[zaloguj się]
[pdf]

PRZEKLINAĆ SIĘ (10) vb impf

się (6), sie (4).

e oraz a jasne.

Fleksja
inf przeklinać się
indicativus
praes
sg pl
3 przeklinå się przeklinają się
praet
sg pl
3 m przeklinåł się m pers
n subst przeklinały się

inf przeklinać się (6). ◊ praes 3 sg przeklinå się (1). ◊ 3 pl przeklinają się (1). ◊ praet 3 sg m przeklinåł się (1). ◊ 3 pl subst przeklinały się (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde brak.

I. Zaklinać się, przysięgać; devovere PolAnt, Cn; detestari Vulg; devovere se Calag; devincire se, obligare caput suum Cn (7): Sich verfluchen. Przeklináć śię. Devovere se. Calag 448a; WujNT 116.

Ze zdaniem dopełnieniowym [zawsze: iż, że] (4): MurzNT Matth 26/74; PRzyſzli dwá do krámárzá/ y cżapkę mu wzięli/ Kiedy ſie o niey pytał/ obádwá ſie klęli. Ten co ią dał drugiemu/ klął ſie że iey nie miał/ Ten co miał że iey nie wziął/ tákże ſie przeklinał. RejFig Ee2; LatHar 696; WujNT Matth 26/74; [CzechNT Matth 26/74].

Szereg: »przeklinać się i przysięgać« = devovere et iurare PolAnt; detestari et iurare Vulg [szyk 3:1] (4): Tedy Piotr nacżąl ſié prziſięgatz ij przeklinatz mowiątz. Dáybych iá zdechl nágle/ bych byl w glębokim piekle/ [...] ieſtlim iá kiedy tego Iezuſa znál OpecŻyw 112v; MurzNT Matth 26/74; LatHar 696; Tedy ſię począł [Piotr] przeklináć y przyśięgáć iż nie znał człowieká. WujNT Matth 26/74; [CzechNT Matth 26/74].
II. W funkcji zwrotnej: rzucać na siebie przekleństwo (1):
Zwrot: »przeklinać się sam« (1): Przydawáią tę Clauſulę poſpolićie w przyśiędze: Ták mi Pan Bog pomoż/ y wſzyſcy Swięći. [...] á ieſliby fáłſzywie przyśiągł/ przeklina ſie ſam/ y odeymuie ſobie wſpomożenie Boſkie/ y przycżynę Swiętych. WujJud 61v.
III. W funkcji wzajemnej: życzyć sobie wzajemnie czegoś złego (1):
Zwrot: »społu się przeklinać« (1): nieſzcżęſny czo biega ſwiáthá łápáiąc/ [...] á ná onego z wielkim grzechem á gniewem Bożym poglądáiąc/ po kim ſie cżego nádziewa/ [...] Látá mu licży/ powiáda iż to iuż nie młody pater/ cżásby mu przed Moiżeſzá. A ſam áni wzwie nędznik w onym kłopocie ieſli pirwey poń Moiżeſz nie poſle. Y bywa tho cżęſto/ bo ſie obádwá ſpołu przeklináią. RejZwierc 160v.
IV. W funkcji biernej: być przeklinanym (1):

W przeciwstawieniu: »sławić się ... przeklinać się« (1): [osioł] poſtąpił y padł ná koláná/ y vcżynił iáką mogł cżeść naświętſzemu Sakrámentowi. O iákie weſele Kátholikom. O iáka háńbá Heretykom. ſławić ſię wiárá święta pocżęłá: przeklináły ſię wſzytkie błędy/ y mátáctwá Heretyckie. SkarŻyw 545.

Synonimy: I. poprzysięgać się, przysięgać; III. złorzeczyć.

Formacje współrdzenne cf KLĄĆ.

MN