Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: PROWADZĄC

Następne hasło: PROWADZENIE »

PROWADZĄCY (10) part praes act

prowadzący (8), prowadząc (2) BibRadz, NiemObr.

o oraz a jasne.

Fleksja

sg
m	N	prowadzący, prowadząc	f	N	prowadzącå
	G	prowadząc(e)go		G
	I			I	prowadząc
	L	prowadzącym		L

pl
G		prowadzących
A	subst	prowadząc(e)
I	m	prowadząc(e)mi

sg m N prowadzący (1) Calep, prowadząc (1) BibRadz. ◊ G prowadząc(e)go (1). ◊ L prowadzącym (1). ◊ f N prowadzącå (1). ◊ I prowadząc (1). ◊ pl G prowadzących (2). ◊ A subst prowadząc(e) (1). ◊ I m prowadząc(e)mi (1).

Sł stp, Cn, Linde brak.

Znaczenia

1. Idący lub jadący z kimś do określonego miejsca (2)
- a. Towarzyszący dla uczczenia (1)
- b. Wskazujący cel i drogę do niego; przen: o Bogu: wskazujący właściwe postępowanie (1)
2. Kierujący pojazdem (1)
3. Postępujący jakoś (2)
4. Omawiający, przedstawiający jakiś temat (1)
5. Będący dojściem, wejściem do czegoś; przen (2)
6. Będący przyczyną, wywołujący coś, doprowadzający (2)

1. Idący lub jadący z kimś do określonego miejsca [kogo] (2):

a. Towarzyszący dla uczczenia (1): Miedzy onymi pány y kśiążęty ná pyſznych koniách go prowádzącemi/ ná ośiełku do miaſtá ich w ieżdzał SkarŻyw 310.

b. Wskazujący cel i drogę do niego; przen: o Bogu: wskazujący właściwe postępowanie (1):

Wyrażenie:»prowadząc na drogę« (1): Iam ieſt Pan Bog twoy náucżáiąc ćię rzecży pozytecżnych/ á prowadząc ćię ná drogę [faciens ambulare te in via] po ktorey chodźić maſz. BibRadz Is 48/17.

2. Kierujący pojazdem [co] (1): Ratiarius – Fliſownik, flus prowadzączi. Calep 896a.

3. Postępujący jakoś [co] (2): O kimkolwiek pobożnym y świątobliwość iáką żywotá prowádzącym/ vſłyſzał [św. Antoni]/ tám bieżał SkarŻyw 56.

Wyrażenie: »[jaką] rzecz prowadzący« (1): która [tj. mądrość] do dobrego y do dobrych/ nie do lekkich y nieſpokoynych/ y złą rzecz prowádzących/ choć ich ieſt więcey/ przyſtáie. SkarKazSej 661b.

4. Omawiający, przedstawiający jakiś temat (1):

Wyrażenia: »dalej prowadzący« (1): wrácam ſię do Dyonizego, ták dáley rzecż ſwą prowádzącego. CzechEp 413.

»rzecz swą prowadzący« (1): CzechEp 413 cf »dalej prowadzący«.

5. Będący dojściem, wejściem do czegoś; przen (2):

prowadzący do czego (2): CzechEp 23; cżyli ty trzy cnoty/ nie ſą doſtátecżną drogą/ prowádząc do żywotá wiecżnego? NiemObr 79.

6. Będący przyczyną, wywołujący coś, doprowadzający (2):

prowadzący do czego (1): [św. Wojciech] Wiodł żywot świątobliwy: bogáctwy gárdził: złoto ſobie zá błoto miał: y roſkoſzy do piekłá prowádzące o ziemię vderzył. SkarŻyw 353.

Wyrażenie: »[na co] prosto prowadzący« (1): Y wiele tákich náuk kłamliwych/ ná ſkázę wſzelkie^go żyćia pobożne^go we wſzytkich ſtaniech proſto prowadzących. WujNT 31.

Synonim: 1. idący, postępujący.

Cf PROWADZIĆ