Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: [PRZEPISKUJĄCY]

Następne hasło: [PRZEPISOWAĆ SIĘ] »

PRZEPISOWAĆ (25) vb impf

e oraz a jasne; o prawdopodobnie jasne (tak w -ować).

Fleksja

indicativus
inf	przepisować
praes
	sg	pl
1	przepisuję
3	przepisuje	przepisują

praet
	sg		pl
1	m	-m przepisowåł	m pers
3	m	przepisowåł	m pers	przepisowali

conditionalis
	sg
1	m	bym przepisowåł

inf przepisować (2). ◊ praes 1 sg przepisuję (9). ◊ 3 sg przepisuje (2). ◊ 3 pl przepisują (3). ◊ praet [1 sg m -m przepisowåł.] ◊ 3 sg m przepisowåł (1). ◊ 3 pl m pers przepisowali (5). ◊ con 1 sg m bym przepisowåł (1). ◊ part praes act przepisując (3).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII (z Cn) – XVIII w.: przepisywać s.v. przepisać.

Znaczenia

1. Czynić odpis, kopię, odpisywać, kopiować (niekiedy wprowadzając poprawki, zmiany) (14)
2. Tłumaczyć, przekładać (1)
3. Tworzyć kompilację (1)
4. Zalecać, nakazywać, wyznaczać (9)
5. [Przypisywać]

1. Czynić odpis, kopię, odpisywać, kopiować (niekiedy wprowadzając poprawki, zmiany); describere, exscribere, transscribere Mącz, Calep, Cn [w tym: co (6)] (14): BibRadz *5v; ſpiſali thedy kſięgi Interym doktorowie/ [...] wſzákże cżęſtokroć ty kſięgi v ſiebie táiemnie odmieniáli/ przepiſowáli/ folguiąc áby ſie Ceſárzowi podobáły BielKron 230v; Librarius, Który xięgi z mytá [tj. za zapłatę] przepiſuyę [!]/ Drukarz. Mącz 191d, 375b, d; Epimenida poety przywiodł [Paweł] wirſzyk/ [...] Lecż to żak albo mnich głupi one kśięgi przepiſuiąc/ iż nierozumiał kcżemu to było napiſano/ [...] tedy to [tj. Meneta] do tekſtu wpiſał. BudNT przedm b5v; Bo tám beze wſzego wątpienia Láćinſki tłumácz tak był przełożył Omnibus perfectis ſtare/ [...] Lecż piſarz przepiſuiąc nie nápiſał perfectis/ ale perfecti BudNT przedm b6v, przedm b4v; SkarŻyw 452; Calep 310b, 396a, 599b, 1078b; [DiarPeregr 14].

przepisować od kogo (1): Describo, Przepiſuyę od kogo drugiego Mącz 375a.

2. Tłumaczyć, przekładać [kogo = czyj tekst] (1): Ale ázaż nie ſłuſzniey wierzyć/ że ſię ábo ſam Epiphánius/ ábo ći ktorzy go przepiſowáli/ w tym omylili WujNT 603.

3. Tworzyć kompilację (1):

Zwrot: »[kogo = czyje teksty] na jedne księgi przepisować« (1): Grekowie mieli ſześć na Biblie tłumacżow/ á przed ſię wſzytkie chowáli/ ni iednym nie wzgárdzili/ wſzytki ſześć ná iedne kśięgi zwielką pracą y nakłádem przepiſowáli. BudBib b3.

4. Zalecać, nakazywać, wyznaczać; praescribere Modrz, Calep, Cn; dicere Cn [w tym: co (7)] (9): CzechRozm 135; ácż gdzie co cżynić każę á doſkonáłe cżynienie przepiſuię/ wiem dobrze/ że y ſam dáleko od tákiey doſkonáłośći ieſtem. ModrzBaz 2, 129v; Calep 839a.

przepisować komu (5): RejPosRozpr c4v; Powodowey ſtronie niema ſędźia z przymuſzeniem poſtępku práwnego przepiſowáć: ále [...] ták mu też niech wolno będźie/ tákim poſtępkiem przećiwko ſtronie iść/ iákim chce. ModrzBaz 87v, 2 [2 r.]; NiemObr 134.

cum inf (1): Lecż á co wádźi żebym álbo ſobie one rzecży przepiſował co inym cżynić przepiſuię ModrzBaz 2.

Szereg: »stanowić i przepisować« (1): Y ktoż im tę moc dał/ áby wiárę ſtánowić/ y ludźiom Chriſtyáńſkim przepiſowáć mieli. NiemObr 134.

5. [Przypisywać [co komu]: Nie wiem, skąd to ludzie popadli, a Waszej K⟨rolewskiej⟩ M⟨iłości⟩ to przepisują, czego W⟨asza⟩ K⟨rolewska⟩ M⟨iłość⟩ nigdy [...] uczynić nie myśli ListyPol I 1547 383.]

Synonim: 4. nakazować.

Formacje współrdzenne cf PISAĆ.

Cf PRZEPISOWANIE, PRZEPISUJĄCY

LWil