« Poprzednie hasło: PRZEGROŻENIE | Następne hasło: PRZEGRYZAĆ » |
PRZEGROŻKA (33) sb f
przegrożka (21), przegrozka (9), [przegroźka]; przegrożka a. przegrozka a. przegroźka (3); przegrożka RejAp (2), KochPs, KochTr, Phil, GórnTroas, SarnStat; przegrozka RejPs (2), SkarJedn; przegrożka : przegrozka RejPos (11:1), SkarŻyw (1:2), PowodPr (2:3).
e oraz a jasne; -gróż- (2) KochPs, GórnTroas, -groż- (2) KochTr, SarnStat.
sg | pl | |
---|---|---|
N | przegrózka | przegróżki |
G | przegróżki | przegróżek |
D | przegróżkåm | |
A | przegróżkę | przegróżki |
I | przegróżką | przegróżkami |
L | przegrózkach |
sg N przegrózka (1). ◊ G przegróżki (3). ◊ A przegróżkę (2). ◊ I przegróżką (1). ◊ pl N przegróżki (2). ◊ G przegróżek (10). ◊ D przegróżkåm (1). ◊ A przegróżki (7). ◊ I przegróżkami (5); -ami (3), -(a)mi (2). ◊ L przegrózkach (1).
Sł stp, Cn brak, Linde XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów).
przegrożki czego (1): y cżytał [Iozue] im zakon/ y obietnice Bożego błogoſłáwieńſtwá/ ieśli będą dobrzy: y przegroſzki przeklęctwá/ ieśli będą zli/ á woley Boſkiey niepowolni. SkarŻyw 503. Cf [»przegrożki pomsty«].
[przegrożki naprzeciwko komu: Ciż to rękojmie ręczyli za tego więźnia na majętnościach swych, za polepszenie żywota jego, za wszelakie przegrożki naprzeciwko panu sołtysowi, gromadzie i pospolstwu wszytkiemu, tak przez jego samego, przyjacioł jego i towarzystwo jego KsięgiSądŁąck 1578 nr 255.]
przegrożki na kogo, na co (3): RejPos 282v; Sroga á ſtráſzliwa przegroſká ná kácerſtwá. PowodPr 58 marg. Cf »przegrożkę czynić«.
przegrożki czyje [w tym: G sb i pron (3), pron poss (3), ai poss (2)] (8): RejPos 53v, 130; w tymże liśćie y ná pogroſki Ceſarzowi/ ktorymi go ſtráſzył/ odpiſuie/ mowiąc: Nie grośćie nam/ bo ſię zá pomocą Bożą przegrozek wáſzych nie boiemy SkarJedn 217; SkarŻyw 566; Com ia Achilleſowych przegróżek ponośił/ Co ſłów oſtrych kiedy ſie nád wſzytkié wynośił! GórnTroas 22; Wielka to tedy y żáłoſna/ gdy Pan Bog według przegrozki ſwey/ od złego á niewdźięcżnego ludu ſwego odeymuie kroleſtwo ſwoie PowodPr 12; [AktaSejmikPozn 1590/136]. Cf »przegrożki Pańskie«.
Ze zdaniem przydawkowym referującym treść [w tym: iż (2), jako (1), [jakoby]] (3): Ale iákoś tu ſłyſzał ſrogie przegroſzki ktoby odſtąpił od Páná tego/ od woley y od náuki iego/ iż chce do gruntu wywroćić y mieyſce káżdego/ y iego ſámego. RejAp 20v; A iáko mu niepraw y iáko ſie nád nim mśćić chce ktoby mu chciał przekażáć w tym ſwiętym goſpodárſtwie iego/ thu ſłyſzyſz ſrogye przegroſzki iego/ iż go chce/ nie inácżey iedno iáko złe naſienie/ wrzućić związawſzy do ogniá wiecżnego. RejPos 53v, 130; [GliczApel Z2v].
W przeciwstawieniach: »obietnice (3), miłosierdzie ... przegrożki« (4): Tu prorok przypomináiąc dziwne dobrodzieyſtwá páńſkie dziwnem vpominányem przywodzi lud ku vznániu páńſkiemu/ wyſlawiáiąc dziwne obietnice boſkie tem ktorzy by chćieli woley iego náſládowáć á vpornem rozmáyte przegroſki RejPs 121v; Bo pátrzay iż to ſwięte vpominánie á przeſtrzegánie iego/ iż ieſth pełne y ſrogich przegrożek/ y wielkiego miłoſierdzya iego RejPos 179, 189; SkarŻyw 503.
»przegrożkami [od czego] odstraszyć« [szyk zmienny] (1): racz miły panie vwieſc troskliwe myſli naſſe z vczyſkliwych trudnoſci wſſech zprzeciwnikow naſſych [...] aby my będąc beſpieczni obrony twoiey niedali ſie odſtraſſyc zadnemi przegroskami od ſwiętego ymienia twego RejPs 27; [kiedyśmy według powinności naszy [...] w pojśrzodek braci naszy się stawili, widząc że nas przeszłymi swymi przegróżkami od powinności naszy odstraszyć nie mogli AktaSejmikPozn 1590/136].
»przegrozkę spełnić« (1): thamze przed nym ſſobye obczyązal yſch mv trzech wyardunkow mitha nyedoplaczono mowyacz, wyerą thego kthori my nyezaplacziel ſpolyą [lege: spalę] albo mv czo zlego vczinyą wſchakze powyada yſch woley zadney nyemyal przegroſky they ſpelnycz LibMal 1548/138.
[»przegrożki pomsty«: Potym [oddane były listy] od jm. p. Stanisława Stadnickiego, w którym ostrze dosyć uskarżał sie żalu i despektu swego, który go w Śląsku potkał, o radę [i] pomoc prosząc i przegróżki pomsty przemieszywając. AktaSejmikPozn 1600/218.]
»srogie przegrożki« [szyk 9:1] (10): Diar 61; RejAp 20v; Strách thez nielza iedno iż cie ruſzyć musi/ ſłyſząc thy ſrogie przegroſzki/ kthoremi okrutnie wſzędy piſmo groźi/ tym ktorzyby tego ták wielkiego dobrodzieyſtwá niewdzyęcżni byli RejPos 107; Słyſzyſz też wſzędy s piſmá ſwiętego ſrogie przegrożki/ ieſliże odſtąpiſz od woley á od tey ſwiętey rády iego. RejPos 172, 53v, 75, 179, 185v, 189; PowodPr 58 marg.
»straszliwa(-e) przegrożka(-i)« (2): O nędzny Proroku [...]/ cożći thák bárzo záſmákowáło ná tym márnym á omylnym ſwiecie/ iż cie nie mogą ruſzyć áni ty ſrogye á ſtráſzliwe przegrożki Páná twego/ áni ty ſwięte á nieomylne obietnice iego RejPos 189; PowodPr 58 marg.
»przegrożki i karanie« (1): á rekogniciie będę prziymował/ nie máiąc reſpektu ná bogátego álbo vbogiego [...]: áni będę dbał ná łáſkę ábo niełáſkę czyię/ áni ná datek ábo przegrożki y karánie iákie [neque poenas JanStat 486] SarnStat 554.
»obietnice i przegrożki« (1): Ale iż nie dowierza obietnicam iego y przegroſzkam iego/ iáko on ieſth złym ſtráſzliwym/ á dobrim miłoſierny/ nie wierzy opátrznoſciam y opiece iego RejPos 130. [Ponadto w przeciwstawieniach 3 r.]
»srogości a przegrożki« (1): SAulus ieſzcże będąc pełen duchá onych ſrogośći á przegrożek ná zwolenniki Páńſkie/ przyſzedſzy do Kſiążęciá kápłáńſkiego/ prośił od niego/ áby mu były dány liſthy do miáſthá Dámáſzku RejPos 282v.
przegrozki czyje (1): [SMiłuy ſię Pánie [...]: Nád grzeſznym vſtáwicżnie grzeſzącym/ á twoie przegrośki y ſtrzáły co raz cżuiącym. ArtTanat K3v]. Cf »przegrozki boskie«.
»srogie(-a) przegrożki(-a)« (2): RejPos 261v; Y co ono Zbáwićiel náſz w iednymże przykłádźie Bogacżá y Lázárzá ſrogą przegrożkę zoſtáwił/ tego ſie w Polſzce poſpolićie nápátrzy/ gdy cáła wieś Lázárzow leży przed dworámi budownych Bogacżow PowodPr 70.
przegrożka czyja (2): tu możeſz rozumieć iżći ſie on [św. Paweł] nic nie lękał áni ſie trwożył przed przegroſzkámi ſwiátá thego/ będąc beſpiecżnym w obronie y w opátrznośći Páná ſwoiego RejPos 286, 189.
Synonimy: 1., 2. groźba, grożenie, zagrożenie.
Cf PRZEGRAZKA
MP