[zaloguj się]
[pdf]

PRZEMIERZE (8) sb n

przemierze (6), przemirze (2); przemierze LibLeg, Mącz (2); przemierze : przemirze BartBydg (2:1), PaprUp (1:1).

Pierwsze i drugie e jasne; końcowe z tekstów nieoznaczających -é.

Fleksja
sg
N przemierz(e)
G przemierzå
A przemierz(e)
I przemierz(e)m
L przemierzu

sg N przemierz(e) (3). ◊ G przemierzå (2); -[å], -(a) (2). ◊ A przemierz(e) (2). ◊ [I przemierz(e)m.] ◊ L przemierzu (1).

Sł stp: przemirze, Cn, Linde brak.

1. Zawieszenie broni, rozejm, pokój (4): zabiezal temu Ceſarz/ prziſlal tez ſwoie Poſli do niego zadaiac znim rozmowi przijacielſkiei w Lubowlij/ a przemirza pocwierdzaiac PaprUp C2; Krola wiakiei vtzciwoſci mial/ ci wam niechay powiedza co do niego wpoſelſtwach iezdzali: Ieſli ſie tez zachowal podlug poſtanowionich pakt wprzemierzu PaprUp G2v.

[przemirze z kim: O przemirzu też z nieprzyjacielem tak jest, żeś WM jeszcze do tego czasu privatim nam zdania swego nie podawał. ListyZygmAug 1565/502.

W połączeniu z określeniem długości trwania: BielKron 1551 286 cf Zwrot.

Fraza: »przemierze było rozerwane«: Lecz to przemierze prędko było rozerwane. StryjPocząt 380.
Zwrot: »prosić przemierza«: Widząc Pruski miſtrz na wſzytkim vtrátę ſwoię [...] poſłał do krola Zygmuntá proſząc do cżtherzech lát przemierza BielKron 1551 286.]
Wyrażenia: [»wieczne przemierze«: A wiecznym się przemierzem [mistrz] z Polską, z Litwą zbracił. StryjPocząt 380.]

[»wyjście [= wygaśnięcie] przemierza«: w liście swym WM pisałeś [...] o obronie [...] ukazując krótkość czasu do wyjścia przemierza ListyZygmAug 1571/610.]

»zachowanie przemierza« (1): Aby V.C.M. y dla zachowanya przemyerza y dlya vchronyenya swady myedzy lvdzmy naſzemy y thakyeſſ theſz zlodzyeyſthwa roſkazacz [!] lvdziem swym Aby nyechodzyly nazyemya Krola LibLeg 7/9.

Szereg: »pokoj albo przemierze« (1): Caduceus, Virga Mercurii, Pálcat, álbo/ laská/ którą pokóy/ álbo przemierze známionowano/ v ſtárych Heroldska rózgá/ álbo laská. Mącz 29a.
2. Przymierze, sojusz (2):
Zwroty: [»[z kim] w przemierzu być«: Giermont z Niemcy w przemierzu będąc państwo mnożył StryjPocząt 210.]

»włożyć przemirze« (1): Foedus (fedus), przymyrze, ponere foedus, wlozicz slyvb aut przemyrze BartBydg 57.

»zrzucić przemierze« (1): Apostatare a foederibus, Zrzućyć przemierze. Mącz 12d.

Szereg: »ślub [albo] przemirze« (1): BartBydg 57 cf »włożyć przemirze«.
3. Zabezpieczenie pobytu lub przejścia listem żelaznym (2): Induciae, przemyerze, gleyth, partes foederis BartBydg 74, 162b.

Synonimy: 1. glejt, pokoj, zawieszenie.

Cf 1. [PRZEMIERZENIE], PRZYMIERZE

AL