. Knuć, wchodzić w konszachty (2): [a gdzieby się tego kto nad owę ustawę ważeł, to jest przez granicę przejechać, jeźli przesłać, przymować, praktykować, posłańce miewać, starosta ma temu zabiegać Interreg 201.]

praktykować cum aliquo, [z kim] (1): Pan Woiewoda [...] prosił o Gleit nainsze też Pany Stadnickie [...] ale [...] go niechcieli i nie przyięli takiego iaki im dawano [...] tym sposobem aby niepractikowali cum exteris ActReg 156; [I tego starostowie pilnować mają, aby nikt przez granicę do nich nieprzyjeżdżał i znimi nie praktykował ani przesełaniem listow z tę albo owę stronę Interreg 201, 201].

Zwrot: »potajemnie [na co] praktykować« (1): ty zápomniawſzy dobrégo obywátelá [...] powinnośći/ mówił to álbo owo przećiw perſonie królewſkiéy/ áboś téż (czego Boże nieday) potáiemnie/ ná iego ſkazę práktykował SarnStat 141.
3. Naradzać się, omawiać (2):

praktykować o co (1): żebyſmy mieli pewny záwſze depozyt od prędkiey y gwałtowney przygody/ przećiwko Koronnemu nieprzyiaćielowi ták iż czáſu potrzeby mielibychmy ſię do czego rzućić nie biegáiąc áni pożyczáiąc pieniędzy [...] nie ćiemiężąc vbogich poddánych/ Poborem/ nie práktykuiąć oń ná márnotrawnych Seymiech. VotSzl E2.

praktykować o czym (1): Tám ná Seymie będziemy o nich [artykułach] práktykowáć/ Ktore ſą potrzebnieyſze/ ty możem záchowáć. BielSjem 15.

Synonimy: 1. prorokować, przepowiedać, wieszczbić, wieszczować, wieszczyć, wrożyć; 2. czynić, działać, knować.

Formacje współrdzenne: spraktykować, spraktykować się, wypraktykować.

Cf PRAKTYKOWANIE, [PRAKTYKOWANY], PRAKTYKUJĄCY

DDJ