« Poprzednie hasło: PRZEGLĘDAĆ | Następne hasło: PRZEGLĘDOWAĆ » |
PRZEGLĘDNĄĆ (1) vb pf
przeględnąć a. przeglądnąć. W formach osobowych: -ględ-, [-gląd-].
e prawdopodobnie jasne (tak w prze-).
Fleksja
conditionalis | ||
---|---|---|
pl | ||
1 | m pers | by(s)my przeglądnęli |
fut [1 sg przeglądnę.] ◊ 2 sg przeględniesz. ◊ [1 pl przeglądniemy. ◊ con 1 pl m pers by(s)my przeglądnęli.]
Sł stp, Cn brak, Linde XVI w. s.v. przejrzeć.
Znaczenia
1. [Obejrzeć; przen [co]:
Zwroty: »od nog aż do głowy przeglądnąć«: i wszystkeśmy [!] na koniec Koronę Polską i sami siebie ku upadku pewnemu już zgotowali tak, iżebyśmy od nóg aż do głowy Koronę Polską wszystką myślą przeglądnęli, musielibyśmy to o Polsce rzec, co mówił Ezajasz prorok o Żydziech Diar 1566 60.
»myślą przeglądnąć«: Diar 1566 60 cf »od nog aż do głowy przeglądnąć«.]
2. [Przewidzieć [co]:
Zwrot: »pirwej przeglądnąć«: Kto chce wiedziecz sprawy ńebieské Przeczitáy toto osądzenie polské Bo tak latwiey wszyczko zniesiemy, Gdy tez pirwey przeglądniemy. Osądzenie 10.]
3. [Zwrócić uwagę na coś, uznać za ważne:
Zwrot: »pilnie przeglądnąć [co]«: Ná ten cżás z háńbion á zeſromocon niebędę: gdy pilnie przeglądnę wſſyſtkie przykazánia twoie [cum perspexero in omnibus mandatis tuis]. Leop Ps 118/6 (Linde s.v. przejrzeć).]
4. Przeoczyć, pominąć [kogo czym]: DAię śię winięn wiecżny Boże tobie/ Nic nie roſpacżam o łáſce twoiey ſobie. Miłośierdźiem mię ſwym nie przeględnieſz/ Gdy ná pokorę ſercá mego względnieſz. CzahTr B2.
Synonimy: 2. przeobaczyć, przeźrzeć; 4. opuścić.
Formacje współrdzenne cf GLĘDAĆ.
MP